Gezinsgericht werken Binnen de Justitiële Jeugdinrichting Dit werkt beter dan 100 agenten op straat

Transcriptie

1 Gezinsgericht werken Binnen de Justitiële Jeugdinrichting Dit werkt beter dan 100 agenten op straat De Ervaringen van Groepsleiders met Gezinsgericht werken en de implementatie daarvan Binnen een Justitiële Jeugdinrichting Carmen Bakx MASTER THESE 13 december 2013 Studentnummer Klinische ontwikkelingspsychologie UvA begeleider: Brenda Jansen Externe begeleider: Inge Simons Tweede beoordelaar: Geert Jan Stams

2 Abstract Om recidive te voorkomen is het voor jongeren in een residentiële setting positief om de ouders te betrekken bij hun verblijf en behandeling. Om dit te bewerkstelligen zijn groepsleiders van twee verschillende Justitiële Jeugd Inrichtingen in Nederland getraind in de methode Gezinsgericht werken. De ervaring van groepsleiders met deze manier van werken en de belemmerende en bevorderende factoren voor de implementatie ervan zijn in dit onderzoek onderzocht. Op basis van een literatuurstudie is een theoretisch kader beschreven en zijn hypothesen opgesteld. Verwacht worden een positieve ervaring met de methode, bevorderende, maar ook belemmerende factoren op het niveau van de methode, de individuele professional, de cliënt, de sociale context en de organisatie. Vervolgens zijn semigestructureerde interviews opgesteld en afgenomen bij de getrainde groepsleiders. Op basis van de analyses met Atlas.ti van de interviews zijn thema s en belemmerende en bevorderende factoren aan het licht gekomen die een rol spelen bij de ervaring met Gezinsgericht werken en het implementatieproces. 2

3 Inhoudsopgave De Beleving van Groepsleiders van Gezinsgericht werken Binnen een JJI -4- Methode -8- Resultaten -12- Belang van Gezinsgericht werken -13- Manieren om ouders te betrekken -16- Ervaring met Gezinsgericht werken -20- Implementatie -32- Bevorderende factoren -43- Belemmerende factoren -53- Conclusie -67- Discussie -70- Literatuurlijst -73- Bijlagen -75- Bijlage 1 Theoretisch kader -75- Bijlage 2 Topiclijst -76- Bijlage 3 Demografische vragenlijst -78- Bijlage 4 Codelijst Bijlage 5 Codelijst 2 na samenvoegen -83- Bijlage 6 Familielijst -87- Bijlage 7 Tabellen families output Atlas -90-3

4 De Beleving van Groepsleiders van Gezinsgericht werken Binnen een Justitiële Jeugdinrichting Een belangrijk doel van de behandeling in Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI s) is dat jongeren op een zo positief mogelijke manier resocialiseren in de samenleving. Om ervoor te zorgen dat de jongeren minder terugvallen in oude, risicovolle patronen, lijkt het belangrijk om de ouders te betrekken bij de behandeling. Dit omdat bij delinquente jongeren vaak ook problemen bestaan binnen het gezinsfunctioneren (Belenk & Dembo, 2003, aangehaald in Simons, Rigter, Mulder, Breuk, Mos, & Vermeiren, 2012). Ook vanuit de politiek wordt ouderbetrokkenheid bij jonge delinquenten aangemoedigd. Ouders met de ouderlijke macht zijn bijvoorbeeld sinds 2011 verplicht bij de rechtszaak van hun minderjarige kind aanwezig. Daarnaast betrekken de Raad van de Kinderbescherming en de Jeugdreclassering ouders voor en na de rechtszaak bij het traject van hun kind ( Ook uit eerder onderzoek van Jongepier, Struijk en van der Helm (2010) naar het pedagogisch leefklimaat in residentiële instellingen, is naar voren gekomen dat het betrekken van ouders bij de behandeling binnen een (gesloten) jeugdzorginstelling erg belangrijk is. De reden hiervoor is onder andere dat de band tussen ouders en kind sterk van belang is voor de ontwikkeling van het kind. Wanneer het kind uit huis wordt geplaatst is er vaak sprake van een problematische relatie tussen ouders en kind waar extra aandacht voor nodig is (Jongepier et al., 2012). De methode Gezinsgericht werken is in Nederland ontwikkeld binnen de Academische Werkplaats Forensische Zorg voor Jeugd (AWFZJ) om tijdens het verblijf in een JJI de ouders van de gedetineerde jongeren meer te betrekken. De AWFZJ is een projectgroep, opgericht om de zorg voor jeugdige delinquenten te verbeteren. Het is een samenwerking tussen twee JJI s (Forensisch Centrum Teylingereind en Justitiële Jeugdinrichting Lelystad), twee jeugd GGZ-instellingen (de Bascule en Curium-LUMC), twee universitaire afdelingen Kinder- en Jeugdpsychiatrie (VU-MC en LUMC) en twee Hogescholen (Windesheim Flevoland en Hogeschool Leiden) ( In het onderzoeksprotocol Gezinsgericht werken (Simons et al., 2012) wordt de empirische evidentie voor de positieve effecten van verschillende gezinsbehandelingen op het verzwakken van probleemgedrag van jongeren beschreven. Multidimensional Family Therapy 4

