Tips voor de leerkracht. De Streek Centraal

Transcriptie

1 De Streek Centraal Inleiding De Streek Centraal is een nieuw erfgoedproject voor leerlingen uit groep 5 en 6 in Overijssel. Centraal staan aspecten uit het dagelijks leven die typisch zijn voor de directe omgeving van de leerlingen. Welke onderwerpen maken van hun woonomgeving, ook echt hun streek? De Streek Centraal is een uniek Overijssels concept, en mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel en een aantal gemeentes. Het concept is overal hetzelfde, maar de invulling is in iedere gemeente anders. Immers, in iedere gemeente zijn het andere onderwerpen die typisch zijn voor die omgeving. Leerdoelen Het Historisch Centrum Overijssel wil met De Streek Centraal de volgende leerdoelen bereiken: leerlingen leren het (im)materieel erfgoed in hun omgeving herkennen leerlingen leren hoe je het dagelijks leven vanuit erfgoedperspectief kunt bekijken leerlingen leren open te staan voor verschillende tradities en zich zo een sociale identiteit te vormen leerlingen leren werken met primaire historische bronnen leerlingen leren samenwerken leerlingen leren de opgedane kennis te verwerken in een eindproduct Met deze leerdoelen sluit De Streek Centraal aan bij de kerndoelen van het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld. In dit leergebied oriënteren leerlingen zich op zichzelf, op hoe mensen met elkaar omgaan, hoe ze problemen oplossen en hoe ze zin en betekenis geven aan hun bestaan. Leerlingen oriënteren zich op de natuurlijke omgeving en op verschijnselen die zich daarin voordoen. Leerlingen oriënteren zich ook op de wereld, dichtbij, veraf, toen en nu en maken daarbij gebruik van cultureel erfgoed. Op lokaal niveau sluit het project zoveel mogelijk aan bij reeds bestaande erfgoedprojecten, de gebruikte methodes en lokale ontwikkelingen zoals de plaatselijke canon. Het Historisch Centrum Overijssel vindt het belangrijk dat leerlingen op jonge leeftijd ontdekken dat geschiedenis zich niet in de leerboeken afspeelt op plaatsen ver van huis maar dat het verleden ook tastbaar en herkenbaar in de eigen omgeving te vinden is.

2 Opzet van het project De Streek Centraal bestaat uit vier uitgewerkte thema s. De thema s kennen activerende opdrachten die deels in de klas en deels daarbuiten uitgevoerd kunnen worden. Alle opdrachten zijn ontwikkeld door het Historisch Centrum Overijssel, in nauwe samenwerking met lokale erfgoedinstellingen: historische verenigingen en musea. U kunt ervoor kiezen alle thema s uit te voeren, of per jaar of periode een keuze te maken uit de onderwerpen. De Streek Centraal in de gemeente Hengelo, suggesties en informatie per thema Naar de kermis Lessen voor groep 5 en 6 In dit thema staat de Lambertuskermis in Hengelo centraal. De leerlingen ontdekken dat de kermis een echte traditie in Hengelo is. Ze interviewen onder andere hun ouders en grootouders over hun ervaringen met de kermis. Ook brengen de kinderen een bezoek aan de Sint Lambertusbasiliek, waar ze een rondleiding krijgen. Als verwerking ontwerpen de leerlingen een kermisattractie voor de toekomst. Les 1: De kermis in Hengelo vroeger en nu (introductieles in de klas) Tijd: 60 minuten in de klas + afnemen interviews Benodigdheden: werkbladen voor de leerlingen, scharen, lijm. Lesonderdelen: opdracht foto s in chronologische volgorde leggen, opdracht met oude kaart, definitie erfgoed bespreken, voorbereiden buitenles. Opdracht 1 Verdeel de klas in groepjes door het aantal leerlingen door vier te delen. Kopieer de afbeeldingen voor ieder groepje en knip ze los. Deel de afbeeldingen willekeurig uit aan de leerlingen in de klas. Het is de bedoeling dat de leerlingen zelf door de klas gaan lopen en drie klasgenoten vinden die ieder een ander plaatje hebben. Zo ontstaat er een groepje van vier kinderen, die ieder een afbeelding van de kermis uit een andere periode hebben. De leerlingen denken vervolgens na over het verband tussen de afbeeldingen en leggen de afbeeldingen in chronologische volgorde. De juiste volgorde van de afbeeldingen is: Zweefmolen met paard achtbaankarretje draaimolen Mission Space.

