Kennis- en innovatieagenda Hoogheemraadschap van Delfland

Transcriptie

1 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland HET LONKEND PERSPECTIEF Auteurs: Paul van den Brink, Peter Hollanders Opdrachtgever: Joost de Haan Initiator: Michiel van Haersma Buma : concept Versie: D&H 1 Datum: File: K:\Kennis en Innovatie\Kennis- en \Kennis- en.d_en_h doc

2 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland INHOUD Pagina 1. Inleiding Doel kennis- en Taken, missie en context Documentstructuur 5 2. en relevante ontwikkelingen Historie en huidige situatie Relevante trends en ontwikkelingen Demografie Economie Sociaal-cultureel Technologie Ecologie / Milieu Politiek-bestuurlijk Wat betekenen deze trends voor Delfland 9 3. De taakvelden als kennis- en innovatiethema s Inleiding Voldoende water Stevige dijken Schoon water Gezuiverd afvalwater Instrumenten Organisatie Werkproces en criteria voor prioritering Van behoefte naar benutten antwoord op kennisvraag Stap 1: inventarisatie en eerste toetsing Stap 2: prioriteitsbepaling en toevoegen aan de agenda Stap 3: matchen en uitvoeren project Stap 4: beantwoorden kennisvraag en ontsluiten resultaat Prioriteitsbepaling kennisvragen Bijdrage aan programmadoelen (Financiële) opbrengst Verbetering imago Organisatorische inspanning Ontwikkelde strategische kennis Relatieve belangrijkheid van de criteria Berekening van de prioriteitsscore Gerelateerd aan de korte of lange termijn Strategische kennisvragen Inleiding Demografie Economie Sociaal-cultureel Technologie Ecologie / Milieu Politiek-bestuurlijk Overzicht alle strategische kennisvragen Vervolgstappen Toetsing korte termijn kennisvragen Toetsing strategische kennisvragen Innovatiefonds 27 Datum: 5 december 2011 pagina 2 van 31

3 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland 6.4 Bestuurlijk vaststellen kennis- en Continueren huidige en oppakken nieuwe kennisvragen Monitoren voortgang Digitaal ontsluiten: realiseren en beheren innovatie- en kennisloket Personele consequenties Conclusie Bijlagen Geraadpleegde documenten 30 Datum: 5 december 2011 pagina 3 van 31

4 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland 1. Inleiding 1.1 Doel kennis- en Het Waterbeheerplan (pagina 6) stelt vast: Delfland zet innovatie in om de doelstellingen in dit waterbeheerplan beter, sneller of effectiever te kunnen halen. Innovatie is een onderdeel van de bedrijfscultuur. Delfland schenkt structureel aandacht aan kennisontwikkeling en onderzoek. Er is een actuele onderzoeksagenda. Het Plan van aanpak Innovatie- en kennismanagement (pagina 6) verduidelijkt: Het doel van een kennis- en is het identificeren en daarna invullen van belangrijke lacunes in de aanwezige en/of voor de toekomst benodigde kennis. De kennis- en geeft richting aan de kennisontwikkeling. Het Plan van aanpak Strategie en Innovatie (pagina 13) detailleert dit verder: De kennisagenda benoemt kennishiaten en de kennisvragen die nodig zijn om invulling te geven aan de doelstellingen van Delfland. De kennisagenda geeft daarmee de focus weer van het onderzoek dat voor Delfland van belang is, en maakt regie op de onderzoeksinspanningen en budgettering binnen de programma s mogelijk. De kennisagenda wordt periodiek bestuurlijk vastgesteld. De agenda is digitaal en geeft in- en overzicht in de eigen kennis- en onderzoeksvragen en onderzoekskansen voor derden. Het realiseren van de kennis- en beoogt het verbinden van Delfland met andere waterschappen, de gebiedspartners, externe kennisinstituten en het bedrijfsleven door onderlinge kruisbestuiving te bevorderen en door kennis van buiten naar binnen te halen. Structureel kennis delen en ontwikkelen wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. Kennis wordt gedefinieerd (zie Bedrijfseconomische begrippen) als alle concepten en processen die het mogelijk maken om te denken en te handelen. Innovatie is de kunst van het leggen van verrassende verbindingen (Mobiliteit en Water, Strategische Kennis- en Innovatieagenda, pagina 9). Wij interpreteren (idem, pagina 8) kennis als basis voor beleid en als bouwsteen voor innovatie. Innovatie, op zijn beurt, genereert weer nieuwe kennis. De kennis- en is een levend document dat op iteratieve wijze periodiek geactualiseerd wordt om verbinding te houden met de voor Delfland relevante trends en ontwikkelingen en om afgestemd te blijven op de kennisvragen uit de programma s. 1.2 Taken, missie en context Delfland is een van de vijfentwintig waterschappen die ons land telt. Delfland draagt verantwoordelijkheid voor (zie het Waterbeheerplan , pagina 15): De taakstelling van Delfland volgt uit de Waterschapswet en het Reglement van bestuur voor het Hoogheemraadschap van Delfland. Delfland is belast met de zorg voor het watersysteem in zijn beheergebied. Deze zorg is integraal en omvat het kwantiteits- en kwaliteitsbeheer van het oppervlaktewater, het beheer van de waterkeringen en het kwantiteitsbeheer van het grondwater. Daarnaast is Delfland verantwoordelijk voor de zorg voor het zuiveren van stedelijk afvalwater. Daaronder wordt verstaan: huishoudelijk afvalwater, of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Tenslotte heeft Delfland, als nautisch beheerder, de zorg voor de toepassing van de Scheepvaartverkeerswet. Delfland heeft bij de uitvoering van zijn taken een duidelijke missie voor de planperiode (zie het Waterbeheerplan , pagina 15): Het Hoogheemraadschap van Delfland staat voor duurzaam waterbeheer in een van de dichtst bebouwde, laagstgelegen en meest dynamische delen van de Randstad. Delfland voert de maatregelen voor veiligheid, droge voeten en schoon en ecologisch gezond water uit in onderlinge samenhang en waar dat mogelijk is gebieds- of ketengericht. Delfland werkt als partner van andere overheden, marktpartijen en maatschappelijke organisaties mee aan een aantrekkelijk woon-, werk- en leefklimaat voor burgers en Datum: 5 december 2011 pagina 4 van 31

