HANDHAVINGSVERORDENING WET WERK EN BIJSTAND EN WET INVESTEREN IN JONGEREN DE WOLDEN 2010

Transcriptie

1 Nr. XI / 7C HANDHAVINGSVERORDENING WET WERK EN BIJSTAND EN WET INVESTEREN IN JONGEREN DE WOLDEN 2010 De raad van de gemeente De Wolden; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 12 mei 2010; gelet op artikel 147, eerste lid en 212 van de Gemeentewet, artikel 12, eerste lid, onder c van de Wet Investeren in Jongeren en artikel 8a Wet werk en bijstand, welk artikel bepaalt dat de gemeente bij verordening regels stelt voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand, alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet; BESLUIT: vast te stellen de Handhavingsverordening Wet werk en bijstand en Wet Investeren in Jongeren. Artikel 1 Begripsomschrijving a. De wet: de Wet werk en bijstand, de Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte werkloze Werknemers, de Wet Inkomensvoorziening Oudere en gedeeltelijk Arbeidsongeschikte gewezen Zelfstandigen, het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004, de Wet inkomensvoorziening kunstenaars, de Wet Investeren in Jongeren. b. Belanghebbende: de persoon die recht heeft of had op een uitkering op grond van de wet. c. Het college: het college van burgemeester en wethouders van De Wolden. d. Gemeente: gemeente De Wolden e. Inkomensvoorziening: de voorziening als bedoeld in Hoofdstuk 3 van de WIJ; f. Handhaven: het bewerkstelligen dat de wet wordt nageleefd. g. Fraude: het ten onrechte geheel of gedeeltelijk ontvangen van een uitkering door het verstrekken van onjuiste of onvolledige inlichtingen aan de afdeling sociale zaken. h. Misbruik: het in strijd met de wettelijke voorschriften ontvangen van een uitkering dan wel een inkomensvoorziening dan wel een werkleeraanbod, waarbij het ten onrechte ontvangen aan de klant is te wijten. i. Oneigenlijk gebruik: het ontvangen van een uitkering volgens de regels van de wet, maar in strijd met of buiten de bedoeling die bij de totstandkoming van die wet heeft bestaan. j. Benadelingsbedrag: het bedrag aan kosten van uitkeringen dan wel inkomensvoorzieningen, de kosten van een werkleeraanbod en uitkeringen uit aanverwante regelingen, dat ten onrechte of tot een te hoog bedrag is verleend. raadsbesluit verordening handhaving WWB en WIJ.doc Pagina 1 van 6

2 Artikel 2 Opdracht aan het college 1. Het college zorgt voor de rechtmatige en doelmatige uitvoering van de wet, waaronder de bestrijding van fraude en tevens van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet. 2. Het college draagt zorg voor het opstellen van een controleplan waarin ten minste is beschreven: a. hoe het college handhaaft, b. hoe het college bewerkstelligt dat fraude, misbruik en oneigenlijk gebruik vroegtijdig worden onderkend en c. hoe gesignaleerde fraude, misbruik en oneigenlijk gebruik worden afgehandeld. Artikel 3 Het opleggen van een maatregel Als de belanghebbende onjuiste, onvolledige of in het geheel geen inlichtingen verstrekt die van belang zijn of kunnen zijn voor de hoogte, de duur van of het recht op bijstand, een inkomensvoorziening of een werkleeraanbod, verlaagt het college de uitkering conform de Maatregelenverordening Wet werk en bijstand of de Maatregelenverordening Wet Investeren in Jongeren, onverminderd de eventuele terugvordering van ten onrechte ontvangen bijstand. Artikel 4 Terugvordering 1. Het college vordert de kosten van bijstand van belanghebbende terug overeenkomstig de artikelen 58 tot en met 60 van de Wet werk en bijstand dan wel hoofdstuk 7 van de WIJ en indien van toepassing overeenkomstig de artikelen 78 tot en met 90 van de Algemene bijstandswet. Artikel 5 Aangifte Openbaar Ministerie Leidt het niet nakomen van de informatieverplichting door de belanghebbende tot een benadelingbedrag dat hoger is dan de aangifterichtlijn, dan is het college verplicht aangifte te doen bij het Openbaar Ministerie, zodat proces-verbaal wordt opgemaakt. Artikel 7 Verantwoording Het college informeert de gemeenteraad jaarlijks over de uitvoering en resultaten op het gebied van handhaving. Artikel 8 Inwerkingtreding De Verordening treedt in werking met ingang van 1 juli 2010; Artikel 9 Citeertitel Deze verordening kan worden aangehaald als: Handhavingsverordening Wet Werk en Bijstand en Wet Investeren in Jongeren De Wolden Zuidwolde, 27 mei 2010 De raad voornoemd, griffier, drs. I.J. Gehrke voorzitter, P.H. Snijders 2