5 (MDFT, Liddle, Dakof, & Diamond, 1992, aangehaald in Simons et al., 2012) is een intensieve vorm van familietherapie waarbij het hele gezin wordt betrokken. MDFT kan het gezinsfunctioneren verbeteren, waaronder de competentie van het gezin, het monitoren door de ouders en de kwaliteit van de gezinsinteracties (Henderson, Rowe, Dakof, Haws, & Liddle, 2009, aangehaald in Simons et al., 2012). MDFT wordt gezien als effectief voor het verminderen van negatief externaliserend gedrag en middelengebruik bij jongeren. Functional Family Therapy (FFT, Alexander & Parsons, 1982, aangehaald in Simons et al., 2012) is net als MFDT een interventie voor jongeren en hun familie, voor onder andere agressieproblematiek en psychiatrische problematiek. Ook deze interventie wordt gezien als effectief voor het verminderen van de problematiek van jongeren en het verbeteren van het gezinsfunctioneren (Breuk, Dorelijers, Loef, Brown & Slot, 2010, aangehaald in Simons et al., 2012). FFT is succesvol omgezet vanuit het Amerikaanse model naar een Nederlandse versie en als eerst geïmplementeerd in een centrum voor psychiatrische dagbehandeling, waar het effectief bleek voor de behandeling van psychiatrische patiënten (Breuk et al., 2006). Daarnaast is door Breuk (2008) onderzoek gedaan naar de effectiviteit van FFT behandeling bij jonge delinquenten die na het verblijf in een JJI dagbehandeling kregen. Deze groep is vergeleken met een controle groep die de toen meer gebruikelijke justitiële interventies kreeg. De effecten van de FFT behandeling bleken positief. Jongeren recidiveerden minder dan de controle groep en agressieproblematiek en conflicten in het gezin waren verminderd (Breuk, 2008). Uit eerdere ervaringen met MDFT in Teylingereind en FFT in JJI Lelystad kwam naar voren dat deze op buiten gerichte interventies niet volledig aansloten bij de gesloten residentiële setting. Vanuit dit startpunt is Gezinsgericht werken ontwikkeld (Simons et al., 2012). De ouders van de jongere zijn vanaf het begin van de detentie nauw betrokken bij het verblijf van hun zoon in de JJI, door middel van telefonisch contact met de ouders en extra bezoeken en activiteiten voor de ouders binnen de JJI. Ook spelen ouders een belangrijke rol in het diagnostisch proces en in het bedenken, uitvoeren en evalueren van het behandelplan van hun zoon. Van Gezinsgericht werken wordt aangenomen dat het, net als MDFT en FFT, positieve effecten heeft op het verbeteren van het functioneren van het gezin. Een positiever gezinsfunctioneren is op zijn beurt weer gerelateerd aan de afname van recidive. Gezinsgericht werken zou dus een indirecte invloed kunnen hebben op het recidiverisico door het gezinsfunctioneren te verbeteren. Bij de twee JJI s, F.C. Teylingereind en JJI Lelystad, is in samenwerking met de AWFZJ het Gezinsgericht werken inmiddels ingevoerd. 5