3 Opdracht 2 Als vroeger na jarenlange bouw een kerk gereed was, werd een kerk met een kerckemisse ingewijd. Hier hoorden processies en andere feestelijkheden, die zich buiten de kerk afspeelden, bij. Meestal duurde een kerckemisse een aantal dagen. r kwamen veel handelaren, toneelspelers, kunstenmakers, waarzegsters etc. op af. Vaak werd dit festijn ieder jaar, rond de naamdag van de heilige waar de kerk naar vernoemd was, herhaald. De kerckemisse groeide uiteindelijk uit tot de kermis. De naam kermis is hier van afgeleid. Waarschijnlijk is de Lambertuskermis in Hengelo niet voortgekomen uit de kerckemisse van de Sint Lambertusbasiliek, maar was de kermis een verlengstuk van de jaarmarkt, die ieder jaar in september in Hengelo gehouden werd. Toch is de kermis in Hengelo naar de kerk vernoemd. Dit komt omdat de kermis oorspronkelijk voor de kerk gehouden werd. Opdracht 3 In deze opdracht interviewen de leerlingen hun ouders en grootouders of een ander ouder persoon over hun ervaringen met de kermis in Hengelo. Geef tijdig aan dat de leerlingen interviews gaan houden. Dan hebben ze tijd om een afspraak met hun grootouders of een ander ouder persoon voor een interview te maken. Bespreek de resultaten van de interviews in de klas. Wat zijn de grootste verschillen? n wat is er in de loop der tijd juist hetzelfde gebleven op de kermis? Leg de leerlingen na opdracht 3 de volgende definitie van erfgoed voor: Sporen uit het rijke verleden van Hengelo, die je nog steeds kunt terugvinden in gebouwen, feesten, liedjes, verhalen, bijzondere plekken en in het landschap. Het zijn de schatten van Hengelo. Soms zichtbaar, soms een beetje verborgen. Vraag de leerlingen waarom de kermis van Hengelo erfgoed is. Vraag de leerlingen of zij andere voorbeelden van erfgoed in Hengelo kunnen noemen.

4 Les 2: Naar de St. Lambertusbasiliek (kernles op locatie) Tijd: 90 minuten Benodigdheden: - Lesonderdelen: rondleiding door de St. Lambertusbasiliek, eventueel uitbreiding met afsluitend bezoek aan het Historisch Museum Hengelo. Opdracht 4 Omdat in veel gevallen de kermis vanuit de kerk ontstaan is, brengt u met de klas een bezoek aan de Sint Lambertusbasiliek. Daar wordt u rondgeleid door pastoor Smits, die ieder jaar met de burgemeester van Hengelo de Lambertuskermis opent. U kunt een afspraak voor deze rondleiding maken met pastoor Smits via: Telefoon: mail: p.ksmits@hetnet.nl Informeer bij het Historisch Museum Hengelo naar de mogelijkheden om de buitenles af te sluiten met een korte les over de kermis. U kunt hiervoor contact opnemen met: Historisch Museum Hengelo Beekstraat DP Hengelo Voorbereiden buitenles: Zorg voor voldoende begeleiding. Leg de leerlingen uit wat ze gaan doen en waar ze naar toe gaan. (wijs het aan op de kaart). Les 3: De kermis in de toekomst (reflectieles in de klas) Tijd: 120 minuten Benodigdheden: kopieën dje met zijn petje op en af, knutselmaterialen. Lesonderdelen: terugblik, verwerkingsopdracht. Opdracht 5 Als verwerkingsopdracht speelt u het spel dje op, dje af met de leerlingen. Kopieer de afbeelding van dje met zijn petje op en dje met zijn petje af. Deze vindt u na opdracht 6 in de handleiding. Hang de afbeeldingen ieder aan één kant van het lokaal. Stel de vragen en laat de leerlingen naar het dje van hun keuze lopen. Leerlingen die het antwoord fout hebben gaan weer zitten. Het dikgedrukte antwoord is het juiste antwoord.

