Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Nota «De kenniseconomie in zicht» Nr. 91 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 27 juli 2006 De vaste commissie voor Economische Zaken 1, de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2 en de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 3 hebben op 14 juni 2006 overleg gevoerd met vice-minister-president, minister Brinkhorst van Economische Zaken en minister De Geus van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over: de kabinetsreactie op het eindrapport van de Taskforce Sociale Innovatie «Sociale Innovatie, de andere dimensie» (27 406, nr. 81). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Hessels (CDA) merkt op dat voor de vergroting van concurrentiekracht en werkgelegenheid niet alleen technische innovatie van belang is, maar ook sociale innovatie. Daartoe behoort bijvoorbeeld de aanvaarding van technische vernieuwingen in het arbeidsproces, van nieuwe managementstijlen en organisatiestructuren en van voortdurende bijscholing. Voorts behoren ertoe nieuwe omgangsvormen in de werkomgeving die leiden tot meer welbevinden van medewerkers en daardoor tot minder uitval en hogere productiviteit. 1 Samenstelling: Leden: Crone (PvdA), Bakker (D66), Hofstra (VVD), De Haan (CDA), voorzitter, Schreijer- Pierik (CDA), ondervoorzitter, Timmermans (PvdA), Vendrik (GroenLinks), Ten Hoopen (CDA), Weekers (VVD), Slob (ChristenUnie), Van As (LPF), Van den Brink (LPF), Kortenhorst (CDA), Hessels (CDA), Van Velzen (SP), Algra (CDA), Aptroot (VVD), Blom (PvdA), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), De Krom (VVD), Heemskerk (PvdA), Van Dam (PvdA), Dezentjé Hamming (VVD), Jonker (CDA), Jungbluth (GroenLinks) en Irrgang (SP). Plv. leden: Tichelaar (PvdA), Dittrich (D66), Örgü (VVD), Van Hijum (CDA), De Nerée tot Babberich (CDA), Koenders (PvdA), Duyvendak (GroenLinks), Joldersma (CDA), Van Egerschot (VVD), Van der Vlies (SGP), Varela (LPF), Hermans (LPF), Verburg (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Atsma (CDA), Blok (VVD), Samsom (PvdA), Van Dijken (PvdA), Van Heteren (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Tjon-A-Ten (PvdA), Waalkens (PvdA), Szabó (VVD), Van Dijk (CDA), Van Gent (Groen- Links) en Gerkens (SP). 2 Samenstelling: Leden: Noorman-den Uyl (PvdA), Bakker (D66), Bibi de Vries (VVD), De Wit (SP), Van Gent (GroenLinks), Verburg (CDA), Hamer (PvdA), Bussemaker (PvdA), Vendrik (Groen- Links), Mosterd (CDA), Smits (PvdA), voorzitter, Örgü (VVD), Weekers (VVD), Rambocus (CDA), Ferrier (CDA), ondervoorzitter, Huizinga-Heringa (ChristenUnie), Varela (LPF), Eski (CDA), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), Stuurman (PvdA), Van Hijum (CDA), Van Egerschot (VVD), Van der Sande (VVD) en Willems-van der Ploeg (CDA). Plv. leden: Depla (PvdA), Koşer Kaya (D66), Blok (VVD), Kant (SP), Özütok (GroenLinks), Smilde (CDA), Verbeet (PvdA), Timmer (PvdA), Azough (GroenLinks), Omtzigt (CDA), Meijer (PvdA), Nijs (VVD) Visser (VVD), Algra (CDA), Vietsch (CDA), Van der Vlies (SGP), Hermans (LPF), Van Oerle-van der Horst (CDA), Van Dijken (PvdA), Blom (PvdA), Kalsbeek (PvdA), Hessels (CDA), Aptroot (VVD), Griffith (VVD), Van Dijk (CDA) en Van As (LPF). 3 Samenstelling: Leden: Van de Camp (CDA), Lambrechts (D66), Hamer (PvdA), Van Bommel (SP), Mosterd (CDA), Blok (VVD), Balemans (VVD), Slob (ChristenUnie), Vergeer (SP), Tichelaar (PvdA), Joldersma (CDA), Jan de Vries (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Eski (CDA), Aptroot (VVD), voorzitter, Smeets (PvdA), ondervoorzitter, Eijsink (PvdA), Leerdam (PvdA), Van Miltenburg (VVD), Kraneveldt (LPF), Hermans (LPF), Van Dam (PvdA), Visser (VVD), Azough (GroenLinks), Roefs (PvdA) en Jungbluth (GroenLinks). Plv. leden: Ferrier (CDA), Bakker (D66), Bussemaker (PvdA), Brinkel (CDA), Szabó (VVD), Örgü (VVD), Van der Vlies (SGP), Kant (SP), Dijksma (PvdA), Hessels (CDA), Sterk (CDA), Atsma (CDA), Van Bochove (CDA), Van Hijum (CDA), Van Aartsen (VVD), Verbeet (PvdA), Arib (PvdA), Stuurman (PvdA), De Krom (VVD), Varela (LPF), Herben (LPF), Meijer (PvdA), Nijs (VVD), Halsema (GroenLinks), Kalsbeek (PvdA) en Vendrik (GroenLinks). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2006 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 1

