GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN KORTENBERG

Transcriptie

1 IN OPDRACHT VAN DE GEMEENTE KORTENBERG GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN KORTENBERG def. versie, november MR5061

2 GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN OPDRACHTGEVER: GEMEENTEBESTUUR KORTENBERG MENS EN RUIMTE N.V. Studiegroep voor ruimtelijke, ecologische en sociale planning. Waterloolaan Brussel 02/ / Brussel, november 2005 projectnummer: 5061_MM

3 COLOFON Opgesteld te Brussel, MENS EN RUIMTE Studiegroep voor ruimtelijke, ecologische en sociale planning onder de algemene directie van: LIEVEVROUW Paul projectmedewerkers: VERVOORT Ward VERHAEGEN Wim DOMS Jessica Afdruk: november 2005

4 Verklaring van veel gebruikte afkortingen AMINAL: administratie milieu-, natuur-, land- en waterbeheer van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap ARAB: Algemeen Reglement voor de ArbeidsBescherming AWV: Administratie Wegen en Verkeer van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap BPA: Bijzonder Plan van Aanleg BWK: Biologische Waarderingskaart Caplo: centraal aanspreekpunt voor de lokale overheden (Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, AMINAL) COPRO-keuring Gekeurd door de Onpartijdige Instelling voor de Controle van de Bouwproducten vzw DABM: Decreet van 5 april 1995 houdende de Algemene Bepalingen Milieubeleid Diftar: gedifferentieerde tarifering DuLoMi: Duurzaam Lokaal milieubeleid. Met DuLoMi- projecten wordt vanuit de Vlaamse overheid gestreefd naar een constructieve ontwikkeling van het lokaal milieubeleid. EPB-eisen: eisen inzake de energieprestatie en het binnenklimaat van een gebouw of infrastructuur FSC-hout: hout en houtproducten uit bossen die op een ecologisch en sociaal verantwoorde manier worden beheerd krijgen een label van de Forest Stewardship Council, een internationale vereniging die wereldwijd het bosbeheer wil verbeteren (vandaar ook FSC- gelabeld hout ) GeDis: Gemeentelijk Samenwerkingsverband voor Distributienetbeheer. GFT: Groente- Fruit- en Tuinafval GEN: Grote Eenheid Natuur GENO: Grote Eenheid Natuur in Ontwikkeling GNOP: Gemeentelijk NatuurOntwikkelingsPlan GRS: Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan IBA: Individuele Behandeling van Afvalwater IGO Leuven: InterGemeentelijk Opbouwwerk voor het arrondissement Leuven INL- ploeg: Intergemeentelijke Natuur- en Landschapsploeg IMZ: Interne Milieuzorg (binnen de gemeentediensten) IMZS: Intern MilieuZorgSysteem IVON: Integraal Verwevings- en ondersteunend Netwerk KLE: Kleine Landschapselementen KWZI: Kleinschalige WaterZuiveringsInstallatie MAP: Mest Actie Plan MAR: Milieuadviesraad MBP: (Gemeentelijk) Milieueleidsplan; voor het provinciaal milieubeleidsplan van Vlaams- Brabant ( ) wordt de afkorting PMBP gebruikt MER: Milieueffectenrapport Mina-Plan3: Vlaams milieu- en natuurbeleidsplan MIRA: het Vlaams Milieurapport, opgemaakt door AMINAL MJP: Milieujaarprogramma; rapportering over het gemeentelijk milieubeleid van het voorbije jaar en planning van de uitvoering in het lopende jaar; er wordt veel nadruk gelegd op het luik acties

5 MKROS: MMIS: MOS: NME: OR- RUP: OVAM: PCB s: PMBP: PMD: PRSP REG: RLD: ROB campagne: RSV: RUP: RWA: RWZI: SO: TRP: UHA: VBV: VEN: VLACO: VLAREM: VLM: VMM: WKK: Milieuklachtenregistratie- en Opvolgingssysteem (deel van MMIS) Gewestelijk Milieu Management Informatiesysteem, bestaande uit vier databanken die in het kader van de samenwerkingsovereenkomst ter beschikking worden gesteld van de gemeenten: emil, natuurvergunningenloket, de gewestelijke Rioleringsdatabank en MKROS Milieu op School, een initiatief van de provincie Vlaams-Brabant natuur- en milieueducatie; ondersteunend programma van de provincie Ruimtelijk Uitvoeringsplan voor de open ruimte Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij Polychloor bifenylen, gechloreerde scheikundige verbindingen Provinciaal Milieubeleidsplan Plastic- Metaal en Drankkartons Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan Rationeel Energieverbruik Regionaal Landschap Dijleland Rustig op de Baan campagne. Een initiatief van het Vlaams Gewest ter bevordering van een hoffelijke, milieuvriendelijkere rijstijl Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Ruimtelijk Uitvoeringsplan RegenWaterAfvoer Rioolwaterzuiveringsinstallatie de samenwerkingsovereenkomst Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling, tussen de Vlaamse overheid en de provincies en gemeenten; de tweede fase bestrijkt de periode Totaal Rioleringsplan Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw Vlaams Ecologisch Netwerk Vlaams Compostorganisatie vzw Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning Vlaamse Landmaatschappij Vlaamse Milieumaatschappij Warmtekrachtkoppeling

6 Samenstelling van de begeleidende ambtelijke werkgroep: Voor de opdrachtgever, gemeentebestuur Kortenberg Johan Vleeracker, Schepen Leefmilieu Ann Van Nieuwenhuyzen, Milieuambtenaar Klaas Geers, Duurzaamheidsambtenaar Fernand Eembeeck Dienst Openbare werken Nele Beyens, Diensthoofd Leefmilieu en Ruimtelijke Ordening (ad interim) Filip De Vos, Werkleider Gemeentelijke Werkplaatsen Tony Neirynck, Ploegbaas Groendienst Voor Mens en Ruimte N.V. (studiebureau): Ward Vervoort, Projectleider Wim Verhaegen, Projectmedewerker

7 VERKLARING VAN VEEL GEBRUIKTE AFKORTINGEN SAMENSTELLING VAN DE AMBTELIJKE WERKGROEP INHOUDSTAFEL 1. SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID Vlaams en provinciaal kader decreet van 5 april 1995 betreffende de algemene bepalingen inzake milieubeleid (DABM) MINA- plan Provinciaal milieubeleidsplan Vlaams- brabant ( ) Plaats en rol van de gemeente in het Vlaams milieubeleid Taken van de gemeente Samenwerkingsovereenkomst 'Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling' Gemeentelijk Milieubeleidsplan De werkprocedure Opbouw en structuur van het beleidsplan Accenten van het milieubeleid in Kortenberg Uitgangspunten Situering en bijzonder karakter van de gemeente HET MILIEUBELEID PER THEMA Thema Vaste stoffen: afval en milieuverantwoord productgebruik Themabeschrijving Beleidsmatig en juridisch kader Waar staat kortenberg nu? Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Project 1 Afvalpreventie voorop Project 2 Milieuverantwoord productgebruik Thema Water: Naar een integraal waterbeleid Themabeschrijving Algemeen beleidskader Het waterbeleid en het watersysteem in Kortenberg Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Acties water Project 3: Water geen zorg voor later Thema Natuurlijke entiteiten Themabeschrijving 59