3 Toelichting Toelichting op wettelijke bepalingen De plicht om een fraudeverordening te maken stond niet in het wetsvoorstel Wet werk en bijstand (WWB). Per amendement van het Tweede Kamerlid Weekers werd deze verplichting alsnog toegevoegd onder artikel 8a van de WWB. Als reden hiervoor kan worden aangegeven dat gemeenten tot 1 januari 2004 verplicht waren hun fraudebeleid op te nemen in een jaarlijks door de raad vast te stellen beleidsplan Algemene bijstandswet. Met de invoering van WWB is deze verplichting komen te vervallen. Om te waarborgen dat het onderwerp handhaving van WWB en fraudebestrijding onder de aandacht van het gemeentebestuur blijft, is artikel 8a alsnog toegevoegd en zijn gemeenten verplicht een fraudeverordening op te stellen. Artikel 8a WWB luidt: De gemeenteraad stelt in het kader van het financiële beheer bij verordening regels voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van bijstand alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van de wet. Op grond van artikel 2 lid 2 Invoeringsregeling WWB, Staatscourant 21 oktober 2003, nr. 203, moet de in artikel 8a WWB genoemde verordening uiterlijk 31 december 2004 zijn vastgesteld. De Wet investeren in jongeren en handhaving Op 1 oktober 2009 treedt de Wet investeren in jongeren (WIJ) in werking. Doelstelling van deze wet is de duurzame arbeidsparticipatie in regulier werk van jongeren tot 27 jaar. Om dit te bereiken is in de wet een recht op een zogenaamd werkleeraanbod vastgelegd. Het werkleerrecht berust op de uitgangspunt dat jongeren die goed geschoold zijn en over voldoende kwalificaties beschikken gemakkelijker aan het werk zullen komen en daardoor zelfstandig in hun levensonderhoud kunnen voorzien. De WIJ verplicht gemeenten om te investeren in de arbeidsinschakeling van alle jongeren, ook bij een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Daartoe moeten gemeenten jongeren in beginsel een werkleeraanbod doen. Afgeleide van het werkleeraanbod is een inkomensvoorziening voor jongeren vanaf 18 jaar als de jongere onvoldoende inkomsten heeft. Deze inkomensvoorziening is alleen beschikbaar als het werkleeraanbod wegens in de persoon van de jongere gelegen of niet verwijtbare omstandigheden zijnerzijds geen optie is, dit aanbod onvoldoende inkomsten genereert of er nog geen werkleeraanbod kan worden gedaan. De samenhang tussen het werkleeraanbod enerzijds en de inkomensvoorziening anderzijds is een bepalend element in de WIJ. De relatie tussen werken/leren en een uitkering is fundamenteel anders dan de WWB, waarbij het recht op bijstand vooropstaat met als afgeleide de plicht tot arbeidsparticipatie. Met de WIJ wordt een paradigmawisseling beoogd: is het uitgangspunt in de WWB een uitkering, mits in de WIJ is dit omgedraaid en geldt als uitgangpunt geen uitkering, tenzij. Waar het college de opdracht heeft gekregen om de WIJ uit te voeren, is het de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad om een vijftal verordeningen vast te stellen. De Handhavingsverordening is één van die verordeningen. 3