6 Uit onderzoek van Stals (2012) naar implementatie van de Methodiek Ambulante Hulp bij Jeugdformaat, blijkt dat het erg lastig is om te bepalen wat bijdraagt aan een succesvolle implementatie. Daarnaast toont het aan hoe complex een implementatieproces is en dat hierop zowel de organisatie, hulpverlener, cliënt als de interventie zelf van invloed zijn. Ook moet de interventie of methodiek zo worden gekozen dat deze goed aansluit bij de cliënt en hulpverlener en moet de hulpverlener de juiste scholing en begeleiding krijgen. Tot slot wordt gesteld dat het belangrijk is om bij de implementatie aandacht te schenken aan zowel implementatie in engere zin ( het integer uitvoeren van een programma ; Stals, 2012, p. 295) als in bredere zin ( het behalen van de beoogde uitkomsten ; Stals, 2012, p. 295). Evaluatie van de implementatie van een nieuwe manier van werken en de ervaring met deze methode kan dan ook op verschillende niveaus benaderd worden: het niveau van de methode of interventie zelf, de individuele professional, de cliënt, de sociale context en de organisatie (Grol & Wensing, 2004). Op het niveau van de methode kan gedacht worden aan problemen in de uitvoering, toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van de methode. Bij kenmerken van de professional wordt gedacht aan het bewustzijn, de kennis, houding, motivatie voor verandering en gedragsmatige routines. Bij de cliënt zijn kennis, vaardigheden, houding en compliance (naleving) belangrijk. Bij de sociale context kan gedacht worden aan de mening van collega s, cultuur van het netwerk, samenwerking en leiderschap. Wat organisatie betreft denkt men aan de organisatie van de werknemers, capaciteiten, materiële voorzieningen en structuren (Grol & Wensing, 2004). In eerder onderzoek naar de implementatie van een nieuwe manier van werken voor clinici in een instelling voor behandeling van depressie (Franx, Oud, Lange, Wensing, & Grol, 2012) bleken de geïmplementeerde interventie zelf, gestructureerde teamvergaderingen en positieve reacties van cliënten bevorderend voor de implementatie. Dit terwijl uiteenlopende visies op de manier van werken tussen collega s, gebrek aan materiaal en een nog onderontwikkeld computersysteem als belemmerend werden ervaren (Franx et al., 2012). Het uiteindelijke doel van het huidige onderzoek is het vergroten van het succes van de implementatie van Gezinsgericht werken bij de huidige leefgroepen en een goede implementatie bij leefgroepen die in de toekomst deze manier van werken zullen overnemen binnen JJI s in Nederland. Daarvoor is een evaluatie van de implementatie noodzakelijk. De evaluatie vindt in dit kwalitatieve onderzoek plaats door de ervaring van groepsleiders met deze nieuwe manier van werken en de implementatie hiervan uit te vragen in interviews en deze te analyseren. Bij deze manier van onderzoek wordt een schat aan informatie verzameld 6

7 waarbij vooral de beleveniswereld van de geïnterviewde persoon centraal staat, in dit geval de groepsleiders (Boeije, 2012). De hoofdvraag in dit onderzoek is: Wat zijn de ervaringen van groepsleiders met Gezinsgericht werken en de implementatie van deze manier van werken? Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen bevorderende en belemmerende factoren. Er wordt geëvalueerd op het niveau van de methode zelf, de professional, de cliënt, de sociale context en de organisationele context (Grol & Wensing, 2004) (zie bijlage 1 voor het theoretisch kader). Uit eerder onderzoek is gebleken dat groepsleiders het betrekken van ouders als belangrijk zien binnen behandeling. Daarnaast ervaren ze het betrekken van ouders als positief voor de vooruitgang van het gezinsfunctioneren. Ook is de hulpverlener meer tevreden over het contact wanneer de inspraak van ouders vergroot is (Geurts, Noom, & Knorth, 2010). Als eerste hypothese wordt daarom gesteld dat Gezinsgericht werken door groepsleiders binnen een JJI overwegend als positief wordt ervaren. Het wordt verondersteld dat groepsleiders een positieve ervaring zullen hebben op het niveau van de methode zelf, zichzelf als individuele professional, de jongere, de sociale context en de organisatie (Grol & Wensing, 2004). Daarnaast wordt verondersteld dat er ervaringen genoemd worden die betrekking hebben op samenwerking binnen het team, gedeelde visie en het op de juiste manier in de gaten houden van het proces (May et al., 2004). Met betrekking tot de implementatie kunnen de factoren die hier invloed op hebben, zoals eerder beschreven, zowel bevorderend als belemmerend kunnen werken. Om die reden staan hieronder dezelfde factoren twee keer uitgewerkt, voor zowel het bevorderende effect (tweede hypothese) als het belemmerende effect (derde hypothese). Als tweede hypothese wordt gesteld dat bevorderende factoren voor de implementatie van en ervaring met Gezinsgericht werken naar voren komen op het niveau van de methode zelf, de individuele professional, de cliënt, de sociale context en de organisatie (Grol & Wensing, 2004). De methode is ontwikkeld in samenspraak met de praktijkmedewerkers. Op het niveau van de methode zelf wordt daarom verwacht dat groepsleiders bevorderende factoren van de methode zelf zullen noemen, zoals makkelijk uitvoerbaar en aantrekkelijk. Op het niveau van de individuele professional wordt verwacht dat motivatie om te leren en te veranderen in de manier van werken, en kennis over het belang van ouderparticipatie worden genoemd als bevorderende factoren. Op het niveau van de cliënt wordt verwacht dat zowel een positieve houding van de jongere en ouders tegenover de methode en de professional als compliance (medewerking van de jongere en zijn ouders aan de methode) genoemd worden als belangrijke bevorderende factoren. Er wordt verwacht dat op het niveau van de sociale 7

