Bedrijfsplan Vereniging BewonersBedrijf de Hambaken Noorderpoort 2016

Transcriptie

1 Bedrijfsplan Vereniging BewonersBedrijf de Hambaken Noorderpoort 2016 Naar een betere toekomst voor de Hambaken, sociaal, economisch, fysiek en met zeggenschap voor de wijkbewoners. Versie Dit document vervangt alle voorgaande versies. Aan onze visie is weinig veranderd. Zie ook onze website op

2 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 5 Wijkschets... 5 Zeggenschap... 6 Wat is een BewonersBedrijf?... 7 Visie van het BewonersBedrijf Missie Communicatie Mogelijke activiteiten Wat kan met de Noorderpoort gedaan worden? Bestemming 1. Vestiging van een lunchroom Bestemming 2. Ruimteverhuur Mogelijke overige bestemmingen Beheer Marketing Het initiatief Het draagvlak Het bestemmingsplan Samenwerking Samenwerken of samengaan? Relatie met de instanties Relatie met de BBS Relatie met de wijkraad Het bestuur De rechtsvorm Het uitvoeringsplan Financiën Ruimtebehoefte BewonersBedrijf i.o

3 BewonersBedrijf de Hambaken p/a De Waternimf 6, 5231 WN s-hertogenbosch website: Tel.: KvK-nummer: Voorwoord Voor u ligt het bedrijfsplan 2016 van de Vereniging BewonersBedrijf De Hambaken met betrekking op de exploitatie van het pand de Noorderpoort. De vereniging is geen operationeel BewonersBedrijf, maar heeft, zoals vermeld in de inschrijving bij de Kamer van Koophandel als doel het oprichten van een BewonersBedrijf. De benaming BewonersBedrijf duidt aan dat het gaat om een bedrijf. Een bedrijf is een zakelijke onderneming gericht op marktvraag, omzet, winst en groei. Het deel Bewoners geeft aan dat het van, voor en door alle bewoners van een bepaald gebied, meestal een wijk, is. De benaming BewonersBedrijf, met twee hoofdletters B, is geïntroduceerd door het LSA (Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken/Actieve bewoners) voor het onderstaande concept Dit concept is ontleend aan de manier waarop in Engeland Development Trusts en Community Enterprises opereren. Een BewonersBedrijf: 1. Werkt aan economische, fysieke en sociale ontwikkeling van een gebied waarin bewoners zichzelf herkennen; 2. Is onafhankelijk, zelfvoorzienend en winst vloeit terug naar de wijk en komt niet bij private personen terecht; 3. Is geïnitieerd door (komt voort uit) bewoners, is in bezit van bewoners en wordt bestuurd door bewoners; 4. Is gericht op samenwerking met bewonersverenigingen, lokale overheid, instellingen en bedrijven Het initiatief tot het oprichten van een BewonersBedrijf ontstond op toen bekend werd dat de welzijnsonderneming Divers de Noorderpoort, ons voormalige buurthuis, zou verlaten. Het initiatief is uitgewerkt tot een bedrijfsplan en werd de gemeente aangeboden. De gemeente schreef het initiatief BewonersBedrijf Hambaken te omarmen. Dat ging ver, want zij kon het voor de zoveelste keer niet laten om de regie af te pakken en de bewonersorganisaties buiten spel te zetten. 3

4 Uiteraard hebben wij over onze buitensluiting een klacht ingediend bij de gemeente en na hun afwijzing bij de Ombudscommissie. Deze oordeelde dat de gemeente onbehoorlijk heeft gehandeld. De gemeente is het niet met dat oordeel eens en meent dat haar handelen te rechtvaardigen was, omdat er geen kaders waren. Bewonersorganisaties mogen nu vanaf begin 2016 weliswaar meedoen, maar wederom met een nieuwe bepaling, namelijk geen recht op exclusieve ruimtes en de mogelijkheid tot het verwerven van eigen inkomsten. Kenmerkend voor een BewonersBedrijf is juist dat er eigen inkomsten zijn. Wij worden daarom wederom buitengesloten. Dat is onacceptabel, temeer daar er ruimtes exclusief in gebruik zijn door bedrijven die daar eigen inkomsten uit halen. Er is voor de Noorderpoort geen huurcontract, geen enkele garantie voor de langere termijn en financieel volledige afhankelijkheid van de gemeente. De gemeente kan door deze tactiek op elk moment met de Noorderpoort doen wat zij maar wilt, sluiten, verkopen of slopen. Dat is zeker niet ondenkbaar, omdat Zayaz voor hun nieuwbouwstop een plan had tot het bouwen van een 8 verdiepingen hoge torenflat op de kavel waar het pand staat. Wij blijven ons inzetten voor goede afspraken en echte zeggenschap voor de wijkbewoners o.a. door het invoeren van de buurtwet. Ook zien wij graag een overdracht van de stichting Samen Doen en de Noorderpoort aan het BewonersBedrijf. Dit bedrijfsplan is alvast daartoe aangepast. Iedere medewerking bij de uitvoering is welkom. Alvast bedankt. Het Bestuur van de vereniging BewonersBedrijf de Hambaken 4

5 Inleiding Dit document is een plan geschreven voor alle belangstellenden met als doel: te informeren over de maatschappelijke rol van een BewonersBedrijf, voorstellen te doen voor mogelijke activiteiten, de verwerving van de Noorderpoort aan het Wielsem als buurthuis, de verwerving van financiële middelen. O.a. de navolgende onderwerpen worden in dit document toegelicht: onze missie en visie, het verdienmodel, de haalbaarheid, het draagvlak, samenwerking, organisatievorm. Er zijn twee belangrijke uitgangspunten: Een BewonersBedrijf moet onafhankelijk zijn en iets zijn waar iedereen plezier aan kan beleven, dus niet alleen bepaalde personen, groep, club of organisatie. Een multifunctionele inzetbaarheid van de Noorderpoort staat centraal. Een BewonersBedrijf moet duurzaam zijn, wat betekent dat het voortbestaan niet afhankelijk mag zijn van subsidies. Er moeten voldoende structurele inkomsten zijn. Een BewonersBedrijf heeft een maatschappelijke functie. Het is belangrijk dat een BewonersBedrijf zich vooral richt op die middelen die succesvol en stabiel opereren over langere periode mogelijk maken. Onze vereniging ziet daarom voor de Noorderpoort twee hoofdbestemmingen, een horecaonderneming (lunchroom) en ruimteverhuur op basis van gebruik, vergelijkbaar met het Seats2Meet en Ziferblat concept. Een BewonersBedrijf is, zoals de naam al zegt, een bedrijf VAN de bewoners. Hun wensen en behoeften zijn richtinggevend, uiteraard binnen de bovengenoemde randvoorwaarde. Wijkschets De wijk De Hambaken i9s een woonwijk gelegen in s-hertogenbosch Noord. Het een 70-jaren wijk. De wijk wordt doorsneden door een doorgaande weg, het Wielsem, en haaks daarop door een hoogspanning tracé Elk kwadrant is een buurt, geheten Sprookjesbuurt, Edelstenenbuurt, Muziekinstrumentenbuurt en Hambaken buurt. In het hoekje linksboven, tegen de snelweg A59 aan, ligt nog een kleine buurt met slechts een straat, de Baken genaamd. Anders dan in de rest van de Hambaken staan hier vrijstaande 5