5 Vragen: 1. De Lambertuskermis in Hengelo is een traditie. dje op: waar dje af: niet waar 2. Vroeger werd een hond gebruikt om de zweefmolen te laten draaien. dje op: waar dje af: niet waar. 3. De kerk en de kermis hoorden vroeger vaak bij elkaar. dje op: waar dje af: niet waar 4. De Lambertuskermis is vernoemd naar de Sint Lambertusbasiliek. dje op: waar dje af: niet waar 5. De kermis werd vroeger op de Markt en in de Brinkstraat gehouden. dje op: waar dje af: niet waar Opdracht 6 Inventariseer samen met de leerlingen vooraf wat er zoal op de kermis te vinden is. Verdeel de soorten attracties, eettentjes, kraampjes etc. over de leerlingen. Op die manier ontstaat er een gevarieerde kermis. Begin tijdig met het verzamelen van knutselmaterialen. xtra tips: Uitzending van Vroeger&Zo over de kermis: (op tv > uitzending terugkijken > de geschiedenis van de kermis) Kort fragment van Schooltv over de geschiedenis van de kermis: Via de website van het klokhuis ( kunt u twee afleveringen over de kermis bekijken: Kermisattracties nu en het leven van een kermiskind. Zoekwoord: kermis Helmig Kleerebezem, en droomwereld in de metaalstad. De Hengelose kermis (Hengelo 2010). Prachtig boek met veel achtergrondinformatie en foto s over de kermis in Hengelo.

6 Algemene informatie

7 D S T R K C N T R A A L 08:19 Pagina 7 Bron: Nationaal Archief afkomstig van Helmig Kleerebezem Bron: Nationaal Archief Afbeeldingen bij opdracht 1, Naar de kermis! afkomstig van Chris Kramer *Docentendeel 5-6

8 Het gemeentewapen Lessen voor groep 5 en 6 Iedere gemeente heeft een gemeentewapen. Hoe ziet het wapen van Hengelo er uit? n wat zeggen de afbeeldingen in het wapen over Hengelo? De leerlingen verdiepen zich in dit thema in het gemeentewapen, beklimmen de toren van het gemeentehuis en ontwerpen een wapen voor hun eigen familie. Les 1: Hengelo krijgt een gemeentewapen (introductieles in de klas) Tijd: minuten Benodigdheden: werkbladen, scharen, lijm. Lesonderdelen: opdracht met puzzel gemeentewapen, opdracht gemeentewapen analyseren, definitie erfgoed bespreken, voorbereiden buitenles. Opdracht 1 Verdeel de klas in groepjes door het aantal leerlingen door vier te delen. Kopieer de afbeelding voor ieder groepje en knip de delen los. Deel de plaatjes willekeurig uit aan de leerlingen in de klas. Het is de bedoeling dat de leerlingen zelf door de klas gaan lopen en drie klasgenoten vinden die ieder een ander plaatje hebben. Zo ontstaat er een groepje van vier kinderen, die ieder een deel van de afbeelding van het gemeentewapen hebben. De leerlingen denken vervolgens na over het verband tussen de plaatjes en puzzelen het gemeentewapen in elkaar. Leg de leerlingen vervolgens uit dat: Iedere gemeente in Nederland een wapen heeft. Op het wapen staan tekens die belangrijk zijn voor een gemeente. Ze vertellen iets over de geschiedenis van een gemeente. Ook steden en adellijke families hebben een wapen. Het gebruik van wapens komt al uit de riddertijd. Ridders voerden een gekleurd teken op hun wapenschild, zodat ze in harnas gemakkelijk herkend konden worden. Zo liepen ze tijdens gevechten niet het risico dat ze aangevallen zouden worden door een bevriende ridder, die niet kon zien wie er onder het harnas zat. Op is een voorbeeld van een wapen uit de riddertijd te zien.