8 context een positieve mening van collega s, een goede samenwerking en goed leiderschap genoemd worden als bevorderende factoren. Tot slot wordt op het niveau van de organisatie verwacht dat samenstelling van het team en de ondersteuning in de randvoorwaarden worden genoemd als bevorderende factoren. Als derde hypothese wordt gesteld dat belemmerende factoren voor de implementatie van en de ervaring met Gezinsgericht werken naar voren komen op het niveau van de methode zelf, de individuele professional, de cliënt, de sociale context en de organisatie (Grol & Wensing, 2004). Op het niveau van de methode zelf wordt verwacht dat als belemmerende factor wordt genoemd dat de methode onhandig is in gebruik of dat groepsleiders de methode niet aantrekkelijk vinden. Op het niveau van de individuele professional wordt verwacht dat als belemmerende factor wordt genoemd dat de professional niet genoeg kennis heeft over de methode of dat motivatie ontbreekt om de methode uit te voeren. Daarnaast wordt op het niveau van de cliënt verwacht dat als belemmerende factoren zowel een negatieve houding van de cliënt ten aanzien van Gezinsgericht werken en tegenover de professional als gebrekkige medewerking van de cliënt genoemd worden. Bij de sociale context wordt verwacht dat groepsleiders de volgende belemmerende factoren noemen: collega s hebben een negatieve mening over Gezinsgericht werken, gebrekkige samenwerking of inadequaat leiderschap. Tot slot wordt op het niveau van de organisatie verwacht dat de volgende belemmerende factoren worden genoemd: een chaotische organisatie, randvoorwaarden worden niet goed genoeg geregeld, en het gebrek aan steun van de leidinggevende. Methode Deelnemers Voor dit onderzoek zijn in totaal zestien groepsleiders benaderd, waarvan acht van F.C. Teylingereind en acht van JJI Lelystad. Onder hen zijn vier vrouwen en twaalf mannen, waarvan drie vrouwen in Teylingereind werken en één in JJI Lelystad. Helaas waren er twee groepsleiders (mannen) van JJI Lelystad niet in staat mee te doen aan het onderzoek in verband met langdurige ziekte en is van één interview het audio bestand (vrouw, Teylingereind?) niet goed opgeslagen. In totaal deden er dus dertien groepsleiders mee (drie vrouwen, tien mannen). Allen zijn getraind voor de nieuwe methode Gezinsgericht werken. De gemiddelde leeftijd van de groepsleiders was 33 jaar en varieerde van 24 tot 61, op drie na was iedereen HBO of hoger geschoold en de groepsleiders waren gemiddeld vier jaar werkzaam in de JJI. Negen groepsleiders waren van Nederlandse afkomst, één van Turkse 8

