Handhavings- en controleplan 2011

Transcriptie

1 Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW

2 0. Leeswijzer. Deze leeswijzer beschrijft de gekozen structuur van dit handhavings- en controleplan en geeft aan waar welke informatie te vinden is. In het eerste hoofdstuk wordt het theoretische kader neergelegd. Vervolgens geeft het tweede hoofdstuk de visie weer. In het derde hoofdstuk wordt nader ingegaan op het onderdeel preventie. Vervolgens wordt in het vierde hoofdstuk ingegaan op repressie. Hoofdstuk vijf geeft invulling aan de handhavings- en controleactiviteiten. Tot slot wordt aangegeven hoe een en ander geëvalueerd zal worden. 1. Inleiding. In zowel de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet investeren in jongeren (WIJ) en de Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte Werkloze werknemers (IOAW) staat dat de gemeente bij verordening regels voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand/inkomensvoorziening alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet vaststelt. De gemeenteraad heeft middels de fraudeverordening sociale zekerheid 2010 en de verordening maatregelen WWB (ook van toepassing op IOAW) en de verordening maatregelen WIJ de kaders neergelegd inzake de bestrijding van ten onrechte ontvangen bijstand/inkomensvoorziening alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet. Het nu voorliggende handhavings- en controleplan is een nadere uitwerking van de gestelde kaders. De gemeente heeft een aanzienlijke beleidsvrijheid, zowel voor wat betreft de inhoud als de wijze van uitvoering. In ruil voor de beleidsvrijheid wordt de gemeente volledig verantwoordelijk voor de financiering van de wet. De gemeente krijgt dus nog meer dan voorheen belang bij een adequate uitvoering van de wet. Voor een deel is de gemeente hierbij afhankelijk van omstandigheden die niet, dan wel moeilijk zijn te beïnvloeden (conjunctuur). Toch kan de gemeente ook zelf enige invloed uitoefenen op de omvang van het bestand door er voor te zorgen dat alleen diegenen in de bijstand zitten die er ook daadwerkelijk in thuis horen, met andere woorden: doelmatig handhaven. Bij de invulling van het handhavings- en controlebeleid van de gemeente wordt niet gewerkt met vastgelegde prestaties. Probleem met prestatiecijfers is dat deze een doel kunnen gaan vormen en daarmee voorbij gaan aan de uitgangspunten dat niet iedere cliënt een fraudeur is. Door een brede opzet van handhaving en controle moeten er zo optimaal mogelijke activiteiten plaatsvinden. Daarbij dient ook aandacht te zijn voor een dienstverlenende en klantvriendelijke insteek. Door goed te communiceren met de cliënten zal de spontane naleving van de regels toenemen. Dit is mede gebaseerd op de landelijke ervaringen met dit onderwerp Wat is handhaving? De term handhaving wordt gehanteerd in plaats van fraudebestrijding omdat handhaving meer uit gaat van het bevorderen van de spontane naleving van de wetgeving. Fraude verstoort deze balans en is derhalve maatschappelijk onaanvaardbaar. Het ideaalbeeld is dat burgers spontaan regels naleven. Dit is echter niet altijd realiteit. De inspanningen van de overheid moeten echter wel gericht zijn op stimulering van deze spontane naleving. Daar waar dit niet lukt, wordt repressief opgetreden. Handhaving: alle activiteiten van de overheid die er op gericht zijn dat regels worden nageleefd. In het geval van de WWB, de WIJ of de IOAW gaat het erom dat misbruik en oneigenlijk gebruik van bijstand/inkomensvoorziening zoveel mogelijk wordt voorkomen. Handhavingsbeleid bestaat uit preventief en repressief beleid. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 2

