Uitvoeringsplan Hoogwaardig Handhaven Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Gemeente Maassluis

Transcriptie

1 Uitvoeringsplan Hoogwaardig Handhaven Afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Gemeente Maassluis 1. Inleiding De afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid werkt volgens het concept van hoogwaardig handhaven. Hoogwaardige handhaving moet er toe leiden dat de spontane nalevingbereidheid bij de klant toeneemt. Dit willen we bereiken door organisatorische maatregelen op het gebied van voorlichting, dienstverlening, controle en sanctioneren. Preventie staat voorop. Voorkomen van fraude is beter dan genezen. Maar wie fraudeert, wordt gestraft. Repressie moet een afschrikkende werking hebben. De afgelopen jaren hebben we gewerkt aan een uitgebalanceerd preventief én repressief beleid. 2. Evaluatie Uitvoeringsplan In het Uitvoeringsplan zijn per visie-element van hoogwaardig handhaven een aantal acties genoemd die we in die periode wilden uitvoeren om de ambities en beleidsdoelstellingen uit het Handhavingsplan te kunnen behalen. We hebben geprobeerd klanten en burgers duidelijk en vroegtijdig voor te lichten over hun rechten en plichten en de dienstverlening op maat te bieden, zodat fraude snel en gericht kon worden opgespoord en teruggevorderd en overtredingen daadwerkelijk konden worden gesanctioneerd. Bij de beleidsdoelstellingen zijn meetbare doelstellingen geformuleerd die zijn verwerkt in een matrix. De cijfers geven per visie-element een indruk van waar we staan. De matrix is als bijlage 1 toegevoegd. Een korte terugblik per visie-element laat het volgende beeld zien: 1. Vroegtijdig informeren Er is veel aandacht besteed aan voorlichting en communicatie, zowel ter stimulering van het gebruik van de diverse voorzieningen als over de rechten en plichten van de klanten. De samenwerking met de gemeenten Schiedam en Vlaardingen inzake de handhavingsfolder (rechten en plichten) is voortgezet. Klanten met een arbeidsverplichting krijgen bij de Dukdalf de werkmap. De map bevat van belang zijnde informatie op het gebied van inkomen en werk. Uit het klanttevredenheidsonderzoek blijkt dat in peiljaar % van de klanten vindt dat ze goed geïnformeerd zijn. In 2008 is dit percentage gestegen naar 77%. In 2009 en 2010 is de klanten gevraagd de informatievoorziening een cijfer te geven. We hebben een 7,3 respectievelijk een 7,1 gekregen. De informatievoorziening blijft belangrijk vanuit preventief oogpunt. De sociale recherche is al in de aanvraagfase ingezet om eventuele fraude aan de poort snel te ondervangen. Het aantal fraudevorderingen bedroeg in In de jaren 2008 en 2009 is een daling ingezet (12 respectievelijk 9 fraudevorderingen), echter 2010 laat weer een stijging zien naar 18 fraudevorderingen. Dit kan samenhangen met de stijging van het klantenbestand. Meer cijfers zijn te vinden in het jaarverslag van de sociale recherche. Het jaarverslag 2010 is als bijlage 2 bijgevoegd. Er is ingezet op deskundigheidsbevordering, zowel op het gebied van handhaving als op het gebied van de Wet Werk en Bijstand. 1