9 afkomst, één van Marokkaanse afkomst, één van Surinaamse afkomst en één van Afrikaanse afkomst. Er is geen selectie gemaakt voor de steekproef: alle getrainde en nog werkzame groepsleiders van de twee getrainde teams zijn via hun teamleider benaderd om deel te nemen aan het onderzoek. Binnen het team van F.C. Teylingereind werkten de respondenten, op twee na, niet meer op de betreffende groep, de resultaten van deze JJI gaan over de periode waarin het team nog bij elkaar was en het Gezinsgericht werken geïmplementeerd werd. Deelname was vrijwillig en de privacy was gewaarborgd doordat alle gegevens anoniem worden verwerkt. Alle groepsleiders hebben een bedankje ontvangen in de vorm van een thee/snoep pakketje. Het aantal deelnemers is voldoende aangezien er met deze manier van onderzoek (interviews) per persoon veel informatie verzameld is. Alle mogelijke visies worden meegenomen in dit onderzoek, de beleving van de groepsleiders wordt hiermee zo gedetailleerd mogelijk onderzocht en beschreven. Materiaal - topiclijst Er is een voor dit onderzoek ontwikkelde topiclijst gebruikt op basis van input van groepsleiders tijdens het implementatieproces, het theoretische kader en eerder onderzoek beschreven in de inleiding. De lijst is tijdens het onderzoek iets aangepast toen bleek dat er bepaalde vragen misten, dit is één keer gedaan na vier interviews. De topiclijst is als volgt opgebouwd (zie bijlage 2 voor de volledige topiclijst); Kennismaking Introductie van het interview Algemene vragen achtergrond groepsleiders (demografische vragenlijst: bijlage 3) Gezinsgericht werken Implementatie Contact cliënten (ouders en jongeren) Professionele kwaliteiten Organisatie en team Onderzoek Overig (aanvullingen/tips) Voordat de interviews zijn afgenomen heeft de onderzoeker een interviewtraining gehad en zijn de gesprekstechnieken opgefrist. Elk interview is met een voicerecorder opgenomen zodat het gemakkelijk en verbatim kon worden uitgewerkt. In totaal zijn er 9

10 vijftien hoofdvragen gesteld met daaraan gekoppeld suggesties voor doorvragen. De vragen werden allemaal open gesteld. Vragen die bijvoorbeeld gesteld werden zijn Wat betekent Gezinsgericht werken voor u? Wat vindt u het leukst en het vervelendst aan Gezinsgericht werken? Wat gaat er goed en wat gaat er minder goed bij de uitvoering?. Ook werd er gevraagd naar de bevorderende en belemmerende factoren van de methode, zoals professionele kwaliteiten van de groepsleider zelf, bijvoorbeeld Welke professionele kwaliteiten zijn nodig voor het uitvoeren van Gezinsgericht werken?. Daarnaast werd gevraagd naar het contact met de cliënt, zowel ouders als jongeren. De samenwerking in het team (sociale context) werd ook uitgevraagd, bijvoorbeeld de samenstelling en steun die wordt ervaren vanuit het team en het hebben van dezelfde visie binnen het team. Tot slot werd ook gevraagd naar factoren vanuit de organisatie die bijdragen aan een positieve dan wel negatieve uitvoering van Gezinsgericht werken, zoals de werkdruk, gestructureerde teamvergaderingen en beschikbare faciliteiten. Omdat de vragenlijst binnen de onderzoeksgroep is ontwikkeld, is er geen betrouwbaarheid bekend. Naast de topiclijst is er een demografische vragenlijst afgenomen bij de deelnemers voor algemene gegevens, die zijn beschreven onder het kopje deelnemers op pagina 8 (zie bijlage 3 voor de demografische vragenlijst). Materiaal data-analyse In eerder onderzoek van onder andere Cilenti, Brownson, Umble, Erwin en Summers (2012) werd het programma Atlas.ti gebruikt om interviews te coderen. De onderzoekers beschreven in hun onderzoek de onderwerpen die het meest aan het licht kwamen. Daarbij werd beschreven wat deze onderwerpen betekenden in het licht van de theorie en welke andere factoren bijdroegen aan de uitkomsten. Door het afnemen van interviews en het gebruik van Atlas.ti konden de onderzoekers een zinvol antwoord geven op hun onderzoeksvraag. Figuur 1. Dataanalyse 10