9 *Docentendeel D S T R K C N T R A A L 08:19 Pagina 9 Afbeelding bij opdracht 1, Het gemeentewapen

10 Opdracht 2 Na afloop van deze opdracht kunt u een filmpje op You Tube bekijken waarin de burgemeester van Hengelo uitleg over het gemeentewapen geeft. Leg de leerlingen na het maken van de opdracht de volgende definitie van erfgoed voor: Sporen uit het rijke verleden van Hengelo, die je nog steeds kunt terugvinden in gebouwen, feesten, liedjes, verhalen, bijzondere plekken en in het landschap. Het zijn de schatten van Hengelo. Soms zichtbaar, soms een beetje verborgen. Vraag de leerlingen waarom het gemeentewapen van Hengelo erfgoed is. Vraag de leerlingen of zij andere voorbeelden van erfgoed in Hengelo kunnen noemen. Les 2: Naar het gemeentehuis (kernles op locatie) Tijd: 90 minuten Benodigdheden: werkbladen, pen of potlood Lesonderdelen: zoektocht naar het gemeentewapen en beklimmen van de toren van het gemeentehuis. Opdracht 3 In deze les gaat u met de leerlingen de toren van het gemeentehuis beklimmen. Hiervoor kunt u een afspraak maken met de bodes van het gemeentehuis via telefoonnummer Vraag naar dhr. H. Veltman of een andere bode. Voorbereiden buitenles: Zorg voor voldoende begeleiding. Leg de leerlingen uit wat ze gaan doen en waar ze naar toe gaan. (wijs het aan op de kaart). Bekijk de werkbladen voor buiten samen. Les 3: Jouw familiewapen (reflectieles in de klas) Tijd: minuten Benodigdheden: kopieën van dje met zijn petje op en af, werkbladen en teken- plus knutselmaterialen. Lesonderdelen: terugblik, verwerkingsopdracht.

11 Opdracht 4 Als verwerkingsopdracht speelt u het spel dje op, dje af met de leerlingen. Kopieer de afbeelding van dje met zijn petje op en dje met zijn petje af. Hang de afbeeldingen ieder aan één kant van het lokaal. Stel de vragen en laat de leerlingen naar het dje van hun keuze lopen. Leerlingen die het antwoord fout hebben gaan weer zitten. De dikgedrukte antwoorden zijn juist. Zie voor de afbeeldingen van dje de lesbrief over de kermis. 1. Het gemeentewapen is niet aan de buitenkant van het gemeentehuis van Hengelo te zien. dje op: dit is waar dje af: dit is niet waar 2. Blauw is een belangrijke kleur in het gemeentewapen. dje op: dit is waar dje af: dit is niet waar. 3. De symbolen in het gemeentewapen van Hengelo zijn: dje op: leeuw, bijenkorf met bijen, beek dje af: bijenkorf met bijen, korenaren en een beek 4. De afbeelding van het gemeentewapen wordt nu niet meer gebruikt. dje op: dit is waar dje af: dit is niet waar 5. De beek in het gemeentewapen staat symbool voor: dje op: de beken in Hengelo dje af: de beken in de provincie Overijssel Opdracht 5 Zorg tijdig voor voldoende knutselmaterialen. Laat de leerlingen wat over hun familiewapen vertellen. Hang daarna alle wapens in de klas op.

