Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 20 november 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 17 december 2012

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij Basisschool Drents Dorp Plaats : Eindhoven BRIN-nummer : 13RA Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 20 november 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 17 december 2012 DEFINITIEF

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 20 november 2012 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op basisschool Drents Dorp. Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 17 november 2011 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 1 februari De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, heeft de inspectie nu een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie Het onderzoek van de inspectie in november 2011 liet zien dat de eindopbrengsten op Drents Dorp niet voldeden aan de verwachtingen. Ook in de zorg en begeleiding en het omgaan met verschillen tussen leerlingen werden aandachtspunten benoemd. Toch werd ook vastgesteld dat de eindopbrengsten een opgaande lijn vertoonden en dat er een verbeterproces in gang was gezet dat al de nodige kwaliteitsontwikkeling tot resultaat had. In mei 2012 voerde de inspectie een tussentijds kwaliteitsonderzoek uit. De conclusie daarvan was dat het verbetertraject intussen tot aantoonbare verbetering van het onderwijsleerproces had geleid en dat de school meer opbrengstgericht was gaan werken. De eindopbrengsten waren voldoende. De tussenresultaten voor rekenen en wiskunde vroegen echter om verdere verbetering. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van jaardocumenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd, te weten: Kwaliteitsrapportage oktober Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1-2, 3, 4-5, 6-7 en 8. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. pagina 5 van 13

6 Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: de opbrengsten, het leerstofaanbod, het didactisch handelen, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2012 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op Drents Dorp is op de meeste onderzochte onderdelen van voldoende kwaliteit. Het leerstofaanbod, het didactisch en pedagogisch handelen, de afstemming op de leerbehoefte van leerlingen, de kwaliteitszorg en onderdelen van de zorg, zijn als voldoende beoordeeld. De eindopbrengsten zijn in 2012 voor het eerst weer voldoende en ook de tussenopbrengsten zijn, weliswaar nipt, voldoende. Dit betekent dat de inspectie de school het basisarrangement toekent. Toch zijn er ook belangrijke verbeterpunten te benoemen. Zo is het noodzakelijk om de zorgcyclus en werkwijzen verder te preciseren. De pedagogische doelen van de school kunnen nog verder worden ondersteund met instrumenten. Ook het didactisch handelen in de middenbouw kan met het oog op de doorgaande lijn verder aansluiten bij onder- en bovenbouw. Dit betekent dat de school, nu een ingrijpende omslag in het onderwijs is gemaakt, met kracht op de ingeslagen weg zal moeten doorgaan. Naast het feit dat team en directie de omslag naar meer opbrengstgericht en handelingsgericht denken en werken hebben gemaakt, is ook positief dat gedacht is aan andere onderwijsondersteunende vernieuwingen. Zo is er een taakschakelklas, doet de school mee aan een project waarbij leerlingen succeservaringen op kunnen doen en er is een creativiteitsprogramma in het leven geroepen. Dit is voor de leerlingenpopulatie van de school, waaronder leerlingen met complexe zorgbehoefte, van belang. Hieronder volgt een toelichting Opbrengsten voldoende; scherpe focus blijft nodig De inspectie waardeert de eindopbrengsten als voldoende, omdat de resultaten van de leerlingen op de Cito Eindtoets 2012 toereikend zijn. Desondanks zijn de resultaten aan het einde van de basisschoolperiode nog kwetsbaar, omdat dat niet het geval was in 2010 en De tussenopbrengsten zijn nipt voldoende. Van de vijf toetsmomenten waarop de inspectie haar oordeel baseert, zijn de resultaten voor technisch lezen in groep 3, rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 voldoende. Het is belangrijk voor de school om het onderwijsleerproces zo te verdiepen dat het effectief is voor elke leerling. Het vasthouden en verder ontwikkelen van de leerwinst van de bovenbouw, blijft ook de komende periode een belangrijk aandachtspunt. Voor leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte werkt de school aan het opstellen van ontwikkelperspectieven. Dit is nog niet afgerond. Om die reden waardeert de inspectie indicator 1.4 als onvoldoende. Momenteel is een werkwijze geïntroduceerd, die verder wordt ontwikkeld en ingevuld voor de leerlingen die niet het eindniveau behalen. Deze werkwijze kan de school helpen voor deze leerlingen een passend aanbod te plannen en te evalueren dat in de plaats komt voor de handelingsplanning die nu voor deze leerlingen beschikbaar is. Het niveau van de sociale competenties beoordeelt de inspectie niet. De school heeft hiervoor momenteel geen instrument. Aanbod voldoende De school heeft voor de basisvaardigheden taal en rekenen moderne onderwijsmethodes, die passen bij de leerlingenpopulatie. pagina 9 van 13

