Notitie Tuinbouw met toekomst in Alkemade

Transcriptie

1 Notitie Tuinbouw met toekomst in Alkemade Aanleiding Op 28 februari 2001 heeft de gemeenteraad van Alkemade de discussienota De toekomst van de tuinbouw vastgesteld. Deze nota was mede gebaseerd op de totstandkoming van het Integraal Ontwikkelingsplan (IOP) in de Rijn- en Veenstreek en een regionale aanpak van de sanering, herstructurering en nieuwe ruimte voor glas in dit gebied. Inmiddels is dit project stopgezet, aangezien de haalbaarheid van de ontwikkelingsgedachte niet kon worden waargemaakt. In de tussenliggende periode is de ontwikkeling van Braassemerland ter hand genomen, waarmee de functie van de tuinbouw in Roelofarendsveen een verandering ondergaat. In Alkemade zijn met de keuze voor Braassemerland drie tuinbouwgebieden, te weten De Baan en Sotaweg, Geestweg Floraweg en het Derde Tuinbouwgebied in Nieuwe Wetering. Voor alle genoemde gebieden is een nieuw bestemmingsplan gemaakt dan wel in voorbereiding om ruimte te bieden aan de tuinbouw en de daaraan verbonden ontwikkelingen. Het bestemmingsplan De Baan en Sotaweg is goedgekeurd door de provincie op 7 maart 2006 en in werking. Op 17 december 2007 heeft de gemeenteraad ingestemd met een correctieve herziening van een enkel onderdeel dat in eerste aanleg niet was goedgekeurd door de provincie. De voorbereidingen voor de integrale herziening van het bestemmingsplan voor het Derde Tuinbouwgebied in Nieuwe Wetering zijn gestart. Tot slot heeft de gemeenteraad op 12 april 2007 het bestemmingsplan Geestweg en Floraweg vastgesteld. Op 12 december 2007 heeft de provincie besloten goedkeuring te onthouden aan dit bestemmingsplan, zodat een reparatie dient plaats te vinden. De gemeente heeft beroep ingesteld tegen dit besluit van de provincie, aangezien de overwegingen die ten grondslag liggen aan dit besluit in strijd zijn met de eigen randvoorwaarden van de provincie. De ondernemers in de tuinbouw zijn gebaat bij planologische duidelijkheid en dat kan door het hebben van actuele bestemmingsplannen. Gelet op de recente ontwikkelingen en het feit dat de huidige notitie over de toekomst van de tuinbouw uit 2001 is, achten wij het wenselijk een actuele visie te presenteren op de toekomst van de glastuinbouw in Alkemade. Bij het formuleren van deze visie hebben wij ook invulling gegeven aan het standpunt dat Alkemade in de structuurvisie heeft gekozen voor een ondernemend Alkemade, naast ruimte voor wonen en recreatie. De visie willen wij vertalen naar bestemmingsplannen en operationaliseren door als overheid en bedrijfsleven samen vanuit de eigen verantwoordelijkheid daadkrachtig te werken aan uitvoering.