3 Preventie is een belangrijk onderdeel van handhaving, immers, voorkomen is beter dan genezen. Voorkomen moet worden dat mensen de wet misbruiken, dan wel oneigenlijk gebruiken. Preventie is een belangrijk onderdeel van de poortwachtersfunctie: nagegaan moet worden of degene die bijstand aanvraagt inderdaad recht heeft op een bijstandsuitkering, en of de hoogte van deze uitkering correct kan worden vastgesteld. Ook een goede voorlichting maakt onderdeel uit van preventieve maatregelen. Repressie heeft betrekking op de activiteiten die verricht worden nadat het misbruik is vastgesteld: het toepassen van maatregelen en het terug- en invorderen van ten onterechte uitbetaalde bedragen. Een goed handhavingsbeleid is onontbeerlijk voor een rechtmatig en doelmatig bijstandsbeleid. 2. Visie. Het handhavingsplan zal in de praktijk gericht zijn op een relatief kleine groep die misbruik of oneigenlijk gebruik van de bijstand maakt. Verreweg de meeste bijstandsgerechtigden zullen er weinig of niets bijzonders van merken. De inspanningen van het college zijn erop gericht dat bijstandsgerechtigden zich vanzelfsprekender aan hun verplichtingen houden. Dit valt te realiseren door optimaal gebruik te maken van preventieve stimulerende maatregelen. Op het gebied van communicatie, dienstverlening en controle zijn activiteiten opgezet die zich daar sterk op richten. Uiteindelijk is voorkomen beter dan opsporing. Daar waar fraude wordt geconstateerd, wordt streng opgetreden. In voorkomende gevallen wordt teruggevorderd en wordt een maatregel opgelegd conform de maatregelverordening. 3. Preventie. Preventie Optimale dienstverlening Informeren op maat Goed en tijdig informeren over rechten en plichten in de bijstand. Het wegnemen van drempels in de bedrijfsvoering die spontane naleving in de weg staan (bijvoorbeeld geen bewijsstukken dubbel vragen). Kennis bij de klant over regels en de controlepraktijk (bijvoorbeeld weet hebben van het bestaan en de werking van het Inlichtingenbureau) bevorderen de spontane naleving van verplichtingen Algemeen Indien ons streven gericht is op handhaving van de regelgeving, dient deze regelgeving ook handhaafbaar te zijn. Met andere woorden de regels, de beschikkingen, de verplichtingen en voorwaarden dienen voor iedereen duidelijk en eenduidig te zijn, zowel voor de klant als voor de uitvoerder. Bij het nader ontwikkelen van gemeentelijk beleid, maar ook bij individuele afspraken met klanten zal dit uitgangspunt steeds aandacht krijgen. Klanten helpen om zelfstandig in hun levensonderhoud te voorzien is de beste preventie van fraude. Hierbij is het van belang dat partijen, zoals gemeente, reïntegratiebedrijven, schuldhulpverlening integraal met elkaar samenwerken, zodat klanten gemotiveerd, begeleid en ondersteund worden in hun stappen richting zelfstandige bestaansvoorziening. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 3

4 3.2. Instrumenten Voorlichting De klant dient op de hoogte te zijn van het handhavingsbeleid binnen de gemeente. Daarom worden bij de aanvraag de rechten maar ook de plichten van een klant (mondeling) toegelicht. Communicatie is belangrijk. Daarnaast wordt alle relevante informatie meegezonden met het bijstandsbesluit. Ook is de informatie beschikbaar op internet. Wanneer de klant beter bekend is met de gevolgen van fraude zal dit een remmende werking op het uitkeringsmisbruik hebben. Poortwachterrol Nagaan of aanvrager van bijstand ook daadwerkelijk recht heeft op een bijstandsuitkering of inkomensvoorziening. Het principe "werk boven uitkering" staat voorop. Huisbezoek Het huisbezoek is een waardevol instrument ter voorkoming en bestrijding van fraude en kan bij uitstek in het begin van het werkproces worden ingezet. Hierbij dient wel het protocol huisbezoeken in acht genomen te worden. Suwinet Met Suwinet kan de gemeente beschikken over behoorlijk actuele klantinformatie van o.a. het UWV Werkbedrijf. Hierdoor kan in een vroegtijdig stadium worden vastgesteld of iemand nog andere bronnen van inkomsten heeft. Ook kan o.a. arbeidsverleden en inschrijving UWV Werkbedrijf worden opgevraagd. Bij iedere aanvraag van een uitkering vindt deze controle plaats. Zo mogelijk wordt een uitdraai bij de stukken gevoegd. Overige instrumenten Daarnaast zijn de volgende instrumenten een onderdeel van de handhaving/controle: DKD, GBA, Kadaster-online, Inlichtingenbureau (vermogenssignalen, witte inkomsten, eerstedagsmeldingen, gegevens Informatie en Beheer Groep/DUO). 4. Repressie Repressie Controle op maat Daadwerkelijk sanctioneren De kans dat mensen zich spontaan aan wet en regels houden wordt groter wanneer zij de pakkans bij overtredingen als hoog ervaren. In het kader van Hoogwaardig Handhaven wordt dit vorm gegeven door risico- en signaalsturing. Bij het niet nakomen van verplichtingen vindt afstemming van de bijstand plaats. De afstemming is gericht op gedragsverandering. De kans dat mensen zich spontaan houden aan wetgeving wordt groter wanneer zij worden afgeschrikt door opgelegde en uitgevoerde maatregelen Algemeen Het is belangrijk dat fraude in een zo vroeg mogelijk stadium wordt gedetecteerd. Diverse signalen kunnen aanleiding zijn voor onderzoek naar mogelijke fraude. Zo kunnen signalen o.a. ontstaan door eigen waarneming, dossierstudie en (anonieme) tips. Witte fraude wordt gesignaleerd via de samenloopfunctie van het Inlichtingenbureau. De belangrijkste vormen van fraude die resteren zijn verzwegen zwarte inkomsten of samenlevingsfraude. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 4