2 Het aantal ingediende bezwaarschriften laat een daling zien. Er zijn ook minder bezwaarschriften gegrond verklaard. Hieruit kan worden afgeleid dat de informatievoorziening goed is, klanten weten waar ze aan toe zijn, en dat de klantmanagers rapporteren aan de hand van de feiten en omstandigheden waar de klant zich in kan vinden. 2. Optimaliseren dienstverlening Er zijn bestandsanalyses uitgevoerd om beter in te kunnen spelen op de behoeften van de klant. Er wordt gewerkt met de gegevensverklaring, klanten dienen te controleren of de informatie zoals die bij de afdeling bekend is, juist is. Eventuele wijzigingen moeten worden aangegeven en het formulier moet worden geretourneerd. Het niet doorgeven van een wijziging kan leiden tot een maatregel wegens schending van de inlichtingenplicht en een terugvordering en/of beëindiging van de uitkering. De jaarlijkse heronderzoeken zijn weer ingepland. Werkprocessen worden regelmatig beoordeeld op efficiency. Aan de hand van het Participatieplan zijn klanten trajecten geboden op het gebied van re-integratie, participatie, inburgering en schuldhulpverlening. Er zijn budgettrainingen gehouden. Uit het klanttevredenheidsonderzoek blijkt dat de waarding van de dienstverlening is toegenomen. Van een 7,4 in 2007 tot een 7,7 in Controle op maat De poortwachtersfunctie is voortgezet. Een klantmanager doet de klantherkenning op het Werkplein in Schiedam. Hierbij is hoogwaardig handhaven ingebouwd. Als de klantmanager op het Werkplein twijfelt aan het recht op uitkering wordt dit direct gemeld aan de desbetreffende klantmanager in Maassluis. Ook wordt gebruik gemaakt van het huisbezoek (op individuele gronden). De verificatie en validatie van gegevens door middel van bestandskoppelingen is voortgezet. Bij de aanvraag worden alle gegevens uit de verschillende bestanden opgehaald en gecontroleerd (bijvoorbeeld de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA), Suwinet-inkijk, Rijksdienst voor het wegverkeer, Kamer van Koophandel etc). En er wordt gewerkt met signaalsturing. De informatie wordt verkregen uit signalen van derden, informatieformulieren, eigen waarnemingen en contactmomenten met de klant. Het aantal signalen was in 2008 met 111 signalen hoog en is in 2009 bijna gehalveerd tot 53 signalen, 2010 laat echter weer een stijging tot 83 fraudesignalen zien. Een verklaring hiervoor is de stijging van het klantenbestand. De fraudescorekaarten zijn afgeschaft, omdat de voorspellende waarde hiervan niet aan de verwachtingen voldeed. De sociale recherche heeft jaarlijks gemiddeld 82 onderzoeken uitgevoerd en jaarlijks minimaal 2 themacontroles gehouden (zie ook het jaarverslag van de sociale recherche). De klantmanagers en de sociale recherche zijn aangewezen als toezichthouders, waardoor de afdeling Sozawe ruimere bevoegdheden in de controlesfeer heeft gekregen en fraudesignalen via het bestuursrechtelijke traject kunnen worden afgehandeld. In 2010 is 1 proces verbaal (strafrechtelijk traject) opgemaakt, tegenover 0 in 2008 en De gemiddelde fraudevordering is gedaald van 4.986,00 in het peiljaar 2007 tot 1.580,00 in Dit vormt een indicatie dat de fraude eerder wordt ontdekt. Ter vergelijking, het gemiddelde fraudebedrag bij de benchmarkgemeenten bedroeg in ,00. De incassoquote geeft een beeld van de ontvangsten gerelateerd aan het openstaande saldo. De incassoquote is gedefinieerd als de totale ontvangsten (BUIG, terugvordering, verhaal, leenbijstand, krediethypotheek, bbz, boete en overig)) als % van het totale uitstaande debiteurensaldo per 1 januari. De i.q. zoals hier gedefinieerd is ongelijk aan de i.q. uit de benchmark WWB. De benchmark WWB betreft alleen de ontvangsten en het openstaande saldo voor terugvordering en verhaal, hetgeen slechts een onderdeel is van het totale openstaande saldo bij de afdeling Sozawe. De i.q. is gedaald van 36,79% in 2007 tot 31,03% in De i.q. puur op terugvordering en verhaal WWB uit de benchmark is juist gestegen van 18% in het peiljaar

