Dordrecht. Verandering uitvoering Wet Kinderopvang

Transcriptie

1 Dordrecht Verandering uitvoering Wet Kinderopvang Afdeling Werk, Bureau ABC Sociale Dienst Dordrecht September 2005

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Ontstane problemen 3. Toeslagen vanaf Nieuwe werkwijze 5. Noodzakelijke acties 6. Voorstel Bijlage 1 Taken van de Gemeente Bijlage 2 Uitvoeringsvarianten

3 1. Inleiding Op 1 januari 2005 is de Wet Kinderopvang in werking getreden. Uitgangspunten van deze Wet zijn het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid van de ouder, gedeelde financiële verantwoordelijkheid (ouder, werkgever of gemeente en het Rijk) en een landelijk uniform kwaliteitssysteem. Binnen de Gemeente Dordrecht zijn vanaf deze datum twee diensten verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet. De sociale dienst is verantwoordelijk voor het beleid, het budget en de uitvoering van het Loket Kinderopvang (vallend onder bureau ABC van de afdeling werk) en de dienst Onderwijs & Welzijn is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de kinderopvang. Ouders kunnen op verschillende manieren bij het loket terecht komen. Ze kunnen doorverwezen zijn door hun case-manager van de Sociale Dienst, er kan een melding zijn gekomen vanuit het MD-team, ouders komen zelf of een kinderdagverblijf verwijst ouders door. Het loket is een laagdrempelige voorziening waarbij iedere ouder informatie kan krijgen over kinderopvang. Een jaar geleden waren er in principe drie varianten om de Wet in te voeren: Variant A: de ouder regelt alles zelf, decentrale uitvoering binnen de gemeente; Variant B: De ouder regelt zoveel mogelijk zelf, centraliseren van het betalingsproces binnen de gemeente; Variant C; De ouder regelt weinig zelf, centraliseren van de uitvoering binnen de gemeente. Anders dan de meeste andere gemeenten is er gekozen voor variant C. In deze variant hebben wij veel verantwoordelijkheden van ouders (en kindercentra) overgenomen. De belangrijkste reden hiervoor was de invoering van Work-first. Als wij ouders met kinderen naar de werkplaats wilden sturen, vonden wij dat de kinderopvang goed en snel gewaarborgd zou moeten zijn. 2. Ontstane problemen Inmiddels zijn we meer dan een half jaar bezig met de uitvoering van de nieuwe wet volgens variant C en kunnen wij constateren dat het om allerlei redenen niet goed gaat. Het loket kinderopvang heeft te kampen met grote achterstanden. Het werkproces, aangepast naar de eisen die de nieuwe Wet kinderopvang stelt, leek duidelijk maar de praktijk levert een ander beeld op. Een van de grootste problemen is dat ouders zelf een tegemoetkoming bij de belastingdienst moeten aanvragen en dat de verantwoordelijkheid hiervoor door ons is overgenomen. Tot het moment dat de beschikking van de belastingdienst bij ons binnen is, dragen wij de administratieve en financiële verantwoordelijkheid. Dit komt omdat de meeste kindercentra voor de facturering KDM ingehuurd hebben en KDM de kindercentra pas gaat betalen als de beschikking(en) van de belastingdienst binnen zijn. Wij op onze beurt hebben met KDM afgesproken dat wij de eerste twee maanden garant staan voor de tegemoetkoming van de belastingdienst tot het moment dat de beschikking binnen is. Omdat in een aanzienlijk aantal gevallen ook na twee maanden de beschikking van de belastingdienst niet binnen is, stuurde KDM de ouders 'torenhoge' rekeningen. Dit leidde tot media-aandacht en mede om 'politieke' problemen te voorkomen hebben wij de garantieperiode verlengd. Deze kan echter niet onbeperkt verlengd worden zonder aanzienlijke financiële risico's. Dat binnen twee maanden de beschikking van de belastingdienst niet bij ons binnen is, ligt niet alleen en zelfs vaak niet aan de belastingdienst. Geregeld blijven ook de ouders in gebreke. Ouders hebben voor kinderopvang echter geen directe relatie met ons en laten zich maar moeilijk dwingen tot actie. Sanctionering via de uitkering lijkt de enige oplossing, maar dat lijkt vanuit het ingezette beleid weinig vruchtbaar, waardoor het ook weinig gebeurt. Bijkomend probleem is dat het loket kinderopvang zelf erg kwetsbaar is: Taken liggen vaak bij één medewerker en kunnen niet of nauwelijks worden overgenomen door een ander; Het loket wordt telefonisch overbelast, is in principe de hele dag telefonisch te bereiken en heeft een extern nummer waardoor er geen wachtrij op de telefoon gezet kan worden; Men is extern gehuisvest, waardoor dagelijkse leiding problemen oplevert;