5 Belangrijk is dat in dergelijke gevallen snel wordt vastgesteld of een signaal onderzoekswaardig is en dat de casemanager in beeld heeft wat de mogelijkheden zijn om te komen tot een gericht onderzoek. Wanneer ieder signaal van misbruik of oneigenlijk gebruik snel wordt opgepakt blijven de vorderingen beperkt. Als bijlage is een stappenplan (werkinstructie) gevoegd waarin wordt uitgelegd hoe signalen worden afgehandeld Instrumenten Sociale recherche Een van de instrumenten voor een intensieve fraudebestrijding is het inzetten van de sociale recherche. De kernfuncties van de sociale recherche zijn: -een consultfunctie (bijvoorbeeld extern bestandsonderzoek bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer); -een preventieve functie; -een repressieve functie (daadwerkelijke handhaving). Het grootste accent ligt op de laatste twee functies. Het preventieve gedeelte komt grotendeels voor rekening van het team Werk en Inkomen. De sociale recherche kan wel tips geven om fraudesignalen eerder te herkennen. Dit leidt tot vergroting van de fraudealertheid. Ook kan zij vanuit haar preventieve functie ondersteuning bieden bij onderzoeken en gesprekken met cliënten. De gemeente Haren heeft geen sociaal rechercheurs in dienst, maar we hebben ons hiervoor aangesloten bij het Samenwerkingsverband regio Groningen. 4.3 Inlichtingenbureau Witte fraude is het samenlopen van legaal werk of een uitkering met een bijstandsuitkering terwijl dit niet wordt gemeld. De witte fraude wordt bestreden door elektronische gegevensuitwisseling met andere instellingen. Voor dit doel is een landelijk systeem ontwikkeld, het zogenaamde inlichtingenbureau. De gemeente Haren is hierop aangesloten. Op deze wijze kan de gemeente via het Inlichtingenbureau gegevens opvragen over uitkeringsgerechtigden bij de Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (nu UWV Werkbedrijf), de Informatiebeheergroep (IBG)/DUO en de Belastingdienst. Fraudesignalen (samenloopgevallen) van het Inlichtingenbureau worden standaard binnen 3 maanden beoordeeld op de noodzaak van verder onderzoek. Daadwerkelijk sanctioneren Het is belangrijk dat kort na het geconstateerde verzuim adequaat wordt gereageerd. De frauderichtlijn onderscheidt onder andere twee categorieën fraude met een daarbij behorende reactie: De fraude bedraagt minder dan ,-. De zaak wordt volledig door de gemeente zelf afgehandeld en omvat: terugvordering en afstemming. Er wordt geen aangifte gedaan en evenmin een proces-verbaal opgemaakt voor het openbaar ministerie. De fraude bedraagt ,- of meer. De sociale recherche draagt zorg de voor de afhandeling van de processen-verbaal conform de landelijk opgestelde richtlijnen (aanwijzing sociale zekerheidsfraude en het handhavingsbeleidsplan van het ministerie van SZW). 4.4 Frauderegistratie De frauderegistratie is uitbesteed aan het samenwerkingsverband. Deze verzorgt ook de aanlevering van statistische gegevens aan het CBS. De overige registratie (< ,--) loopt via reguliere aanlevering CBS statistiek afdeling W&I. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 5

