Voordracht aan Provinciale Staten. van Gedeputeerde Staten. Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer. 1 Ontwerpbesluit

Transcriptie

1 Voordracht aan Provinciale Staten van Gedeputeerde Staten Vergadering Mei 2015 Nummer 6796 Onderwerp Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer 1 Ontwerpbesluit Provinciale Staten van Zuid-Holland, Gelet op: Artikel 2.2 en 4.1 van de Wet ruimtelijke ordening Besluiten: 1. In te stemmen met de bij dit besluit gevoegde Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer en deze te hanteren als basis voor provinciale visies en gebiedsgerichte projecten. 2. De ruimtelijke consequenties te verwerken in de eerstvolgende herziening van de Visie Ruimte en Mobiliteit en de Verordening Ruimte. Den Haag, 27 mei 2015 Provinciale Staten van Zuid-Holland, griffier, voorzitter, Voordracht aan Provinciale Staten - Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer Pagina 1 van 6

2 2 Toelichting Inleiding De Greenport Aalsmeer is het handelscentrum voor de sierteelt in de wereld met de grootste veilinglocatie en vele sterke groothandels, import- en exportbedrijven. Met een sterke focus op een goed georganiseerde logistiek. Er is synergie tussen de teelt, de handel en de uitgangsmateriaalbedrijven. Deze bedrijven en instellingen profiteren van elkaars aanwezigheid. Vanuit haar ambitie om die hele keten van zaadje tot vaas te huisvesten, is het een noodzaak voor de Greenport Aalsmeer om een belangrijke schakel te behouden: de productie. Om dat te doen is planologische duidelijkheid met de koppeling aan duurzaamheidsmaatregelingen van belang voor huidige en toekomstige investeringsbeslissingen. De Stuurgroep Greenport Aalsmeer heeft daarvoor op 12 februari 2015 met een Ruimtelijke Visie ingestemd die is gericht op de ruimtelijke ontwikkeling van de glastuinbouw-productiebedrijven in de Greenport Aalsmeer van 2015 tot De Greenport Aalsmeer heeft aan de colleges van GS en BenW van de betrokken provincies en gemeenten gevraagd de uitgangspunten van deze visie te verankeren in hun ruimtelijke en economische beleid. Tbv de uitvoering zal dit jaar nog een uitvoeringsagenda worden opgesteld. Ook richting het Rijk en Brussel laat de Greenport zien waar we op in willen zetten. De Greenport Aalsmeer wil hiermee sturen op de kansen en samenwerken in de opgave. Het samenwerkingsverband Greenport Aalsmeer is een samenwerkingsverband tussen drie Provincies, 7 gemeenten en een groot aantal organisaties uit het tuinbouwbedrijfsleven met als doel de economische kracht van de Greenport Aalsmeer te behouden en te versterken. In Zuid- Holland behoren de glastuinbouwgebieden in Kaag en Braassem en Nieuwkoop tot de Greenport Aalsmeer. Een van de thema s waar dit samenwerkingsverband zich mee bezighoudt is het thema Ruimte.. Vraag- en Aanbodanalyse Tbv de Ruimtelijke Visie is een vraag- en aanbodanalyse voor de Greenport Aalsmeer uitgevoerd. De belangrijkste conclusies hiervan zijn: 1. Ondanks bestuurlijke ambities en plannen om het teeltareaal fors uit te breiden is het teeltareaal sinds 2000 met ca 40% is afgenomen. 2. Areaal snijbloementeelt lijkt sinds 2000 met 60% afgenomen, areaal potplanten stabiel. 3. Areaal andere teelten (boomteelt, vaste planten, groente) is marginaal. 4. De bulkteelt van een aantal snijbloemen (o.a. rozen) verdwijnt naar het buitenland. Een aantal bronnen is sceptisch tav de toekomst snijbloementeelt, en een verdere daling van het areaal snijbloemen wordt voorzien. 5. Verschillende bronnen geven aan dat ca ha netto glas nodig is voor een duurzame Greenport Aalsmeer. Er is nu ca 1000 ha netto glas aanwezig. Er is dus een overschot van ca 400 ha netto glas. Daarnaast wordt op Primaviera nog eens ca 150 bruto glas aangeboden en zit in Nieuw Amstel Oost nog eens ca 200 ha bruto glas in de plannen. 6. Veel verouderde gebieden waarbij het de vraag is of deze moeten worden geherstructureerd of getransformeerd naar een andere functie. In de gemeenten Aalsmeer en Amstelveen heeft volgens gemeenten ca 85% van het areaal geen toekomst als glastuinbouwgebied. Volgens Nieuwkoop heeft het grootste deel van de verouderde gebieden in Nieuwkoop ook geen toekomst. Voordracht aan Provinciale Staten - Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer Pagina 2 van 6