8 landschap, Natuur, bos en groen in Kortenberg Waar staan we nu? Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Acties natuurlijke entiteiten Project 4: Natuurbehoud en uitbouw van de ecologische infrastructuur Thema Hinder: Geluid, geur, licht en lucht Themabeschrijving Algemeen beleidskader Wat doet Kortenberg nu? Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Acties hinder Project 5: Milieuhinder milderen Thema Mobiliteit Themabeschrijving Algemeen beleidskader Wat doet Kortenberg nu? Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Acties mobiliteit Project 6: Duurzame Mobiliteit Thema Energie Themabeschrijving Beleidskader Waar staan we nu? Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Acties energie Project 7: Uitbouw van een rationeel energiebeleid op maat van de gemeente Doelgroepenwerking Themabeschrijving Algemeen beleidskader doelgroepenwerking in Kortenberg Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Acties doelgroepenwerking Project 8: Milieubewuste jongeren Project 9: Duurzame Levensstijlen AFSTEMMING OP HET RUIMTELIJK BELEID ORGANISATIE EN INSTRUMENTEN VOOR HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID 123

9 4.1. De huidige werking van de uitvoerende gemeentelijke diensten Interne milieuzorg Milieuadviesraad (MAR) Samenwerking met andere overheden en instanties Knelpunten en overwegingen Visie en beleidsopties voor de planperiode Acties ter ondersteuning van de organisatie voor de planperiode Project 10: Een gestroomlijnde organisatie van het gemeentelijk milieubeleid LINK MILIEU EN GEZONDHEID 131 LIJST MET FIGUREN FIGUUR 1: MILIEUPROJECTEN PMBP VLAAMS- BRABANT 7 FIGUUR 2: SITUERING KORTENBERG EN OMGEVING 16 FIGUUR 3: EVOLUTIE AANGEBODEN HOEVEELHEID HUISHOUDELIJK AFVAL VLAANDEREN, BRON: INVENTARISATIE HUISHOUDELIJKE AFVALSTOFFEN 2003, OVAM, FIGUUR 4: VERGELIJKING HOEVEELHEID INGEZAMELD RESTAFVAL IN FIGUUR 5: AFBAKENING DEELBEKKENS BINNEN DIJLE-ZENNEBEKKEN, BRON: CIW 41 FIGUUR 6: BIOLOGISCHE WAARDERINGSKAART KORTENBERG, BRON: OC- GIS VLAANDEREN, OKTOBER FIGUUR 7: GEBIEDEN VAN HET VEN EN IVON IN KORTENBERG, BRON: OC GIS- VLAANDEREN, OKTOBER FIGUUR 8: SITUERING PROJECTGEBIED, BRON: REGIONAAL LANDSCHAP DIJLELAND. 64 FIGUUR 9: SITUERING LANDINRICHTINGSPROJECT BRABANTS PLATEAU, BRON: MENS EN RUIMTE N.V., FIGUUR 10: SITUERING PROJECTGEBIED GROEN HART MIDDEN-BRABANT, BRON: VBV, FIGUUR 11: STRUCTUURSCHETS KORTENBERG, BRON: GRS, PLANGROEP CONCEPT, FIGUUR 12: STRUCTUURSCHETS ERPS-KWERPS, BRON: GRS KORTENBERG, PLANGROEP CONCEPT,

10 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID 1. SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID Het decreet van 5 april 1995 betreffende de algemene bepalingen inzake milieubeleid geeft een decretaal kader voor de milieuplanning in Vlaanderen. Die milieuplanning omvat het tweejaarlijks opmaken van een milieurapport, het vijfjaarlijks opstellen van een milieubeleidsplan en het jaarlijks opstellen van een milieujaarprogramma. Het besluit van de Vlaamse Regering van 14 juni 2002 verplicht intussen ook milieubeleidsplanning op gemeentelijk vlak. Het gemeentelijk milieubeleidsplan moet uiterlijk 1 jaar na vaststelling van het Provinciaal Milieubeleidsplan Vlaams- Brabant worden vastgesteld. Milieuplanning bij lokale besturen is dus (voorlopig), op decretaal vlak, alleen beperkt tot het opstellen van een milieubeleidsplan. Van de andere kant engageren de lokale besturen zich al geruime tijd, eerst via de milieuconvenanten, op dit ogenblik via de Samenwerkingsovereenkomst 'Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling', tot het jaarlijks opstellen van een milieujaarprogramma. Een gemeentelijk milieubeleidsplan heeft de bescherming en het beheer van het milieu op het grondgebied van de gemeente tot doel. Daarnaast geeft het MBP nadere uitwerking aan het gewestelijk en provinciale milieubeleidsplan. Een MBP kan dit plan aanvullen binnen de perken van de gemeentelijke bevoegdheden, maar mag niet afwijken van de bindende bepalingen van het gewestelijk en provinciaal milieubeleidsplan. De bepalingen van een definitief MBP zijn indicatief, behoudens de bepalingen die door de gemeenteraad als bindend zijn aangeduid. De als bindend aangeduide bepalingen van een MBP zijn vervolgens bindend voor de deelgemeenten op haar grondgebied en voor de instellingen die eronder ressorteren (dus niet voor de burger). Alle projecten worden als bindend aangeduid. Ter verduidelijking: enkel de globale projectdoelstellingen en de subdoelstellingen zijn bindend; het lagere niveau, bijvoorbeeld de lijst van mogelijke acties, is niet bindend. Ter uitvoering van een MBP dient jaarlijks een milieujaarprogramma vastgesteld te worden waarin zal aangegeven worden welke acties in dat jaar uitgevoerd worden en welke financiële middelen hiertoe vrijgemaakt zullen worden. Het gemeentelijke MBP wordt opgemaakt voor de periode maar de beleidsvisie wordt ook voor de langere termijn uitgewerkt. 1