6 koopwoningen. Er staan in de Hambaken veel eengezinswoningen met een relatief lage huurprijs (sociale woningbouw). Er wonen verhoudingsgewijs veel mensen die te kampen hebben met meerdere problemen, zoals werkloosheid, verslaving, psychische problemen, armoede en opvoedingsonmacht. Het percentage jongeren dat van school komt zonder startkwalificatie is veel hoger dan het stedelijke gemiddelde. Sommige jongeren veroorzaken overlast en het gevoel van veiligheid is bij bewoners niet hoog. Hieronder staan enkele getallen (bron CBS) waaruit blijkt dat het in de Hambaken minder goed gaat dan in de rest van de stad. Edelstenenbuurt Muziekinstrumenten buurt 6 Wijk de Hambaken Sprookjesbuurt Hambakenbuurt s-hertogenbosch Inwoners Woningen Inwoners/woning 2,76 2,77 2,20 2,50 2,51 1,72 Inwoners/km Inkomen * * Het extra lage inkomen kan verklaard worden doordat In de Sprookjesbuurt veel goedkope flats zijn. De Hambaken is geen Vogelaarbuurt, maar wel een z.g. GSB-gebied (Groot Steden Beleid) en krijgt daardoor extra aandacht van de gemeente en andere instanties. Zo bracht de gemeente in 2009 het z.g. 19-punten Actieprogramma Hambaken in uitvoering. Een van de punten is dat gezinnen waarvan een gezinslid een recent strafblad heeft niet in de wijk mogen komen wonen. Uit het Budget 40+ Wijken heeft de Hambaken 1,33 miljoen euro ontvangen voor versterking van de wijk. De gemeente beheert het geld. Zeggenschap De gemeentelijke bestuurders hebben bitter weinig vertrouwen in burgerkracht en al helemaal niet in die vanuit de Hambaken. Zo werden de Hambaken bewoners niets gevraagd bij het opstellen van het 19-punten plan, idem bij de renovatie van het winkelcentrum. Pas naar aanleiding van een artikeltje De gemeente behandelt ons als onmondige kindertjes in het Brabant Dagblad (d.d ) waarin de oprichting van een wijkraad werd aangekondigd, werd snel door de instanties een klankbordgroep samengesteld. Zoals het woord klankbord aanduidt, gaat het om het doorgeven van geluiden en niet om zeggenschap. Communiceren met de wijkbewoners was een contractuele taak van de klankbordgroep. Wat zeggenschap betrof schoten de wijkbewoners er niets mee op. De gemeente en welzijnsonderneming Divers stelden al voor de eerste vergadering een bestuur samen met voor die taak ongeschikte personen. Zo was er in het bijna 4-jarig bestaan van de klankbordgroep nooit een voorlichtingsbijeenkomst, openbare vergadering, website, nieuwsbrief of spreekuur. De klankbordgroep bleef daarom onbekend. De klankbordgroep werd op een door de gemeente erkende wijkraad. Hierdoor ontstond een betere positie om de wijkbelangen te behartigen. De wijkraad stelde de navolgende commissies in: Verkeer / Veiligheid, Bouw en Ontwerp, Sport in de Wijk Straatcontactpersonen, 50 + Ouderen, Nieuws Baken en bladinformatie

7 en (vreemd genoeg) de belangenverenigingen Vereniging van Eigenaren en Winkeliers De Hambaken. Het bleek oude wijn in nieuwe zakken. In 2015 heeft de gemeente de erkenning ingetrokken, omdat niet kon worden aangetoond dat er voldoende draagvlak binnen de wijk aanwezig was. Ook de website is uitgeschakeld. De instanties gingen in het verleden onderling meerdere samenwerkingsvormen aan, waaronder een wijkbeheergroep, een koppelproject, een veiligheidshuis, een wijktafel, een wijkonderneming en een (nieuw) wijkteam. Zij namen de initiatieven en startten projecten, maar ook daarbij was er geen zeggenschap voor de Hambaken bewoners. Inmiddels zijn er z.g. wijkwinkels waarin allerlei instanties zijn bijeengebracht. Er wordt best wel veel gedaan VOOR bewoners, maar nog steeds te e weinig MET. Wat is een BewonersBedrijf? Een BewonersBedrijf is een zakelijke onderneming in eigendom van alle wijkbewoners waarin zoveel mogelijk wijkbewoners samenwerken aan betere leefomstandigheden in hun leefomgeving. De wijkbewoners en niet de instanties voeren het beheer en starten projecten. De taak van professionals is ondersteunend daar waar zij gevraagd worden. Een BewonersBedrijf kenmerkt zich doordat er een belangrijke economische gerichtheid is. Het is een echt bedrijf en gaat als zodanig opereren. Dat vereist een totaal andere benadering dan die van conventionele wijkorganisaties. Zij zitten met het dilemma dat zij de prijzen voor hun leden zo laag mogelijk willen houden en anderzijds dat de beperkte inkomsten voldoende moeten zijn om de vaste lasten en alle overige kosten op te brengen. De cashflow is daardoor problematisch. Er is een succesvoller verdienmodel, dat wel wat zakelijk inzicht vereist. Een bedrijf kan groeien door te exporteren. Zorg voor doelgroepen/inkomstenbronnen die breder zijn dan die in de eigen wijk. 7

8 Dat levert geldstromen naar de wijk op. Anderzijds is het belangrijk om de geldstromen die de wijk uitgaan te beperken. Een goede strategie is Asset Based Community Development (ABCD). Hierbij wordt vraag en aanbod van diensten en goederen in de wijk in kaart gebracht, gepubliceerd en gekoppeld. Zie voor meer informatie over de ABCD strategie het boek Wijkontwikkeling op eigen kracht op Subsidies zijn uiteraard welkom, maar om te blijven bestaan zijn eigen stabiele structurele inkomstenbronnen noodzakelijk. Er moet goed gekeken worden welke activiteiten hier aan bijdragen. Activiteiten Legenda SR = Sociaal Rendement ER = Economisch Rendement Toelichting op het activiteitenschema In het bovenstaande schema staan activiteiten met een economisch rendement en/of sociaal rendement. De activiteiten met de rode kaders zijn voor die vanaf de start of op korte termijn gerealiseerd worden. Die in een blauw kader zijn voor latere datum. Hieronder volgt een korte toelichting. De activiteiten in de rode kaders zijn: Horeca: lunchroom gericht op de bezoekers van het winkelcentrum en op de wijkbewoners (goedkope maaltijden) Ruimteverhuur clubs en feesten: er is momenteel geen feestgelegenheid in de Hambaken. Ruimteverhuur ondernemers: er zijn ruim 300 ondernemers in de wijk die van huis uit werken. Het BewonersBedrijf i.o. biedt ze een representatieve werkomgeving (b.v. voor het ontvangen van klanten) en kantoorfaciliteiten en -diensten. Copyshop: o.a. printers A4-A0 gericht op de bovenstaande ondernemers en wijkbewoners. Web shop & zaterdagwinkel: deze is gericht op startende ondernemers waarvoor de stap naar het opzeggen van een baan en de last van huurcontracten een te grote stap zijn. Film: in de zaal op woensdagmiddag voor de jeugd en zondagmiddag voor alle leeftijden. Ook allerlei andere activiteiten zijn dan mogelijk, zoals karaoke, disco, bingo en lingo, kaart- en 8

9 bordspellen en discussie. De toegang is gratis. Dit sluit mooi aan bij de wens van de gemeente om meer te doen voor jeugd waarvan de ouders geen geld hebben voor lidmaatschap van clubs. Vraag & Aanbod Zie de ABCD-methode. Hiermee kan men berichten plaatsen op de wijkwebsite. Het verschil met de talentenbank van Divers is dat er geen intakes zijn. Het is laagdrempelig. Voor kortlopende berichten komt er op de wijkwebsite een prikbord zoals in supermarkten. De activiteiten in de blauwe kaders zijn: Bibliotheek: servicepunt voor de stadsbibliotheek plus een eigen collectie met leen- en ruilmogelijkheid. Taallessen en cursussen gericht op inburgering en integratie. De gemeente betaalt geen inburgering meer. Door met grote groepen te werken kunnen de lessen betaalbaar blijven. Uitleen (tuin)gereedschappen: wijkbewoners kunnen gratis tuingereedschappen lenen in het bloemenwinkeltje (project Kroon op je wijk). Dit kan voor particulieren uitgebreid worden met andere gereedschappen voor het uitvoeren van kleine klussen, zoals boormachines. Dit kan eventueel in combinatie met een repair café. Postdiensten: sorteren en distributie van o.a. weekbladen, reclamebladen. Post-restante Werkgelegenheid: een uitzendbureau die actief gaat bemiddelen tussen werkeloze wijkbewoners, stagiaires en bedrijven. Wijkactiviteiten: b.v. een activiteitencommissie die o.a. contact onderhoud met allerlei clubs (waaronder sport, gezelligheid, educatie), feesten organiseert (zoals Sinterklaas, Suikerfeest) en activiteiten voor de jeugd in de zomervakantie. Veel jongeren gaan niet of slechts kort met vakantie. E.e.a. gaat in samenwerking en afstemming met de BBS, wijkraad, wijkteam, Divers en andere organisaties en bedrijven. Denk daarbij aan leertrajecten en huiswerkbegeleiding (schooltaak?). Inmiddels is, dankzij een subsidie van ruim een kwart miljoen uit de 40+ gelden, een deel van onze bovenstaande voorstellen gerealiseerd. Een evaluatie van het economisch en sociaal rendement is nu mogelijk en levert management informatie voor het verbeteren van het beleid. Het maatschappelijk rendement staat centraal Een BewonersBedrijf heeft een maatschappelijke en welzijn taak. Het sociaal rendement dat een BewonersBedrijf realiseert is het bestaansrecht van een BewonersBedrijf. Het concept BewonersBedrijven gaat er vanuit dat je dit sociaal rendement alleen duurzaam kunt realiseren als je onafhankelijk bent en daarom moeten ze ook financieel onafhankelijk te zijn. Dit betekent dat je je eigen geld moet verdienen, maar wel altijd met de realisatie van het sociaal rendement als doel. Het kunnen uitvoeren van de maatschappelijke taken vereist de nodige middelen. Het opbouwen van een stabiele financiële basis is daarom noodzaak. Daarom zal een BewonersBedrijf vooral in het begin zich moeten richten op het economisch rendement. Onafhankelijk zijn sluit samenwerking met andere instellingen niet uit. Als een BewonersBedrijf onafhankelijk is kan ze juist een sterke samenwerkingspartner zijn met organisaties in de wijk om optimaal rendement te behalen. Belangrijk is dat het schema laat zien dat financiële uitgaven ook vertaald kunnen worden in sociaal rendement. Sociaal rendement is lastig meetbaar en te vertalen in financiële opbrengsten. Zo kan soms gekeken worden naar wat de uitgespaarde kosten van uitbesteding zijn of wat het kost aan schadelijke gevolgen als iets niet gedaan wordt. Het LSA ziet het belang in van het zelfbeheer van buurthuizen en geeft daar nu de nodige aandacht aan. Zie de website 9