2 Ook de overheid dient, in de eigen organisatie, sociale innovatie toe te passen. Bestaat hier een plan voor en hoe wordt dit gemonitord? Hoe staat het met de invoering van werkelijk flexibele werktijden in de overheidsorganisatie? Wat doet de overheid aan het stimuleren en faciliteren van thuis werken als volwaardig alternatief? In hoeverre sluiten managementstijl en controle- en beoordelingsmechanismen daarop aan? Wat wordt er gedaan aan de employability van overheidspersoneel? Worden nieuwe ICT-toepassingen door de regering ondersteund, in samenhang met daarop aansluitende sociale innovatie? Wat doet de overheid hier zelf aan? Van belang is het voortdurend aanbieden van onderwijs. De arbeidsmarkt wordt flexibeler en mensen veranderen vaker van baan, vaak vrijwillig en soms onvrijwillig. Zeker in dit laatste geval is goede begeleiding van belang, inclusief bij- of omscholing. Hoe denken de bewindslieden over de mogelijkheid een deel van de ontslagvergoeding verplicht om te zetten in leerrechten om werknemers actief te laten werken aan een volgende stap in hun carrière? De aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is voortdurend een punt van zorg. Stages vormen een ideaal verbindingselement. Op welke wijze kan de voorziening in stageplaatsen verbeterd worden? Juist de bewindslieden van Economische Zaken (EZ) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) kunnen in dit verband het bedrijfsleven op zijn samenwerking met het onderwijs aanspreken. In Noord-Limburg hebben werkgevers en onderwijsinstellingen een sluitende organisatorische aanpak ontwikkeld, met subsidie, om passende stages voor mbo ers en hbo ers te creëren. Zijn de bewindslieden bereid na te gaan of dit initiatief breder toegepast kan worden in Nederland? Welke mogelijkheden zien zij om het beroepsonderwijs beter af te stemmen op de arbeidsmarkt? De heer Douma (PvdA) noemt als voorbeeld van sociale innovatie dat een groep chauffeurs van het busbedrijf Arriva een slecht bezette buslijn in het zuiden van Limburg tot bloei wist te brengen, nadat zij toestemming hadden gekregen zelf een betere route en bijbehorende rijtijden te ontwikkelen. Van belang is dan ook dat gebruik wordt gemaakt van de kennis, vaardigheden, creativiteit en motivatie van de medewerkers. Volgens een onderzoek van de Erasmus Universiteit is uit R&D en investeringen in ICT slechts 25% van de innovatiesuccessen te verklaren en moet de rest op de een of andere manier uit sociale innovatie verklaard worden. Er valt heel veel in bedrijven en organisaties te innoveren, waarmee grote productiviteitswinsten te boeken zijn; sociale innovatie is daarbij belangrijk. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij werkgevers en werknemers, hun organisaties en ondernemingsraden. Van belang voor sociale innovatie is de investering in onderwijs. Wanneer kan de oprichting tegemoet worden gezien van een actie- of kenniscentrum sociale innovatie, waarvan in de kabinetsreactie sprake is? Bedrijven lijken bereid om aan de financiering van zo n kenniscentrum bij te dragen. Zijn ook de bewindslieden bereid hieraan een bijdrage te leveren? Het gaat niet alleen om de oprichting van een instituut, maar ook om de financiering van een programma van activiteiten om aan de slag te kunnen gaan met experimenten en het verspreiden van best practices op het terrein van sociale innovatie. Er is een belangrijke rol weggelegd