11 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID 1.1. VLAAMS EN PROVINCIAAL KADER DECREET VAN 5 APRIL 1995 BETREFFENDE DE ALGEMENE BEPALINGEN INZAKE MILIEUBELEID (DABM) Het decreet formuleert dat het milieubeleid ten behoeve van de huidige en toekomstige generaties tot doel heeft: 1 het beheer van het milieu door de duurzame aanwending van de grondstoffen en de natuur; 2 de bescherming, tegen verontreiniging en onttrekking, van mens en milieu, en in het bijzonder van de ecosystemen die van belang zijn voor de werking van de biosfeer en die betrekking hebben op de voedselvoorziening, de gezondheid en de andere aspecten van het menselijk leven; 3 het natuurbehoud en de bevordering van de biologische en landschappelijke diversiteit, met name door de instandhouding, het herstel en de ontwikkeling van de natuurlijke habitats, ecosystemen en landschappen met ecologische waarde en het behoud van de wilde soorten, in het bijzonder van die welke bedreigd, kwetsbaar, zeldzaam of endemisch zijn. Op basis van een afweging van de verschillende maatschappelijke activiteiten streeft het Vlaamse milieubeleid naar een hoog beschermingsniveau. Het steunt daarbij onder meer op volgende beginselen: het voorzorgsbeginsel; het beginsel van preventief handelen; het beginsel dat milieuaantastingen bij voorrang aan de bron dienen te worden bestreden; het standstill-beginsel. Deze principes vormen ook voor de opmaak van het gemeentelijk milieubeleidsplan voor Kortenberg de basis. Het kader voor de milieuplanning in Vlaanderen wordt vastgelegd in het decreet. Het uitvoeringsbesluit van de Vlaamse Regering van 14 juni 2002 verplicht intussen ook milieubeleidsplanning op gemeentelijk vlak. In het decreet worden tevens de procedure voor de opmaak, de vereiste inhoud en de juridische draagwijdte van het gemeentelijke MBP vastgesteld. Zo legt het decreet éénduidig vast (art ) dat in het gemeentelijk milieubeleidsplan een actieplan moet worden opgenomen, dat ten minste het volgende bevat: 1. de beoogde kwaliteit van de verschillende onderdelen van het milieu en met name de vooropgestelde milieukwaliteitsnormen en de termijnen waarbinnen ze moeten worden bereikt; 2. de aanduiding van gebieden waarin de kwaliteit van het milieu of een deel ervan bijzondere beschermings- of beheersmaatregelen behoeft; 3. de daartoe vereiste sanering of het herstel van het milieu of de nodige beperking van milieubelasting; 4. de maatregelen, middelen en termijnen die nodig zijn om deze doelstellingen te bereiken. 2

12 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID MINA- PLAN 3 De Vlaamse regering heeft op 19 september 2003 het Milieubeleidsplan goedgekeurd. Dit plan zet de bakens uit voor het milieubeleid in Vlaanderen, tot Het plan geeft niet alleen de richting aan waarin de overheid wil gaan met het milieubeleid, maar maakt ook duidelijk aan burger en bedrijfsleven wat zij op milieuvlak kunnen verwachten van de overheid de komende jaren. Om de vijf jaar 5 jaar wordt een Vlaams milieubeleidsplan opgesteld. Het Milieubeleidsplan was het eerste in de rij. We spreken over het MINA-plan 3 of over het Milieubeleidsplan Het milieubeleidsplan staat niet op zich, maar baseert zich mede op het milieurapport en wordt geoperationaliseerd via milieujaarprogramma s. De voltallige Vlaamse regering stelt dit milieubeleidsplan vast. Het milieubeleidsplan bepaalt de hoofdlijnen van het milieubeleid dat door het Vlaamse Gewest, alsmede door de provincies en gemeenten in aangelegenheden van gewestelijk belang, dient te worden gevoerd. De primaire functie van het plan is het bevorderen van de doeltreffendheid, de efficiëntie en de interne samenhang van het milieubeleid op alle niveaus en terreinen. Het MINA-plan 3 gaat uit van een thematische aanpak van de milieuproblemen (vb. verdroging, verzuring, vermesting, ) en bakent een gebiedsgericht en geïntegreerd Vlaams milieubeleid met de nodige aandacht voor de betrokken actoren af (doelgroepen, burgers, maatschappelijke organisaties). Het gemeentelijk milieubeleidsplan van Kortenberg dient op lokaal niveau invulling te geven aan het MINA- plan 3. Het mag er dus niet mee in tegenspraak zijn. De gemeente kan uiteraard creatief zijn bij de invulling ervan en inspelen op de lokale noden. Qua structuur krijgt de gemeente ruimte voor creativiteit. Het bindend karakter in het MINA-plan 3 is gelegd op het niveau van de plandoelstellingen, die meestal te halen zijn tegen eind Deze plandoelstellingen zijn overeenkomstig de bepalingen van het Decreet Algemene Bepalingen inzake Milieubeleid, ook bindend voor de lokale overheden en bijgevolg zijn zij richtinggevend voor dit gemeentelijk milieubeleidsplan. Het Vlaams milieubeleidsplan voorziet volgende bindende doelstellingen opgenomen in de onderstaande tabel. 3

13 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID Plandoelstellingen MINA-plan 3 VASTE STOFFEN: Afvalstoffen: De verontreiniging van bedrijfsafvalstoffen verminderen t.o.v De productie van bedrijfsafval blijft meer achter op de economische groei t.o.v De hoeveelheid definitief verwijderde bedrijfsafvalstoffen vermindert met tenminste 20% t.o.v De totale hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen blijft minstens gelijk of vermindert t.o.v De productie van huishoudelijke afvalstoffen blijft meer achter op de groei van de consumptie t.o.v De hoeveelheid definitief verwijderde huishoudelijke afvalstoffen vermindert tot gemiddeld 150 kg/inwoner/jaar. Milieuverantwoord productgebruik: De emissies van ozonafbrekende stoffen terugdringen met ten minste 70% t.o.v.de emissies in In 2007 mogen ozonafbrekende stoffen nog slechts in 11 toepassingen gebruikt worden t.o.v. 15 toepassingsgebieden in Bestrijdingsmiddelen : reduceren van verspreidingsequivalenten met 50% (2005 t.o.v. 1990). Water: Verbeteren van de structuurkwaliteit (verhogen van de waardevolle trajecten, verminderen van de slechte). Bijkomend beschermen van 200 ha oeverzones waarvan minstens 50% door verwerving. Het waterpeil in watervoerende lagen blijft minstens status quo. Afname van het drinkwatergebruik bij de bevolking tot 215 miljoen m³ (ca. 98 l/per dag). Stijging van het hemelwaterverbruik bij de bevolking tot 30 miljoen m³. Afname van het industrieel watergebruik exclusief koelwater tot 430 miljoen m³. Afname van het totaal watergebruik voor de landbouw (varkens, rundvee, pluimvee en glastuinbouwsector) tot 43 miljoen m³. Saneren van 75% van de bestaande vismigratieknelpunten op het netwerk van prioritaire waterlopen voor vismigratie en het zoveel mogelijk voorkomen van nieuwe knelpunten. Oppervlaktewater: Het aantal meetplaatsen dat voldoet aan de basiskwaliteit voor biochemisch zuurstofverbruik (BZV) verhogen tot 66%. Het aantal meetplaatsen dat voldoet aan de biologische kwaliteitsnorm verhogen tot 40%. Op maximaal 25% van de meetplaatsen met een goede of zeer goede biologische kwaliteit (situatie 2001) is de toestand verslechterd in Verhogen van de zuiveringsgraad van de huishoudens tot 80%. Waterbodem: Tegen 2007 is +/ m³ van de historische ruimingsachterstand van hydraulische aard weggewerkt. Tegen 2007 is +/ m³ van de historische saneringsachterstand van ecologische aard weggewerkt. Tegen 2007 is +/ m³ van de hoeveelheid specie afkomstig van hydraulische ruimingen en ecologische sanering verwerkt volgens BATNEEC. 4