10 Visie van het BewonersBedrijf De Hambaken moet een wijk zijn waar het prettig wonen is. Dat betekent o.a. dat er voorzieningen moeten zijn waar de wijkbewoners behoefte aan hebben. Denk hierbij aan scholing, werk, winkels, gezondheid, ontspanning, ontmoeting, sport, kunst en cultuur, etc. Het zijn de wijkbewoners die samen zelf het beste kunnen bepalen aan welke voorzieningen zij de meeste behoefte hebben, beter dan de gemeente, woningcorporaties en andere instanties. De overheid wilt graag taken en verantwoordelijkheden aan burgers overdragen. In Engeland is daar al veel ervaring mee opgedaan onder de naam Big Society. De principes van een BewonersBedrijf zijn ontleend aan de manier waarop in Engeland Development Trusts en Community Enterprises opereren. Wijkbewoners hebben daar een grote mate van zeggenschap over hun eigen wijk. Zij exploiteren o.a. gebouwen waar allerlei soorten diensten aan de wijk geleverd worden. De rol van gemeente en instanties is daar meer ondersteunend en minder sturend geworden. Ook de bewoners van de Hambaken kunnen daar een voorbeeld aan nemen en een dergelijk BewonersBedrijf oprichten. Voor Nederland is dat innovatief. Missie Een BewonersBedrijf moet een sociaal duurzame organisatie zijn die inspeelt op de lokale behoeften o.a. door het ontwikkelen en beheren van projecten op het gebied van economie, werkgelegenheid, sport, kunst, cultuur, communicatie (informeren en raadplegen), welzijn en leefbaarheid. De rechtspersoonlijkheid zal vereniging of stichting zijn. Er is dan geen winstoogmerk en het profijt zal volledig ingezet worden voor de doelstellingen van de organisatie. De vereniging ziet het onderstaande als de missie voor een BewonersBedrijf. Het BewonersBedrijf: is een organisatie van bewoners die zich inzetten voor zeggenschap en betere leefomstandigheden, richt zich op de sociaal economische versterking van de bewoners, neemt initiatieven en start projecten. Instanties zijn ondersteunend, zorgt voor een goede communicatie met de wijkbewoners, is representatief voor en legt verantwoording af aan de bewoners, heeft waardering voor de medewerkers, stagiaires en vrijwilligers, de winst komt ten goede aan de wijk, zal commercieel en ondernemend handelen, creatief en innoverend zijn, werken op milieuvriendelijke en duurzame wijze. Een belangrijk aspect van een BewonersBedrijf is dat het duurzaam is. Professionals van de instanties komen en gaan, maar de bewoners blijven bestaan. Een BewonersBedrijf is VAN de wijkbewoners en dus hun eigendom. Iedere wijkbewoner en wijkorganisatie mag initiatieven aandragen, graag zelfs. Iedereen mag overal van kennis nemen en 10

11 een mening vormen. De instanties mogen uiteraard adviezen geven, maar de wijkbewoners zijn uiteindelijk richtinggevend. Communicatie De wijkbewoners staan centraal. Het is daarom belangrijk hen goed en regelmatig te informeren en te raadplegen. De redactiewerkers van de wijkmedia horen onafhankelijk en objectief te zijn, zodat er geen eenzijdige berichtgeving is en iedereen aan bod komt. Persoonlijke contacten Dit kan o.a. doormiddel van bijeenkomsten, zoals door een wekelijkse open coffee. Er kunnen dan o.a. op informele wijze contacten worden gelegd met andere wijkbewoners en vertegenwoordigers van instanties. De instanties kunnen ook gebruikmaken van een laagdrempelige inlooppunt. Wijkkrant Wijkkranten blijven de beste methode om aandacht te trekken. Zij zijn actueel en kunnen ook verwijzen naar andere wijkmedia. Nadelen zijn de kosten en het moeten rondbezorgen. Lokale kranten en omroep Deze zijn interessant als ook bewoners van buiten de wijk geïnformeerd moeten worden. Wijkradio en -TV Streaming audio en video over internet maken live uitzendingen mogelijk. Er is wel nog steeds veel apparatuur en kennis voor nodig. Een alternatief zijn videofilmpjes op de wijkwebsite. Wijkwebsite Sociale media (Facebook, LinkedIn, Twitter, etc.) bieden laagdrempelige mogelijkheden tot communicatie. Een wijkwebsite biedt meer mogelijkheden voor een goede opmaak. In de Hambaken is er al jaren de uitgebreide website Gangbare buurtwebsites zijn enkel informatief. Een interactieve website biedt meer en beter afgestemde persoonlijke voorzieningen en terugkoppeling. Het BewonersBedrijf de Hambaken had een dergelijke interactieve website, het z.g. Bewoners Informatiesysteem (BIS). Het BIS biedt een uitgebreid pakket aan interactieve voorzieningen, waaronder een forum, een chatroom, een buurtbibliotheek, een wiki, een poll, referendums, enquêtes, petities, een webwinkel, vraag & aanbod, een kieswijzer, een helpdesk, , bel mij en een meldcirkel. Zie voor meer informatie over het BIS de website De website is gesloten toen de wijkraad de opdracht kreeg tot oprichting van een BewonersBedrijf. Als het BewonersBedrijf haar plannen mag uitvoeren komt de interactieve website terug. Zie ook de website 11

12 Mogelijke activiteiten Een gebouw als laagdrempelig inlooppunt, waar ruimtes verhuurd en diensten verleend worden, zoals door een horecagelegenheid, is van groot belang voor de inkomsten. Een BewonersBedrijf kan ook zonder gebouw bestaan door het uitvoeren van organisatorische en welzijnstaken. Denk hierbij aan zaken als een werkgelegenheidsbureau, thuiszorg, verzorgen openbare ruimte, postdiensten (wijk- en weekbladen), gezamenlijke inkoop (b.v. collectieve verzekeringen en energie), inburgering (in 2008 waren er in de Hambaken zo n 1000 inburgeringsgerechtigden). Het kan allemaal, maar met een wijkgebouw straalt een BewonersBedrijf herkenbaarheid en vertrouwen uit bij de wijkbewoners. De wijk de Hambaken is een 70-er-jaren wijk. Er waren toen een winkelcentrum met diverse buurtwinkels en een buurthuis, de Inham genaamd. In het midden van de wijk stond de Hambakenschool. Deze school brandde in 1999 geheel af. Op de plek waar de school stond kwam de Brede Bossche School (BBS). Aan de achterzijde kwam een uitbouw met een maatschappelijk bureau (de wijkwinkel, momenteel wijkplein genaamd). Een tevens daar gelegen ruimte met een biljard en een barretje moest de functie van het buurthuis de Inham overnemen. Door de ligging, sfeer en openingstijden is dat nooit goed gelukt. Feesten voor particulieren zijn niet meer mogelijk. In 2003 trok de welzijnsonderneming Divers in het buurthuis en noemde het de Noorderpoort. Door de bezuinigingsmaatregelen van de gemeente eind 2010/begin 2011 kreeg Divers 30% minder budget en Divers moest daardoor ook bezuinigsmaatregelen nemen. In de periode van april t/m oktober 2012 verhuisde de welzijnsonderneming Divers van de Noorderpoort naar de Vliert. Aanvankelijk wilde de gemeente in de Noorderpoort het nieuwe wijkteam vestigen. Eind 2012 is besloten naar het wijkplein te gaan en dat de Noorderpoort voor de wijk beschikbaar zou komen. In het uitvoeringsplan van de gemeente staat dat de gemeente een BewonersBedrijf ondersteunt. 12

