SOORTEN ORGANISATIES

Transcriptie

1 MANAGEMENT EN ORGANISATIE / 03 MBO+ / Intermediate vocational education Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 M Industriële organisaties: Industriële organisaties, ook wel productiebedrijven, zijn bedrijven die door middel van mensen, grondstoffen en machines, eindproducten maken. Deze eindproducten kunnen bestemd zijn voor: F andere bedrijven F consumenten F overheden F export. Hiertoe maken deze bedrijven gebruik van technische productieprocessen (w.o. werkvoorbereiding, planning, productie, onderhoud, e.d.). 2 M Handelsondernemingen: Handelsondernemingen variëren van verschillende soorten groothandelsbedrijven (grossiers) tot allerlei vormen van detailhandelsondernemingen (detaillisten). 3

2 M Handelsondernemingen: Waar productiebedrijven vaak winstmarges kennen van ca. 2-5%, hanteren groothandelsbedrijven hogere marges (veelal ca %), en hanteren detailhandelondernemingen al gauw marges van ca % en meer. Deze marges zijn vooral afhankelijk van de toegevoegde waarde die de handelsondernemingen aan de producten geven, zoals...? 4 M Goothandel, ontwikkeling: F hoewel nog volop in Nederland aanwezig -meer dan , ca. 7% van alle bedrijven- vindt gaandeweg meer uitschakeling hiervan plaats door producenten. Dit doordat producenten en retailers, o.a. via EDI steeds makkelijker hun vraag en aanbod op elkaar kunnen afstemmen. Gevolg: groothandel biedt steeds meer service, logistieke ondersteuning en advies aan: meer toegevoegde waarde. 5 M Onderscheid in groothandel: F verschil in eigendomssituaties: veelal eigendom: opkopers, exporteurs, importeurs, e.d. bemiddeling: agenten, makelaars, commissionairs, e.d. F verschil in mate van service: full-service groothandel: alle / meeste distributiefuncties worden verricht limited service groothandel: beperkt aantal distributiefuncties, zoals bij cash & carry groothandel, desk-jobbers en van-sellers. 6

3 M Detailhandel, globale indeling: F winkelverkoop (= gevestigde handel ): ± 73% waaronder speciaalzaken, supermarkten, warenhuizen, hypermarkten, category-killers, discounters, cataloguswinkels, enz. Winkelverkoop kan verder worden verdeeld in bedieningszaken en zelfbedieningszaken. F niet-winkelverkoop: ± 27% waaronder marktverkoop, direct sales (zoals Tupperware), postorder, teleshopping, MLM, internet, enz. 7 M Detailhandel, ontwikkeling: F detailhandelsvestigingspunten nemen in aantal gestaag af: van ca fysieke punten rond 1950 tot ca (!) (2016). Daling aanvankelijk vooral in de food-sector, maar nu ook in andere sectoren. Verkoop (van goederen) vindt meer en meer plaats via (ca ) webwinkels en postorderbedrijven. F in deze ca retailvestigingspunten werkt ± 6% van de beroepsbevolking, alwaar door consumenten ± 30% van de totale consumptieve bestedingen worden verricht, ca. 92 miljard. 8 M Dienstverlenende organisaties: F Dienstverlening loopt uiteen van commerciële dienstverlening (tertiaire sector ) tot nietcommerciële dienstverlening (kwartaire sector). [de primaire sector betreft bedrijven die grondstoffen voortbrengen; de secundaire sector betreft bedrijven die producten maken]. F Onderscheid consumenten- / zakelijke diensten: G consumentendiensten, bijv. horeca, banken, verzorging, e.d. G zakelijke diensten: diensten van bedrijven en instellingen t.b.v. de industriële markt (B-to-B market). 9

4 M Dienstverlenende organisaties: F Dienstverleningsproces: Intern organisatie systeem Fysieke omgeving (vb.: bureau, kantoor) Contactpersoneel/ dienstverleners/ buitendienst Dienst A Dienst B Dienst C Klanten Back office Front office Afnemers 10 M Dienstverlenende organisaties: F Aard van dienstverlening: 11 M Overheidsorganisaties: Marktfalen ontstaat wanneer de markt goederen en diensten in het geheel niet kan voortbrengen. Dergelijke goederen en diensten betreffen o.a. wegen, dijken en veiligheid die geproduceerd worden door of in opdracht van instanties zoals V&W, leger en justitie. De productie van deze goederen en diensten is dan een overheidstaak, en deze worden collectieve goederen en diensten genoemd. 12