10 In de afgelopen periode is dit aanbod verder geactualiseerd. Er is een nieuwe rekenmethode ingevoerd en voor begrijpend lezen is het aanbod aangevuld. De leraren volgen het aanbod op de voet, zodat de leerlingen jaarlijks de doelen van het leerjaar aangeboden krijgen. In de kleutergroepen is al enige tijd veel geïnvesteerd in een beredeneerd aanbod. In de groepsplannen is daarop op een goede wijze voortgeborduurd. Didactisch en pedagogisch handelen in orde, nog wel werken aan een doorgaande lijn Het didactisch en pedagogisch handelen is over het geheel genomen op Drents Dorp van voldoende niveau. De instructie is helder, en verloopt doorgaans volgens het model van instructie dat de school hanteert (direct instructiemodel). Klassenmanagement en het werken met groepsplannen zijn dan ook in het afgelopen verbetertraject belangrijke aandachtsgebieden geweest. De leraren weten over het algemeen de leerlingen te betrekken bij het leerproces en een taakgerichte werksfeer te creëren. Op dit laatste punt zijn echter wel verschillen aangetroffen tussen de groepen. De school heeft dan ook de intentie te gaan werken aan het verder concretiseren van de pedagogische lijn binnen de school. Het gaat om de zelfstandige leerhouding van leerlingen en de vaardigheden die leerlingen in staat moeten stellen zelfverantwoordelijk te laten zijn voor het leerproces. De inspectie heeft daarvan ook goede voorbeelden gezien. Het is zaak de lijn nu door te trekken. Inmiddels is de school ook gestart met onderlinge klassenconsultaties waardoor dit concreter vorm kan krijgen van de onderbouw naar de middenbouw en van de bovenbouw naar de middenbouw. Afstemming, begeleiding en zorg De school hanteert een pakket van methodegeonden en methodeonafhankelijke toetsen en observaties om de ontwikkeling van de leerlingen te volgen. De resultaten van deze toetsen en observaties worden geanalyseerd om invulling te geven aan het onderwijs. Op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling heeft de school momenteel geen instrument voor de groepen 3 tot en met 8. Het vorige instrument wordt niet meer gebruikt en pas in de loop van dit jaar wordt een nieuw instrument ingevoerd. Om die reden beoordeelt de inspectie indicator 7.2 als onvoldoende. De omslag naar groepshandelingsplannen en handelingsgericht werken heeft veel aandacht, tijd en energie gevergd. Dit heeft geresulteerd in een transparante onderbouwing van het leerproces van de leerlingen. Vooral de begeleiding (afstemmen op verschillen tussen leerlingen) heeft daardoor in voldoende mate vorm gekregen. De gerichte zorg voor leerlingen die uitvallen, moet daarbinnen nog een duidelijkere positie krijgen en het is nodig om de zorg verder te preciseren. De analyses van de hulpvraag van leerlingen, die overigens vanuit methodegebonden en methodeonafhankelijke toetsen plaatsvindenkunnen concreter worden vertaald naar specifieke doelen. Nu zijn de doelen gedefinieerd in termen van vooruitgang van de toetsresultaten. Effect kan bereikt worden als de doelen ook gesteld zijn als te beheersen vaardigheden van leerlingen. Dit richt de hulp scherper op het in korte tijd leren van een specifieke deelvaardigheid. Ook biedt dit aangrijpingspunten om bij het niet behalen van de doelen opnieuw de hulpvraag van de leerling te analyseren en de zorg te verdiepen. Naast de analyse van de hulpvraag is ook aandacht nodig voor de evaluatie van de doelen en het effect van de geboden hulp. Deze evaluatie vindt plaats aan het einde van een groepsplanperiode en is dan vooral gericht op de leerresultaten van de groep. Een preciezere evaluatie van de hulp aan leerlingen die op onderdelen uitvallen, moet in de groepsplancyclus ingevuld worden. Zo zouden tussentijds de doelen voor zorgleerlingen kunnen worden geëvalueerd, gericht op het al dan niet beheersen van vooraf gedefinieerde onderdelen. pagina 10 van 13

11 Drents Dorp kent een aanzienlijk aantal leerlingen met een zwaardere zorgvraag. Voor deze leerlingen zijn handelingsplannen beschikbaar. Voor leerlingen met specifieke zorgbehoefte is een omslag gaande om naast handelingsplannen ontwikkelperspectieven te maken. Dit is met het oog op de leerlingenpopulatie ook zeer van belang voor de school. Kwaliteitszorg is voldoende De kwaliteitszorg is in het vorige onderzoek van de inspectie geheel als voldoende beoordeeld. De inspectie heeft de betreffende indicatoren daarom alleen geverifieerd. Aangezien de school de kwaliteitzorg nog op dezelfde wijze vormgeeft, komt de inspectie tot eenzelfde slotsom. De school beschikt over instrumenten om het onderwijs te evalueren en verbeteractiviteiten te plannen en te evalueren. Ook heeft zij een werkwijze om gerealiseerde kwaliteit vast te houden. Regelmatig wordt bij klassenbezoeken gekeken naar hoe de afspraken in de praktijk zijn verankerd. Ook de opbrengsten worden geanalyseerd om na te gaan waar verbeteringen verder nodig zijn en welke maatregelen dan moeten worden genomen. pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de basisschool Drents Dorp het basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is weer voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt. Naleving Er is een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. Er is sprake van een tekortkoming in de onderwijstijd. De inspectie heeft geconstateerd dat de school voor de groepen 3 tot en met 8, één driedaagse schoolweek in juni heeft geprogrammeerd. De inspectie heeft de tekortkoming met het bestuur besproken en het bestuur is het eens met de vastgestelde tekortkoming. Omdat het meer scholen van het bestuur betreft is afgesproken dat de contactinspecteur dit punt verder met het bestuur oppakt. Daarbij zal de inspectie het bestuur opdracht geven de wet alsnog na te leven en de ouders over de herziene onderwijstijd te informeren. pagina 13 van 13