14 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID Natuurlijke entiteiten: Oppervlakte met ecologische waarde doen toenemen: - Afbakening van ha VEN en ha natuurverwevingsgebieden; - Een stijging van oppervlakte natuurgebied met ha; - Inrichten van ha natuur via natuurinrichting, bosuitbreiding en natuurontwikkeling; - Oppervlakte aan bos doen toenemen met ha t.o.v. 1994; Natuurgerichte milieukwaliteit verhogen: milieukwaliteit afstemmen op de ecologische vereisten van kwetsbare soorten en habitats in het VEN en de groen-, park- en bosgebieden en speciale beschermingszones. Bevorderen van de mogelijkheden van migratie tussen en binnen leefgebieden voor bepaalde doelsoorten. Het soortenbeleid versterken: stopzetten van het verlies aan biodiversiteit door effectieve soortenbescherming. Samenwerking met doelgroepen versterken en draagvlak verhogen o.a. via beheersovereenkomsten ( ha), wildbeheerseenheden (200), bosgroepen (19). Samenwerking met lokale besturen versterken. Hinder Geluid: In 2007 ligt het aantal potentieel ernstig gehinderden door geluid niet hoger dan 15% van de bevolking. Afspraken maken over een totale oppervlakte aan stiltegebieden van minstens 300 km². Geur: Minimaal het aantal gehinderden gelijk houden t.o.v (19%). Verminderen van het aantal ernstig gehinderden t.o.v (7%). Verminderen van het aantal geurbronnen boven het aanvaardbaarheidsniveau. Licht: Nieuwe lichtvervuiling voorkomen en bestaande lichtvervuiling verminderen. Bodemverontreiniging: Tegen 2007 is 30% van de gronden met potentieel bodembedreigende inrichtingen of activiteiten onderzocht (+/ gronden). Tegen 2007 is de sanering van 23% van de gronden met historische bodemverontreiniging minstens opgestart (+/ gronden). Tegen 2007 zijn voor 90% van de gemeenten met erosieknelpunten erosiebestrijdingsplannen opgesteld. Tegen 2007 zijn erosiebestrijdingsmaatregelen op het terrein uitgevoerd voor minimaal 20% van de actuele erosieknelpunten en is voor minstens 5% van de potentiële erosieknelpunten de huidige situatie op het terrein bestendigd. 5

15 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID Energie Bereiken van 2% groene stroom in de distributieleveringen van elektriciteit tegen 2004 en 6% tegen 2010, met een maximale invulling van het haalbaar potentieel aan hernieuwbare warmte. Tegen 2012 het economisch potentieel aan kwalitatieve warmtekrachtkoppeling (WKK) realiseren (1.830 MW). Mobiliteit De totale NOx-emissie verminderen tot maximum 94 kton (er wordt gestreefd naar een verdere reductie tot 87,2 kton). De totale VOS-emissie verminderen tot maximum 93,1 kton (er wordt gestreefd naar een verdere reductie tot 75,35 kton). Versterken en verbeteren van de milieukwaliteit en ruimtelijke kwaliteit in de beoogde gebieden door een gedifferentieerde aanpak van milieuproblemen en maatwerk op niveau van het gebied. 6

16 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID PROVINCIAAL MILIEUBELEIDSPLAN VLAAMS- BRABANT ( ) De Provincie Vlaams- Brabant heeft haar milieubeleidsplan goedgekeurd 29 juni Het is echter pas in werking getreden op 19 september Dit betekent volgens het DABM dat alle Vlaams- Brabantse gemeenten over een gemeentelijk milieubeleidsplan moeten beschikken op 19 september De structuur van het provinciale milieubeleidsplan bestaat uit een aantal thematische hoofdstukken en een aantal integrerende hoofdstukken. Elk hoofdstuk wordt opgebouwd volgens hetzelfde stramien: - Beschrijving van het thema of hoofdstuk - Project (en) Er werd getracht het PMBP zo bondig en kernachtig mogelijk te houden. In het plan wordt meer de nadruk gelegd op de doelstellingen en minder op de individuele acties., vandaar ook het werken met projecten. De projecten zijn de strategische doelstellingen van het provinciaal beleid. De strategische projecten zijn verder geconcretiseerd in een aantal subdoelstellingen. Elk project wordt bondig omschreven via een fichestructuur die bestaat uit de eigenlijke projectfiche, gevolgd door de subdoelstellingsfiche. Onderstaande figuur geeft de projecten weer die de provincie heeft geformuleerd voor de planperiode van haar milieubeleidsplan. FIGUUR 1: MILIEUPROJECTEN PMBP VLAAMS- BRABANT 7