11 Voor dit onderzoek is ook gekozen om de interviews met het programma Atlas.ti (Hwang, 2008) te analyseren (zie Figuur 1 voor een schematisch overzicht van de data-analyse). Ter ondersteuning van het praktische gebruik van het programma is het boek van Friese (2012) geraadpleegd. In het cyclische proces vindt tijdens het analyseren van alle data pre-analyse plaats: Er wordt gekeken welke informatie eventueel bij elkaar kan horen en of er codes dienen te worden toegevoegd, samengevoegd of verwijderd. Eerst? worden de data deductief gecodeerd, dit houdt in dat de tekst van de interviews wordt opgedeeld in relevante fragmenten. Aan elk fragment is een bepaalde code (onderwerp/subonderwerp) gegeven die is gekozen uit de codelijst (zie bijlage 4), opgesteld aan de hand van de topiclijst (zie bijlage 2). Hierna werd de tekst inductief gecodeerd: Er is gekeken of de gekozen codes de informatie voldoende dekten en of elk fragment de juiste code had. Ook is er af en toe voor gekozen een code toe te voegen aan de codelijst, wanneer een fragment niet paste binnen de bestaande codes. Bij synoniemen is gekozen voor de beste code. Fragmenten met vergelijkbare codes zijn samengevoegd. Om de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid van codes te bevorderen, zijn de interviews om en om gecodeerd. De student heeft als eerst telkens een aantal interviews gecodeerd, twee à drie, waarna de begeleider de interviews nakeek en eventueel codes toevoegde of aanpaste. Bij een inhoudelijk verschillende mening over de codes, heeft gezamenlijk overleg plaatsgevonden. De aanpassingen na de tweede keer coderen zijn ook met terugwerkende kracht doorgevoerd, voor de eerder gecodeerde interviews. Daarnaast is er ook door een externe en ervaren (kwalitatieve) onderzoeker van de Universiteit voor Humanistiek, gekeken naar juistheid van de codes en de aansluiting bij de theorie. In bijlage 5 kan de volledige codelijst worden gevonden die is opgesteld na het coderen. Vervolgens is er een familielijst gemaakt op basis van de theorie, aan de hand van de hypothesen (zie bijlage 6). Binnen deze families zijn de codes toegekend aan de volgens de onderzoekers relevante familie. Hierna zijn de data zoveel mogelijk gereduceerd, overlappende codes zijn samengevoegd en stukken tekst die niet relevant bleken voor de beantwoording van de onderzoeksvraag zijn verwijderd. Tot slot zijn alle data samengevat. In dit proces zijn alle data uitgeprint per familie en zijn deze documenten doorgelezen en samengevat beschreven om er een lopend verhaal van de maken, op basis van de families en aansluitend op de hypothesen. Het was hierbij belangrijk dat de theorie uit de inleiding leidend was en er tegelijkertijd ruimte was voor onverwachte en verfrissende inzichten vanuit de data. Hierna is er een geheel van de analyses gemaakt zodat de hypothesen konden worden getoetst en een antwoord op de onderzoeksvraag kon worden gegeven. 11

12 Tijdens dit hele proces is de onderzoeker de persoon die de analyses uitvoert. Het programma dient als hulpmiddel om alle data in te voeren en schema s te maken. Wat ook een belangrijke functie is van Atlas.ti is de mogelijkheid om tabellen uit te draaien. Voor dit onderzoek zijn tabellen uitgedraaid per familie, waarin te zien is hoe vaak een bepaalde code is gecodeerd binnen de interviews, apart voor JJI Lelystad en F.C. Teylingereind (zie bjilage 7). Procedure Via de teamleider is per mail met medewerkers besproken wat het doel was van het onderzoek en de interviews. Vervolgens zijn individuele afspraken voor de interviews gepland in de instelling waar de groepsleider werkzaam was. De interviews hebben gemiddeld een uur geduurd en zijn afgenomen in een gereserveerde ruimte in de instelling zelf. Voor het afnemen van het interview heeft de groepsleider een demografische vragenlijst ingevuld (zie bijlage 3). Wanneer het interview was afgerond, werd er kort nabesproken met de deelnemer en kreeg hij of zij het bedankje. Vervolgens zijn alle interviews verbatim uitgewerkt en cyclisch gecodeerd en geanalyseerd met coderingsprogramma Atlas.ti. Aansluiten zijn uit de analyses de antwoorden op de onderzoeksvragen en hypothesen beschreven, deze zijn uitgewerkt in een eerste versie van de resultaten. Deze resultaten zijn bij JJI Lelystad tijdens een teamvergadering voorgelegd aan het team voorgelegd teruggekoppeld. In Teylingereind waren de groepsleiders lang niet allemaal meer werkzaam op de betreffende afdeling en was er dus geen mogelijkheid voor een gezamenlijke terugkoppeling tijdens een teamvergadering. Daarom is er voor gekozen de resultaten voor te leggen per mail. Van de deelnemers werd gevraagd aan te geven of de resultaten volgens hen adequaat leken en zij kregen de mogelijkheid om feedback of aanvullingen te geven. Het doel van de terugkoppeling was om voor de onderzoekers te checken of de respondenten goed begrepen zijn, of er informatie gemist is en of er nog feedback is op de bevindingen van het onderzoek. Deze feedback en aanvullingen zijn verwerkt in de resultaten. Resultaten De resultaten zullen hieronder per JJI worden beschreven (F. C. Teylingereind en JJI Lelystad). Dit omdat er per instelling andere factoren bevorderend of belemmerend kunnen werken voor de implementatie van en de ervaring met Gezinsgericht werken en omdat factoren, zoals context en cliënt, kunnen verschillen tussen de JJI s. 12