4 Sinds de invoering van de Wet Kinderopvang is er sprake van een duidelijke verzwaring van de administratieve en beleidsmatige taken. Onvoldoende duidelijk is of en zo ja in hoeverre extra personele uren nodig te zijn. De afgelopen periode is er ingezet op het wegwerken van achterstanden op het loket. De meeste gemeentelijke beschikkingen zijn inmiddels afgegeven en foutieve beschikkingen zijn herzien. Dus het gaat de goede kant op. Vanaf half september 2005 gaat de belastingdienst echter alle ouders die in 2005 een tegemoetkoming kinderopvang hebben ontvangen aanschrijven om hen te informeren over Het wordt volgend jaar zo mogelijk nog ingewikkelder. Ouders moeten zelf een formulier downloaden of op naam aanvragen. Dit formulier moet dan voor 1 november 2005 opgestuurd worden. Kortom, het hele circus begint weer van vooraf aan met zo mogelijk nog meer contactmomenten dan in Daarbij komt dat de belastingdienst vanaf begin 2006 ook gaat afrekenen over Dit brengt ook weer extra inspanningen van het Loket met zich mee. 3. Toeslagen vanaf 2006 Vanaf 1 januari 2006 is de Belastingdienst er niet alleen voor het heffen en innen van belastingen. De Belastingdienst gaat ook de regelingen voor de volgende toeslagen uitvoeren: huurtoeslag (dit heet nu nog: huursubsidie); zorgtoeslag; kinderopvangtoeslag (dit heet nu nog: tegemoetkoming kinderopvang). Binnen de Sociale Dienst is inmiddels besloten om bij de huurtoeslag en de zorgtoeslag een systeem in te voeren waarbij het aanvragen van deze toeslagen de eigen verantwoordelijkheid is van de uitkeringsgerechtigde. Dit lijkt logisch omdat de SD, los van alle administratieve rompslomp, niet voor alle toeslagen van alle uitkeringsgerechtigden garant kan gaan staan. Het ligt voor de hand ook voor de kinderopvangtoeslag vanaf 2006 bij dit systeem aan te sluiten. Bijkomend argument om ook voor de kinderopvangtoeslag bij het nieuwe beleid aan te sluiten, is dat als ouders in enig jaar te veel zorg- of huurtoeslag gekregen hebben de belastingdienst deze gaat verrekenen met de kinderopvangtoeslag (en vica versa). Dit geeft in de uitvoering onoverkomelijke problemen omdat KDM de kindercentra pas gaat betalen als de betalingen van de belastingdienst (i.v.m. de kinderopvangtoeslag) volledig binnen zijn. Op dit moment moeten doelgroepouders namelijk een machtiging tekenen dat de bijdrage van de belastingdienst rechtstreeks naar KDM wordt overgemaakt. 4. Nieuwe werkwijze Gelet op de gerezen uitvoeringsproblemen en de invoering van huur- en zorgtoeslag stellen wij voor om vanaf 2006 met de kinderopvangtoeslag op dezelfde manier om te gaan als met de huur- en zorgtoeslag. Daarbij zou het Loket kinderopvang, zoals het nu functioneert, kunnen worden opgeheven en omgevormd kunnen worden tot een consulentfunctie kinderopvang. Hiermee lopen wij ook niet buiten de pas in vergelijking tot andere gemeenten. Deze kozen reeds bij de invoering van de tegemoetkoming kinderopvang voor een systeem van eigen verantwoordelijkheid van de ouder c.q. uitkerings-gerechtigde. 1 Een en ander betekent in de praktijk het volgende: 1. Nieuwe aanvragen voor een gemeentelijke bijdrage kinderopvang worden gesplitst in: a. aanvragen van doelgroep ouders met Wwb uitkering. Vorming van dossier kinderopvang tot het moment dat de berekening voor de beschikking gemaakt kan worden, neerleggen bij de casemanager. Deze kan zo nodig behulpzaam zijn bij het invullen van formulieren van de belastingdienst, etc.; 1 Ook in Dordrecht functioneert het in een enkel geval al zo. Het kindercentrum CSPD heeft geen overeenkomst met KDM en zorgt zelf dat de beschikkingen van de belastingdienst van hun ouders in hun bezit komen.