3 tot 31% in De geïncasseerde gelden mag de gemeente houden. De fraudequote (het aantal fraudegevallen in een jaar als % van het klantenbestand per 1 januari van dat jaar) liet eerst een stijging zien ten opzichte van 2007 (f.q. 8%), maar is daarna weer gedaald naar 7,20%. De fraudequote uit de Benchmark WWB was in ,4% en in ,4%. De hoogte van de fraudequote geeft op zich geen uitsluitsel over de prestaties van gemeenten. Bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik kan niet los worden gezien van de uitvoering op andere onderdelen. 4. Daadwerkelijk sanctioneren Bij verwijtbaar gedrag wordt een maatregel opgelegd. Het aantal opgelegde maatregelen, zowel op het gebied van re-integratie als op het gebied van de inlichtingenplicht is gedaald. Bij fraude wordt het volledige bedrag teruggevorderd. Het Debiteurenbeleidsplan is tweemaal aan de veranderende wetgeving aangepast. Alle mogelijkheden om tot incasso over te gaan worden benut. Fraude mag niet lonen. De terugbetalingstermijn is met de Verordening betalingstermijn vorderingen gesteld op 30 dagen. Incasso in de eerste 6 maanden levert het meeste op volgens onderzoek. Over de resultaten van de sociale recherche zijn persberichten uitgebracht. Hiervan gaat een preventieve werking uit. Als mensen de pakkans als hoog ervaren zullen ze minder snel de fout in gaan. 3. Actiepunten voor 2011 en 2012 De komende jaren blijven we de nadruk leggen op zowel preventie als repressie en zullen we eraan blijven werken het concept hoogwaardig handhaven te borgen binnen de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Naast de verdere ontwikkeling van een effectief, resultaatgericht preventiebeleid zal tevens de al ingezette harde aanpak van geconstateerde fraude worden aangescherpt. De ambities en beleidsdoelstellingen uit het Handhavingsplan worden door dit Uitvoeringsplan verder geconcretiseerd. De vier visie-elementen zijn hierbij weer als leidraad gekozen. 1. Beter en eerder informeren van klanten Door de klant snel en volledig te informeren over de rechten en plichten bij een bijstandsuitkering en de handhaving daarvan, wordt de kans kleiner dat men eigen interpretaties geeft aan de regels. Voorkomen moet worden dat klanten een verkeerd verwachtingspatroon opbouwen of dat fraude ontstaat uit onwetendheid. Actie: regionale klantherkenning en regionale informatiebijeenkomsten op het UWV Werkplein. Actie: Voortzetten van het informatie op maat principe: zo veel mogelijk verstrekken van op de doelgroep afgestemde informatie. Actie: Gebruik van de werkmap met daarin voor klanten met een arbeidsplicht alle belangrijke informatie op het gebied van inkomen en werk voortzetten. Actie: Inzetten van de sociale recherche in een vroeg stadium, preventief en vooraan in het traject, om schade voor de afdeling en de klant te voorkomen. 3

4 Actie: Trainen van de klantmanagers op het gebied van handhaving, toezichthouderschap, omgaan met internet en social media en actualiteiten. Training voor wat betreft fraudealertheid en actualiteiten ook richten op medewerkers Dukdalf. Actie: Voortzetten gezamenlijke handhavingsfolder met de gemeenten Vlaardingen en Schiedam. Actie: bij de ontwikkeling van de nieuwe gemeentelijke website handhaving inpassen. Digitale fraudemeldingen mogelijk maken. 2. Verbetering van de dienstverlening aan (potentiële) klanten De naleving van de regels wordt voor de burger zo gemakkelijk mogelijk gemaakt. De dienstverlening is klantvriendelijk ingericht. Maatschappelijke participatie en reintegratie is de beste dienstverlening die we kunnen bieden. Actie: Klanten zicht op maatschappelijke participatie en re-integratie bieden aan de hand van het Participatieplan. Actie: afstemming en samenwerking op het gebied van Samenlevingszaken en in de keten. De burger staat centraal, gestreefd wordt naar balans op de 3 leefdomeinen. Eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van de klant staat voorop. Actie: Klantmanagers voeren minimaal 3 gesprekken per jaar met de klant, waarvan 1 gesprek over de rechtmatigheid gaat (het jaarlijkse heronderzoek wordt weer ingepland). Actie: Evalueren van het gebruik van gegevensformulieren. Zoveel mogelijk gebruik maken van zinvolle en duidelijke formulieren en folders op maat. Actie: De ontwikkelingen met betrekking tot het Digitale Klant Dossier (DKD) en de eenmalige gegevensuitvraag (WEU) volgen. Het DKD maakt een betere gegevensuitwisseling mogelijk, waardoor niet aan de klant wordt gevraagd wat op een andere manier verkregen kan worden. Actie: Belemmeringen voor activering en re-integratie zoveel mogelijk wegnemen. De afdeling zal bijvoorbeeld klanten met problematische schulden actief doorverwijzen naar Westerbeek, die de schuldhulpverlening voor Maassluis uitvoert. Westerbeek is fysiek en beleidsmatig ondergebracht bij de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Er zullen ook preventief budgettrainingen worden gegeven. Schuldhulpverlening en trainingen maken deel uit van een trajectplan. Actie: De in het Handhavingsplan genoemde meetbare doelstellingen in kaart brengen en bijhouden. Inzicht in de ontwikkeling van deze cijfers kan leiden tot een verbetering van de bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld uit het aantal bezwaarschriften kan worden afgeleid op welk onderwerp meer of betere informatieverstrekking noodzakelijk is. Ook het klanttevredenheidsonderzoek kan hiervoor gebruikt worden. 4