5 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland bedrijven. Delfland doet dit als kadersteller en toezichthouder, uitvoerder en beheerder, en beïnvloeder en meedenker. Delfland vervult zijn centrale rol in het waterbeheer professioneel, vernieuwend, klantgericht, betrouwbaar en kostenbewust. Het gebied waarbinnen Delfland zijn taken uitoefent, wordt begrensd door de Noordzee, de Nieuwe Waterweg en de lijn Berkel en Rodenrijs, Zoetermeer en Wassenaar (bron: website Hoogheemraadschap van Delfland). De volgende omschrijving uit de Onderzoeks- en Waterkader Haaglanden (pagina 6) is kenmerkend voor dit gebied: in de regio liggen de agglomeratie[s] Den Haag [en Delft] en een omvangrijke concentratie glastuinbouw. Het gebied heeft circa 1 miljoen inwoners en kent een hoge bebouwingsgraad: 40% bestaat uit stad, 30% uit glas en 30% uit groen zoals duinen en (veen)weidegebieden, De regio Haaglanden kent grote ruimtelijke opgaven. Om de economische groei en bevolkingsaanwas te kunnen blijven accommoderen zullen er tot 2020 in Haaglanden nog tot woningen gebouwd moeten worden. Hierbij is gekozen voor herstructurering en verdichting van bestaand stedelijk en glastuinbouwgebied en wordt ingezet op multifunctioneel grondgebruik en het beperken van verdere verharding. en Tegelijkertijd vormt wateroverlast een reëel probleem in de regio Haaglanden. De verwachting is dat de wateroverlastproblemen in de toekomst alleen maar groter worden, vanwege de verwachte klimaatontwikkelingen. 1.3 Documentstructuur Hoofdstuk 1 dient als algemene inleiding en geeft het doel van de kennis- en. Hoofdstuk 2 beschrijft de status, relevante ontwikkelingen en de mogelijke betekenis daarvan voor Delfland. Hoofdstuk 3 gaat in op de onderkende kennis- en innovatiethema s. De criteria voor prioritering van kennisvragen en de processtappen zijn beschreven in hoofdstuk 4. Hoofdstuk 5 bevat de strategische kennisvragen. Hoofdstuk 6 detailleert de te nemen vervolgstappen naar aanleiding van deze kennis- en. Tot slot bevat hoofdstuk 7 de conclusie. 2. en relevante ontwikkelingen 2.1 Historie en huidige situatie Delfland wil haar doelen mede bereiken door bestaande kennis beter te benutten, de collectieve denkkracht te mobiliseren en nieuwe kennis te ontwikkelen vanuit vragen uit de praktijk. We beseffen daarbij dat innovatie in toenemende mate plaats vindt in netwerken en allianties en participeren daarom in een breed scala aan onderzoeksprogramma s. De nu voorliggende kennis- en is gebaseerd op de inspanningen van Peter Hollanders en Joost de Haan. Zij hebben van eind 2010 tot en met voorjaar 2011 een uitgebreide, organisatie-brede inventarisatie uitgevoerd om input voor de kennis- en te verkrijgen. Dit heeft geleid tot een opsomming van kennis- en innovatievragen (zie Kennis AGENDA), dat de voornaamste bron is geweest voor het vaststellen van de korte termijn kennisvragen (die in een apart document beschreven zijn). 2.2 Relevante trends en ontwikkelingen Deze paragraaf beschrijft de voor Delfland meest relevante trends en ontwikkelingen. Wij interpreteren een trend als een geleidelijke verandering en ontwikkeling in de tijd ten opzichte van hetgeen dat er al is. Deze paragraaf is een toekomstverkenning die helpt om die kennisvragen te bepalen die op de langere termijn betrekking hebben en uitgewerkt dienen te worden. Het onderstaande overzicht is overgenomen uit de Mobiliteit en Water, Strategische Kennisen Innovatieagenda (pagina 64), aangevuld met de Onderzoeks- en Waterkader Haaglanden (pagina 30) en Strategic Technologies for Datum: 5 december 2011 pagina 5 van 31

6 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland De voornaamste trends zijn onderstaand volgens de zogeheten DESTEP-methode beschreven. Een macro-systematiek die de trends naar respectievelijk Demografische, Economische, Sociaal-culturele, Technologische, Ecologische / milieu en Politiek-bestuurlijke facetten onderverdeelt. Het betreft trends die zich binnen nu en 2050 op nationaal en internationaal niveau afspelen DEMOGRAFIE Er is een tendens naar een groeiend aandeel ouderen in de maatschappij, de vergrijzing die zich over enige tientallen jaren nog verder zal voortzetten. De groeiende groep ouderen levert een positieve impuls aan de consumptieve bestedingen als gevolg van de grote koopkracht waarover deze groep beschikt (het aantal 65+ huishoudens neemt toe met zo n 60%, hun gemiddelde jaarinkomen per huishouden van naar ruim ). Anderzijds oefent deze groep een veeleisende druk uit op de medische vooruitgang binnen de contouren van het nationale zorgstelsel. Door de afnemende arbeidsinkomensquote staat bovendien de betaalbaarheid van de sociale voorzieningen, met name de oudedagsvoorzieningen, onder druk. Een andere demografische trend in de komende decennia is het multicultureler worden van de Nederlandse samenleving. Door het vrije verkeer van personen, arbeid en kapitaal is het voor mensen buiten Nederland eenvoudiger zich hier te vestigen en hier te werken ECONOMIE Met de sterke toename van het internationale handelsverkeer en de explosieve economische groei in de opkomende markten van met name Brazilië, Rusland, China en India en de Oost- Europese landen, die zich in de toekomst zal voortzetten, is er sprake van een verregaande mondialisering. Comparatieve kostenvoordelen in combinatie met uitstekende groeivooruitzichten in de nieuwe economieën voor de lange termijn resulteren in een verschuiving van economische centra, logistieke ketens en productieketens naar delen van Azië, Latijns-Amerika en Oost-Europa. Een rechtstreeks uit de mondialisering voortvloeiende trend is de migratie van personen naar de opkomende landen. De goede perspectieven voor werkgelegenheid en welvaart hebben een aanzuigende werking op de internationale (arbeids)stromen SOCIAAL-CULTUREEL Een andere kenmerkende ontwikkeling die tot uiting komt in het gedrag van mensen is individualisme. Dit kan worden afgeleid uit het groeiende aantal huwelijken dat strandt en het aantal alleenstaanden dat verder toeneemt. De markt speelt hier steeds meer op in, wat resulteert in een uitgebreid aanbod van producten en diensten op het gebied van eten en drinken, de woningmarkt, en de reis- en vrijetijdsbranche; allemaal markten die optimaal inspelen op de behoeften en preferenties van de individuele mens. De samenleving zal nu en in de toekomst meer en meer ingericht zijn op eenpersoonshuishoudens. Dit heeft een omvangrijk effect op en genereert een spanningsveld tussen enerzijds de te krappe woningmarkt en de schaarse beschikbare ruimte in Nederland en anderzijds de toenemende vraag naar deze maatschappelijke goederen. Netwerkeconomieën en -samenlevingen zijn een rechtstreekse afgeleide van de individualiseringstrend. In plaats van een hiërarchische structuur, zal de samenleving steeds meer bestaan uit min of meer op zich staande eenheden, rond bijvoorbeeld economie, wonen, recreëren of politiek, die via diverse netwerkrelaties ook virtueel (internet, web 2.0, sociale media) met elkaar zijn verbonden. Van den Brink en Van t Veen stellen daarbij dat we in onze maatschappij te maken hebben met toenemende complexiteit. Steeds meer problemen worden te ingewikkeld om door een enkel individu of organisatie goed opgelost te kunnen worden. In toenemende mate is een combinatie van diverse deskundigen essentieel om een juiste oplossing te kunnen bieden. Daarnaast vereist de toegenomen dynamiek in onze samenleving dat hulpbronnen binnen Datum: 5 december 2011 pagina 6 van 31