6 5. Handhavings- en controleactiviteiten Om recht te doen aan de wijze van handhaven ten opzichte van de omvang van het cliëntenbestand zullen er jaarlijks de volgende activiteiten plaatsvinden. De Bbz wordt bij het zelfstandigenloket te Groningen uitgevoerd en valt niet binnen de activiteiten van dit plan. 5.1 Regionaal In regionaal verband zal er daar waar zinvol aangehaakt worden bij themacontroles of andere grote c.q. algemene controles. Wel zal bij iedere actie worden bekeken of het zinvol is om deel te nemen. 5.2 Controle, verificatie en validatie Controle bij aanvang van de uitkering Om het recht op de uitkering te kunnen vaststellen, moet bij aanvang van de uitkering als eerste worden nagegaan of de aanvrager voldoet aan de voorwaarden die aan het recht op de uitkering worden gesteld. Daarvoor is het in alle gevallen nodig dat de cliënt bewijsstukken overlegt over het inkomen, vermogen, woon- en leefsituatie en andere gegevens die de gemeente nodig acht Verificatie en validatie van gegevens Net als in de voorgaande periode worden de gegevens van de cliënt geverifieerd en gevalideerd. Hiertoe wordt onder andere gebruik gemaakt van het GBA, Suwinet-Inkijk en een enkele keer door het afleggen van een huisbezoek. Ook worden gegevens van de cliënt vergeleken met die van het Inlichtingenbureau (IB) waardoor witte fraude direct wordt gedetecteerd. Daar waar gegevens of bewijsstukken ontbreken worden kopieën van de originele stukken gemaakt. Sedert enige tijd heeft het IB de witte fraude c.q. samenloopsignalen, vervangen door de Eerste Dags Meldingen. Daarnaast heeft het IB een koppeling aangebracht met de Rijksdienst voor het Wegverkeer. Op eenvoudige wijze is periodiek vast te stellen of de bijstandscliënt een vermogenswijziging m.b.t. autobezit heeft ondergaan. Bij de aanvraagbehandeling wordt gebruik gemaakt van standaard rapportages waarin de noodzakelijke vragen zijn opgenomen. Op deze wijze kunnen de benodigde gegevens snel en structureel worden vastgelegd Controle bij lopende uitkeringen De frequentie van contacten tussen cliënten en consulent zijn hoog bij een trajectbegeleiding. Cliënten die alleen zorg nodig hebben en geen gebruik maken van een re-integratie traject worden incidenteel gesproken tijdens verwerking van aanvragen in het kader van het minimabeleid en / of bijzondere bijstand. Hierbij kan ook op verzoek van de cliënt een huisbezoek worden afgelegd. Om te voorkomen dat er cliënten zijn welke uit beeld dreigen te geraken: spreken we af dat er altijd op jaarbasis minimaal één werkproces in het uitkeringssysteem opgeboekt staat. Om dit te controleren en alle cliënten in beeld te houden wordt er ieder jaar op 1 november een uitdraai uit CIVISION gemaakt om te zien of er klanten zijn welke geen enkel werkproces op naam hebben gehad. Er wordt voor 1 november gekozen vanwege zo laat mogelijk in het jaar. De maanden november en december kunnen dan nog aangewend worden om eventuele actie te ondernemen. Deze cliënten zullen op dossierniveau beoordeeld worden of er iets aan de hand is en of het gerechtvaardigd is dat er geen contact is. Bij twijfel wordt in ieder geval even een telefoontje gepleegd met de vraag of alles goed is en of er recht is op minimaregelingen. De gemeente Haren wil voor cliënten blijven werken met het systeem van inkomstenverklaringen. Op deze manier kan maandelijkse het juiste uitkeringsbedrag worden verstrekt. Tevens voorkomt dit een oplopend debiteurenbestand en is er bij fraude een eenvoudigere bewijslast. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 6