13 Wat kan met de Noorderpoort gedaan worden? Omwonenden herinneren zich nog goed de problemen en onrust die het toenmalige buurthuis toentertijd gaf. Ook was het pand niet altijd even gastvrij voor alle bezoekers. Dat mag niet weer gebeuren. Het voorstel is te komen tot een goed, zakelijk en duurzaam geleide organisatie naar voorbeeld van de Engelse Community Enterprises en Development Trusts. Dit voorstel betreft de navolgende twee bestemmingen die zichzelf kunnen bedruipen. Bestemming 1. Vestiging van een lunchroom Enkele jaren geleden is het winkelcentrum de Hambaken gerenoveerd. Helaas werden de wijkbewoners niet gevraagd wat zij daar graag wilden zien. Er kwamen Lidl en Action en slechts twee kleinere winkels die voorheen in het winkelwinkel zaten. Een cafetaria en een pizzeria verdwenen en dat is een groot gemis. De Noorderpoort ligt door de centrale ligging op een ideale plaatst. Door de aanwezigheid van de publiekstrekkers Lidl en Action is er altijd veel gezellige drukte. Er is nog geen gelegenheid tot het drinken van een lekker kopje koffie, e.d. en dat schept de verwachting dat een lunchroom (voor koffie, thee, chocomelk, melk, yoghurt, frisdrank, soep, gebak, verpakt ijs, belegde broodjes, pannenkoeken, e.d.) op die plek op veel publiek kan rekenen. In het ontwerp van het pand is als buurthuis is rekening gehouden met de eisen die gesteld werden aan een horecagelegenheid. Momenteel voor een deel voldoen die niet meer. Er is een keuken en aangrenzende bergruimte, maar voor een lunchroom is de keuken te klein. Voor een goede hygiëne hoort er een aparte spoelruimte te zijn. Een aanpassing is noodzakelijk, zeker als ook warme maaltijden bereid gaan worden. Er moet voldaan worden aan een groot aantal eisen (hygiëne, beperking stankoverlast, ergonomie) en de benodigde vakbekwaamheid. Zie ook de paragraaf Plattegrond Noorderpoort Bestemming 2. Ruimteverhuur De Noorderpoort was door Divers omgebouwd tot een kantoorgebouw. Het leent zich daarom goed voor een ondernemerscentrum, zonder al teveel inrichtingskosten. Het ondernemerscentrum kan zakelijke diensten, voorzieningen en kantoor- en vergaderruimte leveren op basis van gebruik door zoveel mogelijk gebruikers. Momenteel zijn er in de Noorderpoort bedrijven gevestigd met een exclusieve toewijzing van ruimtes. De bezettingsgraad van die ruimtes is laag. Er is vaak niemand aanwezig, vooral buiten de kantooruren. Het is ook zonde van de centrale ligging van het pand. Ondernemer kunnen voor eigen ruimtes beter naar een bedrijvenverzamelgebouw, zoals het AAG-gebouw. Door een flexibel gebruik kan een groot aantal ondernemers werkplekken gebruiken, vergaderen, cursussen en workshops geven, klanten in een representatieve omgeving ontvangen, etc. Zij hoeven geen eigen kantoorruimte te kopen of te huren met langlopende contracten, voorschotten en vaste lasten. Belangrijk is ook dat zij andere ondernemers kunnen ontmoeten, adviseren en bijstaan. De geplande lunchroom past mooi bij ruimteverhuur. Denk aan lunches, recepties, feestjes, e.d. 13

14 Volgens het Arbo-advies kost een werkplek 5 tot 6 m2 per persoon. De kantoren zijn ong.25m2, dat wil zeggen dat 4 tot 5 personen daarin kunnen werken. Voor vergaderen is 2 m2 nodig. Er kunnen 12 personen in een kantoor van 25m2 vergaderen. Het Ziferblat concept Hoe lang mag je in een lunchroom na één drankje gebruik maken van de gratis Wi-Fi en met je laptop de tafel bezet houden? In plaats van daar een antwoord op te geven gooit Rus Ivan Mitin het over een hele andere boeg. In zijn Ziferblat-cafés zijn koffie, thee en koekjes gratis. Het is ook geen probleem als je met de aanwezige blender zelf smoothies maakt. Uiteraard is er Wi-Fi, zodat de Ziferblat-cafés vol zitten met werkende mensen. Je betaal daar b.v. 2 euro per uur met een maximum van 10 euro per dag. Wat kan de Noorderpoort ondernemers bieden? Er kan een z.g. smart work center komen waar (wijk)ondernemers werkruimte huren op basis van gebruik. Zie ook het succesvolle Seats2Meet concept (op Dit is wat de Noorderpoort aan ondernemers zou kunnen bieden: Open- en gesloten werkplekken. Vergader- en instructieruimte met beamer of smartboard. Snel draadloos internet. Video conferencing. Ruimte in de webwinkel. PC s met div. software, waaronder voor grafische toepassingen. Snelle en speciale printers, o.a. voor A3-formaat, tot A0-formaat posters, labels en lettertapes. Catering, Terras. Ontmoetingsplek voor professionals. Een prettige plaats voor ontmoetingen, samenwerking, inspiratie en zelfontplooiing. Organisatorische en secretariële diensten. Goed bereikbare locatie, per OV en/of auto dichtbij gelegen aan de A59 en A2. Reserveren via Internet. Bezettingsgraad Er zijn ruim 300 inschrijvingen in de Kamer van Koophandel in de wijk de Hambaken. Hierin is niet meegeteld de bedrijven in het AAG-gebouw. Er is ook een groep niet-ingeschreven groep ZZP-ers. De wijk is een woonwijk en de meeste ondernemers werken vanuit huis. Voor deze groep is het prettig om af en toe dichtbij gebruik te kunnen maken van de faciliteiten in de Noorderpoort. Er is weinig tot geen concurrentie in de wijk. Door de centrale ligging is het pand ook interessant als laagdrempelig inlooppunt en intakeplek voor de instanties, zeker als daar een gastvrije lunchroom aanwezig is. Organisaties die ruimtes aanbieden op basis van gebruik, als Seats2Meet, zijn erg succesvol. Er is veel vraag naar vergaderruimtes, b.v. op LinkedIn. De gemeente vindt de gemiddelde bezettingsgraad van buurthuizen in s-hertogenbosch van 40% te laag. De Noorderpoort heeft een beperkte ruimte, waardoor het snel vol zit. Al tijdens de voorlichtingsavond over BewonersBedrijven bleek er veel interesse te zijn voor het huren van ruimtes. Naarmate de bekendheid van een voorziening toeneemt zal de vraag stijgen. Wat kan de Noorderpoort particulieren bieden? De zaal is geschikt voor het ontvangen van gezelschappen. Er kunnen naast feesten en partijen allerlei activiteiten worden gehouden. De gemeente heeft echter bepaald dat er de eerste tijd geen 14

15 alcohol geschonken mag worden. Voor een feestgelegenheid is dat een alcoholvergunning wel een voorwaarde, anders komt men niet. Alcoholvrije feesten zijn wel een kans voor een disco voor jeugd onder de 18 jaar. Andere mogelijkheden zijn o.a.: Werkgelegenheid, ook voor personen met beperkingen. Filmvoorstellingen in de zaal. Open Coffee met o.a. het bestuur van het BewonersBedrijf i.o. o b.v. elke vrijdagmiddag van 17:00 tot 19:00 uur. Copyshop. Vrije PC s met Internet. Bibliotheek o Gratis meenemen, omruilen en inleveren van boeken. Servicepunt voor de Openbare bibliotheek o afhalen en inleveren (bestellen via Internet) Een speel-o-theek. Uitleenpunt (tuin)gereedschappen. Ruimtes voor b.v. de wijkzuster, zuigelingenzorg, opvoedadvies, cursussen b.v. EHBO, theorie rijexamens, muziekschool, wellness (kapper, pedicure, manicure, etc.), logopedie. Taal- en Inburgeringscursussen. Lezingen, workshop, exposities, hobbyclubs. Talenten/ABCD-databank voor het in kaart brengen en publiceren van lokaal aanwezige talenten en capaciteiten en het verbinden van vraag en aanbod. Werk- en stageplekken en hulp bij het vinden van werk. Webwinkels (7x24) Wijkmedia: wijkkrant, website, internet radio en -tv Rommelmarkten en wijkwinkel(s) op zaterdag. Centraal verzamelpunt post, krantjes, reclamebladen, e.d. Deze worden dan niet meer door verschillende partijen bezorgd, maar 1x per dag door de buurtpostbode. Postrestante afhaalpunt onbezorgbare post en pakketten. Mogelijke overige bestemmingen. De activiteiten van andere BewonersBedrijven en buurthuizen kunnen als voorbeeld dienen. Zo kunnen bijvoorbeeld met de gemeente afspraken gemaakt worden over het uitvoeren van bepaalde taken, zoals het onderhoud van de openbare ruimte. Idem met woningcorporaties, zoals het schoonhouden trappenhuizen. Maar nogmaals, een BewonersBedrijf is VAN en VOOR en DOOR wijkbewoners. Hun behoeften en wensen bepalen uiteindelijk de koers. Wel moet voorkomen worden dat er bestaande organisaties benadeeld worden. En uiteraard moet het haalbaar zijn, financieel gezond en betaalbaar. Zaterdagwinkel (buurtwinkel) Op zaterdag zullen er weinig tot geen ondernemers in de Noorderpoort aanwezig zijn. Die dag kan de Noorderpoort fungeren als wijkwinkel voor wijkbewoners die graag een eigen winkel willen openen, maar waarvoor die stap nog te groot is. Zij kunnen gebruikmaken van de webwinkels en op zaterdag hun klanten persoonlijk ontvangen, hun producten tonen en verkopen. Als de hoofdingang wordt verbouwd is, zijn links en/of rechts ervan een etalages mogelijk. 15