4 Handhavingsverordening Met deze verordening wordt invulling gegeven aan de in artikel 12 van de Wet investeren in jongeren (WIJ) gegeven opdracht om regels te stellen met betrekking tot het bestrijden van misbruik en oneigenlijk gebruik van de Wet investeren in jongeren. Het behoort tot de gemeentelijke beleidsvrijheid om daarin eigen beleidskeuzes te maken. Het gemeentelijk beleid over misbruik en oneigenlijk gebruik in het kader van de WWB is reeds in de Handhavingsverordening vastgelegd. Vastgesteld is dat dit beleidskader ook toepasbaar is op de uitvoering van de WIJ. Mede gelet op de grote verwantschap tussen beide wetten wordt daarom het handhavingsbeleid voor de WIJ opgenemen in de Handhavingsverordening WWB. Deze krijgt daardoor ook een andere naam en zal voortaan Handhavingsverordening WWB en WIJ heten. Toelichting op het beleid van De Wolden Handhaving en aanverwante regelgeving Het college moet in een plan aangeven hoe zij misbruik wil voorkomen en hoe aan de eisen van rechtmatigheid moet worden voldaan. Er ligt een duidelijke relatie met de Maatregelenverordening en met de beleidsregels over terugvordering. De raad stelde de Maatregelenverordening vast op 24 juni In de Maatregelenverordening is aangegeven hoe gemeente omgaat met geconstateerde verwijtbare gedragingen. Oftewel: met hoeveel procent verlaagt de gemeente de uitkering en hoe lang duurt deze verlaging van de bijstandsuitkering. Met de invoering van de WIJ is er ook een Maatregelverordening WIJ opgesteld. In deze Verordening handhaving Wet Investeren in Jongeren Wet werk en bijstand ligt de nadruk op de handhaving. Met andere woorden: hoe handhaaft de gemeente, hoe wordt misbruik en fraude voorkomen en op welke wijze spoort de gemeente frauduleus gedrag op? Een goed handhavingsbeleid kan de uitgaven op het budget Inkomensdeel WWB beperken. Het behaalde resultaat kan bijvoorbeeld worden ingezet voor armoedebestrijding en reïntegratie. Naast de relatie met maatregelenbeleid heeft handhaving ook een relatie met het terugvorderen en verhalen van verleende bijstand. In de toelichting op de betreffende artikelen wordt hierop nader ingegaan. Controleplan hoogwaardig handhaven Met de invoering van de Wet werk en bijstand (Wwb) in 2004 kregen de gemeenten de vrijheid om zelf de controlesystematiek in te richten. De Wolden heeft dit gedaan door een controleplan Wwb op te stellen en te laten vaststellen door het college (2 november 2004). Voor de Ioaz en Ioaw bleven de controleregels van toepassing zoals opgenomen in de Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften Ioaw, Ioaz en Bbz (Rau). Met ingang van 1 januari 2010 is deze verplichting afgeschaft en mogen gemeenten ook voor de Ioaw en Ioaz zelf een controleplan opstellen. Hiertoe is een nieuw controleplan opgesteld waarin ook de Wet investeren in Jongeren (WIJ) wordt meegenomen. Vermindering van administratieve lasten en verantwoording is een belangrijk knelpunt voor burgers. Door beide controleplannen samen te voegen, de administratieve lasten te verminderen en de verantwoordingsystematiek aan te passen, sluit het nieuwe controleplan beter aan bij de huidige werkwijze en dienstverlening van de afdeling Samenleving. Het controleplan is in werking getreden op 1 januari