voor het management bij sociale innovatie, maar de heer Douma heeft de indruk dat managers in veel bedrijven geen echte ondernemers zijn en geen leiding geven aan innovatie. De onderzoeker Henk Volberda spreekt van een gebrek aan passie voor innovatie. Van sociale innovatie komt weinig terecht, als het niet belangrijk wordt gevonden en er geen inzet voor is. Wat kan hier volgens de bewindslieden aan worden gedaan? Voorwaarde voor sociale innovatie is dat mensen hun kennis en vaardigheden blijven ontwikkelen: een leven lang leren. Ondanks mooie woorden lijkt er echter weinig voortgang te worden gemaakt op dit terrein, ook Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 2

3 doordat bepaalde disincentives een rol spelen. Als het economisch goed gaat, lijken ondernemers niet erg bereid te investeren in werknemers, uit vrees dat deze vervolgens overstappen naar de concurrent. In minder goede tijden zijn werknemers soms huiverig om aan te dringen op opleiding, uit vrees een signaal af te geven niet tevreden te zijn met hun functie en zo hun ontslag te bevorderen. Hierdoor is er een dynamiek die de beoogde investering in scholing tegenwerkt. Welke initiatieven neemt het kabinet om «een leven lang leren» daadwerkelijk te bevorderen? Mevrouw Van Egerschot (VVD) constateert dat sociale innovatie niet meer is weg te denken uit de discussie over de concurrentiekracht van Nederland. Het rapport van de Taskforce Sociale Innovatie is voornamelijk gericht op het stimuleren van sociale innovatie binnen het bedrijfsleven. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt primair bij werknemers en werkgevers. De overheid heeft een belangrijke rol bij respectievelijk het wegnemen van belemmeringen voor sociale innovatie en het zelf functioneren als werkgever. De rol van de overheid bij het wegnemen van belemmeringen voor sociale innovatie betreft zaken als kinderopvang, flexibilisering van het ontslagrecht en vooral het wegnemen van de enorme regeldruk. Daarnaast is onderwijs een belangrijke factor. Als werkgever dient de overheid een voorbeeldfunctie te vervullen op het terrein van sociale innovatie en slimmer werken. Dit vraagt allereerst om aandacht voor de diversiteitsdiscussie. In tegenstelling tot de idee van de met overheidsmaatregelen te ondersteunen achtergestelde groepen, gaat de diversiteitsdiscussie uit van de menselijke diversiteit in de samenleving. Deze diversiteit moet zijn neerslag vinden in de arbeidsorganisatie als randvoorwaarde voor een sterke, op groei en sociale innovatie gerichte organisatie. Er moet niet meer worden gedacht in termen van voorgeschreven percentages van doelgroepen in arbeidsorganisaties, maar een organisatie moet putten uit de kracht die in alle groepen en individuen in een samenleving aanwezig is. Het komt mevrouw Van Egerschot voor dat het besef van de noodzaak van diversiteit nog niet binnen de overheid aanwezig is. Een tweede belangrijk punt voor sociale innovatie bij de overheid is dat vermindering van regels leidt tot minder ambtenaren. Het CPB heeft berekend dat een reductie van de administratieve lasten met 25% tot gevolg heeft dat er ambtenaren minder nodig zijn. De doelstelling is om te komen tot een compacte, effectieve en efficiënte overheid, waar minder ambtenaren hetzelfde werk of zelfs nog meer werk kunnen verrichten. Een paradoxaal aspect hierbij is dat ambtenaren als het ware worden gevraagd om eraan mee te werken de eigen functie op te heffen. In het bedrijfsleven komt men aan deze paradox tegemoet door de mensen te belonen die innovatieve gedachten inbrengen om de organisatie te verkleinen, terwijl degenen die niet hebben meegedacht daar de consequenties van ondervinden. Ook binnen de overheid zou het meedenken over het verkleinen van de organisatie en over flexibel werken beloond kunnen worden. Hoe gaat de overheid dit als werkgever