13 De resultaten zijn in eerste instantie geanalyseerd aan de hand van de families die zijn opgesteld. Dit zijn de families Belang van Gezinsgericht werken, Manieren om ouders te betrekken, Ervaring met Gezinsgericht werken, Implementatie, Bevorderende factoren en Belemmerende factoren, (Zie bijlage 6 voor de volledige lijst). Aan de hand van de codes die bij de families zijn ingedeeld door de onderzoekers worden de meest opvallende en vaakst voorkomende resultaten beschreven. In de resultaten worden ook meningen van één persoon meegenomen, de resultaten zijn dus niet altijd de mening van het hele team, maar geven een uitgebreid beeld van de gedeelde of diverse meningen binnen een team. Alle codes staan per familie in tabellen in bijlage 7 met frequentie van de code-toekenning, apart voor F.C. Teylingereind en JJI Lelystad. Daarnaast staan er in deze tabellen totalen per code en per JJI. De aantallen zeggen echter in de meeste gevallen nog niets over de inhoud van de citaten, tenzij er een duidelijke richting aan een code is gegeven zoals positief of negatief. De tabellen zijn in de bijlage opgenomen omdat deze als hulpmiddel zijn gebruikt tijdens het analyseren van de resultaten. Hieronder wordt elke code omschreven per familie en er worden illustrerende citaten gegeven. Om de privacy van de respondenten te waarborgen worden er geen extra gegevens over de betreffende groepsleider beschreven bij een citaat. De algemene gegevens over de respondenten kunnen in de methode sectie op bladzijde 8 worden gevonden. In het hoofdstuk Conclusie en integratie resultaten worden de resultaten besproken aan de hand van het theoretisch kader uit de inleiding en wordt antwoord gegeven op de onderzoeksvraag en de hypothesen. Resultaten - Belang van Gezinsgericht werken Overtuigingen van het belang van Gezinsgericht werken kunnen aansluiten bij de eerste hypothese waarin gesteld werd dat groepsleiders Gezinsgericht werken vooral positief zien. Het belang van Gezinsgericht werken is onderverdeeld in de deelonderwerpen Recidivevermindering, Betekenis Gezinsgericht werken en Ouders betrekken. De exacte codes staan in Bijlage 6. Recidive vermindering De code die onder dit deelonderwerp valt is Belang Gezinsgericht werken, recidivevermindering. De resultaten hiervan worden hieronder beschreven, eerst voor JJI Lelystad, daarna voor F.C. Teylingereind. Resultaten JJI Lelystad 13

14 Belang Gezinsgericht werken, recidivevermindering: Aangegeven wordt dat het belangrijk is dat ouders worden betrokken bij het verblijf van hun zoon in de JJI zodat jongeren bij terugkeer naar huis meer aansluiting vinden bij de maatschappij, waardoor recidive mogelijk afneemt. Daarnaast wordt beschreven dat door ouders mee te nemen in de behandeling het probleemgedrag van de jongere beter kan worden begrepen en uiteindelijk worden behandeld. Tot slot wordt beschreven dat het voor zowel jongeren als ouders belangrijk is om meer te leren over waarom er in het verleden foute keuzes zijn gemaakt en hoe die in de toekomst kunnen worden voorkomen. Op die manier behandel je niet alleen de jongere binnen de muren van de JJI maar zorg je ervoor dat verandering thuis ook weer beter kan worden voortgezet. Wij zijn hier voor de jongere, om de jongere zo goed mogelijk te helpen zodat ze weer terug gaan en dat ze niet weer de foute dingen gaan doen. Als wij de jongere kunnen helpen samen met de ouders, ja dat is heel prettig en dan vind je dat fijn. Resultaten F.C. Teylingereind Belang Gezinsgericht werken, recidivevermindering: hier wordt beschreven dat het beter werkt om de ouders erbij te betrekken dan dat er meer agenten worden ingezet, ouders hebben namelijk meer invloed op hun kind. De nadruk wordt ook heel erg gelegd op het samen met ouders kijken hoe je ervoor kan zorgen dat de jongere op het rechte pad komt en blijft. Tot slot wordt benoemd dat door het betrekken van het systeem en het ouders bewuster maken van de problematiek van hun zoon, de thuissituatie ook wordt veranderd en de kans op recidive daarmee afneemt. Ik denk dat de jongere, als je het gezinssysteem aanpakt, dat jongeren misschien dan minder snel hier terug komen, of minder snel in ja, in, dat het recidiverisico minder verhoogd is dan wanneer het gezinssysteem niet aangepakt wordt. Dat jongeren het uiteindelijk toch moeten doen in de thuissituatie. Betekenis Gezinsgericht werken De codes die onder dit deelonderwerp vallen zijn Algemene betekenis Gezinsgericht werken, Positieve mening/leukst Gezinsgericht werken en Negatieve mening/vervelendst Gezinsgericht werken. Voor deze resultaten worden verwezen naar het hoofdstuk Ervaring met Gezinsgericht werken onder het kopje Betekenis Gezinsgericht werken, vanaf bladzijde