7 5.2.4 Nieuw: Gelet op het feit dat er geen heronderzoeken meer plaatsvinden zal er een andere wijze van controle noodzakelijk zijn. Zolang de Rechtmatigheidsonderzoeksformulieren (ROF) nog maandelijks ingeleverd worden is dat een onderdeel van de controlesystematiek. Echter, daarnaast worden er jaarlijks controle of handhavingactiviteiten ingezet. Deze staan los van de eerder genoemde handhavingsactiviteiten. Jaarlijks zullen er 20 dossiers (ongeveer 10% van het zittende bestand) worden getrokken (steekproef van het zittende bestand door de IC of leidinggevende uitgezet). Van ieder te onderzoeken dossier wordt een werkproces opgeboekt. De steekproef wordt over de betreffende wetten uitgezet. De casemanagers doorlopen de getrokken dossiers van begin tot eind. Naast de beoordeling van het dossier zal er een uitdraai van SUWI worden gemaakt en zullen alle gegevens worden verzameld welke van belang zijn. Hierbij kan worden gedacht aan RDW gegevens, woonsituatie (GBA), ROFjes e.d. In de afhandeling van de getrokken dossiers zal in de rapportage aandacht worden besteed aan: (uiteraard alleen indien van toepassing) Controle thema's Doelgroep / onderwerp Toelichting Auto's, vermogen, handelsactiviteiten Verblijf Norm Alleenstaande (ouder) RDW-koppeling en bijvoorbeeld KvK Klanten waarmee geen of nauwelijks persoonlijk contact plaatsvindt (omdat ze bijvoorbeeld geen traject naar werk volgen) Alleenstaande ouders waarvan het jongste kind 18 jaar is geworden. Samenloop signaleren via een bestandsvergelijking met de Rijksdienst voor het wegverkeer over dure, nieuwe en/of veel auto's te onderzoeken Langdurig verblijf buiten de gemeente signaleren door klanten te laten reageren op een relevant informatieverzoek Signaleren of normaanpassing heeft plaatsgevonden Witte fraude Klanten met witte inkomsten Studiefinanciering Nieuwe klanten met studiefinanciering als bron van inkomsten voorafgaand aan de bijstand Signaleren van fraude door middel van bestandsvergelijking met de Belastingdienst Signaleren van samenloop door middel van bestandsvergelijking met de informatiseringsbank Horeca Cliënten die werken in de horeca Signaleren van afwijkingen tussen opgave van uren en inkomsten en de feitelijke situatie Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 7

8 Tevens wordt naast de beoordeling van de inhoud van het dossier en bovenstaande controle thema s beoordeeld of er sprake is van een klant binnen een risicoprofiel: van een risicoprofiel is sprake wanneer de kans op fraude groter is dan gemiddeld. Risicoprofielen zijn: kostgangers, postadressen, verbreking samenwoning/echtscheiding, mensen in beroepen waar veel (zwartwerk) vraag naar is, zoals horeca en (tuin)bouw. Valt de klant binnen een risicoprofiel, dan zal bij deze klant extra aandacht moeten worden besteed aan het onderwerp van het profiel. Overigens kunnen thema s en profielen een overlap vertonen. Na doorlopen van dossier, thema s en profielen zijn er 3 conclusies mogelijk gebaseerd op het stoplichtmodel. Groen dossier is niets mee aan de hand; Oranje dossier levert een vraagteken op maar na nader onderzoek geen afwijking; Rood dossier waarbij er teveel vraagtekens zijn en er ingeschat wordt dat er mogelijke fraude aanwezig is waardoor SR onderzoek opgestart wordt. Dit betekent dat er de volgende afhandeling plaatsvindt: Cliëntsituatie is niets mee aan de hand, afrapporteren en daarmee controle voltooid (is groen dossier) Cliëntsituatie roept vragen op, na uitzoeken nadere gegevens en check bij instanties of overleg met SR is conclusie dat er niets aan de hand is, afrapporteren en daarmee controle voltooid (is oranje dossier) Cliëntsituatie is niet duidelijk, roept vragen op en na overleg met SR wordt besloten tot onderzoek, afrapporteren steekproef en een SR onderzoek opstarten (rood dossier) Voor het volgende jaar zullen de 20 dossiers van het jaar daarvoor niet meegenomen worden in de nieuwe steekproef. Dit om te voorkomen dat er wederom eenzelfde dossier in de controle gaat vallen. Door geen volledig heronderzoek uit te voeren bij mensen waar niets bijzonders mee is en waar geen risicoprofiel van toepassing is, worden cliënten waarbij de kans op fraude nihil is dan bovendien niet geconfronteerd met in hun ogen overbodige controleformulieren. Een volledig heronderzoek (met formulier) wordt alleen toegepast indien de beschikbare gegevens (SUWI, GBA, etc.) en dossiergegevens geen sluitend beeld opleveren over de rechtmatigheid van de uitkeringsverstrekking en er geen duidelijkheid is inzake risico. Overigens zal dan eerst overleg met de SR mogelijk zijn om te kijken of er actie noodzakelijk is Gebruik maken van koppelingen tussen gemeentelijke bestanden De koppeling van gemeentelijke bestanden en de geautomatiseerde gegevensuitwisseling daarvan kan bijdragen aan de vroegtijdige signalering van oneigenlijk gebruik van bijstand of gemeentelijke voorzieningen. Deze koppelingen blijven in stand. Daarbij valt te denken aan kadaster gegevens. Tijdens controles is het uitgangspunt dat, wanneer gegevens kunnen worden verzameld zonder hiervoor de klant te belasten, dit zal gebeuren. Bij de eenmalige gegevensuitvraag is er sprake van een stapsgewijze invoering en een meerjarig groeipad. Bij de invulling door het ministerie van SZW van dit groeipad wordt aangesloten bij de beschikbaarheid van (basis) registraties, de stand van zaken van het digitale klantdossier en de kwaliteit van gegevens. Het Inlichtingenbureau en de SUWI-inkijk spelen een belangrijke rol bij het verzamelen van informatie over de klant. Gegevens die via deze kanalen te controleren zijn, behoeven niet bij de klant zelf te worden nagevraagd. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 8