12 Muziek maken Lessen voor groep 5 en 6 De fabriek van Stork heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Hengelo. De bazen van Stork streefden naar een sociaal beleid. Ze organiseerden veel voor hun arbeiders. Zo werd ook muziekvereniging Armonia opgericht. In dit thema leren de leerlingen niet alleen over Armonia als muziekvereniging, maar bekijken ze de oprichting ook in breder perspectief door andere voorzieningen van Stork te bestuderen. Deze les sluit goed aan bij de les die de leerlingen in groep acht volgen over de herbestemming van erfgoed. Ook hier wordt Stork behandeld. Voor meer informatie over Stork kunt u kijken op de website van het Historisch Centrum Overijssel. Ga naar: vervolgens naar: Het verhaal over en kies dan Fotocollectie Stork. Les 1: De muziekvereniging van Stork (introductieles in de klas) Tijd: 60 minuten Benodigdheden: werkbladen, A3-papier, scharen, lijm. Lesonderdelen: opdracht puzzel met oude foto, opdracht fotoanalyse, bespreken definitie erfgoed, filmles, opdracht oude foto s, voorbereiden buitenles. Opdracht 1 Verdeel de klas in groepjes door het aantal leerlingen door zes te delen. Kopieer de afbeelding voor ieder groepje en knip ze los. Deel de plaatjes willekeurig uit aan de leerlingen in de klas. Het is de bedoeling dat de leerlingen zelf door de klas gaan lopen en vijf klasgenoten vinden die ieder een ander plaatje hebben. Zo ontstaat er een groepje van zes kinderen. De leerlingen denken vervolgens na over het verband tussen de afbeeldingen. De puzzelstukjes vormen samen een oude foto van muziekvereniging Armonia.

13 *Docentendeel D S T R K C N T R A A L 08:19 Pagina 13 Afbeelding bij opdracht 1, Muziek maken Bron: Fotocollectie Stork, Historisch Centrum Overijssel

14 Opdracht 2 Leg de leerlingen na het maken van opdracht 2 de volgende definitie van erfgoed voor: Sporen uit het rijke verleden van Hengelo, die je nog steeds kunt terugvinden in gebouwen, feesten, liedjes, verhalen, bijzondere plekken en in het landschap. Het zijn de schatten van Hengelo. Soms zichtbaar, soms een beetje verborgen. Vraag de leerlingen waarom de muziekvereniging Armonia erfgoed is. Vraag de leerlingen of zij andere voorbeelden van erfgoed in Hengelo kunnen noemen. Opdracht 3 U kunt de film over de het feest ter gelegenheid van de geboorte van prinses Beatrix uit 1938 downloaden via de website van het Historisch Centrum Overijssel: Ga naar: Toets vervolgens bij zoeken code BB06747 in. Laat de leerlingen de film eerst een keer bekijken zonder vragen. Geef de kinderen dan vijf minuten de tijd om de vragen te lezen en start de film opnieuw op. Opdracht 4 Bespreek de ideeën van de leerlingen klassikaal aan de hand van de posters die ze gemaakt hebben. Hang de posters in de klas op. Voorbereiden buitenles: Zorg voor voldoende begeleiding. Leg de leerlingen uit wat ze gaan doen en waar ze naar toe gaan. (wijs het aan op de kaart). Bekijk de werkbladen voor buiten samen.

15 Les 2: Op zoek naar het Verenigingsgebouw Tijd: 60 minuten Benodigdheden: werkbladen, pen of potlood, eventueel fototoestel. Lesonderdelen: naar buiten met een kijkkaart. Opdracht 5 U brengt met de leerlingen een bezoek aan het oude Verenigingsgebouw van Stork, waar ook Armonia speelde. De leerlingen vergelijken oude foto s van de plek met de huidige situatie. U vindt het oude Verenigingsgebouw aan de Berfloweg 1. Voorbereiden buitenles: Zorg voor voldoende begeleiding. Leg de leerlingen uit wat ze gaan doen en waar ze naar toe gaan. (wijs het aan op de kaart). Bekijk de werkbladen voor buiten samen. Les 3: Schrijf je eigen lied (reflectieles in de klas) Tijd: 60 minuten Benodigdheden: kopieën dje met zijn petje op en af, werkbladen, digitale schoolbord. Lesonderdelen: terugblik, verwerkingsopdracht. Opdracht 6 Als verwerkingsopdracht speelt u het spel dje op, dje af met de leerlingen. Kopieer de afbeelding van dje met zijn petje op en dje met zijn petje af. Hang de afbeeldingen ieder aan één kant van het lokaal. Stel de vragen en laat de leerlingen naar het dje van hun keuze lopen. Leerlingen die het antwoord fout hebben gaan weer zitten.