16 Inburgering De bekostiging van inburgering is gestopt. Inburgeraars moet nu zelf hun opleiding betalen. Voor een wijk met veel taalachterstand en een hoog percentage inburgeringsplichtigen en -behoeftigen met een laag inkomen is dat rampzalig. Bij 3 lessen van 3 uur per week duurt een inburgeringstraject gemiddeld 12 maanden. Door een groepsgrootte van 10 tot 15 cursisten kunnen de kosten voor de cursist laag gehouden worden. Beheer Openingstijden Een belangrijk uitgangspunt is dat omwonenden zo weinig mogelijk overlast ondervinden van de activiteiten in de Noorderpoort. Een andere uitgangspunt is de veiligheid in en rondom het gebouw. Ons voorstel is: De lunchroom is open gedurende de plaatselijke winkeltijden (8:00-20:00 uur). De werkplekken en zaal zijn ook s-avonds beschikbaar. Reserveren is dan verplicht. Buiten de winkeltijden is de deur dicht en moet men aanbellen. Uit de gesprekken gehouden bij de handtekeningactie blijkt dat er bij de wijkbewoners een grote behoefte bestaat aan een feestruimte. Dit kan b.v. op de vrijdag- en zaterdagavond tot b.v. 24 uur. Op de zondagmorgen is een gebedsgroep mogelijk. Inlooppunt/ontmoetingsplek Resumerend. Een gastvrije horecagelegenheid blijft een groot gemis in de wijk. Het is noodzakelijk voor een sluitende exploitatiebegroting van het pand. Een uitnodigende ingang trekt het altijd aanwezige winkelpubliek. De kosten van de verbouwing leveren een belangrijk economisch rendement door een hogere omzet en een groot sociaal rendement. De Noorderpoort moet een laagdrempelig inlooppunt en gastvrije ontmoetingsplek voor de wijkbewoners worden. Het belang daarvan is van niet te onderschatten voor een wijk waar weinig sociale cohesie is. Toegankelijkheid Alles is gelijkvloers en de ingang ligt aan een parkeerterrein. Er is een bushalte dichtbij. Hierdoor is het gebouw goed toegankelijk voor allerlei soorten van vervoer (rollator, scootmobiel, rolstoelen). Roken binnen het gebouw is niet toegestaan. Er is geen plaats voor een rokersruimte. Parkeren De Noorderpoort ligt aan de noordzijde van het parkeerterrein van het winkelcentrum. Er zijn in s- Hertogenbosch Noord geen pakeerautomaten en er is geen blauwe zone. Dat is een voordeel voor de bezoekers van de Noorderpoort. s-avonds is er voldoende parkeerruimte. Overdag is het vrij druk op het parkeerterrein. Een horecagelegenheid zal invloed hebben op de parkeerdruk. Als het 16

17 winkel publiek een kopje koffie gaat drinken, dan blijven enkele auto s langer geparkeerd. Bezoekers kunnen erop geattendeerd worden dat aan de achterkant van het pand parkeerplekken zijn en op 2 minuten loopafstand liggen 2 parkeerterreintjes (De Tondeldoos en de Rozenelf) die altijd leeg of vrijwel leeg zijn, omdat aanwonenden hun autos s op het pleintje voor hun deur parkeren. Mogelijk komt er in het recontructieplan Hart voor de Hambaken meer parkeerruimte. Marketing De vijf P's van marketing zijn: Product, Prijs, Plaats, Promotie en Personeel. Deze zijn als volgt. 1 Product horeca en ruimteverhuur 2 Prijs Er is geen concurrentie in de wijk. Lidl en Action zijn publiekstrekkers voor de hele regio. Omdat de meeste bezoekers van buiten de wijk komen, kunnen de prijzen marktconform zijn, wat goed is voor de geboden kwaliteit. Voor de wijkbewoners komen speciale (kortings)regelingen en acties, b.v. een stamppot- of bruine bonen avond. 3 Plaats De plaats is het pand de Noorderpoort gelegen aan de noordzijde van het winkelcentrum de Hambaken. Dit pand is, omdat het voorheen een buurthuis was, geschikt voor het voorgenoemde product. Lidl en Action trekken veel winkelpubliek wat goed is voor de horecagelegenheid. 4 Promotie De promotie richt zich vooral op de wijkbewoners en het winkelpubliek. Mogelijke communicatiekanalen zijn wijkgerichte websites, de wijkkrant de Nieuwsbaken en de weekkranten, een lichtkrant. 5 Personeel Het personeel bestaat uit vrijwilligers en beroepskrachten. Beroepskrachten zijn belangrijk voor een gedegen beheer. Swot diagram STERKE PUNTEN (behoeften) - Een enquête toonde aan dat de wijkbewoners het BewonersBedrijf en haar plannen steunen. - In de wijk zijn er ong. 300 vanuit huis werkende ondernemers., die voor het ontvangen van relaties, het geven van demonstraties, workshops, e.d. van een passende omgeving gebruik willen maken. - Er is in de wijk weinig tot geen concurrentie op het gebied van horeca en ruimteverhuur. KANSEN (die wij niet voorbij moeten laten gaan) - Het pand is ontworpen als buurthuis en na enige herinrichting weer daartoe geschikt. - Het pand is centraal gelegen bij een druk bezocht winkelcentrum, ideaal voor een lunchroom. - De gemeente kan het buurthuis subsidiëren en heeft dat al gedaan met ruim een kwart miljoen euro uit de 40+ gelden. - Het LSA ondersteunt het beheer van buurthuizen ZWAKKE PUNTEN - Er is veel draagvlak onder de wijkbewoners, maar dat blijkt moeilijk te mobiliseren. Met name het vinden en vasthouden van geschikte vrijwilligers (voor o.a. het bestuur) behoeft veel inspanning. - Het gemiddelde inkomen in de wijk is laag. - Er is een flinke omzet nodig om de vaste lasten op te brengen. - Beperkte parkeerruimte overdags. BEDREIGINGEN - De gemeente handelt graag regentesk en steunt burgerinitiatieven onvoldoende. - Er is geen huurcontract of garantie. - De plannen voor reconstructie van het centrum van de wijk zijn nog onduidelijk. - Door incidenten in het verleden is er geen goede reputatie als buurthuis. - Klachten van omwonenden over overlast. 17

18 Het initiatief Het plan om het voormalige buurthuis terug te krijgen ontstond op de Inspraakavond bezuinigingen op toen bekend werd dat Divers het pand de Noorderpoort ging verlaten. De volgende dag is er een voorstel tot verwerving van de Noorderpoort gestuurd naar alle betrokkenen. Het plan is in de loop van de tijd uitgebreid. De rode draad is altijd horeca en ruimteverhuur gebleven. Het draagvlak Een BewonersBedrijf hoort er voor ALLE bewoners en ALLE bewonersorganisaties te zijn en hoort hen zo goed mogelijk te informeren en te betrekken. De wijkbewoners werden zoveel mogelijk betrokken bij het initiatief. Er was al bij de gemeente contact geweest over hun medewerking aan het project. Acties naar wijkbewoners in de eerste fase waren: Informeren en raadplegen van wijkbewoners o.a. doormiddel van o de wijkgerichte websites, waaronder o , artikel in de Weekkrant o , informeren en flyeren op het bewonerscongres o , artikel in de wijkkrant de Nieuwsbaken o , aanschrijven alle (320) ondernemers in de wijk o , uitnodiging bijeenkomst op de voorpagina van de Nieuwsbaken o , informatieve bijeenkomst met PPT presentaties + discussie in de BBS o , posters op de 2 basisscholen (o.a. in de bieb) o , informatieve stand op de rommelmarkt o , start handtekeningenactie Het opzetten van een interactieve website met o.a. de beproefde ABCD-strategie (vraag & aanbod en matches). Vrijwiel iedereen die van ons voorstel hoorde reageerde positief tot zeer enthousiast. De handtekeningenactie De kickboksclub zat in de gymzaal van de BBS. Die was enkel een paar avonden per week beschikbaar. Zij zochten naar andere huisvesting waar zij ook overdags terecht konden en waar zij als sportschool konden opereren. Zij hadden hun oog laten vallen op de Noorderpoort en verkondigden dat alleen zij, door hun leden en de familieleden van hun leden, voldoende draagvlak hadden voor een toewijzing. Zij stelden voor om met hen te fuseren, omdat wij anders onvoldoende draag vlak zouden hebben. Omdat wij wilden bewijzen dat wij wel degelijk een groot draagvlak hadden, zijn wij gestart met handtekeningenactie. Er zijn 400 gesprekken gevoerd en iedereen tekende. Na die 400 handtekeningen zijn wij gestopt. De wijkbewoners wilden graag het buurthuis weer terug zien voor de wijk. Opmerkelijk was dat opvallend veel wijkbewoners goede herinneringen hadden aan het voormalige buurthuis, de feestgelegenheid en de kinderopvang. De handtekeningenactie toonde aan dat er een overweldigend draagvlak bestond onder de wijkbewoners voor ons en onze plannen. En opeens was het draagvlak niet meer belangrijk. 18