9 5.2.6 Controle bij beëindiging van de uitkering Indien een uitkering wordt beëindigd, moet nagegaan worden of, en in hoeverre, de informatie over de beëindiging klopt. Bij dit onderzoek zal met name worden gekeken of de datum van beëindiging correct is. Hierbij moet worden gedacht aan informatie over bijvoorbeeld de verhuisdatum, een nieuwe werkgever en de datum van indiensttreding of een huwelijksdatum Noodzakelijke expertise Bovenstaande zaken zijn niet realiseerbaar zonder dat daarvoor de expertise aanwezig is. Belangrijk onderdeel hierbij is het optimaal gebruiken van de automatisering. Hierdoor wordt het eenvoudiger bestandsvergelijkingen te maken, specifieke informatie te genereren, automatisch administratieve controles uit te voeren en tevens een klantvriendelijke dienstverlening te organiseren bijvoorbeeld via voorgedrukte aanvraagformulieren en mailings naar de doelgroep Sanctionering: zichtbaar en lik-op-stuk Laatste element bij effectief handhavingsbeleid is de sanctionering. Handhaving zonder sanctionering is weinig effectief. De effecten van sanctionering kunnen worden versterkt wanneer sprake is van een soort lik-op-stuk beleid. Snelle opsporing en snelle afhandeling en sanctionering zijn hierbij van essentieel belang. De hoofdlijnen van het beleid over het opleggen van maatregelen is vastgelegd in de maatregelverordening. De hoofdlijnen van de verdere handelswijze wanneer fraude is geconstateerd is vastgelegd in de fraudeverordening sociale zekerheid De gemeente hanteert bij de invulling van deze verordeningen de volgende uitgangspunten: Het opleggen van een maatregel heeft in eerste instantie als doel het weer in overeenstemming brengen van de uitkering met de mate waarin de uitkeringsgerechtigde aan de verplichtingen, die bij het krijgen van de uitkering horen, voldoet. Het opleggen van een maatregel moet eraan bijdragen dat de uitkeringsgerechtigde weer onafhankelijk van de uitkering wordt. Bij vermoedens van fraude wordt altijd actie ondernomen. Bij fraude wordt in principe altijd een maatregel opgelegd, ook al het gaat om een relatief klein bedrag. Ingeval van fraude wordt in principe altijd teruggevorderd, ook al gaat het om een relatief klein bedrag wel rekening houdend met het kruimelbedrag. Het terugvorderingsbeleid is verder uitgewerkt in het debiteurenbeleid. 6. Evaluatie Om te beoordelen of de ingezette acties en de aanwezige middelen een adequate handhaving en controle mogelijk maken dient er een evaluatie plaats te vinden. Evaluatie is alleen dan effectief indien er een periode met de betreffende onderdelen van dit plan gewerkt is. Derhalve zal in 2012 voor het eerst een evaluatie worden gehouden van dit plan. De evaluatie zal tweeledig zijn. Ten eerste een beoordeling van de resultaten en ten tweede een afweging van de kaders ten opzichte van de gemeentelijke, provinciale en landelijke kaders en ontwikkelingen. Voorop dient te staan: effectief handhaven en controleren en daarnaast een zo optimaal gebruik maken van de (geautomatiseerde) koppelingsmogelijkheden. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 9