17 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID 1.2. PLAATS EN ROL VAN DE GEMEENTE IN HET VLAAMS MILIEUBELEID Pleidooien voor decentralisering van de besluitvorming en verantwoordelijkheid naar het meest gepast niveau (subsidiariteitsbeginsel) winnen wereldwijd veld. Agenda 21 erkent expliciet de cruciale rol die lokale besturen spelen in het beleid rond duurzame ontwikkeling. Ook in Vlaanderen heeft deze tendens zijn weg gevonden. De lokale besturen hebben belangrijke bevoegdheden en verantwoordelijkheden inzake milieubeleid. Effectief milieubeleid vereist immers verticale integratie: de verschillende bestuursniveaus moeten elk op hun terrein aan hetzelfde touw trekken. 1 DUURZAME ONTWIKKELING Sedert eind jaren tachtig is duurzame ontwikkeling de drijvende kracht achter het milieubeleid op wereldschaal. Ook in Vlaanderen is dat zo. Duurzame ontwikkeling wordt omschreven als de ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de mogelijkheden in gevaar te brengen voor toekomstige generaties om ook in hun behoeften te voorzien. Duurzame ontwikkeling heeft in essentie betrekking op de samenhang tussen milieukwaliteit en maatschappelijke ontwikkelingen. Sociaal-economische ontwikkelingen putten het milieu uit en omgekeerd tasten milieuproblemen de maatschappelijke en economische functies van het milieu aan. De sociaaleconomische ontwikkeling is dus op lange termijn afhankelijk van een goede milieukwaliteit. In die optiek vormt milieubeleid een essentiële schakel in het globale beleid en levert het een belangrijke bijdrage tot de oriëntatie van de maatschappij naar duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling is sterk verbonden met milieuzorg: we moeten de grenzen die het milieu ons stelt erkennen. Maar duurzame ontwikkeling is veel meer dan dat. Ze rust ook op economische en sociale pijlers en kan pas slagen als ze vertrekt van een bestuurlijke en een democratische invalshoek. Een milieubeleidsplan is echter geen beleidsplan voor duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling is wel het referentiekader voor het Milieubeleidsplan TAKEN VAN DE GEMEENTE De gemeenten zijn het basisniveau dat het dichtst bij de burger staat en het meest herkenbaar is. Op basis van het subsidiariteitsprincipe beschikt het lokale niveau over een zo ruim mogelijk takenpakket om haar rol vorm te geven. In een complexe samenleving heeft de burger in de eerste plaats nood aan een aanspreekpunt voor zijn betrekkingen met de overheid. De lokale besturen zijn door hun directe betrokkenheid en nabijheid het uitgelezen niveau om loketfuncties uit te oefenen. De belangrijkste taak van de gemeenten in het globaal milieubeleid in Vlaanderen, is een taak van medebewind. De gemeente heeft daarbij een belangrijke taak als vergunningverlenende overheid. Het 'Bestuursakkoord tussen het Vlaams, het provinciaal en het lokaal bestuursniveau omtrent effectief en burgergericht overheidsbestuur ' vormt het sluitstuk van het kerntakendebat. Het kerntakendebat dat ongeveer 2 jaar geleden opgestart werd, had als doel het Vlaams binnenlands bestuur zo optimaal mogelijk te organiseren door een duidelijke verdeling van bevoegdheden en taken tussen de drie overheidsniveaus. Hierna volgt een overzicht van de milieu- en natuurkerntaken op het niveau van de gemeente: 1. INTEGRAAL WATERBELEID (IWB): De organisatie van het integraal waterbeleid speelt zich af op drie niveaus : het stroomgebied (Europees), het bekken (Vlaams) en het deelbekken (lokaal). 1 Naar Mina-plan 3, , Algemeen kader 8

18 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID De gemeente is een actieve partner op deelbekken-niveau inzake het beheer van hemelwater, afvalwater en waterlopen binnen de samenwerkingverbanden op deelbekken-niveau. De provincie coördineert en organiseert de opmaak van geïntegreerde deelbekkenbeheersplannen. 2. HANDHAVINGSBELEID: Het gemeentelijk niveau heeft als kerntaak de handhaving voor hinderlijke inrichtingen klasse II, III en de niet ingedeelde hinderlijke inrichtingen en verwante conflictbemiddeling. 3. HUISHOUDELIJKE AFVALSTOFFEN: Het gemeentelijk bestuursniveau, al dan niet gegroepeerd in intergemeentelijke samenwerkingsverbanden, is bevoegd voor de eindverwerking van huishoudelijke afvalstoffen. De provincie neemt een coördinerende taak op in het afvalbeleid (overlegplatform) om tot een structurele samenwerking te komen tussen lokale overheden. De provincie zal de organisatie van de eindverwerking van de huishoudelijke afvalstoffen op termijn overnemen na Bij decreet 2 is vastgelegd dat de provincie de taak van de organisatie van de eindverwerking van de huishoudelijke afvalstoffen uiterlijk op 31 december 2007 op zich zal nemen. Deze decretaal bepaalde taak van de provincie zal een bindende sturing zijn van de eindverwerking van huishoudelijke afvalstoffen door de gemeenten in functie van de beleidsdoelstellingen van het Vlaams Gewest. In sommige gevallen kan de taak van de provincie verder gaan dan enkel een bindende sturing met name de bouw van een eindverwerkingsinstallatie. 4. OPEN RUIMTEBELEID: Het gemeentelijk niveau heeft wat betreft het open ruimtebeleid vooral een uitvoerende, ondersteunende en complementaire rol ten opzichte van de kerntaken van het Vlaamse niveau. Het Vlaams niveau subsidieert de gemeentelijke initiatieven in het kader van het Gemeentelijk NatuurOntwikkelingPlan. De gemeenten zijn betrokken partij bij de uitvoering van het gebiedsgericht bos- en natuurbeleid. Het Groenbeheer en beleid, meer specifiek het beheer van de groene ruimte in de bebouwde en stedelijke omgeving is een volwaardige kerntaak van de gemeente. 5. NATUUR- EN MILIEU-EDUCATIE (NME): De taken van de gemeenten situeren zich vooral op het uitvoerende niveau. De gemeenten kunnen ook eigen initiatieven m.b.t. natuur- en milieueducatie ontwikkelen op voorwaarde dat ze passen binnen de Vlaamse doelstellingen. De lokale besturen staan het dichtst bij de deelnemers aan het NME-aanbod. De slaagkansen van projecten vergroten naarmate rekening kan worden gehouden met de specificiteit van de doelgroepen (scholen, bedrijven, ). Dit betekent niet dat de lokale besturen in de plaats treden van overkoepelende initiatieven (genre Milieu op school - MOS) maar wel dat, vanuit een lokale invalshoek, Vlaamse en provinciale acties kunnen ondersteund en versterkt worden. 2 Art. 5 van het Decreet van 2 april 2004 tot wijziging van het decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen. Verschenen B.S. op 18 mei