5 b. aanvragen van doelgroepouders met overig inkomen. Vorming van het dossier en afwerken van de aanvraag wordt een taak van consulent kinderopvang onder te brengen bij Afdeling Werk (bureau 2). Telefonische en bereikbaarheid kanaliseren en contacten met de consulent op afspraak. 2. Het berekenen van de gemeentelijke bijdrage, het maken van de beschikking, het betalen van het gemeentelijk aandeel, etc. onderbrengen brengen bij BUB, waar men gespecialiseerd is in het maken van berekeningen en beschikkingen. BUB verzendt kopieën beschikking aan kindercentrum en KDM. 3. De secretarieel medewerker van het Loket kinderopvang onderbrengen bij het algemene secretariaat van de Afdeling Werk (Bureau 1). Daar kunnen scantaken door anderen overgenomen worden en kan er zo nodig bijgesprongen worden. Hier levert men alle voorkomende secretariële ondersteuning alvorens de dossiers naar BUB gaan. 4. De overeenkomsten met KDM en de kindercentra herzien c.q. opzeggen. De garantstelling van de gemeente voor (nog) niet door de belastingdienst betaalde toeslagen komt te vervallen. - Het loket beschikt over 2,4 formatieplaatsen. De bestaande formatie van het loket kinderopvang zal worden herverdeeld over de diverse bureaus binnen de Sociale Dienst die extra taken krijgen. Een berekening van de formatie m.b.t. nieuwe taken wordt meegenomen in de implementatie notitie. De wijzigingen zijn budgettair en formatief neutraal. 5. Noodzakelijke acties Bij een akkoord op het hiervoor geschetste voorstel dienen wij op korte termijn: Advies te vragen van de OR; Overleg te voeren met de Cliëntenraad; Overleg te voeren met KDM; Overleg te voeren met de kindercentra; Een implementatieplan te maken, waarin o.a. aandacht voor opzegging van contracten en ontmanteling Loket kinderopvang aan de Spuiweg; Informatie te geven aan iedereen die nu een gemeentelijke bijdrage kinderopvang krijgt; Algemene informatie te verstrekken Beslispunten Wij verzoeken u: o Akkoord te gaan met opheffen van het loket kinderopvang en de gewijzigde werkwijze voor 2006 o In te stemmen met de interne formatieovergang o De gemeenteraad te informeren (notitie als bijlage meesturen) Zo mogelijk aansluiting zoeken bij het project Toeslagen'.