19 Het bestemmingsplan In het voorontwerpbestemmingsplan Noord is de locatie bestemd als Maatschappelijke functie. De navolgende zaken zijn toegestaan: bibliotheken, kinderdagverblijven, naschoolse opvang, openbare dienstverlening, paramedische voorzieningen, praktijkruimtes, religie, uitvaartcentrum en verenigingsleven, behalve als (geluids)overlast te verwachten is. - In deze trits ontbrak een horecagelegenheid van categorie 2 en 3 Horeca van categorie 2: het verstrekken van maaltijden voor gebruik ter plaatse (restaurantbedrijf, waaronder ook worden verstaan lunchrooms, eethuizen, bistro's, automaten, broodjeszaken en dergelijke); Horeca van categorie 3: een bedrijf dat is gericht op het ter plaatse verstrekken van dranken, waaronder feestzalen; Momenteel is er geen feestgelegeneid in de buurt en daar is grote behoefte aan. Wel zal dan er goed op gelet moeten worden dat omwonenenden daar geen overlast van ondervinden. De horeca bestemming is onmisbaar als inkomstenbron. Er is ter plekke veel winkelpubliek, wat belangrijk is voor een grote omzet. Ook is veel bezoek van de Hambakenbewoners te verwachten. Men kan koffie drinken in de Noorderpoort, maar die gelegenheid is niet erg uitnodigend. Er is geen cafetaria in de wijk. De wijkbewoners zijn aangewezen op die in het Rompertcentrum, Orthen of de Maaspoort, alle tever om te lopen. Ook de bestemming winkels ontbreekt in het bestemmingsplan.. De verkoop van producten van en door bewoners (kleding, kunst, hapjes, e.d.) is een belangrijke wens voor de zaterdagwinkel. Gelukkig kwam de gemeente op naar buiten met het document 'Resultaten vooroverleg en inspraak bestemmingsplan "Noord" '. Hierin staat: Het college waardeert de inspanningen van de inspreker zeer om zich in te zetten voor De Hambaken. In het voorontwerpbestemmingsplan is voor het gebouw Noorderpoort een maatschappelijke bestemming opgenomen conform het huidige gebruik. In het vigerende bestemmingsplan 'De Hambaken 1973' is deze bestemming ruimer. De gronden zijn bestemd voor wijk en buurtvoorzieningen, zoals winkels, horecabedrijven, praktijkruimten, kantoren, wijkgebouwen en vergaderruimten. Zoals de inspreker zelf ook aangeeft, is het plan nog in ontwikkeling. Zo zijn onder andere de functies die volgens de inspreker in het gebouw zouden moeten komen nog niet duidelijk. Om niet op de uitkomsten van dit onderzoek vooruit te lopen, worden in het ontwerpbestemmingsplan 'Noord' de bestaande rechten uit het vigerende bestemmingsplan 'De Hambaken 1973' overgenomen. De gronden en opstallen zijn eigendom van de gemeente. Alvorens over eventuele overdracht van gronden en/of opstallen gepraat kan worden, dient de inspreker een uitgewerkt ondernemingsplan te kunnen overleggen. Op dat moment kan bekeken worden of gronden en/of opstallen kunnen worden overgedragen of in gebruik worden gegeven aan het op te zetten BewonersBedrijf en onder welke condities dat zou kunnen. Omdat de gronden gemeentelijk eigendom zijn, behoudt de gemeente ook de mogelijkheid om te sturen ten aanzien van het gebruik. Met name horeca is een functie die De Hambaken al snel tot overlast kan leiden. Het college zal ervoor zorgdragen dat een eventuele horecavestiging zo veel mogelijk aansluit bij de wensen van de wijk. 19

20 De bestemmingen van het momenteel geldende bestemmingsplan De Hambaken 1973 blijven dus ongewijzigd van kracht. Er zijn geen belemmeringen voor de vergunning van een horecagelegenheid. Positief is ook dat over condities wordt gesproken. Dat doe je niet als de overdracht als horecavestiging niet bespreekbaar is. De benodigde vergunningen De gemeenteraad gaat over de exploitatievergunningen. Nu het bestemmingsplan horeca mogelijk maakt, volgt haast automatisch ook de afgifte van een horecavergunning. Samenwerking Het vierde principe van een BewonersBedrijf (zie het voorwoord) is dat het gericht moet zijn op samenwerking met bewonersverenigingen, lokale overheid, instellingen en bedrijven. De bewonersorganisaties zijn voornamelijk verenigingen op het gebied van sport, ontspanning, educatie, kunst en cultuur. Er bestaat in de wijk de z.g. Zelfstandige Activiteiten Groep (ZAG), bestaande uit bestuursleden van diverse clubs in de wijk. De welzijnsonderneming Divers zorgt voor de vergaderingen. Het ZAG is geïnformeerd over het BewonersBedrijf i.o. Divers heeft zich ook ingespannen om bewoners, gemeente en instanties nader tot elkaar te brengen en te laten samenwerken. Zo zijn er straatcontactpersonen die zich vooral richten op de openbare ruimte en buurtvaders. Door bezuinigingen is het welzijnswerk flink verminderd. Er zijn nu z.g. straatcoaches. Het zijn werknemers van een beveiligingsbedrijf die door de wijk fietsen en wijkbewoners aanspreken op ongewenst gedrag. In de Hambaken is er een z.g. wijkplein, voorheen wijkwinkel (de Klepel) geheten. Het wijkplein bestaat uit enkele kantoorruimtes gelegen aan de achterzijde van de Brede Bossche School (BBS) In de wijkpleinen kunnen burgers terecht met vragen over o.a. de Wmo, wonen, zorg, inkomen en welzijn. Maatschappelijke organisaties houden er spreekuur. Er bestaat verder de z.g. wijktafel Noord. Dit is een overlegorgaan waarbij een vaste groep van bewoners en professionals onderwerpen die spelen in die wijk bespreken en samen aanpakken. Iedere wijk heeft een afgevaardigde in de wijktafel. De wijktafel beslist o.a. over de toekenning van de Bewoners Initiatief Gelden (BIG). Jammer genoeg verdwijnen veel samenwerkingsverbanden of komen op een laag pitje te staan. Samenwerken of samengaan? Een van de basisprincipes van een BewonersBedrijf is dat het gericht is op samenwerking met bewonersverenigingen, lokale overheid, instellingen en bedrijven. Een BewonersBedrijf is voor samenwerking met ALLE bewoners en met ALLE bewonersorganisaties en gaat hen helpen daar waar dat gewenst, zinvol en mogelijk is. Dat betekent echter niet zomaar fuseren met een bepaalde partij die dat graag wilt, want dan gaat de neutraliteit, onafhankelijkheid, identiteit, handelingsvrijheid en doelstellingen van een BewonersBedrijf verloren. Als een BewonersBedrijf haar neutraliteit en autonomie opgeeft, ontstaat het gevaar dat een BewonersBedrijf wordt geassocieerd met een bepaalde groep. Die kleuring kan de samenwerking met andere groepen bemoeilijken of blokkeren en het draagvlak schaden. Liever zijn wij, zoals ook het LSA voorstaat, een onafhankelijke en sterke samenwerkingspartner Samenwerken ja, samengaan nee. Samenwerken doe je niet alleen. Als BewonersBedrijf steek je je hand uit in de hoop dat die wordt aangenomen. De andere partij kan echter een BewonersBedrijf als een concurrent en bedreiging 20