7 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland organisaties en haar partners met name de kennis en kunde van medewerkers zo efficiënt mogelijk ingezet worden om snel een antwoord, dienst of product te kunnen leveren. Figuur 1: Verandering van de aard van het werk Levy & Murnane hebben onderzocht dat de aard van het werk verandert: er vindt bij grote administratief georiënteerde organisaties in toenemende mate een overgang plaats van routinewerk naar niet-routinewerk c.q. kenniswerk (zie Figuur 1). Dit houdt in dat medewerkers steeds vaker met problemen geconfronteerd worden die men nog niet eerder tegengekomen was. Theoretisch lijkt deze transformatie logisch. Daar waar mensen meer en meer centraal komen te staan als kritische succesfactor, zijn de juiste beslissingen omtrent aanwending en ontwikkeling van kennis en vaardigheid de sleutel tot succesvolle veranderingen TECHNOLOGIE In Strategic Technologies for 2020 zijn de volgende strategische technologische trends onderkend: Genetisch gebaseerde medische en gezondheidszorg Gebaseerd op voortschrijdend genetisch onderzoek geeft medische technologie ons de mogelijkheid om veel genetische gebaseerde ziekten te detecteren èn te corrigeren voordat ze zich voordoen misschien zelfs al in de baarmoeder. Ook wordt het mogelijk om medische behandelingen te personaliseren aan de hand van iemands genetische structuur. Daarnaast zal genetisch onderzoek ook leiden tot gekloonde menselijke organen die transplantaties gebruikt worden en waarmee de levensduur van mensen aanzienlijk verlengd kan worden. High-power energie Ontwikkelingen zoals zeer geavanceerde batterijen, goedkope brandstofcellen en microgeneratoren van elektriciteit maken veel van onze elektronische producten en apparaten enorm mobiel. Gedecentraliseerde energiebronnen worden alom beschikbaar, betaalbaar en ecologisch schoon. In de overgang naar brandstofcellen, zien we verdere verbeteringen in batterijen misschien gekoppeld aan zonne-energie en kleine generatoren gevoed door aardgas. Alomtegenwoordige computers Computers zijn overal aanwezig. Wij zullen in voortdurend contact staan met zeer kleine, draadloze, mobiele, krachtige en persoonlijke computers die toegang tot het netwerk verlenen. Dergelijke computers zullen waarschijnlijk eerst op de markt verschijnen als horloges of juwelen die de kracht van een computer of smartphone hebben. In een latere fase Datum: 5 december 2011 pagina 7 van 31

8 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland worden computers opgenomen in onze kleding en ook in ons lichaam, onder onze huid, geïmplanteerd. Nanomachines Microscopisch kleine machines, qua omvang gemeten in atomen in plaats van millimeters, zullen een revolutie teweeg brengen in verschillende industrieën. Vooral de medische industrie zal profiteren van nanotechnologie. Nanomachines worden in het lichaam ingebracht om individuele kankercellen te vinden en te vernietigen terwijl gezonde cellen onbeschadigd blijven. Nanomachines worden ook gebruikt om medicijnen op een hele precieze locatie in het lichaam af te geven, om aders schoon te maken en om organen te repareren zonder chirurgie. Gepersonaliseerd openbaar vervoer De aanhoudende groei van de steden legt druk op onze infrastructuur voor transport. De uitdaging is om de grote hoeveelheid aan individuele auto s te integreren in een gecoördineerd en geoptimaliseerd openbaar vervoersnetwerk. Nieuwe informatietechnologie in de auto werkt met een centraal verkeerscontrole systeem om je via de snelste route naar je bestemming te begeleiden. Daarbij rijd je naar aan de rand van de stad gelegen parkeergebieden en neem je vervolgens zeer geavanceerde en comfortabele treinen naar het centrum of naar andere steden. Genetisch gemanipuleerde levensmiddelen en gewassen Supermarkt schappen worden gevuld met genetisch gemanipuleerde voedingsmiddelen die milieuvriendelijk en zeer voedzaam zijn. Door middel van gentechnologie ontwikkelen onderzoekers gewassen die resistent zijn tegen ziekten en plagen, waardoor de noodzaak om pesticiden en andere chemische stoffen te gebruiken sterk verminderd. De verwachting is dat het in supermarkten meest verkochte voedsel uit genetisch gemanipuleerd fruit, groenten en vlees zal komen. Bijna alle katoen en wol voor onze kleding zal genetisch gemanipuleerd zijn. Intelligente goederen en apparaten Verbeteringen in ICT zullen leiden tot kleinere, meer krachtige computers en elektronica die verbazingwekkende intelligentie toevoegen aan apparaten. Denk bijvoorbeeld aan telefoons met uitgebreide naslag functionaliteit, intelligente voedsel verpakkingen die met uw oven communiceert hoe het verpakte voedsel klaargemaakt moet worden, koelkasten die helpen om uw boodschappenlijst samen te stellen en die je informeren waar dat tegen de laagste prijs verkrijgbaar is. Wereldwijd goedkoop en veilig water Zonder ingrijpen wordt schoon drinkwater binnen 20 jaar over de hele wereld een dure grondstof. Een belangrijke technologische uitdaging is om dit te voorkomen via geavanceerde filters en speciale verwerkingsprocessen. Twee andere mogelijkheden zijn ontzilting van water en water extractie uit de lucht. Super zintuigen Een van de meest aansprekende technologieën is virtual reality. Dat zal evolueren naar enhanced reality. Met behulp van sensoren en elektronische of genetische technologie zijn wij in staat apparaten te implanteren die het mogelijk maken om beter dan ooit tevoren (in het donker) te horen of te zien ECOLOGIE / MILIEU De hedendaagse problematiek rond klimaatverandering heeft tot een omslag in het denken geleid. De toekomstige stijging van de zeespiegel, de veranderende rivierafvoer, de verdroging en de verwachte weersextremen hebben directe impact op de inrichting van de maatschappij zoals de ruimtelijke ordening en het milieu- en waterbeleid in Nederland (zo neemt de vraag naar waterberging sterk toe). Het besef dat collectieve actie van overheid en bedrijfsleven nodig is om de klimatologische veranderingen (het wordt natter en warmer) in de toekomst het hoofd te kunnen bieden, wordt steeds groter. Om toekomstige generaties eenzelfde niveau van consumptie en welvaart te kunnen garanderen als het bestaande, zal er veel geïnvesteerd moeten worden in duurzame Datum: 5 december 2011 pagina 8 van 31