5 Toelichting op de artikelen Artikel 1 Definities Dit artikel bevat enkele begripsomschrijvingen. Het is zeer waarschijnlijk dat enkele wetten, genoemd onder a. in de loop van de tijd wijzigen, vervallen, of vervangen worden door andere wetten. De strekking van deze verordening is dat deze geldt voor alle wetten die betrekking hebben op de verstrekking van bijstandsuitkeringen. Artikel 2 Opdracht aan college Dit artikel legt bij het college de verantwoordelijkheid neer voor een rechtmatige en doelmatige uitvoering van de Wet werk en bijstand en de overige in artikel 1 sub a. genoemde wetten. Artikel 3 Het opleggen van een maatregel Door dit artikel wordt het verband gelegd tussen de Maatregelenverordeningen WWB en WIJ en de Verordening Handhaving Wet Investeren in Jongeren en Wet werk en bijstand. Zoals ook in paragraaf 2 van de toelichting is verwoord ligt de regelgeving in beide verordeningen in het verlengde van elkaar. In materieel opzicht is voor het maatregelenbeleid de desbetreffende verordening bepalend. Zoals is vermeld in de toelichting op artikel 1 is de strekking van de verordening dat deze ook geldt voor de wetten IOAW, IOAZ, Bbz en WIJ. Hieruit volgt dat indien de belanghebbende een uitkering op grond van één van deze wetten ontvangt een maatregel wordt opgelegd volgens het Maatregelenbesluit Abw, IOAW en IOAZ of een boete volgens het Boetebesluit sociale zekerheidswetten. Artikel 4 Terugvordering Terugvordering van teveel dan wel ten onrechte betaalde bijstand was op grond van de Algemene bijstandswet voor de gemeenten een verplichting. De WWB legt deze verplichting niet meer op. Artikel 58 WWB bepaalt namelijk dat het college kan terugvorderen. Hierdoor is terugvordering een bevoegdheid van gemeenten geworden. Het uitgangspunt is immers dat het financiële risico van de bijstandsverleningen volledig bij de gemeente ligt. De gemeente moet de afweging maken of zij vindt dat ten onrechte bijstand moet worden teruggevorderd. Bij deze afweging kunnen rechtsnormen en uitvoeringskosten een rol spelen. Het college besloot op grond van haar bevoegdheid van artikel 58 WWB op 6 januari 2004 Beleidsregels terugvordering WWB met daarbij behorende rekenregels en interne richtlijnen vast te stellen. Hiermee is algemeen geldend beleid vastgesteld dat gemeente De Wolden in principe ten onrechte betaalde bijstand terugvordert. In artikel 4 wordt het terugvorderingsbeleid in samenhang met het aan handhaven verwante overige beleid door middel van een door de raad vastgestelde verordening bekrachtigd. Artikel 8 lid 2 regelt dat deze bekrachtiging terugwerkt tot 1 januari Zoals is vermeld in de toelichting op artikel 1 is de strekking van de verordening dat deze ook geldt voor de wetten IOAW, IOAZ, Bbz en de WIJ. Hieruit volgt dat indien de belanghebbende een IOAW/Z- uitkering ontvangt, deze wordt teruggevorderd volgens de artikelen 25 tot en met 31 IOAW/Z. Voor het Bbz 2004 is hoofdstuk VI van toepassing. Voor deze regelingen geldt ook na 1 januari 2004 de verplichte terugvordering, zoals deze ook tot 1 januari 2004 voor de Abw gold. Voor de WIJ geldt hoofdstuk 7 van de wet. Artikel 5 Aangifte Openbaar Ministerie 5

6 Bij zwaardere fraudes past het niet meer om de uitkering te verlagen. Het Openbaar Ministerie heeft een grensbedrag gesteld van euro (per ). Wanneer het benadelingsbedrag hoger is dan deze grens en er is sprake van fraude, dan wordt aangifte gedaan van valsheid in geschrifte en sociale zekerheidsfraude bij het OM. Artikel 5 regelt dat het college in elk geval verplicht is aangifte te doen voor fraudebedragen die boven de aangifterichtlijn uitstijgen. Artikel 7 Verantwoording Het college informeert de gemeenteraad jaarlijks, in de verantwoording over het beleid en de uitvoering van de Wet werk en bijstand, over de uitvoering en de resultaten op het gebied van handhaving. Deze verantwoording kan bijvoorbeeld in de vorm van een jaarverslag. Artikel 8 Inwerkingtreding Dit artikel regelt de data van inwerkingtreding. 6