2 Beleidskaders rijk, provincie en regio In de Nota Ruimte heeft het Kabinet het begrip Greenports geïntroduceerd. Het betreft concentratiegebieden met een agrarische functie, die ook in de economische ontwikkeling van Nederland een belangrijke rol spelen. In de Provincie Zuid-Holland is de glastuinbouw naast de havengerelateerde activiteiten in Rotterdam de belangrijkste economische motor van dit deel van de Randstad. De Bollenstreek is onder meer aangewezen als Greenport en ook de glascluster rond Aalsmeer heeft een zodanige functie. In het Urgentieprogramma voor de Randstad (URP) zijn ook middelen gereserveerd voor diverse projecten die nodig zijn om de Greenports te versterken. De Provincie Zuid-Holland heeft in 2002 de nota Naar een duurzaam en hoogwaardig glastuinbouwcomplex in Zuid-Holland vastgesteld. In deze nota is bepaald dat het provinciale beleid zich richt op een duurzame en hoogwaardige ontwikkeling van het glastuinbouwcomplex in Zuid-Holland. Voorts op een concentratie in de Glas-as (Westland, Pijnacker, B-Driehoek en Zuidplaspolder) en kleinere concentratiegebieden, zoals in onze gemeente, en daarmee samenhangend de sanering van verspreid glas. De nota heeft ook een vertaling gekregen naar de vier Zuid-Hollandse streekplannen. In het Streekplan Zuid-Holland West zijn de drie tuinbouwgebieden uit Alkemade, Geestweg Floraweg, De Baan en Sotaweg en Derde Tuinbouwgebied Nieuwe Wetering, aangewezen als duurzame glastuinbouwconcentratiegebieden, die ook onderdeel zijn van het Zuid- Hollandse complex, waarbij de provinciale doelstelling is netto 5800 hectare glastuinbouw beschikbaar te houden. Voor het gebied Geestweg Floraweg is in het streekplan tevens de aanduiding transformatiegebied opgenomen. In het provinciale beleid is beschreven dat de in te leveren hectares glas als gevolg van sanering elders moeten worden gecompenseerd, aangezien de provincie een saldonul beleid hanteert, de 5800 hectare netto moet duurzaam beschikbaar blijven. Dit betekent dat de provincie bij functieverandering met de gemeente zal spreken over compensatie van de gronden voor glastuinbouw. De Glasmonitor Provincie Zuid-Holland 2007 laat zien dat het netto oppervlak aan glasareaal in het jaar 2006 is gedaald naar 5428 hectare netto. Dat is nagenoeg 400 hectare onder de provinciale doelstelling. Het College van GS zal begin 2008 een beleidsdocument presenteren om nieuwe kansen voor de glastuinbouw aan te geven, aangezien men niet wil berusten in de achteruitgang van het aantal hectares. Er is daarom behoefte aan intensivering van de glastuinbouw binnen de bestaande concentratiegebieden en nieuwe gebieden in aansluiting op bestaande glasclusters. In 2007 heeft de Provincie Zuid-Holland de nota Greenports van de toekomst, doorkijk en actielijnen voor 2020 ontwikkelt. De provincie wil vanuit de invalshoeken agrologistiek, kennis en innovatie een impuls geven aan de glastuinbouw in Zuid-Holland. Hiertoe is een strategisch uitvoeringsprogramma geformuleerd met de financieringsstromen voor de uitvoering van deze bestuurlijke doelstelling. De Provincie Noord-Holland ontwikkelde samen met de gemeenten Aalsmeer, Haarlemmermeer en Uithoorn en het regionale bedrijfsleven de Greenportvisie Aalsmeer vastgesteld. In deze visie wordt de versterking van de glascluster rond Aalsmeer beschreven, onder meer door optimalisering van de bereikbaarheid via de N201. De relatie tussen de Greenport Aalsmeer en het bedrijfsleven in het noordelijk deel van Zuid-Holland van de glastuinbouw (Nieuwkoop en Alkemade) is beslist aanwezig en met een uitstekende 2

3 bereikbaarheid kan deze glascluster in de komende jaren aan terrein winnen. De Provincie Noord-Holland heeft deze ambitie getoond. Het is aan de partners vanuit overheid en bedrijfsleven om deze handschoen op te pakken. In de regio Holland Rijnland is de Greenport Bollenstreek prominent aanwezig en ook hier is een relatie aanwezig, aangezien de verbindende schakels tussen de verschillende glasclusters interessant worden, zo ook voor het tussenliggende gebied van de Greenports Aalsmeer en Bollenstreek. De ligging van Roelofarendsveen biedt uitstekende kansen, indien voldaan kan worden aan de randvoorwaarden voor moderne glastuinbouwbedrijven en specifieke teelten, zoals aanwezig in de Alkemadese tuinbouwgebieden. In de regio zijn visiedocumenten ontwikkeld zoals het Pact van Teylingen en later het Offensief van Teylingen, waarin de bollenteelt in deze regio voorzien wordt van goede vestigingsvoorwaarden, nieuwe ruimte voor bedrijvigheid en een goede bereikbaarheid. De tuinbouwgebieden in de gemeente Alkemade In deze notitie is als vertrekpunt genomen dat de realisatie in Braassemerland, in welke vorm dan ook, in ieder geval betekent dat we spreken over drie bestaande tuinbouwgebieden, te weten De Baan en Sotaweg, Geestweg en Floraweg en het Derde Tuinbouwgebied. Voor het tuinbouwgebied De Baan en Sotaweg beschikt de gemeente over een actueel en vigerend bestemmingsplan. In het gebied is onrust ontstaan als gevolg van de actie van de projectontwikkelaar, die de gronden van verschillende eigenaar voor woningbouw wil verruilen. Zowel vanuit de gemeente als vanuit de provincie is aangegeven dat deze functieverandering thans niet aan de orde is en op alle initiatieven is daarom ook negatief gereageerd. In het gebied zijn ook belangrijke kenniscentra voor de sector gevestigd, te weten NAK Tuinbouw en de SBW Weefselkweek. Ten aanzien van de Geestweg en Floraweg is bij de discussie rond de Structuurvisie Alkemade Ruim Gezien 2020 gekozen voor voortzetting van de tuinbouwfunctie voor ten minste één generatie. Deze tijdsindicatie heeft geen planologische betekenis, maar is vertaald als het behoud voor de tuinbouwfunctie voor ten minste een bestemmingsplanperiode. In de analyse van het goedkeuringsbesluit komen wij meer gedetailleerd terug op het provinciale besluit en evt. vervolgstappen. Het Derde Tuinbouwgebied te Nieuwe Wetering kent een kleiner aantal bedrijven, echter heeft een belangrijke functie in het totale tuinbouwcomplex in onze gemeente. In dit gebied zijn een aantal grotere bedrijven gevestigd met meerdere locaties in de gemeente. Door de verkaveling in het Derde Tuinbouwgebied zijn grotere bedrijven mogelijk. Analyse goedkeuringsbesluit GS dd. 12 december 2007 inzake het bestemmingsplan Geestweg Floraweg Het besluit tot onthouding van goedkeuring aan het door de raad vastgestelde bestemmingsplan Geestweg en Floraweg kent een aantal elementen: 1. de keuze voor glastuinbouw staat niet ter discussie, sterker nog: de provincie wil het glasareaal behouden en wijst op de compensatieplicht; 2. de provincie ziet in huidig vastgesteld bestemmingsplan geen mogelijkheid van economische uitvoerbaarheid (door het strikt hanteren van behoud waterstructuur en ontbreken mogelijkheden voor hogere bouwhoogten); 3