concreet aanpakken? In het rapport van de Taskforce Sociale Innovatie wordt voorgesteld een actiecentrum sociale innovatie op te zetten om de bewustwording op dit punt binnen het bedrijfsleven te vergroten. Het is de bedoeling dat dit instituut gefinancierd wordt door werknemers- en werkgeversorganisaties. Dit laatste weerhoudt mevrouw Van Egerschot er niet van bedenkingen te uiten tegen alweer een nieuw kenniscentrum, omdat Nederland blijkens een SCP-rapport uit 2002 al 115 kenniscentra telt en er nog eens 20 in oprichting zijn. In een artikel in Vrij Nederland van 11 februari stelt mevrouw Mei Li Vos dat er onder die 115 kenniscentra een overlap is met het op te richten kenniscentrum sociale innovatie; zij vindt het nieuwe kenniscentrum bovendien te duur en geeft aan dat er geen belangstelling Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 3

4 is voor best practices op dit terrein. Mevrouw Van Egerschot verzoekt om een inventarisatie van doelstellingen en activiteiten van de bestaande 115 kenniscentra, van de eventuele overlap daarin en van de publieke financiering die ermee is gemoeid, teneinde hier een open discussie over te kunnen voeren. Antwoord van de bewindslieden De minister van Economische Zaken wijst erop dat innovatie veel meer omvat dan technologische innovatie. Het gaat ook om de manier waarop gekeken wordt naar verbetering van arbeidsparticipatie en arbeidsproductiviteit. In de Groeibrief is al gewezen op de noodzaak van sociale innovatie in aanvulling op technologische verbeteringen. Ook het Innovatieplatform heeft hier aandacht aan besteed. Een innovatieve bedrijfscultuur is essentieel om het hoofd te bieden aan scherpe concurrentie en veranderende eisen van klanten. De Taskforce Sociale Innovatie heeft de aanzet gegeven voor een aantal concrete punten op dit gebied. Het betreft hier allereerst een verantwoordelijkheid van de sociale partners, maar het is mede de taak van de overheid om institutionele belemmeringen weg te nemen en randvoorwaarden te scheppen. In het verlengde daarvan is een nader advies gevraagd aan de SER over een gezamenlijke aanpak van sociale partners en overheid; dit advies wordt in het najaar verwacht. De minister merkt op dat knelpunten voor sociale innovatie op het niveau van de onderneming veelal te maken hebben met de noodzakelijke managementvaardigheden, de organisatiestructuur, het versterken van de competenties van het personeel (human resources), de bedrijfscultuur en de interne arbeidsverhoudingen. Ook ministers kunnen worden afgerekend op bijvoorbeeld de cultuur binnen het eigen departement. Institutionele knelpunten betreffen de deregulering van de Arbowet en de Arbeidstijdenwet, de verhoging van de arbeidsparticipatie en het samengaan van leren en werken. Ingaande op hetgeen Economische Zaken doet op het terrein van sociale innovatie, wijst de minister erop dat in 2006 een bedrag van is ingezet voor een aantal specifieke zaken. Zo gaat er een bedrag naar het actiecentrum sociale innovatie, dat nog deze maand wordt opgericht. Voorbeelden van programma s van sociale innovatie betreffen onder meer Syntens, een toekomstig agentschap van Economische Zaken. Er is het programma Investors in People (IiP), waarin een bedrag van wordt geïnvesteerd. Er zijn de roadshows voor de sectoren industrie, zakelijke dienstverlening en bouw, die een uitstraling beogen te geven van good practices op het terrein van een leven lang leren. Voor de eerste roadshow, op 18 mei, waren er 125 aanmeldingen. Voorts zijn er het programma Mastering growth en het partnership Leren ondernemen. Deze programma s en acties zijn erop gericht om vernieuwende activiteiten in het bedrijfsleven te stimuleren. Verder zijn er de vouchers voor onder meer sociale innovatie. Syntens beoogt weerstanden in bedrijven tegen innovatie om te zetten in veranderingsbereidheid. Zo