21 zien. Zo wildenmeerdere partijen de Noorderpoort verwerven. Dat bleek niet mogelijk. De gemeente kon een uitweg bieden door b.v. de kickboksclub de leegstaande gymzaal in de voormalige Mytylschool aan te bieden of door een uitbouw. De middelen waren er, maar de gemeente zweeg en ging een eigen plan uitvoeren. Omdat alle partijen zeggen grote waarde te hechten aan burgerkracht ligt het voor de hand om alsnog alle wijkbewoners te betrekken bij het gebruik van de Noorderpoort, b.v. doormiddel van een referendum. Het organisatie/samenwerkingsmodel De eerste BewonersBedrijven werden opgericht door leden van het LSA. Zij waren afgevaardigden van bestaande bewonersorganisaties, zoals wijkraden. Een voordeel hiervan is dat er meestal al ervaren bestuursleden zijn en een operationeel netwerk met bewoners, bewonersorganisaties (w.o. comités), verenigingen, de gemeente, woningcorporaties en andere instanties. Een BewonersBedrijf moet samenwerken met andere bewonersorganisaties. Het kan zelfs de ambitie hebben om als parapluorganisatie te fungeren in de wijk. Dat is voor de hand liggend als er geen andere parapluorganisatie aanwezig is. Het LSA schrijft letterlijk op haar website Het maatschappelijk rendement dat een BewonersBedrijf realiseert is in feite ook het bestaansrecht van het BewonersBedrijf. Het concept BewonersBedrijven gaat er vanuit dat je dit maatschappelijk rendement alleen duurzaam kunt realiseren als je onafhankelijk bent en daarom moeten ze ook financieel onafhankelijk te zijn. Dit betekent natuurlijk dat je je eigen geld moet verdienen, maar wel altijd met het doel om dat maatschappelijke rendement te kunnen realiseren. Onafhankelijk zijn sluit overigens samenwerking met andere instellingen niet uit, het tegenovergestelde juist. Als het BewonersBedrijf onafhankelijk is kan ze juist een sterke samenwerkingspartner zijn met organisaties in de wijk om optimaal rendement te behalen. Dat verwoordt exact wat wij voor ogen hebben. Relatie met de instanties In de Hambaken is er een z.g. wijkteam, waarin de professionele instellingen Zayaz (woningcorporatie), Divers (welzijnsonderneming), MEE (gehandicaptenzorg), Juvans (maatschappelijke zorg) en de gemeente samenwerken. Bij een samenwerking met het wijkteam zijn de communicatielijnen met de professionals kort. Relatie met de BBS De BBS stelt gratis ruimtes ter beschikking voor activiteiten voor en door wijkbewoners, echter niet voor feesten van particulieren. De BBS rekent voor commerciële organisaties marktconforme prijzen. Bewoners kunnen naar accommodaties buiten de wijk gaan. Vaak moeten zij dan, als zij zelf maaltijden meenemen, daar een flinke boete ( euro) voor inkomstenderving betalen. In de BBS is er een ruimte met een bar. Voor de clubs in de BBS biedt dit de gelegenheid om na afloop wat te gaan drinken. Deze horecavoorziening is geen belangrijke concurrent voor die in de 21

22 Noorderpoort. De toegang is niet uitnodigend gelegen en er is geen vaste bediening (de conciërges doen dat erbij). Relatie met de wijkraad Een wijkraad is een bewonersorganisaties die zich, net als het BewonersBedrijf, inzet voor de verbetering van de leefomstandigheden in de wijk en de cohesie tussen wijkbewoners. Samenwerking is goed mogelijk, want er zijn verschillende en aanvullende werkgebieden. Maar er zijn ook enkele raakvlakken. Denk hierbij aan evenementen en contacten met de wijkbewoners (informeren en raadplegen). Hierbij is samenwerken, taken verdelen en zaken op elkaar afstemmen, o.a. doormiddel van een communicatieplan en communicatiemiddelen belangrijk. Helaas is er momenteel in e Hambaken geen door de gemeente erkende wijkraad meer. Het BewonersBedrijf kan eventueel die functie op zich nemen. Het bestuur De oprichters van de vereniging BewonersBedrijf de Hambaken hebben zich spontaan aangemeld op een informatieavond. Samen hebben ze veel kennis en ervaring op allerlei gebieden zoals ICT, welzijn, horeca en ondernemen. Twee van de leden zijn ook lid van het LSA. De voorzitter is ook voorzitter van de Antilliaanse vereniging. Alles bijeen is dat een goede combinatie. Uiteraard zijn meer leden van harte welkom, vooral als er een pand beschikbaar komt. De leden van de vereniging BewonersBedrijf de Hambaken dienen: wijkbewoners te zijn of door het bestuur te zijn toegelaten 1, de visie, missie en intentie in dit ondernemersplan te onderschrijven, op actieve wijze een positieve bijdrage te leveren. Bestuursleden dienen: geworteld te zijn in de wijk 2, geschikt te zijn (de juiste instelling, kennis en ervaring te bezitten) voor de te bekleden bestuursfunctie, te worden benoemd door het bestuur. De rechtsvorm De rechtsvorm van een BewonersBedrijf kan zijn stichting, vereniging of coöperatieve vereniging. De vereniging is het meest democratische vorm en past daarom bij een BewonersBedrijf, maar het brengt ook het gevaar van een moeizame besluitvorming en een kaping door minderheidsgroepen met zich mee. 1 Ook niet-wijkbewoners kunnen deelnemen als er sprake is van bijzondere kennis en ervaring of een belangrijke bijdrage. Zo zijn een of twee gemeenteraadsleden welkom, omdat raadsleden gekozen zijn om de belangen van de burgers binnen de gemeente te behartigen. Zij zijn geen ambtenaren die er zijn voor de belangen van de gemeente, maar volksvertegenwoordigers en daarom geen onderhandelingspartners, maar pleitbezorgers. In de statuten zal het een en ander, waaronder het stemrecht, nader uitgewerkt worden. 2 Personen die meerdere jaren in de wijk hebben gewoond en nauw betrokken zijn bij het wijkgebeuren. 22

23 Er is in 2009 een wetvoorstel ingediend voor een maatschappelijke onderneming voor organisaties met een maatschappelijke doelstelling die op bedrijfsmatige wijze diensten aanbieden. Het idee achter deze nieuwe rechtsvorm is onder meer om de mogelijke inspraak en invloed van de belanghebbenden steviger te verankeren. Deze rechtsvorm zou goed passen bij BewonersBedrijven. Mogelijk dat er een aparte rechtsvorm gaat komen voor BewonersBedrijven, een soort stichting met een paar extra rechten en voorzieningen, bijvoorbeeld t.a.v. de belastingen, zoals geen heffing van btw. Voorlopig zijn er weinig keuzemogelijkheden. Het uitvoeringsplan De vereniging heeft: - de website - als adres BewonersBedrijf@Ziggo.nl - het onderstaande logo in Keith Haring stijl. Zodra de omstandigheden er naar zijn, komt er een uitvoeringplan met o.a. doelstellingen, statuten, inrichtingsplan, safety en security, budgetten, functieprofielen, werkprocessen en -instructies, klachten- en privacyreglementen, menu s per seizoen incl. tarieven, taakbeschrijvingen van de diverse commissies (voor o.a. communicatie, PR en evenementen). Er komen regelmatige bijeenkomsten voor medewerkers en vrijwilligers. Verder komt het uitvoeringsplan en aanpassingen op Internet, zodat alle betrokkenen op de hoogte blijven van de gang van zaken. Plattegrond Noorderpoort Er waren in de Noorderpoort 7 kantoren en 2 spreekkamers. Welszijnsonderneming Divers heeft hiertoe een aantal schedingswanden in het pand geplaatst. I.p.v. de bar was er een bali voor de receptie. Het pand is ontworpen als buurthuis en de originele staat lijkt, gezien de verwachte behoefte, beter te voldoen dan de huidige. Op voorstel van het BewonersBedrijf is de binnenruimte vergroot. Wij hebben geholpen bij het verwijderen van een schedingswand. Er is nu meer ruimte en daglicht. Ons plan De overheid heeft 1,33 miljoen aan 40+ gelden verstrekt aan de Hambaken. De gemeente heeft uit dat budget maar liefst ruim een kwart miljoen besteed aan de Noorderpoort. Daarmee zijn een aantal onderdelen als beschreven in dit bedrijfsplan uitgevoerd. Uiteraard prima, maar ook onnodig duur. Wat nog steeds ontbreekt is een huurcontract en een degelijk verdienmodel. Beide zijn nodig voor de continuïteit. Zonder schriftelijke garanties kan de gemeente het pand op elk gewenst moment slopen. Er was een plan van Zayaz om daar een 8 verdiepingen hoge woonflat op die plek 23