9 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland ontwikkeling op het gebied van milieu, energie, ecologie en biodiversiteit. Op deze terreinen treedt op de middellange en lange termijn een grote schaarste op als gevolg van uitputting van de natuurlijke hulpbronnen bij een gelijkblijvende consumptieve vraag. Centraal hierbij staat de behoefte aan andere energiedragers en bronnen zoals wind-, biomassa en zonneenergie, en energie uit water, die in de toekomstige behoeften aan energievoorziening kunnen voorzien. In de landbouwsector is reeds een internationale verschuiving zichtbaar van landbouw voor voeding naar landbouw voor (bio)energie. De behoefte aan andere energiedragers wordt nog eens versterkt door het streven naar minder uitstoot van CO2 in het licht van de klimaatverandering en onzekerheden over de prijsontwikkelingen op de wereldoliemarkt POLITIEK-BESTUURLIJK In het kader van bestuurlijke efficiëntieverhoging en versnelling van de besluitvaardigheid heeft de overheid veel van haar taken aan decentrale overheidsorganen overgedragen. Daarnaast zullen steeds meer taken worden aanbesteed aan de markt en meer projecten door publiek-private samenwerkingsverbanden worden uitgevoerd. De overheid zal nu en in toenemende mate in de toekomst haar uitvoeringswerkzaamheden afstoten naar de markt en zich toeleggen op haar bestuur- en procesrol. De rol van de overheid verschuift steeds meer van initiator naar deelnemer aan beleidsontwikkelingen. De rol van private investeerders wordt daardoor in overheidsdomeinen naar verwachting groter. Een hieruit voortvloeiende ontwikkeling is de complexiteit omtrent de dagelijkse besluitvorming. Doordat besluiten nu en in de toekomst veel meer op decentraal niveau gemaakt zullen worden, raakt het hele besluitvormingsproces versnipperd waardoor er geen uniforme wijze van aansturing meer mogelijk is. Anderzijds krijgt ook besluitvorming en regelgeving vanuit de EU een steeds grotere rol, zowel op het gebied van ruimtelijk-economische sturing, veiligheid als waterbeleid. 2.3 Wat betekenen deze trends voor Delfland We merken op dat het interpreteren van de trends (zoals beschreven in 2.2 op pagina 5) gepaard gaat met een flinke dosis onzekerheid omdat het moeilijk te voorspellen is wat er daadwerkelijk in de toekomst gebeurt. In Kadernota trends op hoofdlijnen worden voor Delfland de volgende kansen en bedreigingen onderkend. Demografie / Sociaal-cultureel Randstad blijft groeien: kans realisatie wateropgaven, innovaties betaalbaar, maar ook vervreemding en verarming. Economische waarde van een gebied omhoog, dan ook eisen aan veiligheid omhoog. Individualisering: minder gevoel voor common goods, hogere kwaliteitseisen, doelgroep specifieke heffingen. Segregatie: andere culturen hebben andere wensen/beleving van water en groen. Investeringsvolume richten op demografische ontwikkelingen, bijvoorbeeld aanbod afvalwater wordt minder, meer medicijnen in water. Economie Kenniseconomie op watergebied kans: denk aan subsidies, innovaties, Delfland als experimenteergebied, kennis verkopen: Wetterskip Fryslan doet dit al. Voor innovatie is een marktdrive nodig, bijvoorbeeld geen zoet water meer aanvoeren, dan dwing je ondernemers tot innovatie. Betrek markt bij oplossen problemen. Water als product zien, bijvoorbeeld betalen voor tuinbouwwater, recreatiewater of wonen aan het water. Delfland moet meer economisch denken, zich meer als bedrijf zien, niet ieder risico afdekken, investeren op basis van kosten-baten. Technologie Technologie is DE oplossing, bestuurlijk proces biedt geen uitkomst. Ga uit van geïntegreerd waterbeheer, slimmer omgaan met systeem. Bouw eigen knowhow op, wees alert op doorvertalen naar uitvoering. Denk in EFFECTEN, niet in normen. Datum: 5 december 2011 pagina 9 van 31

10 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland Breng flexibiliteit aan in systemen. Hergebruik oppervlakte- en afvalwater, energie uit zoet/zout water, etc. Kleinschalige doelgroepgerichte zuiveringen. Elektronische monitoring van keringen geen vervanging van controle buiten. Verzekeren geen alternatief: schade bij dijkdoorbraak is vooral infrastructuur, opdrijvende riolen, etc. Thuis werken neemt toe, kantoor is ontmoetingsplek. Ecologie / Milieu Nee: klimaat pas in 2050 eerste effecten voor waterkwantiteit, bodemdaling veel groter effect. Ja: klimaat juist belangrijkste kwestie: IPCC is kader, speel adaptief op klimaat in. Maak politiek gebruik van aandacht klimaat. Denk in mooi, schoon en leefbaar water en landschap. Ga uit van wens van de burger. Creëer (kunstmatig) het ecologische systeem dat je wilt. Sta verzilting toe. Zijn natuurvriendelijke oevers eigenlijk wel effectief? Boeren houden er niet van, ze kosten veel geld, dus inrichten waar effect maximaal is. Afvalwater hergebruiken en beprijzen. Afvalstoffen omvormen tot grondstoffen en (laten) verkopen. Politiek-bestuurlijk Moeizamer bestuur door toename sociale conflicten? Effect introductie politieke lijsten: meer profileringsdrang. Maatschappelijke aandacht genereren voor water, politiek maken, vraag advies marketing mensen. Opschaling waterschappen noodzakelijk. Niet communiceren dat waterschap overal voor zorgt, maak burger bewust. Wil je ieder risico afdekken? Breng dan de kosten in beeld. Veiligheid hangt sterk samen met perceptie, samen per gebied veiligheidsniveau definiëren en vaststellen tegen welke kosten te realiseren. Provincies raken taken kwijt, storten zich meer op water. In de visie van WaterWegen moeten de waterschappen een sprong maken naar een fundamenteel ander waterschap. Waarom een sprong? Waarom kan een waterschap niet verder in zijn huidige vorm? De belangrijkste argumenten daarvoor zijn: De samenleving vraagt om een waterschap dat meerwaarde creëert voor haar gebied. Steeds zelfbewustere burgers willen dat er meer naar hun wordt geluisterd. Ze willen ook dat op een waardevolle manier op hun ideeën wordt voortgebouwd. WaterWegen vindt het een uitdaging om de waterbelangen veilig stellen en tegelijkertijd in te spelen op de wensen van burgers, ook als dat betekent dat we onze taken moeten verbreden. Waterschappen moeten meer samenwerken om water een plek te geven in de samenleving. Water vraagt de komende tien jaar om meer ruimte. Maar woningbouw en natuurontwikkeling hebben diezelfde ruimte ook nodig. Dit dilemma vraagt om een creatief, inspirerend en innovatief waterschap. Wij willen meebewegen en samenwerken in plaats van tegen de stroom in zwemmen. Ook landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen zijn in onze visie onze collega s. Daarbij is (zie Innovatieagenda voor de handel , pagina 4) kennis over samenwerking minstens zo belangrijk kennis over alliantievaardigheden, modellen voor samenwerking en voor het kweken van vertrouwen tussen verschillende partijen. Wij willen uitgedaagd worden om onze kennis en kunde in te zetten. De kracht van het waterschap schuilt in de kennis en kunde van de medewerkers. De nieuwe generatie waterschap medewerkers wil uitgedaagd worden en wil werken in een open, inspirerende omgeving. De huidige waterschap organisatie spreekt onvoldoende tot die verbeelding. De opgaven voor het waterbeheer zijn groot. Nederland staat voor grote opgaven. Klimaatverandering, het deltaprogramma in wording, de implementatie van Europese richtlijnen, zoals de Kaderrichtlijn Water. Er is op grote schaal veel werk dat Datum: 5 december 2011 pagina 10 van 31