lukte het in een transportbedrijf met 100 medewerkers, waar de ondernemer-directeur moeite had om te delegeren en overbelast raakte, terwijl zijn werknemers steeds meer een afwachtende houding aannamen, om via een brainstormsessie de noodzakelijke veranderingen door te voeren. Ook bracht de aanpak van Syntens uitkomst voor een bedrijf in de schadeherstelbranche, waar de medewerkers de invoering van ICT-oplossingen tegenwerkten, omdat zij die niet goed begrepen en vreesden erdoor overbodig te worden. Bij het programma Investors in People gaat het om de verbetering van de bedrijfsvoering. Aan organisaties wordt een certificaat verleend, als aan bepaalde eisen wordt voldaan zoals goede interne communicatie. Er zijn op dit ogenblik 116 erkende bedrijven, terwijl 59 bedrijven zich aan de Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 4

5 eisen hebben gecommitteerd. De minister geeft enkele voorbeelden van met IiP behaalde resultaten bij bedrijven en instellingen in respectievelijk de technische dienstverlening en de zorgsector. Voor het openbaar bestuur loopt op het gebied van sociale innovatie een aantal projecten zoals InAxis en OSCAR. Binnen de organisatie van het ministerie van Economische Zaken speelt sociale innovatie een rol bij het tegengaan van interne verkokering door middel van flexibele werkverbanden. Sinds 2005 wordt er twee keer per jaar een klussenmarkt gehouden, die medewerkers de mogelijkheid biedt te werken aan een klus van een ander onderdeel of sector dan waartoe zij zelf behoren. De aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven is essentieel en stages zijn daarbij van groot belang. De minister heeft een bezoek gebracht aan een roc in de buurt van Nijmegen dat op onderwijsterrein samenwerkt met een bedrijf in de sector sound and vision. Een deel van de onderwijsactiviteiten vindt in het bedrijf zelf plaats, dat daarvoor een vergoeding krijgt. Er lijkt hier sprake van een parallel met het voorbeeld dat de heer Hessels gaf van de samenwerking in Noord-Limburg. De minister zegt toe dit project in Noord-Limburg onder de aandacht te brengen van de projectdirectie Leren en Werken van de ministeries van SZW en OCW, om te zien welke lering daaruit kan worden getrokken. Bij de vraag hoe het beroepsonderwijs beter kan worden afgestemd op de behoeften van het bedrijfsleven, verwijst de minister naar het rapport- Leijnse, in het kader van het Innovatieplatform. Voor onderwijsinstellingen in het beroepsonderwijs komt er een innovatiebox, waarin de afzonderlijke subsidieregelingen voor innovatie gebundeld worden. Scholen kunnen deze middelen inzetten voor de aansluiting met het bedrijfsleven. Op de Werktop van kabinet, werkgevers en vakbeweging zijn extra middelen voor stages beschikbaar gesteld tot een bedrag van ongeveer 35 mln. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wijst op het belang van een afbakening van het begrip sociale innovatie en van de verantwoordelijkheid van de overheid voor sociale innovatie. Zijns inziens was in de betogen van de heer Hessels en de heer Douma sprake van een brede opvatting van sociale innovatie. Hij plaatst daar tegenover de omschrijving in de brief van 7 april (27 406, nr. 81, blz. 2): «Sociale innovatie is de vernieuwing van de arbeidsorganisatie en maximaal benutten van competenties, gericht op het verbeteren van de (bedrijfs)prestaties en ontplooiing van talent.» Het begrip sociale innovatie is ontwikkeld als pendant van technische innovatie, omdat technische innovatie alléén niet genoeg is voor vernieuwingsprocessen in het bedrijfsleven. De minister onderscheidt hierbij als derde zwaartepunt het investeren in menselijk kapitaal door scholing en toerusting. Daarbij gaat het om het verbeteren van competenties, terwijl het bij sociale innovatie erom gaat dat competenties benut worden, zoals in het voorbeeld van