6 Bijlage 1 De taken voor de gemeente Hier volgt een beschrijving van de drie processtappen en deelprocessen. A Aanvragen Deelprocessen: 1. Vraagfiltering en doorverwijzing De in de WK benoemde doelgroepen zullen kinderopvang nodig hebben in verband met werk of studie. Er zijn verschillende organisaties waar het eerste contact met de doelgroep zal plaatsvinden. Al deze organisaties kunnen de ouders informeren over de mogelijkheid om in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming van de gemeente in de kosten van kinderopvang. CWI; het CWI zal het eerste aanspreekpunt zijn voor bijstandsgerechtigden, herintredende vrouwen en nieuwkomers voor zover ze werkzoekend zijn. Dit is het grootste gedeelte van de in de WK benoemde doelgroepen. Burgerzaken; Nieuwkomers melden zich bij burgerzaken, zes weken na het verkrijgen van een verblijfsvergunning Bureau inburgering; aanspreekpunt voor nieuwkomers Regionaal Indicatie Orgaan; met de komst van de WK kan het RIO de gemeente adviseren ten aanzien van een sociaal medische indicatie van ouders en/of kinderen met een handicap of chronische ziekte. Consultatiebureau/jeugdartsen Welzijnsorganisaties/ loketten van de gemeente; doorverwijzing of voorlichting Aanbieders van kinderopvang Case-managers van de Sociale Dienst 2. Aanvragen plaatsingsbewijs en offerte Er wordt een plaatsingsbewijs en bijbehorende offerte aangevraagd bij de kinderopvangorganisatie. De offerte moet het aantal uren vermelden wat wordt afgenomen. Het kindercentrum stelt een offerte op. Deze offerte geeft een overzicht van de kosten die zijn gemoeid met de opvang. Een belangrijk punt is dat de offertes een beperkte looptijd hebben, dit kan gevolgen hebben voor de overige processtappen. 3. Aanvragen status Sociaal Medische Indicatie Ouders die in aanmerking willen komen voor een tegemoetkoming op basis van een sociaal medische indicatie dienen hiervoor een aanvraag in bij de Gemeente. De gemeente zal op haar beurt advies vragen aan een onafhankelijke organisatie (i.c. de GGD) die beschikt over adequate deskundigheid. 4. Aanvragen tegemoetkoning Wanneer bekend is wat de kosten van de kinderopvang zijn, wordt door de ouder een aanvraag ingediend voor een tegemoetkoming in de kosten van de gemeente. Formeel dient de aanvraag te worden ingediend bij het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente waarin de ouder woont. 2 Beoordelen aanvraag Deelprocessen: 1. Bepalen of iemand tot de doelgroep behoort.

7 Om te bepalen of iemand tot een bepaalde doelgroep behoort, is de volgende informatie noodzakelijk: Uitkeringsgegevens; Door ouder en College van B&W getekend trajectplan of inburgeringplan; Advies sociaal medische indicatie; In Nederland woonachtig of verricht in Nederland arbeid; Namen kinderen in de leeftijd 0-12 jaar; Aanwezigheid van werkgever bij aanvrager; Het sofi-nummer. 2. Aanvragen advies Sociaal Medische Indicatie De gemeente dient bij de GGD een adviesverzoek in voor het afgeven van een medische indicatie voor de ouder en/of het kind. Een indicatieadvies wordt alleen afgegeven op verzoek van de gemeente. Het advies wordt dan ook verstrekt aan de gemeente. Een ouder kan aan de gemeente inzage vragen betreffende het advies. 3. Hoogte van de tegemoetkoming bepalen Om de hoogte te bepalen zijn de onderstaande gegevens nodig: het aantal benodigde uren opvang het aantal dagen wat geadviseerd is door de GGD Offerte/contract van kindercentrum inclusief de hoogte van het bedrag Type doelgroep. 4. Besluiten Nadat is vastgesteld dat de ouder tot een van de WK-doelgroepen behoort en het bedrag van de gemeentelijke bijdrage is bepaald, dient het college van B&W een formeel besluit te nemen over de toekenning van de tegemoetkoming. Het college van B&W heeft de directeur van de SD hiervoor gemandateerd. 5. Afgeven toekenningsbeschikking Het gemeentelijk besluit wordt bevestigd door een beschikking aan de ouder. Deze beschikking heeft de ouder nodig voor het aanvragen van de tegemoetkoming van het Rijk. Deze aanvraag wordt ingediend bij de Belastingdienst. De VNG komt met een modelverordening voor verstrekking tegemoetkoming in de kinderopvang. Hierbij zullen waarschijnlijk ook alle formulieren zijn toegevoegd in verband met het aanvragen van de tegemoetkoming door de ouder. 3 Uitbetalen tegemoetkoming. Deelprocessen: 1. Uitbetalen van de tegemoetkoming Zodra het College van B&W heeft besloten over de toe te kennen tegemoetkoming, kan dit bedrag worden uitbetaald. De tegemoetkomingen waarin gemeenten moeten gaan voorzien zijn subsidies in de zin van artikel 4.21 van de Algemene Wet Bestuursrecht. Er kan een keus worden gemaakt over de termijnen waarin de tegemoetkomingen uitbetaald moeten worden. De voorkeur is om een voorlopige beschikking af te geven waarin gebruik wordt gemaakt van maandelijkse termijnen. 2. Betalen kindercentrum Met de ontvangen gemeentelijke tegemoetkoming wordt, samen met de bijdrage van de ouder en de eventuele tegemoetkoming van het Rijk, de kinderopvangorganisatie betaald. Wanneer de ouder niet zelf het kindercentrum betaalt, dient hij of zij de gemeente of de instelling te machtigen voor het uitbetalen/innen van de gelden. Dit betekent dat de ouder altijd schriftelijke toestemming moet verlenen aan de gemeente om de tegemoetkoming rechtstreeks aan het kindercentrum of aan een bemiddelaar te verstrekken.