11 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland verzet moet worden. Dat moet slim, doelmatig en in samenspel met anderen: overheden, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties, landbouw en bedrijven. Organisaties zoals Delfland komen, volgens Van den Brink en Van t Veen, onder toenemende bestuurlijke druk te staan om vraaggericht en efficiënt te opereren. De positie van de organisatie verandert en daarmee ook haar inrichting. Samenwerken, flexibiliteit, communicatie, vertrouwen en resultaatgerichtheid staan daarbij centraal. 3. De taakvelden als kennis- en innovatiethema s 3.1 Inleiding Delfland hanteert een aantal thema s als taakveld waarop programmasturing plaats vindt: schoon water, voldoende water, stevige dijken, gezuiverd afvalwater, instrumenten en organisatie. Om inbedding van de kennis- en in de bedrijfsvoering te borgen worden de kennisvragen en daarmee de ontwikkeling en toepassing van kennis gerelateerd aan deze thema s. De inhoud van de kennis- en wordt dus zeker voor de korte termijn vraag gestuurd bepaald door de programma s. Onderstaand geven we een introductie waar de taakvelden voor staan. 3.2 Voldoende water Het Waterbeheerplan (pagina 51) stelt vast: Voldoende water gaat over een goede waterhuishouding. Door het watersysteem goed in te richten, te beheren en te onderhouden voorkomt Delfland het ontstaan van wateroverlast en zorgt Delfland voor de aanvoer van water als daar behoefte aan is. Klimaatverandering en verstedelijking plaatsen Delfland voor nieuwe uitdagingen bij het waterkwantiteitsbeheer. 3.3 Stevige dijken In het Waterbeheerplan (pagina 65) staat: Het waterschap is wettelijk verantwoordelijk voor het in stand houden van de primaire en regionale waterkeringen. Delfland inspecteert en onderhoudt alle keringen, toetst ze aan de veiligheidsnormen en stelt verbeteringsplannen op en voert die uit. 3.4 Schoon water Het Waterbeheerplan (pagina 35) schrijft: Delfland zorgt voor schoon en gezond water in zijn kanalen, sloten en plassen. Schoon en gezond water zijn geen doel op zich. Delfland werkt er aan om zijn dichtbebouwde en intensief gebruikte beheergebied aantrekkelijk te maken en te houden om te wonen, werken, recreëren en ondernemen. Delfland deelt deze verantwoordelijkheid met gemeenten, provincie en rijk. 3.5 Gezuiverd afvalwater Over gezuiverd afvalwater schrijft het Waterbeheerplan (pagina 75): Delfland en de gemeenten zijn samen verantwoordelijk voor het inzamelen, transporteren en zuiveren van stedelijk afvalwater. Gemeenten zamelen afvalwater in en transporteren het naar een overnamepunt. Vanaf daar transporteert Delfland het naar de zuivering, waar het wordt schoongemaakt. 3.6 Instrumenten Het Programmaplan Instrumenten (pagina 2) definieert: Het programma Instrumenten beoogt een doelmatige en effectieve inzet, uitvoering en ontwikkeling van (een mix van) instrumenten om wettelijke taken uit te voeren en de inhoudelijke programmadoelen van Delfland te bereiken. 3.7 Organisatie Het Programmaplan Organisatie 2011 (pagina 6) schrijft: De organisatie van Delfland moet zodanig werken, dat Delfland op een efficiënte en effectieve manier haar programmadoelen Datum: 5 december 2011 pagina 11 van 31