10 Bijlage 1 Stappenplan bij verzwegen zwarte inkomsten of samenlevingsfraude: Stap 1 Ontvangst tip of signaal. Stap 2 a) Concreet signaal? Gericht onderzoeken. 1) Signaal wordt door de casemanager afgehandeld. Er bestaat de mogelijkheid om gebruik te maken van de diensten van de sociale recherche; 2) Het onderzoek wordt afgehandeld door de sociale recherche. b) Geen concreet signaal? de casemanager verricht dossieronderzoek om te bezien of signaal op zichzelf staat dan wel of er verbanden gelegd kunnen worden. Wanneer het signaal dan alsnog concreet blijkt, wordt gehandeld de procedure die van toepassing is bij een concreet signaal. Evt. aanknopingspunten in dossier (niet limitatief): Onverklaarbare geldelijke transacties; Veelvuldige betalingen en/of geldopnames in binnen- of buitenland, die niet in verhouding staan met beschikbare middelen; Regelmatig verblijf in het buitenland of elders; Onderbreking(en) van de uitkeringsverstrekking; Eerdere fraude vastgesteld; Geen opnames maar wel afschrijvingen; Is er sprake (geweest) van vermogensopbouw dan wel (plotselinge) aflossing van schulden; Hoge (woon) lasten of andere uitgaven in relatie tot beschikbare middelen. Let ook op hoge of lage energierekeningen. Geen aanknopingspunten uit dossieronderzoek? Kwestie wordt (nogmaals) besproken met sociale recherche en beoordeeld wordt of de klant moet worden uitgenodigd en geconfronteerd met tip/signaal. Indien verklaring van klant onvoldoende of niet plausibel is, wordt deze verzocht om zijn relaas te onderbouwen met bewijzen. Gedurende de afhandeling van het signaal moet steeds de vraag worden gesteld is het recht op bijstand nog vast te stellen. Wanneer deze vraag ontkennend wordt beantwoord en de klant de onduidelijkheid niet wegneemt wordt de uitkering beëindigd. Uiteraard pas nadat de klant de gelegenheid heeft gehad zijn verzuim te herstellen. Om te voorkomen dat een ander, lopend onderzoek wordt doorkruist dient er bij een concreet signaal afstemming plaats te vinden met de sociale recherche. Aandachtspunten: 1. Het heeft de voorkeur om een huisbezoek af te leggen tezamen met een collega of sociaal rechercheur; 2. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een aangekondigd en een onaangekondigd huisbezoek. Dit laatste gebeurt bij concrete fraudesignalen en een aangekondigd huisbezoek in het betreffende geval tactisch niet verantwoord is; 3. Van een huisbezoek kan een preventieve uitwerking uitgaan, indien de klant op de hoogte is van reden van het bezoek. Openheid en duidelijkheid omtrent de reden van het huisbezoek wordt voorgestaan. Om een klant in het ongewisse te laten is niet zinvol en leidt enkel tot onbegrip en misverstanden. LET OP: protocol huisbezoeken. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 10