24 te bouwen. Door de economische crisis heeft Zayaz al haar bouwplannen in de koelkast gezet. Wat gebeurt er als Zayaz toch daar weer wilt gaan bouwen? Wij vinden een langlopend huurcontract en een goed verdienmodel noodzakelijk. Voor voldoende inkomsten vinden wij een professionele lunchroom uitermate belangrijk. Wij willen allereerst goed onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om tot een levensvatbare aanpak te komen. De behoeftes in de wijk zijn bepalend. Zo zal er b.v., als er veel vraag is naar friet, er een grote friteuse met een afzuiginstallatie moeten komen. Is er veel vraag naar verpakt ijs, dan is mogelijk een softijsmachine rendabel. Het samenwerken met organisaties die ervaring hebben in de horeca is een mogelijkheid. Idem toepassing van franchise formules (b.v. Dopio). Verder zien wij graag een reconstructie van de zaal voor o.a. feesten en andere bijeenkomsten. Er moet dan wel de mogelijkheid zijn om alcoholische dranken te schenken. De huidige keuken is te klein en een aparte spoelruimte is vanwege de hygiene belangrijk. Afhankelijk van het economisch en sociale rendement komen er aanpassingen in het aanbod. B.v. als de copyshop goed loopt, kan er bijvoorbeeld een A0-plotter worden aangeschaft voor o.a. posters. Lopen cursussen en workshops goed, dan is bijvoorbeeld een smartboard een goede aanschaf. De hoofdingang De (hoofd)ingang ziet er momenteel niet erg gastvrij uit. Er zijn massieve deuren zonder ramen en een metalen fietsenhok. Er kan een uitnodigende glazen pui met automatische schuifdeuren komen (zie de rode lijnen in de plattegrond). Dit is een flinke bouwkundige ingreep. Het kan wel meteen voor meer binnenruimte zorgen, want de ingang springt nu in. Voor de deskundigheid is een architect of bouwkundige nodig. Misschien is kostenbesparing mogelijk door de inschakeling van de afdeling Bouwkunde van de Hogeschool Avans te s-hertogenbosch. Links en rechts kunnen etalages komen voor de artikelen die in de zaterdagwinkel worden verkocht. De roldeur hangt momenteel achter de ingang en kan daar blijven. Financiën Er is geld nodig voor de herinrichting van het gebouw. Ondanks de ruim een kwart miljoen aan gemaakte kosten ziet het pand er vanbuiten uit gezien eruit als een kleuterschool. Ook de inboedel geeft geen goede indruk. Er is nog veel geld nodig om het pand aantrekkelijk te maken. Er kan ook niet worden afgedongen op hygiëne en veiligheid. Wel kan en zal in fasen geïnvesteerd worden. Het LSA heeft een experiment gestart met de bedoeling een aantal BewonersBedrijven te ondersteunen met kennis en een startkapitaal van max. 2 ton. Het BewonersBedrijf de Hambaken stond bij het LSA als een van de eersten op de lijst van kandidaat BewonersBedrijven en had 24

25 daarmee een vooruitzicht op een startkapitaal. Helaas kregen wij te maken met een onmogelijke opdracht van de gemeente om te fuseren met de kickboksclub. Onze voorstellen werden door de kickboksclub verworpen. Wij konden even niet verder. De gemeente schreef een rapport voor het LSA waarin stond dat wij ruzie maakten. Het LSA reageerde met het schrappen van het BewonersBedrijf de Hambaken van de lijst van kandidaat BewonersBedrijven en daarmee het vooruitzicht op een startkapitaal van 2 ton. Dat betekent dat wij moeten omzien naar andere financieringsmogelijkheden, waaronder gelden van de gemeente, het Oranje Fonds, het VSB-fonds, een microkrediet van Qredits of crowdfunding. Mede door onzekerheid over het startkapitaal is het onmogelijk om een definitieve en gedetailleerde begroting op te stellen. Er is wel een voorlopige begroting opgesteld met mogelijke structurele inkomsten. Het heeft tot doel de levensvatbaarheid van het BewonersBedrijf aan te tonen. De begroting gaat uit van voorzichtige omzet verwachtingen en een groeicurve. De begroting, opgesteld in een spreadsheet, is momenteel enkel beschikbaar voor de partijen die dat nodig hebben, zoals de gemeente en financierders. Wel staat hieronder een toelichting op de uitgangspunten. Vaste lasten De grootste onkostenposten zijn huur, energie en personeel. Divers betaalde ong. 38 mille aan huur en ong. 12 mille aan energie. Er kan gebruik worden gemaakt van vrijwilligers en stagiaires, maar dat is te vrijblijvend voor bepaalde functies, zoals beheerders en koks. Het gemiddelde uurloon is 33 euro. Minimaal is 1,5 FTE nodig en dat komt uit op 100 mille/jaar. Bij een budget van 20 mille voor de overige kosten is minimaal 170 mille/jaar nodig. Inkomsten De inkomsten komen uit de omzet. In het begin is er weinig bekendheid en de omzet doorloop een groeicurve. Een startkapitaal is noodzaak. Er is ook een maatschappelijke functie. Volgens de subsidieverordening 2011 titel 6 Ruimte biedende accommodaties betaalt de gemeente de huur voor 100% en een beheerder voor 50%. Als deze regel niet meer of gedeeltelijk van kracht is, zal er huur moeten worden betaald. Hierover zal overleg moeten zijn. Uit een krantenpublicatie blijkt dat buurthuizen 25 mille per jaar gemeentesubsidie kregen en dat daar door bezuinigingen 4 mille vanaf gaat. Investeringen Er zijn in de startfase investeringen nodig voor o.a. de inrichting van de lunchroom, de keuken,, de (feest)zaal en de werkplekken. Het hoeft niet allemaal splinternieuw te zijn. Mogelijk willen ook de horecaleveranciers steun verlenen. Een deel van de investeringen wordt afhankelijk van de ontwikkelingen uitgevoerd. Baten De baten komen uit de horeca, ruimteverhuur en dienstverlening. Mogelijk zijn er structurele subsidies, b.v. voor een speel-o-theek. Ten aanzien van de baten kunnen alleen prognoses worden gemaakt. Veel hangt al van de bekendheid over wat het buurthuis allemaal te bieden heeft. De huidige bezetting van bestaande buurthuizen is volgens krantenberichten 40%. De Noorderpoort heeft al enige bekendheid, maar er zijn ook serieuze klachten. Zo zouden er vooral 25

26 Antillianen komen, de bediening is onder de maat en in de bevoegde warenautoriteit heeft verboden om in de keuken warme maaltijden te bereiden. Dat gebeurt nu elders. Er zal daarom hard aan een beter imago gewerkt moeten worden. Een mogelijkheid is het aangaan van een franchisecontract (b.v. Dopio), omdat hierdoor een flinke hoeveelheid kennis, kwaliteit en investeringen in huis wordt gehaald. Aan de haalbaarheid van een goedlopende horecagelegenheid bestaat geen twijfel, omdat voor de renovatie van het winkelcentrum al waren. Ruimtebehoefte BewonersBedrijf i.o. Wij stellen de navolgende verbouwingen en gebruik voor: 1. De keuken is te klein. De spreekkamers zijn nodig voor een uitbreiding. 2. De oorspronkelijke zaal is opgesplitst in kleine ruimtes. Zonder de tussenwanden is het weer mogelijk grote gezelschappen te ontvangen. 3. De voorheen creatieve ruimte is geschikt voor het secretariaat en de copyshop. 4. De voorheen vergaderruimte heeft ramen met zicht op de centrale ruimte en is daarom geschikt als bestuursruimte. 5. Aan de zuidwestzijde is een terras mogelijk. Het deel dat voorheen peuterspeelzaal was is door de eigen toegang geschikt voor activiteiten die niet goed met de vereiste hygiëne en sfeer in de lunchroom te combineren vallen, zoals een kapper. Auteur: Ruud Sikking, adviseur Vereniging BewonersBedrijf de Hambaken. Website: 26

27 Bijlage I Plattegrond Noorderpoort Origineel ontwerp als buurthuis in 1970 Het stramien is ong. 5 meter. De oppervlakte van de vierkante ruimtes is ong. 5x5=25m2. De totale oppervlakte is 536 m2. De buitenmuren en het dak van het pand verspringen, wat speels is, maar niet energiezuinig. Aan de zuidwestzijde was er een peuterspeelruimte. Het heeft een eigen ingang. In het berghok was er een kindertoilet. Westzijde Gezien vanaf het Wielsem 27

28 Bijlage 2, Plattegrond Noorderpoort Indeling welzijnsonderneming Divers Divers heeft de Noorderpoort verbouwd waardoor 7 kantoorruimtes en 2 spreekkamers ontstonden. In de centrale ruimte maakte de bar plaats voor een receptie. 28

29 Bijlage 3. Plattegrond Noorderpoort Mogelijke indeling ruimtes De voorheen creatieve ruimte (rechtsboven) kan als kantoor dienen voor secretariële diensten, copyshop, postsortering e.d. De voorheen Vergaderruimte kan als zodanig weer gebruikt worden. Het biedt door de ramen zicht op de centrale ruimte en is daarom geschikt als ruimte voor de beheerders. De huidige keuken is te klein voor een lunchroom. De ruimtes voor spreekkamers kunnen keuken worden De hoofdingang ligt aan de zuidzijde en is het meest zonnig. Het is goed zichtbaar vanuit het winkelcentrum en er is een gezellige drukte. Dit maakt het zeer geschikt voor een terras. 29