5 M Overheidsorganisaties: Kenmerkend van deze goederen en diensten is dat niemand van het gebruik ervan is uit te sluiten. Bovendien zijn de kosten ervan moeilijk overeenkomstig het gebruik ervan toe te rekenen aan individuen. De prijzen ervan zijn nagenoeg onmogelijk vast te stellen, en zonder overheidsinvloed zullen ze niet gemaakt worden. 13 M Overheidsorganisaties: F Overheidsorganisaties betreffen in de eerste plaats overheden zoals rijksoverheid, provincies en gemeenten. Ook worden onderdelen zoals politie, leger, (nietprivate) scholen en musea tot overheidsorganisaties gerekend. 14 M Overheidsorganisaties: F Verder bestaan er ook semi-overheidsorganisaties die bepaalde wettelijke taken vervullen, en geheel of grotendeels door de overheid worden gefinancierd (NS, Holland Casino, e.d.) F Waar marktfalen minder duidelijk wordt, stoot de overheid bedrijven af waarna zij zelfstandig verder gaan (privatisering), zoals...? 15

6 M Overige non-profitorganisaties: F betreffen al dan niet gesubsidieerde organisaties, zoals consumentenorganisaties, vakbonden, bibliotheken, milieuorgansaties, liefdadigheidsorganisaties, sportclubs, e.d. F Non-profitorganisaties richten zich vooral op: G verandering van gedrag (Wakker Dier), of op: G verstrekking van voorzieningen (Rode Kruis). F Deze organisaties hebben vaak de rechtsvorm van een stichting of van een vereniging. Inkomsten o.a.: subsidies, contributies, giften. 16 M Besturing van non-profitorganisaties: F Stichtingen kennen geen leden; verenigingen wel. Beide rechtsvormen zijn gericht op bepaalde -vaak maatschappelijke of socialedoelen, echter zonder winststreven. F Een stichting of vereniging heeft meestal een bestuur, dat opdracht geeft tot uitvoering van werkzaamheden. Dit gebeurt door uitvoerende medewerkers, vaak onder dagelijkse leiding van een door het bestuur aangestelde directeur of directie. 17 M Besturing van non-profitorganisaties: F De verdeling van taken en bevoegdheden tussen bestuur en directie hangt af van het soort organisatie. 4 bestuursmodellen: G executief bestuur: bestuursleden bemoeien zich sterk met de uitvoering van werkzaamheden, zoals bijv. bij sportclubs, kleine verenigingen, e.d.; >> 18

7 M Besturing van non-profitorganisaties: F Bestuursmodellen, vervolg: G voorwaardenscheppend bestuur: bestuur stelt hierbij de directie en medewerkers zoveel mogelijk in staat om de werkzaamheden zo goed mogelijk uit te voeren. Het bestuur zorgt dan voor geld, middelen, mensen, contacten, enz. De directie stelt zelf het beleid vast, en beslist over de uitvoering van werkzaamheden (grotere belangenorganisaties); >> 19 M Besturing van non-profitorganisaties: F Bestuursmodellen, vervolg: G beleidsvormend bestuur: bestuur stelt algemeen beleid; de uitvoering wordt vervolgens aan directie en medewerkers overgelaten, zoals in ziekenhuizen gebeurt; G toezichthoudend bestuur: bestuur is hier adviserend, en beslist bij grote besluiten. De directie stelt zelf beleid en uitvoering vast, zoals bij onderwijsinstellingen, e.d. 20 M Typen van organisaties: Naast de eerder genoemde soorten organisaties, kunnen organisaties ook in verschillende typen worden onderscheiden: groot/klein, veel/weinig medewerkers, hoog/lager opgeleid, standaard/ complexe productieprocessen, organisaties waarin beslissingen vooral centraal (bovenin) worden genomen, of juist decentraal (op verschillende niveau s. enz. 21

8 M Typen van organisaties: De Canadese prof. Henry Mintzberg heeft in dit verband een interessante theorie ontwikkeld, waarin 5 (later 6) typen organisaties worden beschreven ( configuraties ), en een vijftal (later zestal) typen van coördinatie worden uitgelegd om activiteiten in deze typen organisaties te coördineren ( coördinatiemechanismen ). 22 M Typen van organisaties, volgens Mintzberg: Eenvoudige structuur Machine bureaucratie Professionele bureaucratie Divisie structuur Adhocratie Zendelingen structuur Direct toezicht Standaardisatie van werk Standaardisatie van input (skills) Standaardisatie van output Wederzijdse aanpassing Standaardisatie van waarden Strategische top Technostructuur: assembl; adm, e.d. Uitvoerend deel Middenkader Ondersteunende diensten (repro) Ideologie Kleine dir./eig. Bedrijven Advocaten, accountants Divisies van grote org s Lopende bandomgevingen Projectorganisaties Welzijnsorganisaties Sterke centralisatie bij leiding Sterke centralisatie bij leiding Grote mate van decentralisatie Grote mate van decentralisatie Sterke decentralisatie Vrijwel volledige decentralisatie 23