4 3. de provincie verzoekt om deze knelpunten op te lossen in een reparatie van het bestemmingsplan, waarmee duurzame glastuinbouw naar hun mening beter gewaarborgd is. Met dit besluit ligt er nadrukkelijk de keuze voor glastuinbouw. Op geen enkele wijze kan een signaal worden gevonden voor functieverandering. In het besluit wordt nadrukkelijk gewezen op het provinciale beleid ten aanzien van glastuinbouw en behoud van het aantal hectares in de verschillende concentratiegebieden. Met de aanwezige beleidskaders van rijk en provincie kan voor dit gebied worden ingezet op glastuinbouw met toekomst, waarbij de verkaveling naar de mening van de provincie mag worden aangepast. Hierbij lijkt het noodzakelijk dat het gebied een modernisering doormaakt om ondernemers ook echt toekomst te geven. Hierbij moet zeker worden overwogen om naast grondgebonden activiteiten ook ruimte te bieden voor activiteiten in de agribusiness die het totale complex van de glastuinbouw in Alkemade kunnen versterken. De sleutel voor toekomst van de glastuinbouw in Alkemade is gelegen in modernisering van bestaande gebieden, uitbreiding met nieuwe ruimte en verbreding van activiteiten. Onderzoeksvraag Programmabureau Glastuinbouw Provincie Zuid-Holland Het Programmabureau Glastuinbouw heeft het initiatief genomen om samen met onze gemeente onderzoek te doen naar de optimalisering van het gebruik van de bestaande glastuinbouwgebieden en de vestigingsvoorwaarden voor ondernemers. De circulatie tussen gebieden onderling, maar ook vestiging van buiten, komt nu nauwelijks op gang. Dat is een slechte ontwikkeling, waarmee ook de effectiviteit van deze hectares verloren kan gaan. Vanuit het programmabureau is op basis van ervaringen elders een onderzoeksvoorstel opgesteld. Op basis van dit voorstel is een offerte gevraagd bij LTO Noord Projecten voor het aanstellen van een onderzoeker/gebiedsmakelaar, die de kansen en bedreigingen in beeld brengt. Over deze aanpak heeft overleg plaatsgevonden met de lokale afdeling van LTO Noord en zij hebben met instemming gereageerd op dit onderzoek en de daaraan verbonden doelstellingen. Planologische duidelijkheid basis voor ondernemerszin Ondernemers staan periodiek voor lange termijn investeringen en moeten daarbij ook van de overheid duidelijkheid krijgen om deze stappen te kunnen uitzetten in hun bedrijfsplanning. De overheid is verantwoordelijk voor het maken van bestemmingsplannen, die rechtszekerheid moeten bieden aan burgers en bedrijven. Door de voortdurende discussie over functieverandering is er sprake van planologische onzekerheid en dan blijven lange termijn investeringen uit en dit is weer de aanleiding voor verpaupering in de glastuinbouwgebieden, waardoor ook geen nieuwe ondernemers zich in deze gebieden gaan vestigen. De glastuinbouw komt dan in een vicieuze cirkel met negatieve gevolgen. Als je deze belangrijke tak van het Zuid-Hollandse bedrijfsleven toekomst wilt geven moet je allereerst zorgen voor planologische duidelijkheid en stabiliteit. Geen nieuwe discussies over functieverandering als een richting is gekozen. 4