19 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID 6. DUURZAME LANDBOUW: Alle overheden hebben de verantwoordelijkheid om een duurzaam landbouwbeleid te ontwikkelen. De gemeenten kunnen eigen beleidsinitiatieven ontwikkelen (vb. beheersovereenkomsten, sensibiliseren en informeren consument). 7. MOBILITEITSBELEID: Het lokaal mobiliteitsbeleid wordt vorm gegeven bij middel van een decretaal gekaderd lokaal Mobiliteitsplan. Kortenberg beschikt over een conform verklaard mobiliteitsplan. Uiteraard worden de doelstellingen van het mobiliteitsplan ook in dit gemeentelijk milieubeleidsplan onderschreven. De nadruk in dit milieubeleidsplan ligt echter eerder op sensibilisatie, dan op de uitvoering van verkeerstechnische en infrastructurele werken. Ook het bewaken van een voldoende integratie van milieu- en duurzaamheidsaspecten in het gevoerde mobiliteitsbeleid is een taak voor het gemeentelijk milieubeleid. 8. RUIMTELIJKE ORDENINGSBELEID: Het lokaal ruimtelijk ordeningsbeleid wordt uitgewerkt in het decretaal gekaderd Gemeentelijk Ruimtelijke Structuurplan. Kortenberg beschikt over een goedgekeurd gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (definitef vastgesteld op de gemeenteraad van 7 juni 2004) SAMENWERKINGSOVEREENKOMST 'MILIEU ALS OPSTAP NAAR DUURZAME ONTWIKKELING' De Vlaamse overheid werkt sinds jaren op basis van vrijwillige en hernieuwbare samenwerkingsovereenkomsten ( milieuconvenanten ) samen met de provincies en met de steden en gemeenten aan een coherent, duurzaam milieubeleid voor het gewest. Op 28 mei 2004 heeft de Vlaamse Regering de nieuwe samenwerkingsovereenkomst goedgekeurd. Een aantal wijzigingen aan de bestaande contracttekst van de samenwerkingsovereenkomst werden doorgevoerd. Zo werd de voor verwarring zorgende cluster burgers en doelgroepen afgeschaft. In de plaats werd een facultatieve optie doelgroepenwerking aan het instrumentarium toegevoegd. De gemeente Kortenberg heeft de Samenwerkingsovereenkomst met het Vlaams Gewest ondertekend. Tevens wordt de instapdrempel verlaagd voor gemeenten met minder dan 7500 inwoners en werden in het ambitieniveau 3 de inhoudelijke voorwaarden voor de verschillende clusters aangepast, opdat meer ruimte zou ontstaan voor een eigen invulling door de gemeenten. De gemeente krijgt in ruil voor het uitvoeren van een aantal taken, die in deze overeenkomst worden opgesomd, financiële en inhoudelijke ondersteuning van de Vlaamse overheid. Doelstelling van de lopende samenwerkingsovereenkomst is om lokale overheden te stimuleren een duurzamer lokaal beleid te voeren. Het milieubeleid vormt hier het uitgangspunt, maar het is duidelijk dat ook andere beleidsterreinen op een andere wijze bij de uitvoering van de overeenkomst zullen betrokken worden. De doelstellingen worden als volgt nader gespecifieerd: - Het stimuleren van lokale overheden om een meer duurzaam lokaal milieubeleid te voeren; - Voorzien in de uitbouw van een eerstelijnsmilieuzorg; - De milieudeskundigheid op gemeentelijk vlak verhogen; - De participatie van de bevolking aan het gemeentelijk milieubeleid bevorderen; 10

20 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID - De gemeentelijke milieubeleidsplanning ondersteunen. De samenwerkingsovereenkomst is opgebouwd uit het instrumentarium, dat betrekking heeft op de gemeentelijke milieubeleidsinstrumenten (milieuraad, interne milieuzorg,..), en de volgende thematische clusters: - Vaste stoffen (afvalstoffen en milieuverantwoord productgebruik) - Water - Natuurlijke entiteiten (natuur, landschap, groen en bos) - Hinder (lucht, geluid, geur) - Mobiliteit - Energie Het instrumentarium en de clusters zijn elk opgebouwd uit drie ambitieniveaus, waarbij ambitieniveau 3 het meest verregaand is en maatregelen omvat die maximaal naar integratie van verschillende clusters streeft. De gemeente Kortenberg heeft voor de planning 2005 ingetekend op niveau 2 van de Samenwerkingsovereenkomst. De clusters water, vaste stoffen en hinder werden op niveau 2 ondertekend, de clusters natuurlijke entiteiten, mobiliteit en energie op niveau 1. 11

21 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID 1.3. GEMEENTELIJK MILIEUBELEIDSPLAN DE WERKPROCEDURE Het milieubeleidsplan dient bovenal een werkbare gemeentelijke beleidsvisie inzake natuur en milieu voor de komende vijf jaar en de langere termijn te bevatten. Het gemeentelijk MBP moet zoals reeds gezegd worden afgestemd op het provinciaal milieubeleidsplan Vlaams- Brabant en op het Vlaams milieubeleidsplan ( ). Bij de opmaak van het gemeentelijk MBP is het van essentieel belang om de taken van de gemeente te kennen en goed voor ogen te houden. Er bestaat een kader opgemaakt door het gewest voor de opmaak van gemeentelijke milieubeleidplannen. Het document «Actualisatie Kader Gemeentelijk Milieubeleidsplan» (2003) heeft geenszins de bedoeling de eigen creativiteit van de gemeenten te beknotten. Vele mogelijkheden staan open en het blijft de bedoeling de gemeenten een zo groot mogelijke vrijheid te geven bij het opstellen van hun gemeentelijk milieubeleidsplan. De gemeente kan dus eigen accenten leggen. Dit milieubeleidsplan kwam als volgt tot stand: In een eerste fase in de loop van 2004 en begin 2005 werd via overlegrondes per thema een voorontwerp MBP opgemaakt. Dit voorontwerp werd vervolgens voorgelegd aan de milieuadviesraad van Kortenberg ter advies. Daarna werd het voorontwerp aangepast tot het ontwerp MBP na de gemeentelijke adviezen van de ambtelijke werkgroep en het advies van de MAR. Het integrale ontwerp werd goedgekeurd door het College van Burgemeester en Schepenen waarna het in openbaar onderzoek werd gelegd. Het openbaar onderzoek loopt 60 dagen en is de tweede fase van het planproces. Het biedt elke betrokkene (besturen, burgers, organisaties, adviesraden,...) de gelegenheid opmerkingen, adviezen, suggesties, te formuleren en zo aan het MBP mee te werken. In een derde stap wordt een definitief ontwerp afgerond, dat door de gemeenteraad zal worden vastgesteld als definitief MBP. Het standpunt van de gemeenteraad over de tijdens het openbaar onderzoek uitgebrachte opmerkingen en adviezen wordt bij besluit vastgesteld in het overwegingdocument. Het definitieve MBP is vijf jaar van kracht na de definitieve vaststelling van het plan in de gemeenteraad. 12