12 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland uit het WBP (eventueel aanpast met Kadernota 2011) kan verwezenlijken. Het behalen van de doelen van de vier programmalijnen van de veranderagenda is daarbij een voorwaarde en (pagina 4) Deze veranderagenda laat zien welke stappen Delfland in 2011 zet in de verandering van de organisatie. Het gewenste effect is dat Delfland eind 2014 een efficiënte en effectieve overheidsorganisatie is. Om daar te komen focust Delfland in deze veranderagenda 2011 op een viertal programmalijnen (afkomstig uit het implementatieplan Delfland Durft en Doet! ): vastgesteld besturingsmodel; programmasturing; Basis op Orde; doorontwikkeling van de organisatie. 4. Werkproces en criteria voor prioritering 4.1 Van behoefte naar benutten antwoord op kennisvraag Een kenniscyclus is normaliter onderverdeeld in de volgende stappen (zie Kennisagenda Landschap 2009, pagina 14): van behoefte naar vraag; van vraag naar project; van project naar ontsluiting; van ontsluiting naar benutting. Als we deze kenniscyclus toesnijden op de situatie bij Delfland en detailleren op basis van de processtappen die het samenwerkingsverband Delft Blue Technology hanteert (zie Projectplan Valorisatieprogramma en Clustervorming Water- en Deltatechnologie, pagina 17) dan krijgen we het volgende werkproces STAP 1: INVENTARISATIE EN EERSTE TOETSING Reactief of proactief worden kennisvragen van de programma s verkregen: voor welke opgaven zijn innovatieve oplossingen gewenst. Een kennisvraag wordt via het (binnenkort op te richten) innovatie- en kennisloket waarbij gegevens ingevuld worden die een eerste toetsing mogelijk maken. Dit wordt doorgezet naar een materie deskundige die de problematiek verder uitvraagt en ontbrekende gegevens aanvult. De kennisvraag wordt via het innovatie- en kennisloket digitaal gearchiveerd en ontsloten STAP 2: PRIORITEITSBEPALING EN TOEVOEGEN AAN DE AGENDA Omdat de mogelijkheden ontbreken om elke kennisvraag op te pakken, is het gewenst een prioriteit aan te kunnen brengen op de e kennisvragen. Hierdoor zijn we in staat om de volgende stap van bovengenoemde kenniscyclus te doorlopen: welke kennisvragen gaan we beantwoorden. Deze prioriteitsbepaling is gedetailleerd beschreven in 4.2 (op pagina 13). Is de aldus berekende prioriteitsscore positief dan wordt de kennisvraag op de kennis- en geplaatst (Procesbeschrijving proces Innovatie, pagina 6). Vervolgens wordt (zie 4.3 op pagina 15) bepaald of de kennisvraag op de korte termijn of op de lange termijn betrekking heeft. Is de berekende prioriteitsscore niet positief, dan stopt verdere behandeling. In beide gevallen wordt de status aangepast en de indiener geïnformeerd STAP 3: MATCHEN EN UITVOEREN PROJECT Het formele onderzoeksvoorstel wordt opgesteld, de belangrijkste stakeholder (in voorkomende gevallen is dat de programma manager) geïdentificeerd en er wordt nagegaan of de gevraagde kennis al bij een bepaalde partij aanwezig is. Als er nieuwe kennis ontwikkeld moet worden dan wordt onderzocht welke andere waterschappen, gebiedspartners zoals de Gemeente Delft en kennisinstituten zoals STOWA (de Stichting Onderzoek Toegepast Waterbeheer), Deltares en de TU Delft de kennisvraag kunnen helpen beantwoorden het zogenoemde matchen van vraag en mogelijk aanbod. Datum: 5 december 2011 pagina 12 van 31

13 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland Er wordt geanalyseerd welke bestaande initiatieven of overige mogelijk gerelateerde projecten (ook die van derden) hierbij relevant zijn. Nadrukkelijk wordt gekeken wat we kunnen leren van andere waterschappen. Een projectplan wordt opgesteld waarin beschreven wordt wanneer en door wie welke onderdelen opgepakt worden en hoe het project gestuurd wordt. Waar nodig wordt geld uit het innovatiefonds geclaimd. Het project wordt vervolgens uitgevoerd. Tijdens de realisatie wordt frequent de voortgang gecommuniceerd met de kennisvrager, stakeholder en overig belangstellenden STAP 4: BEANTWOORDEN KENNISVRAAG EN ONTSLUITEN RESULTAAT Na afloop van het project ontvangt de kennisvrager het antwoord op zijn of haar kennisvraag. Waar gewenst wordt ondersteuning verleend bij het toepassen van het resultaat in de dagelijkse praktijk. Tevens wordt het verkregen resultaat ontsloten via het innovatie- en kennisloket en aan overige, mogelijk geïnteresseerden, zoals andere waterschappen gecommuniceerd. Er vindt een eindevaluatie op de procesgang en op het resultaat plaats. 4.2 Prioriteitsbepaling kennisvragen Om te kunnen bepalen welke kennisvraag we oppakken zijn criteria gedefinieerd die een prioriteit kunnen aangeven van een kennisvraag. Voor deze prioriteitsbepaling hanteren we vijf criteria: de bijdrage aan de programmadoelen, (financiële) opbrengst, verbetering imago, organisatorische inspanning en de strategische kennis die het beantwoorden van de kennisvraag oplevert BIJDRAGE AAN PROGRAMMADOELEN Bij het beoordelen van dit criterium bekijken we de volgende aspecten: er bestaat een duidelijke relatie van de kennisvraag met de gestelde programma doelen (zeker voor de korte termijn kennisvragen wordt een vraag gestuurde insteek gehanteerd); beantwoording van de kennisvraag levert een versnelling op inzake het bereiken van een programmadoel; het onderwerp heeft een sterk raakvlak met ons werkveld; het vraagstuk past in de richting die het Waterbeheerplan aangeeft; het is niet puur wetenschappelijk onderzoek maar levert uiteindelijk een praktische toepassing op of de mogelijkheid om het resultaat in de dagelijkse praktijk van Delfland toe te passen. Om de bijdrage van het beantwoorden van de voorliggende kennisvraag aan de programmadoelen te bepalen scoren we elke bevestiging op een van de bovenstaande vijf vragen met 1 punt. Dit resulteert in een score van 0 tot 5. Hierbij staat 0 voor geen, 1 voor geringe, 2 voor enigszins, 3 voor behoorlijke, 4 voor hoge en 5 voor maximale bijdrage aan de programmadoelen (FINANCIËLE) OPBRENGST Om dit criterium te beoordelen gaan we het volgende na: wat kost het beantwoorden van deze kennisvraag (in geld, tijd [in uren] en middelen) en wat levert het op (in geld, tijdsbesparing [in uren], proces verbetering en hogere kwaliteit diensten); wat is het te verwachten niveau van vermarktbaarheid van de oplossing; helpt het de betrokken medewerkers hun kennis, vaardigheden en competenties verder te ontwikkelen. Om de (financiële) opbrengst van de kennisvraag te scoren kijken we eerst naar de opbrengst minus kosten voor geld, tijd en/of kwaliteit. Als dit verschil hoog en positief is dan scoren we 3 punten, bij een middel verschil scoren we 2 punten en bij een laag (maar nog steeds positief) verschil wordt er 1 punt gescoord. Een vermoedelijk goede vermarktbaarheid levert 1 punt op. Als deze kennisvraag duidelijk bijdraagt aan kennisontwikkeling van de betrokken medewerkers wordt er ook 1 punt gescoord. Dit resulteert in een score van minimaal 0 tot maximaal 5. Datum: 5 december 2011 pagina 13 van 31