3 7. De ruimte op het nieuwe glastuinbouwgebied Primaviera langs de A4 in de Haarlemmermeer wordt maar mondjesmaat gevuld (tot nu toe ca 20%). 8. Verouderde gebieden onvoldoende perspectief op duurzame warmte en CO2. Trends en Kansen Tbv de Ruimtelijke Visie is ook een stakeholdersanalyse uitgevoerd en een Bestuurlijke Conferentie gehouden. Daaruit kwamen de volgende trends en kansen naar voren. 1. De vestigingsbasis blijft sterk, ook in de toekomst De Greenport Aalsmeer is het grootste sierteelthandelscentrum in de wereld. Binnen de Greenport Aalsmeer is de hele keten aanwezig. Gevestigde bedrijven bezitten veel knowhow. Door de ligging naast Schiphol is de Greenport Aalsmeer uitstekend bereikbaar, ook internationaal. De nabijheid van grote stedelijke agglomeraties biedt mogelijkheden voor afzet. Denk hier aan local for local concepten en de aanwezigheid van een testmarkt. 2. Productie en toegevoegde waarde per m2 stijgt Onder invloed van toenemende kennisintensiteit, robotisering, digitalisering, vernieuwing van kassen (bijvoorbeeld dubbele teeltvloeren) en schaalvergroting, kan er meer worden geproduceerd op minder vierkante meters. Deze trend is duidelijk waarneembaar in de Greenport Aalsmeer. 3. Ruimte voor niches De handelsfunctie van het bedrijfsleven in de Greenport biedt ruimte aan telers voor specialisatie/nicheproducten en de introductie van nieuwe producten. Een breed assortiment is immers het unique selling point van het tuinbouwbedrijfsleven in de regio Aalsmeer. 4. Schaalvergroting en modernisering gaat door De Greenport Aalsmeer kan kwaliteit bieden die passend is bij de behoefte van moderne glastuinbouw. Verbetering van lengte- breedte verhoudingen, lichtdoorlatendheid, schermen, klimaatbeheersing etc. maakt kassen efficiënter. 5. Duurzaamheid wordt doorslaggevend voor concurrentiepositie en vestigingslocatie Duurzaamheid gaat enerzijds om toepassingen van maatregelen (bijvoorbeeld biologische gewasbescherming) die door tuinders zelf te realiseren zijn. Anderzijds betreft het grote publiekprivate samenwerkingsprojecten zoals CO2-leidingen en warmtenetten. Aandacht hiervoor past in de collectieve afspraken die de glastuinbouw met het Rijk heeft gemaakt om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen terug te brengen. De Arizona State University (ASU) heeft voor de Greenport de mogelijkheden voor het verduurzamen van het productieproces onderzocht. De resultaten van dit onderzoek zijn betrokken in deze ruimtelijke visie. Op het gebied van duurzaamheid ziet ASU in de Greenport Aalsmeer mogelijkheden met restwarmte, geothermie, CO2. Er liggen met name kansen in de grotere glastuinbouwgebieden van de Greenport Aalsmeer en locaties dichtbij het stedelijk gebied of andere warmtebronnen (bv. datacentra). Voordracht aan Provinciale Staten - Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer Pagina 3 van 6