de buschauffeurs. Het ten volle benutten van de competenties van de chauffeurs leidde tot betere bedrijfsprestaties en betekende tevens een ontplooiing van talent. Het is de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties die coördineert wat de overheid als werkgever doet aan sociale innovatie. Voor het departement van SZW en voor enkele publieke of semi-publieke instellingen die onder de verantwoordelijkheid van de minister van SZW vallen, geldt dat de arbeidsorganisatie flexibeler wordt gemaakt om de mogelijkheden van medewerkers beter te benutten. Het betreft dan faciliteiten voor thuis werken en flexibel werken, inclusief de benutting van ICT. Hierbij komt dat managers, zoals afdelingshoofden en directeuren, erop worden afgerekend of zij sociale innovatie inzetten voor betere bedrijfsprestaties en het tot ontplooiing laten komen van talent. Het gedeeltelijk omzetten van de ontslagvergoeding in leerrechten is iets dat zich op de grens bevindt van wat nog onder sociale innovatie valt. Het kabinet is daar niettemin vóór en heeft er al voorstellen voor ontwikkeld. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 5

6 De minister ziet het als het vinden van een nieuw evenwicht tussen enerzijds contract- of ontslagbescherming en anderzijds het gaan van nazorg naar voorzorg door mensen zodanig toe te rusten dat zij een betere positie op de arbeidsmarkt hebben. Hoe meer er in menselijk kapitaal wordt geïnvesteerd, hoe minder een rigide contractbescherming noodzakelijk is. Het leerrecht is goed voor de «insiders», terwijl een minder rigide contractbescherming de «outsiders» op de arbeidsmarkt ten goede komt. De SER bereidt hierover een advies voor dat de minister met belangstelling tegemoet ziet. Bij projecten op het terrein van sociale innovatie wordt ook ruimte gegeven om op enigszins afwijkende tijden te werken en de arbeidsomstandigheden wat anders in te richten, met als doel het verbeteren van de bedrijfsprestaties en de ontplooiing van talent. Verder is een nieuwe visie op medezeggenschap in de maak, die daadwerkelijk ruimte biedt aan de werkvloer om met oplossingen te komen. De minister heeft kennisgemaakt met een voorloper van het samenwerkingsproject van bedrijfsleven en onderwijs in Noord-Limburg. Hij waardeert het in het bijzonder dat het project berust op een netwerk van ondernemers die zowel letten op het eigen belang, als op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een van de onderdelen is dat men in de eigen arbeidsorganisatie werkplekken reserveert voor werknemers die vanwege een handicap of anderszins elders niet meer op hun plaats zijn; in ruil daarvoor kan men zelf een overtollige werknemer bij een ander plaatsen. Het betreft een soort pooling van arbeidscapaciteit, in combinatie met de samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs. Er wordt daarbij gewerkt aan het garanderen van stageplaatsen voor degenen die een opleiding volgen waar een stage deel van uitmaakt. De projectdirectie Leren en Werken realiseert in de komende kabinetsperiode extra duale trajecten en extra EVC-trajecten. De sturing van het onderwijs vanuit het bedrijfsleven krijgt geleidelijk aan vorm en is een actueel punt voor roc s en hogescholen. Een voorbeeld is de opleiding associate degree administratieve dienstverlening aan de hogeschool van Arnhem en Nijmegen, die onderdelen bevat die relevant zijn voor de administratieve, fiscale en accountancypraktijk. In de beleidsplannen van de meeste roc s en hogescholen is voorzien in het ontwikkelen van onderwijsmodules in overleg met het bedrijfsleven. Het kenniscentrum sociale innovatie dat in voorbereiding is, is geen overheidsinitiatief, maar wordt gedragen door het bedrijfsleven dat er zelf van zal profiteren. De overheid houdt zich er niet afzijdig van, omdat zij het belangrijk vindt dat kennis wordt gedeeld. Daartoe