16 De dikgedrukte antwoorden zijn juist. Zie voor de afbeeldingen van dje de lesbrief over de kermis. De naam van de Muziekvereniging die door de bazen van Stork werd opgericht was: 1. dje op: Hercules dje af: Armonia 2. Armonia werd opgericht in: dje op: 1896 dje af: De leden van Armonia kon je herkennen aan hun kostuum. dje op: waar dje af: niet waar 4. In het begin zaten er alleen mannen en jongens bij de muziekvereniging. dje op: waar dje af: niet waar 5. De bazen van Stork organiseerden veel voor hun arbeiders omdat: dje op: ze dachten dat de arbeiders dan extra hun best deden in de fabriek. dje af: ze het belangrijk vonden dat de arbeiders zich niet zouden vervelen in hun vrije tijd. Opdracht 7 Bekijk vooraf aan het maken van deze opdracht het volgende filmpje op de website van Schooltv: Speelt u zelf een instrument? Of zijn er leerlingen die een instrument bespelen? Laat ze het instrument mee naar school nemen om hun zelfgeschreven liedje over Armonia te begeleiden. U kunt ook een songfestival organiseren waarbij de leerlingen hun liedjes voor schoolgenoten of ouders zingen.

17 r is post! Lessen voor groep 5 en 6 Dit thema gaat over communicatie vroeger en nu. De leerlingen beginnen met het versturen van post, dat vroeger onder andere met koetsen, postiljons en hondenkarren gebeurde. In het Twents Techniekmuseum Heim bestuderen de kinderen oude enveloppen en leren ze over andere vormen van communicatie, zoals seinen, bellen en berichten sturen met bijvoorbeeld what s app of sms. Ze sluiten het thema af met het spel Post voor de burgemeester. Les 1: versturen van post, vroeger en nu (introductieles in de klas) Tijd: 60 minuten Benodigdheden: werkbladen. Lesonderdelen: verhaal, opdracht met een oude kaart, bespreken definitie erfgoed, opdracht oude foto s, voorbereiden buitenles. Introductie: Introduceer het onderwerp in de klas aan het hand van een onderwijsleergesprek. Wat weten de leerlingen al van het versturen van post? n hebben ze een idee hoe dat vroeger ging? Opdracht 1 Lees het volgende verhaal voor in de klas: Uit het reisverslag van Jan, geschreven rond 1860: Moeder had een plek voor ons gereserveerd in de postkoets. Tegen koude voeten lag er op de bodem een flinke laag stro en hooi. Maar dat was niet genoeg. Daarom vroeg moeder om kruiken met warm water tegen de kou. De postkoets werd getrokken door vier paarden. Vlak voordat we vertrokken klom de koetsier op de bok. Gelukkig bleek de postiljon ook mee te gaan. De taak van de postiljon was de brieven bezorgen, die ook met de postkoets meegingen. Bij iedere brug en herberg blies hij een vrolijk liedje op zijn posthoorn. Dat zorgde voor wat afleiding op onze lange reis. Op sommige plekken werden er ook brieven en pakjes afgegeven of in ontvangst genomen. n stapten er mensen in en uit de postkoets. Alle koffers en kisten werden boven op de koets vastgesjord met een touw en met een groot zwart zeil afgedekt. Bij verschillende herbergen werden er andere paarden voor de koets gezet. De paarden die al een stuk gelopen hadden, mochten dan uitrusten. Moeder en ik gingen dan vaak iets eten en drinken in de herberg. n we konden er onze behoefte doen.