8 3. Monitoren rechtmatigheid Het kan voorkomen dat gedurende de periode waarvoor de tegemoetkoming is verstrekt, de omstandigheden van de ouder wijzigen. Indien deze wijziging kan leiden tot een vaststelling van een lagere tegemoetkoming, worden onmiddellijk na het bekend worden daarvan, door de ouder schriftelijk inlichtingen en gegevens verstrekt aan het college van B&W (art 28 lid 3 WK). De gemeente zal de tegemoetkoming hierop moeten aanpassen. Als een ouder deze verplichting niet nakomt kan het college van B&W een bestuurlijke boete opleggen van ten hoogste 2269,-(art. 72 lid 1, sub c WK e.v.) en zal teveel verstrekte tegemoetkoming worden teruggevorderd.

9 Bijlage 2 Uitvoeringsvarianten Variant A; De ouder regelt alles zelf Deze uitvoeringsvariant sluit het meest aan bij de inrichting van het tegemoetkomingproces voor niet-doelgroepouders en de uitgangspunten van de WK. De ouder is verantwoordelijk voor het vinden van een kindercentrum, het aanvragen van de tegemoetkoming en het betalen van het kindercentrum. Indien mutaties zich voordoen in de situatie van de ouder zal deze dit meteen doorgeven aan de gemeente waarop de verrekening van de tegemoetkominggelden met de ouder kan plaatsvinden. Voor de interne organisatie binnen de gemeente betekent dit dat de afdelingen die beleidsmatig verantwoordelijk zijn voor de benoemde doelgroepen (dus verschillende afdelingen binnen de Sociale Dienst) ook verantwoordelijk zijn voor het afhandelen van aanvragen voor de WKtegemoetkoming. Alleen de sociaal medisch geïndiceerden moeten bij een afdeling worden ondergebracht. Nadelen: Ouders moeten veel regelen waardoor de kans bestaat dat er een drempel ontstaat om deel te nemen aan het reïntegratietraject of inburgeringtraject. Dit is nadelig voor de ouders en brengt voor de gemeente het risico met zich mee dat zij niet kunnen voldoen aan de uitstroomtaakstelling. Financieel risico voor de kinderopvangorganisaties, ouders ontvangen tegemoetkoming, maar betalen de rekening niet. Dit risico is voor ouders met bijvoorbeeld schuldproblematiek reëel aanwezig. Financieel risico voor de gemeente. Terugvordering is noodzakelijk indien de ouder in de loop van het jaar niet meer tot de doelgroep behoort. Casemanagers binnen de sociale dienst/bureau inburgering worden verantwoordelijk voor het verstrekken van tegemoetkoming voor doelgroepouders en de gehele administratieve afhandeling. Dit betekent een taakverzwaring. (Het grootste gedeelte gebeurt nu door het gemeentelijk Loket Kinderopvang) Voordelen: Sluit aan bij de uitgangspunten van de WK. Sluit aan bij de procesgang voor de niet-doelgroepouders, ouders worden aangezet tot kostenbewust handelen. Weinig aanpassingen in de gemeentelijke organisatie noodzakelijk. Variant B; Ouder regelt zoveel mogelijk zelf, centraliseren betalingsproces De ouder zorgt zelf voor