wordt subsidie verleend, waaraan verschillende departementen bijdragen, ook het ministerie van SZW. Het gaat hierbij niet om een financiering van het instituut, maar om een bijdrage aan de projecten die door het kenniscentrum worden ondernomen. De door mevrouw Van Egerschot beoogde inventarisatie van kenniscentra is voor de minister aanleiding te stellen dat hij geen voorstander is van een strakke, centraal gestuurde inrichting van het kennisveld in Nederland. Wel is de vraag gerechtvaardigd of het ermee gemoeide overheidsgeld goed is besteed, in de zin dat er geen overlappingen plaatsvinden. Wanneer er vanuit de overheid wordt meegewerkt aan een nieuw instituut, is het voorts zaak zich te vergewissen van de meerwaarde ervan ten opzichte van het bestaande veld. Dit zijn twee randvoorwaarden waarop de Kamer de bewindslieden mag afrekenen. Het aantal bestaande kenniscentra geeft op zichzelf geen uitsluitsel over de aanwezigheid van overlappingen, want zowel regionaal als sectoraal kunnen er tal van te verdedigen afbakeningen tussen kenniscentra zijn. De minister signaleert de opkomst in Nederland van de no-riskmanager, die eigenlijk een antiondernemer is. Jongeren willen bijvoorbeeld wel directeur worden, maar geen ondernemer. Juist met het oog op groei is Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 6

7 het gewenst om ruimte te scheppen voor ondernemerschap en daar is het beleid mede op gericht. Er zijn verscheidene deelprojecten die vallen onder de doelstelling van een leven lang leren en waarin investeren in menselijk kapitaal en het benutten van competenties bij elkaar worden gebracht. Hierbij kan worden gedacht aan het benutten en uitbouwen van elders verworven competenties (EVC) van oudere werknemers, die zich op deze wijze hernieuwd kunnen inzetten voor hun bedrijf. Het kan voorts gaan om duale trajecten, experimenten met opscholing van werknemers of met de coach voor gereïntegreerde werknemers, actief beleid van O&O-fondsen en regionale netwerken van bedrijven en bve-instellingen. De minister zegt toe om een overzicht op te stellen van wat er op het gebied van sociale innovatie gaande is, dat in de vorm van een gezamenlijke brief van SZW en EZ kan worden gevoegd bij de begrotingsstukken op Prinsjesdag. Hij denkt daarbij niet alleen aan een overzicht van wat er wordt gedaan, maar ook aan een uiteenzetting van verdere plannen, bijvoorbeeld met het oog op het komende jaar. Hierbij kan tevens aandacht worden gegeven aan de rol van kenniscentra en aan de gesignaleerde disincentives bij een leven lang leren. Het is aan de Kamer om te beslissen over de behandeling van een dergelijk overzicht. Nadere gedachtewisseling De heer Hessels (CDA) constateert dat het programma Investors in People al een jaar of zes loopt en moeizaam op gang is gekomen. Beoogd was dat het aantal van ongeveer 120 bedrijven dat er nu mee bezig is, al na een jaar zou zijn bereikt. Is niet een méér innovatieve aanpak nodig om te zorgen dat het programma beter gaat lopen? De steun van de minister van SZW voor een gedeeltelijke omzetting van de ontslagvergoeding in leerrechten, verheugt de heer Hessels. Deze aanpak past in het kader van de flexibilisering van de arbeidsverhoudingen en het zorgen dat mensen meer kans hebben op de arbeidsmarkt, als zij moeten overstappen naar een nieuwe werkkring. Is er ten behoeve van de vouchers voor sociale innovatie een bepaald budget vrijgemaakt, binnen of buiten het budget van de innovatievouchers? De heer Douma (PvdA) ervoer de opsomming van praktische voorbeelden door zowel de minister van EZ als de minister van SZW, als een blijk van het belang dat zij hechten aan sociale innovatie. Het blijkt dat er verspreid over het land veel kennis aanwezig is die vraagt om bundeling en beschikbaarstelling. De heer Douma ondersteunt dan ook het initiatief om te komen tot een