18 Als ik onderweg moest plassen, klopte mijn moeder tegen het raampje van de koets. De koets stopte dan, en de postiljon kwam van zijn stoel af. Hij droeg een grote jas met een kraag van bont. Om zijn voeten had hij gevoerde klompen tegen de kou. De postiljon zei dan tegen mij: kom maar, ik zal je wel helpen. Hij zette mij dan aan de kant van de weg of in het gras. Als ik s nachts moest plassen, was het enige licht dat van de sterren. Maar ik weet nog dat ik niet bang was in het donker. Ook herinner ik mij dat er een belangrijke man van de kerk bij ons in de postkoets kwam zitten. Na een tijdje viel hij in slaap. Ik liet moeder weten dat ik nodig moest plassen. Het was verschrikkelijk koud buiten en het sneeuwde, dus moeder zag er tegenop om mij naar buiten te laten. Uiteindelijk mocht ik bij moeder in het stro plassen. Ik deed het snel en netjes. De man van de kerk had niks gemerkt, of hij hield zich stil, dat weet ik niet zeker. Naar: U kunt de volgende vragen stellen als verwerking bij het verhaal: 1. Jacob en zijn moeder reizen met de postkoets. Is dit een vervoermiddel van vroeger of van nu? 2. Waarom ligt er hooi en stro op de bodem van de postkoets? 3. Wie bestuurt de postkoets? 4. Welke twee taken heeft de postiljon? 5. Wat gebeurt er wanneer de postkoets bij een herberg stopt? 6. Wat vind je het grootste verschil met reizen nu? Waarom? 7. Noem ook een overeenkomst (wat is hetzelfde?). 8. Wat is het grootste verschil met het bezorgen van de post nu? Opdracht 2 Op is de hele postkaart van Nederland tot in detail te bekijken. Ga naar deze website, klik op historisch onderzoek doen, zoek op postroute 1810, kies kaarten en klik op de afbeelding om deze te openen. Leg de leerlingen na het maken van opdracht 3 de volgende definitie van erfgoed voor: Sporen uit het rijke verleden van Hengelo, die je nog steeds kunt terugvinden in gebouwen, feesten, liedjes, verhalen, bijzondere plekken en in het landschap. Het zijn de schatten van Hengelo. Soms zichtbaar, soms een beetje verborgen. Vraag de leerlingen waarom de postroute door Hengelo erfgoed is. Vraag de leerlingen of zij andere voorbeelden van erfgoed in Hengelo kunnen noemen. Opdracht 3 Laat de leerlingen als aanvulling de kleding van de postbezorgers bekijken en vraag naar verschillen en overeenkomsten tussen het uniform van de postbodes vroeger en nu.

19 Les 2: Naar het museum (kernles op locatie) Tijd: 90 minuten Benodigdheden: werkbladen, pen of potlood. Lesonderdelen: bezoek aan het Twents Techniekmuseum HIM. Opdracht 4 U gaat met de klas naar het Twents Techniekmuseum HIM. Hier bestuderen de leerlingen verschillende manieren van communicatie door de eeuwen heen. Voor een bezoek aan het museum kunt u een afspraak maken via: Telefoon: , vragen naar Aniek Nijland. mail: a.nijland@techniekmuseumheim.nl De lessen kunnen ingepland worden op dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag, tussen 9.00 en De kosten bedragen 2,- per leerling. Voorbereiden van de buitenles: Zorg voor voldoende begeleiding. Leg de leerlingen uit wat ze gaan doen en waar ze naar toe gaan. (wijs het aan op de kaart). Bekijk de werkbladen samen. Neem de werkbladen mee naar het museum. Les 3: Post voor de burgemeester (reflectieles in de klas) Tijd: 45 minuten Benodigdheden: kopieën spelbord, spelregels en vragenkaartjes, pionnen, dobbelstenen. Lesonderdelen: het spelen van een spel met vragen. Opdracht 5 Verdeel de klas in groepjes van vier. Kopieer het spelbord voor ieder groepje. Zorg voor voldoende dobbelstenen en pionnen. xtra tips: Hoe worden postzegels gemaakt? Hoe worden pakjes verstuurd?