14 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland VERBETERING IMAGO De score van dit criterium wordt als volgt onderzocht: heeft het beantwoorden van deze kennisvraag maatschappelijke relevantie; bestaat er een wettelijke verplichting die het oppakken van deze kennisvraag noodzakelijk maakt; zijn er bestuurlijke afspraken gemaakt om deze kwestie op te lossen; is de oplossing naar verwachting duurzaam (het op harmonieuze wijze combineren van de elementen people, planet en profit); betreft het ingaan op de kennisvraag een effectuering van een beloofde bijdrage bij participatie in netwerken c.q. onderzoeksprogramma s. Het bepalen van de imago verbetering scoren we door telkens 1 punt toe te kennen als een van de bovenstaande vijf vragen positief beantwoord kan worden. Dit resulteert in een score van 0 tot 5. Hierbij staat 0 voor geen, 1 voor geringe, 2 voor enigszins, 3 voor behoorlijke, 4 voor hoge en 5 voor maximale imago verbetering ORGANISATORISCHE INSPANNING Om dit criterium te beoordelen stellen we ons de volgende vragen: wat is de haalbaarheid van de kennisvraag, met andere woorden: is de kennisvraag in redelijkheid te beantwoorden c.q. is er een grote kans op succes; is het laaghangend fruit (dus met beperkte inzet een grote opbrengst verwezenlijken); zijn we als Delfland in staat om de oplossing ook daadwerkelijk te implementeren; wat is de benodigde inzet en te verwachten doorlooptijd; zijn er veel (interne en externe) partijen bij betrokken, en hebben we al vaker met hen samengewerkt; wat zijn de risico s en onzekerheden en hoe groot is de kans dat zij optreden en wat is dan de impact er van. Om het beantwoorden van deze kennisvraag te scoren schatten we de te verwachten organisatorische inspanning in. Als we verwachten dat dit een heel gemakkelijk traject gaat worden dan geven we een score van 5. Naarmate het traject volgens onze inschatting moeizamer tot een goed resultaat zal leiden wordt de score lager. Een te verwachten heel moeilijk en lastig traject scoort 1. Als we eigenlijk geen succes verwachten scoren we ONTWIKKELDE STRATEGISCHE KENNIS Is de te ontwikkelen kennis strategisch? Wanneer noemen we te ontwikkelen c.q. ontwikkelde kennis strategisch? Kennis is strategisch wanneer het voldoet aan drie kenmerken (zie Social, Organizational, and Technological Conditions that enable Knowledge Sharing): noodzakelijkheid: oftewel onmisbaarheid, welke dienstverlening is niet mogelijk zonder deze kennis en wat is de bijdrage van de kennis aan onze geleverde producten en diensten; bijzonderheid: wat is het onderscheidend vermogen door deze kennis ten opzichte van anderen, hoe uniek is deze kennis en hoe moeilijk is het voor anderen om deze kennis te ontwikkelen; duurzaamheid: wat is de mate van toekomstvastheid van de kennis, hoe houdbaar is de kennis en wat is het toekomstige belang ervan. Om de strategische waarde van te ontwikkelen c.q. ontwikkelde kennis vast te stellen is het nodig de kennis te waarderen via een inschatting op deze drie kenmerken. Hiervoor gebruiken we een score van 0 tot 5. Hierbij staat 0 voor afwezige, 1 voor geringe, 2 voor enigszins, 3 voor behoorlijk, 4 voor hoge en 5 voor maximale strategische waarde RELATIEVE BELANGRIJKHEID VAN DE CRITERIA Door het toekennen van gewichten aan de bovengenoemde vijf criteria maken we een onderscheid welke criteria we het meest belangrijk vinden en welke relatief minder van belang zijn. De criteria bijdrage aan programmadoelen en (financiële) opbrengst vinden we het meest belangrijk en geven we daarom een gewicht van 2. De overige criteria krijgen een gewicht van 1. Datum: 5 december 2011 pagina 14 van 31

15 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland De criteria bijdrage aan programmadoelen en (financiële) opbrengst tellen dus dubbel zo zwaar mee in het berekenen van de prioriteitsscore en daarmee in het bepalen of een kennisvraag wel of niet opgepakt wordt BEREKENING VAN DE PRIORITEITSSCORE De maximale prioriteitsscore is 5 (dit zijn de criteria) * 5 (maximaal aantal te behalen punten per criterium) = (voor de gewichten van de eerste twee criteria) = 35. De minimale score is 5 * 0 = 0. Als de berekende prioriteitsscore positief is, dan wordt de kennisvraag op de kennis- en geplaatst. Het is hierbij zaak om de grens juist te trekken: als we positief te scherp definiëren dan pakken we te weinig kennisvragen op, als we positief te ruim interpreteren dan gaan we juist teveel kennisvragen beantwoorden. Omdat dit de eerste keer is dat we deze methodiek toepassen stellen we redelijk arbitrair voor om een prioriteitsscore van 20 of hoger te definiëren als positief. Het is van belang om periodiek stel elk half jaar voor de aankomende twee jaar en daarna jaarlijks te evalueren of positief juist gedefinieerd is en zonodig naar boven of beneden bij te stellen. 4.3 Gerelateerd aan de korte of lange termijn We verdelen de kennisvragen in kwesties die op de korte of op de lange termijn betrekking hebben. De korte termijn definiëren we als de aankomende periode van 1 tot 3 jaar en de lange termijn betreft de tijdshorizon die over 3 tot 20 jaar speelt. Gebaseerd op de Nationale kennis- en Water, (pagina 2) bepalen we als volgt of een kennisvraag op de korte of lange termijn betrekking heeft. De lange termijn kennisvragen, oftewel de strategische kennisvragen, kenmerken zich door onderzoek [dat] is gericht op nieuwe, nog te ontwikkelen kennis die nodig is om de beleidsstrategie te bepalen of bij te stellen. Dit kan zowel betrekking hebben op inhoudelijke onderwerpen, bestuurlijke vraagstukken als op systeemvragen (hoe hangt één en ander samen). De korte termijn kennisvragen hebben betrekking op het toepassen van kennis voor dagelijkse praktijk van ontwerp, planvorming, uitvoering en bestuur. De kennis die nodig is om op een verstandige manier de strategie geïmplementeerd te krijgen. Strategische kennisvragen zijn wat diffuser van karakter. De korte termijn kennisvragen zijn concreter te benoemen en vaak is het onderwerp sterk gerelateerd aan een specifiek programma doel. 5. Strategische kennisvragen 5.1 Inleiding Het is gewenst om voor de langere termijn, zeg voor een periode van vijf tot twintig jaar, na te denken welke kennis- en innovatievraagstukken voor Delfland van belang zijn. Dit betreft de strategische kennisvragen, die algemener, globaler en vager van aard zijn. We tekenen hierbij aan dat de kans groot is dat er zich ontwikkelingen zullen voordoen die minder goed te voorzien zijn, het toekomstbeeld voor de langere termijn is diffuser en minder goed voorspelbaar. Daardoor relateren we de strategische kennisvragen niet een-op-een aan de onderkende kennis- en innovatiethema s maar aan de Demografische, Economische, Sociaal-culturele, Technologische, Ecologische / milieu en Politiek-bestuurlijke trends zoals beschreven in 2.2 (op pagina 5). Van elke strategische kennisvraag wordt in dit hoofdstuk een omschrijving gegeven, de prioriteitsscore (zie 4.2 op pagina 13 hoe deze berekend wordt) en de status (, op kennis- en geplaatst, opstartfase, lopend, afgerond of vervallen). Tevens Datum: 5 december 2011 pagina 15 van 31