22 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID OPBOUW EN STRUCTUUR VAN HET BELEIDSPLAN Situering van de gemeente en accenten van het milieubeleid Na het globale kader van het duurzaam milieubeleid in Vlaanderen dat in de vorige hoofdstukken geschetst werd, wordt vooreerst de gemeente gesitueerd en worden de uitgangspunten kort aangegeven. Dit gebeurt onder &1.4. Thematisch beleid Hoofdstuk 2 van het milieubeleidsplan brengt voor elk van de milieuthema s en voor de doelgroepenwerking de kenmerken van de huidige situatie en van het beleid terzake in beeld, er worden knelpunten en mogelijkheden besproken en de doelstellingen en mogelijke acties van het beleid worden opgegeven. Ook binnen het hoofdstuk 4 Organisatie en instrumenten voor het gemeentelijk milieubeleid komen dezelfde topics aan bod. Dit gebeurt volgens een vast stramien en wel als volgt: - Themabeschrijving: Toelichting van de onderwerpen die onder dit thema thuishoren; compacte beschrijving van het beleidskader - De milieutoestand en het beleid vandaag: Compacte situering van de huidige situatie en evaluatie van het beleid dat vandaag gevoerd wordt. - Knelpunten en overwegingen: De knelpunten en ook de kansen en mogelijkheden in verband met dit thema, in relatie gebracht met het huidige beleid. - Visie en beleidsopties voor de planperiode: Voor elk thema wordt een visie - dit is de algemene lijn die de gemeente ook op lange termijn wil bewaken - verder geconcretiseerd in een aantal doelstellingen, die op hun beurt het kader vormen voor de uitvoering van alle thematische acties. - Acties gekaderd binnen projecten : In het milieubeleidsplan wordt de nadruk gelegd op de doelstellingen en minder op individuele acties. Omwille van de leesbaarheid en werkbaarheid is het MBP Kortenberg opgebouwd rond projecten. Het voordeel van werken met projecten is dat ze ruim geformuleerd worden waardoor de gewenste verandering op een soepeler manier (minder op voorhand vastgelegd) bereikt kan worden. Het bereiken van de doelstellingen gebeurt bij projecten m.b.v. lopende, bijgestuurde of nieuwe beleidsinitiatieven die beheerd worden met de managementinstrumenten (bijv.: het milieujaarprogramma) waarover de gemeente beschikt. Het is niet nodig het bestaande beleid uitvoerig te beschrijven. Het werken met projecten leidt tot een bondiger, overzichtelijker, doelgerichter MBP. De projecten zijn een uitwerking van de visie en doelstellingen van het thematisch milieubeleid per cluster. Elk project geeft vorm aan de langetermijnvisie die verder geconcretiseerd wordt in een aantal concrete doelstellingen. Uit de discussies in de gemeente en ook gebruik makend van lopende acties, komen één of meer projecten naar voor die voornamelijk onder het thema thuishoren. Thema-overschrijdende projecten krijgen een plaats in het hoofdstuk doelgroepenwerking ( 2.7). 13

23 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID Hieronder wordt de structuur van de gehanteerde projectfiches aangegeven. - Projecttitel en projectnummer - Algemene visie o Plandoelstellingen (te realiseren tegen 2009). Deze plandoelstellingen stellen de realisatie van bepaalde zaken tegen het einde van de planperiode voorop. o Mogelijke indicatoren afgestemd op de gemeentelijke milieubarometer o Hoger beleidskader: verband met MINA-plan 3 en PMBP o Verband met andere projecten van het MBP o Gebiedsspecifieke uitwerking o Waar mogelijk indicatie van mogelijke middelen of subsidiemogelijkheden - Per concrete doelstelling : o Toelichting van de doelstelling o Acties met vermelding van termijn, actoren en doelgroepen In de paragraaf voorafgaande aan de projecten worden telkens de lopende acties uit het MJP 2005 kort aangeven met vermelding van het actienummer uit het MJP. In het milieujaarprogramma worden deze acties trouwens heel gedetailleerd uiteengezet met een rapportering van de uitvoering, de actoren, middelen, doelgroepen, Vervolgens worden de acties toegelicht die een plaats hebben gekregen in het project dat gedefinieerd werd binnen het betreffende hoofdstuk. Niet alle lopende acties hebben een plaats gekregen in de projecten, wat niet wegneemt dat de lopende acties ook worden verdergezet. De acties die bijzonder aansluiten bij het wenselijk beleid werden expliciet vermeld onder de projecten. De projecten moeten immers als een dynamisch instrument worden beschouwd waar acties gemakkelijk per doelstelling kunnen worden onder geplaatst. Uit de lijst van acties kan de gemeente jaarlijks kiezen welke acties in dat jaar zullen uitgevoerd worden. Die keuze, de verdere invulling, uitwerking en opvolging van de acties en eventuele bijsturing en actualisatie van het MBP zullen in het milieujaarprogramma aan bod komen. Dat wordt daarmee versterkt als werk- en uitvoeringsinstrument. De in te zetten middelen betreffen de werkingskosten en subsidiekredieten (excl. personeelskosten) van de gewone begroting. Afstemming op het ruimtelijk beleid Hoofdstuk 3 geeft de link aan met het beleid rond de open ruimte zoals uiteengezet in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. 14

24 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID Organisatie en instrumenten voor het gemeentelijk milieubeleid Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de instrumenten en de organisatie van het milieubeleid in de gemeente en het uitgestippelde beleid voor de planperiode in dit verband. Link milieu en gezondheid Gezondheidsaspecten spelen in het uitstippelen van het lokaal milieubeleid uiteraard mee. De gemeente wil waar relevant samenwerken met het Lokaal Gezondheidsoverleg (LOGO). Het laatste hoofdstuk 5 geeft aan wat de taken van het LOGO zijn, met het oog op samenwerking in het kader van milieudossiers met een duidelijke link naar gezondheid ACCENTEN VAN HET MILIEUBELEID IN KORTENBERG UITGANGSPUNTEN Alhoewel er nog geen milieubeleidsplan voor de gemeente Kortenberg in voege is, bouwt dit gemeentelijk milieubeleidsplan vanzelfsprekend voort op het milieubeleid dat tot op vandaag in de gemeente is gevoerd. Het gemeentelijk milieubeleid in Kortenberg kadert binnen de taakstellingen en doelstellingen die door de hogere overheden worden vooropgesteld. Niettemin heeft de gemeente kenmerken die haar onderscheiden van andere, waardoor zij haar eigen accenten kan leggen (zie Situering en bijzonder karakter van de gemeente). Na de installatie van de nieuwe gemeenteraad en het College van Burgemeester en Schepenen begin 2001 werd door de nieuwe coalitie in Kortenberg een beleidsnota opgesteld voor de nieuwe legislatuur ( ). In deze beleidsnota werden voor alle beleidsdomeinen doelstellingen en acties vastgesteld, zo ook voor de milieugerelateerde thema s afval, natuurbehoud en leefmilieu, mobiliteit, het gemeentelijk groenbeleid en ruimtelijke ordening. De samenwerkingsovereenkomst met het Vlaams Gewest legt de gemeente een hele reeks taken op per milieuthema. Om het gemeentelijk milieubeleid mee vorm te geven werkt de gemeente samen met de intergemeentelijke milieudienst van InterLeuven. 15