een geschikt kindercentrum en draagt zorg voor de betaling. Daar waar nodig kunnen ambtenaren van de betrokken afdelingen de ouder hierin begeleiden. Het betalingsproces is zoveel mogelijk gecentraliseerd en kan ondergebracht worden bij de Sociale Dienst. Op basis van maandelijks in te dienen facturen door de ouders bij de gemeente, wordt de tegemoetkoming op de rekening van de ouder gestort. De ouder ontvangt maandelijks facturen van het kindercentrum. Nadelen: Kindercentrum moet maandelijks een factuur sturen naar de ouder. Uitbreiding taken Sociale Dienst. Betalingsproces wordt vertraagd door de extra stap van indienen declaraties. Hierdoor ontstaat voor de ouder of voor het kindercentrum een financieel risico, doordat zij niet tijdig de tegemoetkoming ontvangen. Voordelen:

10 Ouder blijft zelfstandig en dus aansluiting bij de basisgedachte WK. De gemeente hoeft niet te monitoren op rechtmatigheid van de besteding van de tegemoetkoming. Variant C; Centraliseren van de uitvoering Het contact met de ouder en het kindercentrum vindt plaats via een gecentraliseerde afdeling binnen of buiten de gemeente. Als er wordt gekozen voor een uitbesteding Loket Kinderopvang dan is het voor de hand liggend om taken onder te brengen bij een intermediair. Binnen het loket is er een samenwerking tussen de intermediair en de verantwoordelijke casemanagers. Het loket verzorgt alle stappen in het proces van aanvragen tot het uitbetalen van tegemoetkomings en het betalen van het kindercentrum. Nadelen: Extra uitvoeringskosten gemeente voor inrichten loket of betalen intermediair voor diensten. Ouder moet het loket kinderopvang machtigen om tegemoetkoming rechtstreeks over te maken. Ouders worden minder gestimuleerd tot kostenbewust handelen. Voordelen: Doelgroepouders wordt het zoeken naar een geschikt kindercentrum en de betaling aan het kindercentrum uit handen genomen. Het enige dat de ouder hoeft te doen is de juiste gegevens aanleveren. Een variant is dat de ouders wel zelf het kindercentrum kiezen, hun keuze doorgeven aan het loket, dat voor de rest zorgt. (Dit is onze huidige werkwijze). Om de het risico van betaling zo veel mogelijk te beperken zou het kindercentrum een voorwaarde in het plaatsingscontract kunnen opnemen dat zij enkel doelgroepouders opnemen als deze betaling via een machtiging geregeld hebben. Uitgangspunt hierbij blijft dat de ouder verantwoordelijk is. De gemeente heeft grip op doorlooptijden. Financieel risico kindercentrum wordt verkleind, dat wil zeggen het gemeentelijk deel van de bijdrage wordt via het loket rechtstreeks aan het kindercentrum betaald. Bij uitbesteding aan een externe organisatie kan ook de financiering van de belastingdienst op deze manier geschieden. Monitoren rechtmatigheid wordt vereenvoudigd, monitoring van besteding van tegemoetkoming loopt via het kindercentrum.