16 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland wordt aan elke strategische kennisvraag een uniek nummer toegekend voor identificatie doeleinden (het unieke nummer is een samentrekking van een afkorting van de trends [DE = Demografische, EC = Economische, SC = Sociaal-culturele, TE = Technologische, EM = Ecologische / milieu en PB = Politiek-bestuurlijke] en een driecijferig volgnummer, bijvoorbeeld SC003). 5.2 Demografie Vanuit de demografische trends onderkennen we de volgende strategische kennisvragen voor Delfland (gebaseerd op de Strategische Kennis- en Innovatieagenda Mobiliteit en Water, Water verdient het Advies Topsector Water en het Strengthen collaboration in research and innovation for a water efficiënt Europe ). DE001 Welke impact heeft de vergrijzing en individualisering van de maatschappij op de diensten en producten van Delfland? Prioriteitsscore 3* + 2* = 19 DE002 Wat is het effect van het multicultureler worden van de Nederlandse samenleving op de diensten en producten van Delfland? Prioriteitsscore 3* + 2* = 20 DE003 De Nederlandse bevolking vergrijst en ontgroent, de beroepsbevolking wordt kleiner. De watersector verwacht te groeien, de behoefte aan arbeidskrachten neemt toe. De sector is onvoldoende zichtbaar en bekend bij scholieren, studenten, professionals. Hoe zorgen we voor voldoende instroom van nieuwe arbeidskrachten, zowel in kwantitatief als in kwalitatief opzicht? Prioriteitsscore 5* + 3* = 26 Datum: 5 december 2011 pagina 16 van 31

17 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland DE004 Hoe ontstaat weer meer waterbewustzijn bij de Nederlanders? Wat wil men wel en niet weten over de risico s van leven beneden de zeespiegel? Hoe kunnen keuzes in het waterbeheer gaan leven voor de burgers? Welke communicatieaanpak hoort daarbij? Versterkt een grotere kennis van watersystemen of van de Nederlandse (cultuur)historie het waterbewustzijn? Prioriteitsscore 2* + 1* = 16 DE005 In hoeverre is water een toegevoegde waarde bij keuzes op het gebied van wonen en recreatie? Biedt dit aanknopingspunten voor nieuwe economische activiteiten? Prioriteitsscore 2* + 3* = 20 DE006 Duurzame, toekomstvaste steden: hoe kunnen we er voor zorgen dat het watercyclus beheer (inclusief het afstemmen van vraag naar en aanbod van water) opgenomen wordt in c.q. onderdeel vormt van stedelijke planvorming en stedenbouwkundig ontwerp? Prioriteitsscore 5* + 3* = Economie Het rapport Strengthen collaboration in research and innovation for a water efficiënt Europe (pagina 2) onderstreept de economische rol van water: Water en afvalwater diensten spelen een belangrijke economische rol in Europa. Het voorziet in meer dan directe banen bij meer dan water diensten exploitanten. Water diensten worden aangeboden via meer dan 3,5 miljoen km aan drinkwater leidingen, meer dan 2,2 miljoen km aan riolen en bijna rioolwaterzuiveringsinstallaties. Jaarlijkse investeringen in de sector vertegenwoordigen overall meer dan miljoen. De jaarlijkse omzet voor de sector is ongeveer miljoen. Bij het beschouwen van de economische trends zien we voor Delfland de volgende strategische kennisvragen (ontleend aan Water verdient het Advies Topsector Water en Strengthen collaboration in research and innovation for a water efficiënt Europe ). Datum: 5 december 2011 pagina 17 van 31

18 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland EC001 Kennisvalorisatie is het omzetten van kennis en onderzoeksresultaten in economische of maatschappelijke waarde. Wat zijn de belangrijkste drivers om van kennis naar kunde naar kassa voor Delfland mogelijk te maken. Welke innovatieve producten en diensten bestaan er of zijn te ontwikkelen die vanuit commercieel oogpunt geld kunnen opleveren. En dient dit dan vanuit een afgesplitst, verzelfstandigd bedrijfsonderdeel te worden aangeboden? Prioriteitsscore 4* + 5* = 29 EC002 Welke condities dienen ingevuld te zijn ter bevordering van innovatie en kennisdeling in de Delfland organisatie? Dienen we bijvoorbeeld voor elk programma een kennis- en innovatie-manager aan te stellen die een aanjaagfunctie vervult? Prioriteitsscore 2* + 3* = 19 EC003 Hoe kunnen we onze projectresultaten beter ontsluiten en verspreiden (zowel intern als extern)? Op welke wijze kunnen we projectresultaten vercommercialiseren? Dienen we de mogelijkheden tot vercommercialisatie in te bedden in onze projectmanagement methodiek? Prioriteitsscore 4* + 4* = 28 EC004 Welk percentage van onze inkomsten dienen we te reserveren voor innovatieve projecten? Of moeten we de uitgaven relateren aan andere financieel-economische indicatoren? Prioriteitsscore 2* + 2* = 18 Datum: 5 december 2011 pagina 18 van 31

19 Kennis- en Hoogheemraadschap van Delfland EC005 Op welke wijze kunnen we een grotere betrokkenheid van onze klanten bij innovatieve projecten bewerkstelligen? Prioriteitsscore 2* + 3* = 20 EC006 Wat zijn relevante raakvlakken met andere markten en topsectoren: met de logistieke sector (door de maritieme verbinding ), met voedsel en tuinbouw (bijvoorbeeld efficiënt watergebruik, waterkwaliteit), met energie (bijvoorbeeld windenergie op zee), en met high tech (bijvoorbeeld diepzeemijnbouw, waterzuivering en nanotechnologie en ICT)? Hoe kunnen we verbinden en elkaar versterken? Prioriteitsscore 2* + 3* = 20 EC007 Een snellere ontwikkeling en toepassing van kennis wordt vaak belemmerd door wet en regelgeving en risicomijdende aanbestedingen: ze beperken de mogelijkheden om innovatieve en experimentele toepassingen in de praktijk in pilots toe te passen. Welke maatregelen kunnen genomen worden om wet en regelgeving voor pilots te versoepelen? Welke fiscale maatregelen zijn gewenst om pilots te stimuleren? Prioriteitsscore 3* + 3* = 22 EC008 Hoe kan onderzoek in de regio, Nederland en Europa beter gecoördineerd worden om dure overlappingen en onnodige duplicatie te voorkomen? Wat voor soort onderzoek kan op EU-niveau worden gefinancierd? Welke Europese fondsen kunnen hiervoor aangesproken worden? Dienen we onze activiteiten te beperken tot Europa of nemen we ook deel aan wereldwijde projecten? Prioriteitsscore 1* + 2* = 15 Datum: 5 december 2011 pagina 19 van 31