5 3. Controle op maat We werken volgens het controle op maat principe om fraude vroegtijdig op te sporen en de beschikbare tijd en middelen zo effectief mogelijk in te zetten. Signalen die wijzen op (mogelijk) frauduleus handelen zullen in een vroeg stadium snel en adequaat worden onderzocht. Controle is een doorlopend proces, vanaf de poort tot aan de beëindiging van de uitkering. Actie: Handhaven goede poortwachtersfunctie, huisbezoeken inzetten (op individuele gronden). Daarnaast doen we de klantherkenning op het werkplein zelf, waarbij hoogwaardig handhaven is ingebouwd. Actie: Nieuwe ontwikkelingen bijhouden en blijven zoeken naar een bruikbare en objectieve vorm van risicosturing die we zouden kunnen invoeren. In het kader hiervan de ontwikkeling van DPS volgen. DPS staat voor Diagnose-, Plan- en Sturingsysteem. Dit systeem geeft klantmanagers een beter klantbeeld aan de poort, waardoor zij dienstverlening op maat kunnen bieden en fraude sneller kunnen detecteren. Naar aanleiding van de klantherkenning stel je een klantprofiel op dat de actie bepaald. DPS kan ook een rol spelen bij digitalisering van het intakeproces. Voor klanten met minder kansen en/of een hoger frauderisico kunnen in de e-intake extra digitale of fysieke controlemomenten plaatsvinden. Actie: Voortzetten verificatie en validatie van gegevens door middel van bestandskoppelingen (o.a. Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), Inlichtingenbureau, Suwinet-Inkijk). Actie: Voortzetten signaalsturing. Er wordt gecontroleerd via formulieren (1 keer per jaar wordt de gegevensverklaring voorgedrukt toegestuurd en er is een informatieformulier voor het doorgeven van wijzigingen), signalen van derden, eigen waarnemingen en contactmomenten met de klant. Actie: Uitvoeren van minimaal 2 themacontroles per jaar door de sociaal rechercheur. De onderwerpen zijn sterk afhankelijk van de actualiteit. Actie: Uitvoeren van ongeveer 80 bijzondere onderzoeken per jaar door de sociaal rechercheur op grond van concrete vermoedens. Actie: Onderzoeken mogelijkheden internetrechercheren (social media, vakantiefoto s op internet, marktplaats, onvindbare debiteuren enz.). Actie: Onderzoeken mogelijkheden handhavings- of controlemedewerker. Actie: Snel en vakkundig afhandelen van meldingen van het Regionaal Coördinatiepunt Fraudebestrijding (RCF). Het RCF voert projecten en controles uit in de regio. Als hieruit een signaal voor een gemeente komt, wordt dit gemeld en moet de sociaal rechercheur deze melding verder afhandelen. Het RCF kan hierbij samenwerken met andere gemeenten, energiebedrijven, woningbouwcoöperaties, politie, OM, belastingdienst etc. Actie: Het bijstandsbestand laten doorlichten op fraude door een extern bureau. 5

6 Actie: Deelnemen aan het interdisciplinair fraudeteam. 4. Sanctioneren De burger van Maassluis moet weten dat fraude niet wordt getolereerd. Regelovertredingen moeten gevolgen hebben. Door dit transparant te houden en te communiceren wordt gestreefd naar een preventief effect. Actie: Intensiveren van het maatregelenbeleid. Zonodig de Maatregelenverordening aanpassen aan eventuele nieuwe wettelijke eisen, zodat eerder en strenger kan worden opgetreden en zwaardere sancties kunnen worden opgelegd met een groter afschrikwekkend effect. Recentelijk zijn de maatregelenverordeningen van Vlaardingen, Schiedam en Maassluis met elkaar vergeleken. Er zijn geen grote verschillen geconstateerd. Actie: Het inzichtelijk maken van het aantal en de aard van de opgelegde maatregelen. Door het monitoren van de maatregelen kunnen mogelijke knelpunten worden gesignaleerd. Actie: Snelle terugvordering en voortvarende incasso. Bij fraude wordt altijd het volledige bedrag teruggevorderd. Hierbij worden alle mogelijkheden voor de gemeente om tot incasso over te gaan benut. Dit beleid is vastgelegd in het Debiteurenbeleidsplan Actie: Over de jaarrapportage van de sociale recherche wordt éénmaal per jaar een persbericht uitgebracht. Bij bijzondere incidentele gevallen zal eveneens publiciteit worden gezocht. 6