25 SITUERING VAN HET GEMEENTELIJK MILIEUBELEID SITUERING EN BIJZONDER KARAKTER VAN DE GEMEENTE Kortenberg is centraal gelegen tussen de twee groeipolen Leuven en Brussel. De gemeente telt om en bij de inwoners en heeft een oppervlakte van 3458 ha, wat overeenkomt met een bevolkingsdensiteit van 520 inw. / km². FIGUUR 2: SITUERING KORTENBERG EN OMGEVING Kortenberg wordt in het provinciaal ruimtelijk structuurplan geselecteerd als hoofddorp. Er is een groot aanbod van voorzieningen aanwezig in deze kern. Kortenberg is veruit de grootste kern in de gemeente. De deelgemeente Erps-Kwerps is geselecteerd als woonkern. Erps-Kwerps is na Kortenberg de grootste kern binnen de gemeente. Everberg, Meerbeek en Schoonaarde zijn geselecteerd als kernen in het buitengebied. Deze kernen hebben geen aanbod aan voorzieningen. Ze functioneren volledig op de voorzieningen van de kern Kortenberg en de omliggende stedelijke gebieden. Deze landelijke kernen zijn ook niet bovenlokaal of multimodaal ontsloten. Landschappelijk is de gemeente gesitueerd op de breuklijn van het Brabants plateau. Het noordelijk deel van Kortenberg behoort tot de eerder vlakke tuinbouwstreek. Het zuidelijk deel van het grondgebied behoort tot de Brabantse leemstreek, rijk aan golvende landschappen met talrijke valleien die de plateaus doorkruisen. De landbouw is zeer sterk aanwezig in Kortenberg, waardoor het open karakter van de gemeente momenteel nog gewaarborgd is. Belangrijke beekvalleien die het landschap vorm geven zijn zijlopen van de Molenbeek, de Molenbeek en de Weesbeek. De loop van de Molenbeek vormt tevens de grens tussen de Tuinbouwstreek en de Brabantse leemstreek. Een aantal grote verkeersassen doorkruisen de gemeente (N2, E40, spoorlijn Brussel- Leuven). De grote migratiedruk waaraan de gemeente onderhevig is, zorgt voor de nodige verkeersproblemen. Kortenberg grenst in het westen rechtstreeks aan de nationale luchthaven van Zaventem, met een grote milieudruk tot gevolg. Het tracé van de HST- lijn Brussel Keulen doorkruist ook het grondgebied van Kortenberg. 16

26 2. HET MILIEUBELEID PER THEMA 2.1. THEMA VASTE STOFFEN: AFVAL EN MILIEUVERANTWOORD PRODUCTGEBRUIK THEMABESCHRIJVING Een afvalstof wordt gedefinieerd als 'elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen'. Ondanks grote inspanningen de afgelopen jaren blijven afvalstoffen een probleem vormen waaraan een oplossing dient geboden te worden. De ontwikkeling van onze (consumptie) maatschappij blijft grote hoeveelheden afvalstoffen met zich meebrengen. Daarenboven zijn de vrijkomende afvalstoffen zeer divers (zowel in hoeveelheid, samenstelling als graad van gevaarlijkheid) waardoor de afvalproblematiek dan ook een complex gegeven vormt. De milieuproblemen die deze afvalproductie met zich meebrengt situeren zich op het vlak van het ontstaan van emissies naar de drie compartimenten bodem, water en lucht. Daarnaast gaan grondstoffen en energie verloren, is er meestal sprake van een belangrijk ruimtebeslag (opslag, transport en verwerking) en hoge kosten die met een zorgvuldig beheer gepaard gaan. De oplossingen die aan de genoemde problemen moeten gegeven worden zullen dan ook gezocht moeten worden in het zoveel mogelijk voorkomen van afval en het zo milieuvriendelijk mogelijk beheren en verwerken van afvalstoffen. De maatregelen en instrumenten moeten het afvalbeleid sturen in de richting van afvalpreventie, hergebruik en recyclage. In het thema kadert een algemeen streven naar afvalvoorkoming door een brongerichte aanpak, waarbij de focus wordt gelegd op producten en hun gebruik. De bedoeling is door bewustwording en gedragwijziging de afzetmarkt voor milieuverantwoorde producten te vergroten en het milieubewust gebruik van producten te stimuleren. De keuze van verantwoorde producten en een correct gebruik ervan (juiste toepassing en dosering) staan daarbij centraal. Onder dit thema wordt het afvalstoffenbeleid en het beleid van de gemeente omtrent het gebruik van milieuverantwoorde producten nader bekeken en worden de beleidslijnen voor de planperiode uitgezet. Het groeperen van deze twee onderwerpen in één overkoepelende cluster kadert in een wieg tot graf benadering van vaste stoffen, waarbij men zowel oog heeft voor de mogelijke schadelijke effecten van stoffen die men in het milieu brengt als voor de milieubelasting die een vaste stof op het einde van zijn levenscyclus met zich meebrengt. 17

27 BELEIDSMATIG EN JURIDISCH KADER De Wet van 21 december 1998 op de productnormen De Wet van 21 december 1998 op de productnormen reglementeert de milieuhygiënische normen waaraan producten dienen te voldoen alvorens ze op de markt mogen worden gebracht. Het decreet houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse Gewest Het decreet houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse Gewest werd goedgekeurd op 21 december Met dit decreet wil de Vlaamse overheid het gebruik van bestrijdingsmiddelen verbieden of toch op zijn minst aanzienlijk verminderen. Concreet is het vanaf 1 januari 2004 niet meer toegestaan om bestrijdingsmiddelen te gebruiken op het openbaar domein. Omdat dit niet van vandaag op morgen gerealiseerd kan worden, voorziet het decreet in het opstellen van een reductieprogramma waar de nodige afwijkingen gemotiveerd kunnen worden. Het afvalstoffendecreet Het decreet vormt de wettelijke basis voor het realiseren van het afvalstoffenbeleid binnen het Vlaamse gewest. Het decreet dateert oorspronkelijk van 2 juli 1981 maar werd in 1994 fundamenteel gewijzigd. Het decreet is een zogenaamd kaderdecreet d.w.z. dat het wel de belangrijkste bepalingen bevat maar dat deze verder moeten uitgevoerd worden door de Vlaamse regering in uitvoeringbesluiten zoals bvb. het Vlarea. Het Vlarea Het Vlarea is het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming- en beheer en geeft uitvoering aan de meeste bepalingen inzake het afvalstoffendecreet. Het werd in 1998 van kracht en bundelde alle reeds bestaande uitvoeringsbesluiten, op enkele uitzonderingen na, en gaf bovendien uitvoering aan nieuwe bepalingen van het afvalstoffendecreet zoals de bepalingen m.b.t. de aanvaardingsplicht voor afvalstoffen of het gebruik van afvalstoffen als secundaire grondstof. Op 5 december 2003 werd een grondige wijziging van het Vlarea door de Vlaamse regering goedgekeurd. Het nieuwe Vlarea is op 30 april 2004 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en is in werking getreden op 1 juni Het subsidiebesluit 2002 Het subsidiebesluit dat in 2002 van kracht werd en een reeds bestaand besluit verving, maakt het mogelijk subsidies te verlenen aan lagere besturen voor voorzieningen ten behoeve van preventie van afvalstoffen of de installaties waar handelingen m.b.t. afvalstoffen worden gesteld. Uitvoeringsplannen De behoefte aan harmonisatie, coördinatie en integratie binnen het afvalbeleid heeft geleid tot een vernieuwde planning. Deze krijgt nu gestalte in de vorm van een samenhangend 'stelsel van plannen', zoals o.a. het uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen Er wordt geen afzonderlijk 18