4 Visiekaart Op basis van de vraag- en aanbodanalyse, de stakeholdersanalyse en de Bestuurlijke conferentie is een Ruimtelijke Visiekaart opgesteld. De 40 glastuinbouwgebieden van de Greenport Aalsmeer zijn ingedeeld in één van de vijf onderscheiden gebiedscategorieën. Deze indeling is gemaakt op basis van de volgende criteria: grondsoort en verkaveling schaalgrootte en ontsluiting vitaliteit van het aanwezige glastuinbouwcluster perspectief voor modernisering kansen voor duurzaamheid De volgende vijf gebiedscategorieën worden onderscheiden: Categorie 1: Bestaand modern grootschalig glastuinbouwgebied Dit zijn goed functionerende glastuinbouwgebieden van minimaal 100 ha. Voorbeelden hiervan zijn het kernglastuingebied in Uithoorn, het moderne deel van Rijssenhout/Primaviera en Nieuw Amstel/Nieuw Amstel West in Nieuwkoop. Categorie 2: Bestaand kleinschalig (glas)-tuinbouwgebied (specialistische teelt en niche producten) Deze gebieden zijn kleiner dan 100 hectare en herbergen veelal wat kleinere glastuinbouwbedrijven die gericht zijn op specialistische teelten en nicheproducten. Deze gebieden zijn vaak te klein om over te gaan op grootschalige voorzieningen voor duurzaamheid. Voorbeelden in deze categorie zijn de 4 glastuinbouwgebieden in Kaag en Braassem. Categorie 3: Nieuw grootschalig glastuinbouwgebied Dit betreft nieuw te ontwikkelen glastuinbouwgebieden waar aan de vraag naar grote kavels van 10 hectare tot wel 50 ha kan hier worden voldaan. Ook de vraag naar groot transport (LSV) kan hier geïmplementeerd worden. Hiermee wordt voorzien in schuifruimte. Dat wil zeggen, met verplaatsing naar deze gebieden, ontstaat elders ruimte voor schaalvergroting of modernisering. Door de schaalgrootte zijn net als bij categorie 1 investeringen in CO2 voorziening, restwarmte of geothermie interessant en haalbaar. Voorbeelden van een dergelijk gebied zijn PrimAviera in de Haarlemmermeer en Nieuw Amstel Oost in Nieuwkoop. Gezien de overcapaciteit aan areaal is zo n grote hoeveelheid nieuw te ontwikkelen areaal niet nodig. Hier wordt onder het kopje Nieuw Amstel Oost verder op ingegaan. Categorie 4: Tuinbouwgebieden met maatwerkopgave Dit betreft verouderde glastuinbouwgebieden met veel kleinschalige verouderde bedrijven maar ook met een aantal goede en kansrijke bedrijven. Gezien de kwaliteit van de gebieden zijn deze gebieden als geheel minder kansrijk als vitaal teeltareaal in 2025 en er liggen ook weinig kansen voor grootschalige duurzaamheidsvoorzieningen. Bestaande bedrijven krijgen de ruimte om door te gaan, maar er zal ook ruimte worden geboden voor andere passende functies voor bedrijven die willen stoppen. Een voorbeeld hiervan zijn de verouderde gebieden bij Rijsenhout en verouderde gebieden langs het Aarkanaal in Nieuwkoop. Voordracht aan Provinciale Staten - Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer Pagina 4 van 6

5 Categorie 5: Transformatiegebieden en verspreid glas Dit zijn veelal kleinschalige en verouderde glastuinbouwbedrijven in verouderde glastuinbouwgebieden en verspreid liggende bedrijven. Deze gebieden zullen niet meer tot het glastuinbouwgebied behoren of worden voorgesorteerd om daar niet meer toe te behoren (bijvoorbeeld de Iepenlaan, Oud Aalsmeer en delen van de Noorderlegmeerpolder). In deze gebieden is transformatie naar andere functies gepland of reeds gestart (bijvoorbeeld Paradijsweg natte kant in Nieuwkoop). In Zuid-Holland zijn deze gebieden in de Visie Ruimte en Mobiliteit al niet meer opgenomen als duurzaam glastuinbouwgebied, maar aangegeven als transformatiegebied glastuinbouw. Ruimtelijke Consequenties voor ZH-glastuinbouwgebieden Glastuinbouwgebieden Kaag en Braassem In de Gemeente Kaag en Braassem zijn vier glastuinbouwgebieden aanwezig: - Derde tuinbouwgebied, Nieuwe Wetering - De Baan-Sotaweg, Roelofarendsveen/Oude Wetering - Geestweg en Floraweg, Roelofarendsveen - Glastuinbouwgebied Woubrugge, Woubrugge Deze gebieden behoren allen tot gebiedscategorie 2 Kleinschalige glastuinbouwgebieden. In deze gebieden wordt ingezet op behoud en versterking. Er is geen sprake van nieuwe gebieden, grootschalige herstructurering, of transformatie van bovenstaande gebieden. Hier zijn geen ruimtelijke consequenties voor de Visie Ruimte en Mobiliteit, omdat dit valt onder het reeds in het Programma Ruimte opgenomen operationele doel Modernisering en intensivering van het bestaande teeltareaal. NieuwAmstel/NieuwAmstelWest en de Bovenlanden Nieuwkoop Nieuw Amstel, Nieuw Amstel West en de Bovenlanden betreffen een aaneengesloten gebied in gebiedscategorie 1, grootschalig glastuinbouwgebied. Nieuw Amstel en Nieuw Amstel West betreft een nieuw modern glastuinbouwgebied met grote bedrijven. De Bovenlanden betreft een verouderd gebied dat geherstructureerd moet worden. Voor de Visie Ruimte en Mobiliteit heeft dit echter geen consequenties om in vorige paragraaf genoemde reden. Nieuw Amstel Oost Nieuwkoop Gezien de overcapaciteit aan teeltareaal in de Greenport Aalsmeer is er geen grote hoeveelheid nieuw te ontwikkelen areaal nodig. Voor PrimAviera ligt er al een vastgesteld bestemmingsplan en wordt al areaal aangeboden aan de markt. Nieuw Amstel Oost dat nog niet als glastuinbouwgebied is bestemd lijkt daarmee vooralsnog niet nodig. Toch is het wenselijk om Nieuw Amstel Oost 1 (ca 60 ha) te reserveren als glastuinbouwgebied voor verplaatsers uit verouderde gebieden in Nieuwkoop. De meeste Nieuwkoopse glastuinbouwbedrijven hebben een sterke verbondenheid met de gemeente en zullen niet snel naar PrimAviera verhuizen. Nieuw Amstel Oost 2 en 3 (ca 140 ha) is de eerste decennia waarschijnlijk niet nodig. In het collegeprogramma van Nieuwkoop staat dat Nieuw Amstel Oost 1, 2 en 3 zijn heroverwogen en niet meer haalbaar en betaalbaar worden geacht. Wel wil de gemeente op Nieuw Amstel Oost 1 nog ruimte bieden aan verplaatsers uit verouderde glastuinbouwgebieden. Nieuw Amstel Oost 1 blijft in de VRM dan ook gereserveerd voor glastuinbouw. Het huidig agrarisch grondgebruik kan worden voortgezet totdat er behoefte ontstaat aan nieuw areaal glastuinbouw. Voorgesteld wordt om Nieuw Amstel Oost 2 en 3 in de eerstvolgende herziening van de VRM te schrappen van de Voordracht aan Provinciale Staten - Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer Pagina 5 van 6