actie- of kenniscentrum sociale innovatie. Het voortouw daarbij hebben de sociale partners en bedrijven, want zij zijn in eerste instantie de belanghebbenden. De overheid dient hun een financieel duwtje in de rug te geven door bij te dragen aan goede programma s van experimenten en onderzoek. Mevrouw Van Egerschot (VVD) heeft geen antwoord gekregen op haar vraag naar de aanpak van de paradox dat ambtenaren wordt gevraagd mee te denken over methoden van efficiënter werken, waarvan het gevolg kan zijn dat hun eigen functie verdwijnt. Zij dringt erop aan dat indien het de bewindslieden duidelijk is dat er kenniscentra kunnen zijn waarvan activiteiten en doelstellingen overlap vertonen met het op te richten kenniscentrum sociale innovatie, zij zullen waken voor een dubbele besteding van gelden, juist als daarmee publiek geld is gemoeid. De minister van Economische Zaken herinnert eraan dat het programma Investors in People in 2005 is geëvalueerd. Daarbij is de posi- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 7

8 tionering van IiP in de markt kritisch bekeken. De resultaten van deze evaluatie zijn aan de Kamer gezonden. De minister vindt dat IiP nog steeds een belangrijk instrument is ter stimulering en uitvoering van sociale innovatie. IiP-Nederland is thans organisatorisch met Syntens verbonden. Op basis van het evaluatieonderzoek is geconcludeerd dat een samenwerking met andere kennispartners de effectiviteit van IiP kan vergroten. Er is een tender uitgeschreven, waarbij organisaties hun interesse konden tonen voor overname van of strategische samenwerking met IiP. Thans is IiP-Nederland in gesprek met TNO-Bedrijven BV over een strategische samenwerking en de minister hoopt dat IiP daardoor op termijn rendabel kan opereren. Hij stelt zich voor, de Kamer direct na de zomer over de uitkomst van deze besprekingen te rapporteren. Op dit ogenblik is onvoldoende duidelijk welk beroep het bedrijfsleven, in het bijzonder het mkb, doet op de sociale-innovatievouchers, zodat de minister te dien aanzien nog geen bedrag kan noemen. Hij wijst erop dat het budget voor de innovatievouchers één geheel vormt en dat in beginsel de sociale-innovatievouchers daarbinnen vallen. De minister sluit zich aan bij de afbakening van het begrip sociale innovatie, zoals besproken door de minister van SZW aan de hand van de definitie. Tastbare resultaten en concrete voorbeelden zijn daarbij echter onmisbaar. De minister merkt ten aanzien van de kenniscentra op dat ook hij doublures wil vermijden; hij heeft op dit ogenblik geen aanwijzing dat er sprake is van doublures. In overeenstemming met wat is toegezegd door de minister van SZW, zal ook in het kader van de begroting van EZ aandacht aan deze onderwerpen gegeven worden. Er zal worden nagegaan in hoeverre de commentaren in het geciteerde artikel uit Vrij Nederland gerechtvaardigd zijn. De voorzitter constateert dat de volgende toezeggingen door de bewindslieden zijn gedaan: het door de heer Hessels genoemde voorbeeld van samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs in Noord-Limburg zal onder de aandacht worden gebracht van de projectdirectie Leren en Werken, opdat bezien wordt of deze aanpak aanwending kan vinden in het werk van de projectdirectie; vóór Prinsjesdag ontvangt de Kamer een rapportering over de verschillende actielijnen op het terrein van sociale innovatie, waaronder begrepen het kenniscentrum; na de zomer ontvangt de Kamer een rapportage over best practices op het terrein van Investors in People. De voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken, De Haan De voorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Smits De voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Aptroot De adjunct-griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, De Veth Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 91 8