11 Bijlage 2 Uitgangspunt bij vermogen is: Het meest voorkomend zijn de auto, motor, het recreatievoertuig en de sieraden/kunstvoorwerpen. Blijft de waarde beneden de hierna te noemen bedragen, dan telt die waarde in het geheel niet mee als vermogen. een auto, motor of recreatievoertuig met een waarde (zie ANWB prijzen) van minder dan 4.538,00, is de waarde hoger dan telt de waarde boven dit bedrag mee bij het vermogen. Voor een auto of motor ouder dan 7 jaren geldt dat deze niet als een waardevolle bezitting wordt gezien. Alleen indien uit de aard van de bezitting (bijvoorbeeld verzekerde waarde) blijkt dat er een aanzienlijke waarde is, dan geldt uitgangspunt van vrijlating. Het kan dan gaan om oldtimers of extreem dure/bijzondere auto s / motoren. Voor een recreatievoertuig (camper, caravan, vouwwagen/tentwagen, boot of anders) geldt altijd een vrijlating van 4.538,00 om te voorkomen dat bijvoorbeeld een roeibootje moet worden getaxeerd. De bepaling is afhankelijk van het type recreatievoertuig. Bij een oude caravan zal eerder de conclusie gelden dat er geen waarde meegenomen hoeft te worden dan bijvoorbeeld een camper. Dit betekent dat naast de vrijlating voor een motorvoertuig er ook een extra vrijstelling geldt voor recreatievoertuigen. voor kunstvoorwerpen en sieraden geldt hetzelfde: is de totale waarde minder dan 4.538,--, dan geldt dat als algemeen gebruikelijk en telt de waarde dus niet mee, is het hoger dan telt het waarde boven dit bedrag mee; Opmerking. De ANWB koerslijst hanteert verschillende tabellen. Auto kopen en auto verkopen. De waarde bij de tabel Auto verkopen dient te worden gehanteerd. Immers over dit bedrag kan belanghebbende bedingen en dus eventueel over beschikken. Het voertuig of bezitting met de hoogste waarde geldt voor de vrijlating, alle volgende worden volledig meegenomen als vermogen. Dus indien iemand meerdere auto s op naam heeft kan er slechts 1 keer een vrijlating worden toegepast. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 11

12 Bijlage 3 Hoe om te gaan met de bewaking van de inschrijving als werkzoekende bij UWV Werkbedrijf? Allereerst zal er een eenmalige kleine opschoning benodigd zijn. Dit betekent dat er in de maand oktober een lijst met alle actieve klanten moet worden gedraaid door de administratie. Vervolgens moeten alle klanten uitgezocht worden welke wel een plicht tot inschrijving bij UWV Werkbedrijf hebben. Daarna kan er van deze groep (die ingeschreven dient te staan) een uitdraai worden gemaakt van SUWInet zodat de geldigheid kan worden geverifieerd. De datum wordt opgenomen (als deze nog niet in systeem staat) in CIVISION. Degenen die niet meer ingeschreven staan worden aangeschreven. Er dient daarbij beoordeeld te worden of er sprake is van maatregelwaardig gedrag/waarschuwing. Nadat alle klanten bij langsgelopen zijn worden bij alle klanten een HC gepland in de maanda van verlopen van inschrijfdatum, met als enige doel check inschrijving. Door dit consequent bij te houden is er na de eerste actie slechts een kleine handeling gedurende het jaar gewenst. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 12

13 Bijlage 4 Onderzoeken nieuwe stijl. Indien er bijzonderheden zijn, of een onduidelijkheid, dan dient daarover kort gerapporteerd te worden. Tevens moet er dan een conclusie worden getrokken of dit voor rechtmatigheid gevolgen heeft. Middels onderstaande controlelijst wordt er een beoordeling van een lopend dossier gegeven. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 13

14 1. Dossierstudie Bijzonderheden vanuit doorlopen dossier? JA NEE Suwinet Uitdraai maken, bijzonderheden? 3. Risicoprofielen Valt cliënt binnen profiel? 4. Rofjes afgelopen 12 maanden Bijzonderheden? 5. Inschrijving UWV Werkbedrijf Correct ingeschreven? 6. RDW Bijzonderheden? 7. Norm Correcte norm? 8. Woonsituatie Bijzonderheden? (ook gba) 9. Inkomsten Bijzonderheden/correct? 10. DUO Bijzonderheden? Wat is na doorlopen van alle controle-elementen de conclusie? Groen > Geen verdere actie, dossier akkoord. Oranje > Beoordelen of er actie noodzakelijk is, vervolgens afrapporteren. Rood > Overleg met BOA/SR over al dan niet actie, vervolgens afrapporteren en eventueel vervolgonderzoek plannen. Handhavings- en controleplan 2011 gemeente Haren WWB, WIJ en IOAW 14