5 Wij kiezen voor planologische duidelijkheid, gericht op de glastuinbouw, in de drie bestaande glastuinbouwgebieden met actuele bestemmingsplannen. Tuinbouw met Toekomst in Alkemade, kans of kansloos? Met de voorbereiding van een nieuw bestemmingsplan voor het Derde Tuinbouwgebied in Nieuwe Wetering en de reparatieverplichting voor het bestemmingsplan Geestweg Floraweg staat de gemeente Alkemade voor de afweging welk toekomstperspectief in planologisch opzicht wordt geboden. Het gaat daarbij zowel om formuleren van mogelijkheden als de gemeentelijke ambitie. De gemeente Alkemade heeft in de structuurvisie tevens gekozen voor een bedrijvige gemeente met behoud van werkgelegenheid. Het provinciale beleid met ruimte voor Greenports en behoud van het glasareaal in Zuid-Holland biedt kansen, temeer daar de in het gebied aanwezige waterstructuur aangepast mag worden. Daarnaast is de provincie op zoek naar aanvullende ruimte voor nieuwe glastuinbouw, bij voorkeur in aansluiting op de bestaande concentratiegebieden. Gelet op de relatie met de Greenport Aalsmeer is deze uitbreiding kansrijk te noemen en is er gelegenheid voor structuurversterking en verbreding binnen de bestaande glastuinbouwgebieden in Alkemade met inbegrip van ruimte voor nieuwe bedrijven. Daartoe worden de navolgende ambities geformuleerd: 1. te streven naar actuele bestemmingsplannen voor de drie bestaande tuinbouwgebieden (Baan Sotaweg, Geestweg en Floraweg en Derde Tuinbouwgebied (voor zover nog niet gerealiseerd); 2. voor het tuinbouwgebied Geestweg Floraweg te kiezen voor reparatie met een geoptimaliseerde kavelstructuur, hogere bouwhoogten en overige gebruiksmogelijkheden gericht op intensivering van het gebruik ten behoeve van de moderne glastuinbouw; hierdoor is wellicht meer mogelijk binnen een kleiner ruimtebeslag; 3. binnen de intensivering van de beschikbare ruimte overwegen om in de toekomst ruimte te houden voor uitbreiding van het bedrijventerrein Veenderveld in zuidelijke richting (in aansluiting op de startnotitie economische structuurvisie); 4. keuze voor nieuwe ruimte voor glastuinbouw in het verlengde van het bedrijventerrein Veenderveld om tevens ruimte te bieden aan schaalvergroting voor bestaande bedrijven (completering van het glastuinbouwconcentratiegebied Geestweg en Floraweg); 5. met ondernemers en belangenorganisaties, evenals de Provincie Zuid-Holland, in overleg te treden over het realiseren van nieuwe hectares glas in Alkemade in aansluiting op het bestaande concentratiegebied; 6. als belangrijke randvoorwaarde te stellen dat de provincie voor herstructurering glastuinbouw financieel bijdraagt aan sanering oud glas, verbetering van de structuur en optimalisering van de infrastructuur in het gebied. Besluitvorming 5

6 De hiervoor geformuleerde ambities vergen aanvullend onderzoek en daaropvolgende besluitvorming over de uitvoering. Hierin zijn de volgende beslismomenten van toepassing, waarbij met name is ingegaan op de beslismomenten voor de raad. Stap Bevoegdheden raad Planning Besluit GS inzake onthouding goedkeuring bestemmingsplan Geestweg Floraweg Reparatie bestemmingsplan conform artikel 30 van de WRO Binnen een jaar na het besluit GS (december 2007) Notitie Tuinbouw met Toekomst Vaststellen 31 maart 2008 Onderzoek glastuinbouw met Provincie Zuid-Holland Overleg tuinbouwondernemers (georganiseerd en nietgeorganiseerd) in denktank Uitvoeringsprogramma bestemmingsplannen Reparatie bestemmingsplan GWFW (evt. aanbevelingen over bestemmingsplannen tuinbouw) Kennis nemen/bespreken onderzoeksresultaten Uitvoering college Vaststellen nota van uitgangspunten reparatie bestemmingsplan GWFW inclusief budget uitvoering evt. gebiedsmakelaar Vaststellen reparatie bestemmingsplan Juni 2008 Doorlopend tijdens proces September 2008 December 2008 Tot slot Deze notitie moet bijdragen aan de standpuntbepaling over de positie van de glastuinbouw in Alkemade. Na het formuleren van ambities is het van belang die onderdelen die de eigen bevoegdheid van de gemeente betreffen om te zetten in een uitvoeringsprogramma en de onderdelen die ook een besluit van andere overheden vragen een overlegtraject op te zetten om deze doelen eveneens te realiseren. De tuinbouw in Alkemade heeft kansen en dus toekomst, het heeft te maken met ruimte bieden, de juiste randvoorwaarden voor een goed ondernemersklimaat en planologische duidelijkheid voor de komende periode. 6