20 Antwoorden Naar de kermis! Opdracht 1 4. Kermisattracties door tijd heen. 6. eigen antwoord. Opdracht 2 2. Kerk. 3. Lambertuskerk. 4. De kermis is vernoemd naar de Lambertuskerk. Opdracht 3 igen antwoorden. Het gemeentewapen Opdracht 1 6. Het gemeentewapen. Opdracht 2 1. Blauw, geel, wit/zilver. 2. Bijenkorf, korenaren met zeis, beek, bijen. 3. Beek = symbool alle beken die door Hengelo stromen. Korenaren met zeis = symbool landbouw. Bijen en bijenkorf = symbool fabrieken. 4. herkenbaarheid. 5. igen antwoord. 6. Bijvoorbeeld: vergeeld, geschreven in plaats van op de computer uitgewerkt, taal, stempel Bijvoorbeeld: mooie krullende letters. 9. B. Opdracht 3 en 4 igen antwoorden.

21 Antwoorden Muziek maken Opdracht 1 6. en muziekkorps Opdracht 2 1.Vroeger. De foto is zwart-wit, de kleding ouderwets etc. 2. Mannen en jongens. 3. Ze lopen achter elkaar aan en maken muziek. 4. Uniformen. 5. Bijvoorbeeld: ze horen bij een muziekkorps. Het ziet er dan tijdens optredens mooi uit als iedereen er hetzelfde uit ziet. 6. Bijvoorbeeld: trommels en trompetten. 7. Armonia 8. Hengelo Twee verschillen: er spelen nu ook vrouwen mee; het is geen muziekkorps meer dat door de straten loopt. Overeenkomst: Bijvoorbeeld: er worden nog steeds mooie kleren gedragen tijdens een optreden. Opdracht 3 De muziekvereniging kon dan optreden tijdens feesten en partijen van Stork. 1. Prinses Beatrix. 2. Vlaggetjes, beschuit met muisjes, volkslied. 3. Ze lopen mee in de optocht en maken muziek. 4. igen antwoord. 5. Burgemeester Jansenplein. 6. Met een fakkeloptocht en vuurwerk. 7. fietsen en fietsen met een mand voorop. 8. Mannen: nette kleding, lange jassen, hoed op. Vrouwen: jurken of rokken, hoedjes op. 9. Jongens: korte broek, kousen, overhemd, klompen of schoenen, pet op. Meisjes: rokken met een nette blouse, jurken, kousen, grote strik in het haar. 10. Teksten tussen door gemonteerd. 11. igen antwoord. 12. igen antwoord. 13. igen antwoord. Opdracht 4, 5 en 6 igen antwoorden

22 r is post! Antwoorden Opdracht 1 Zie verhaal + eigen antwoorden. Opdracht 2 4. Borne, Hengelo, Twikkelo. 5. Rijssen, Delderbroek, Delden, Hengelo, Klein Drienen. 6. Bijvoorbeeld: de wegen veranderen door regen snel in modderpoelen; het is voor paarden zwaar om de koetsen door het zand te trekken. 8. igen antwoord. Opdracht 3 1. Vervoer per paard en vervoer met de hondenkar. 2. Per paard. Opdracht 4A 2. Optische telegraaf. 3. Berichten seinen. 4. Hoog, dan kan iedereen het zien. 5. Minderhout en Brecht. 6. igen antwoord. 8. Lang of kort de knop ingedrukt houden _... Opdracht 4B 1. Telefooncel. 2. Bellen. 3. Bijna iedereen heeft een mobiele telefoon. 4. Je kunt bellen. De witte telefoon rinkelt dan. 5. Tante Cor vertelt hoe laat het is: u. Opdracht 4C 2. Moderne telefoon. 3. Nu. 4. Bijvoorbeeld: bellen, internetten, what s appen, sms-en, spelletjes spelen etc.