6 Verordeningskaart met glastuinbouwgebieden. Wel wordt voorgesteld Nieuw Amstel Oost 2 en 3 voor de lange termijn beschikbaar te houden voor eventuele transformatie naar glastuinbouwgebied mocht daar op termijn behoefte aan ontstaan. Daarvoor zal in het Programma Ruimte worden opgenomen dat er geen ontwikkelingen mogen plaatsvinden die een eventueel toekomstige transformatie naar glastuinbouw zullen belemmeren, tenzij het een ontwikkeling betreft die past binnen het huidige agrarische grondgebruik. 3 Categorie 4-gebieden Nieuwkoop Bij Papenveer liggen langs het Aarkanaal vier verouderde glastuinbouwgebiedjes (Paradijsweg droge kant, Geerweg-Noord, Oostkanaalweg en Schilkerweg). Volgens de Ruimtelijke Visie zijn dit gebieden met een maatwerkopgave. Deze glastuinbouwgebieden hebben geen duurzame toekomst als glastuinbouwgebied. De kleine kavels, de waterhuishouding en de ontsluiting voldoen niet meer aan de eisen die een modern glastuinbouwgebied stelt. Veel ondernemers in het gebied willen stoppen of zijn reeds gestopt. Maar er zitten ook een aantal grotere moderne bedrijven die hun bedrijf willen voortzetten. In gebiedscategorie 4 krijgen blijvers de ruimte om hun bedrijf voort te zetten, maar wordt ook de mogelijkheid geboden een andere passende bestemming te geven aan bedrijven die willen stoppen. In de Visie Ruimte en Mobiliteit staan deze gebieden nu nog als glastuinbouwgebied op de kaart, waardoor transformatie naar andere functies nu niet mogelijk is. Gezien de overcapaciteit aan areaal in de Greenport Aalsmeer, de ongunstige omstandigheden van dit gebied voor moderne glastuinbouw zal in de eerstvolgende herziening van de VRM worden voorgesteld de status van glastuinbouwgebied te wijzigen in transformatiegebied glastuinbouw om dit maatwerk mogelijk te maken. Wat willen we bereiken? De productiesector sterk te houden en planologische duidelijkheid geven over de toekomst van de verschillende glastuinbouwgebieden in de Greenport Aalsmeer. Wat gaan we daarvoor doen? Het vaststellen van de Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer en vervolgens de ruimtelijke consequenties verwerken in de eerstvolgende herziening van de Visie Ruimte en Mobiliteit. Wat mag het kosten? Er zijn geen kosten aan verbonden. Den Haag, 10 maart 2015 Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, secretaris, voorzitter, mw. drs. J.A.M. Hilgersom drs. J. Smit Voordracht aan Provinciale Staten - Ruimtelijke Visie Greenport Aalsmeer Pagina 6 van 6