15 Ouders betrekken De codes die onder het deelonderwerp Ouders betrekken vallen zijn samengevoegd in één alinea Algemeen/ouders betrekken belangrijk/waarom. De resultaten hiervan worden hieronder beschreven, eerst voor JJI Lelystad, daarna voor F.C. Teylingereind. Resultaten JJI Lelystad Algemeen/ouders betrekken belangrijk/waarom: zoals eerder beschreven bij het belang van Gezinsgericht werken voor de recidivevermindering, wordt ook hier beschreven dat het betrekken van ouders belangrijk is om de goede lijn thuis voort te zetten. Daarnaast wordt aangegeven dat het belangrijk is omdat ouders zelf ook willen worden betrokken en ze hierdoor meer gerustgesteld worden. Een ander belang van het betrekken van ouders is het voordeel voor groepsleiders: ouders kennen hun zoon goed en kunnen echt ondersteunen in tips voor de begeleiding van hun zoon tijdens zijn verblijf in de JJI. Tot slot wordt benoemd dat het belangrijk is om ouders te betrekken voor verbetering van de band tussen ouders en jongere, voor de steun die ze daarmee onderling ervaren en voor het investeren in de toekomst van de jongere. Geruststelling ouders: Want sommige hebben echt van die grauwe, grijze, van die Amerikaanse taferelen in hun hoofd, maar dat valt op zich best mee en ik denk dat dat voor ouders een opluchting is. En ook dat ze, ook al is hun zoon niet thuis bij hun dat ze toch enigszins betrokken zijn. Resultaten F.C. Teylingereind Algemeen/ouders betrekken belangrijk/waarom: Door de groepsleiders wordt benoemd dat het belangrijk is om ouders te betrekken voor de vermindering van de recidive, zoals eerder beschreven. Ouders kunnen hieraan bijdragen door het kind te motiveren voor gedragsverandering en zich in te zetten voor een positieve voortzetting thuis. Ouders zijn volgens groepsleiders immers vaak de belangrijkste persoon in het leven van de jongere en hebben de meeste invloed. Daarnaast wordt beschreven dat het belangrijk is voor zowel groepsleiders als ouders om van elkaar te leren. Groepsleiders kunnen zo meer handvatten en tips krijgen om met de jongere om te gaan, waardoor de band met de jongere beter wordt. Ouders kunnen aan de andere kant meer zicht krijgen op de problematiek van hun zoon en weer leren om de grip op hun zoon terug te krijgen waardoor de band met hun zoon beter wordt. Jongeren hebben profijt van het Gezinsgericht werken doordat de sfeer op de leefgroep beter is en er meer respect is voor hun mentor wanneer deze goed contact heeft met ouders. 15

16 Ook wordt genoemd dat jongeren meer vaardigheden kunnen ontwikkelen wanneer ouders betrokken zijn. Ja precies, en maar los daarvan, de band ouder kind, is vele malen belangrijker dan eehm, dan jongere mentor bijvoorbeeld, dan kind mentor. En waarom zeg ik dat, ouder kind, dat is een band die altijd blijft bestaan. En wij zijn tijdelijk, wij zijn een schakel die er tijdelijk is, dus zodoende. Resultaten - Manieren om ouders te betrekken Op welke manieren worden ouders betrokken en wat voor invloed heeft dit op de ervaring van Gezinsgericht (Hypothese 1), en op welke manier kan dit bevorderend (Hypothese 2) of belemmerend (Hypothese 3) werken? Het onderwerp "Manieren om ouders te betrekken" is onderverdeeld in de deelonderwerpen Activiteiten en Meeweten, meebeslissen, meedoen en meepraten (4 MEE s). De codes zijn omgeschreven in algemene termen. De exacte codes staan in bijlage 6. Activiteiten De code die onder dit deelonderwerp valt is Activiteiten Gezingsgericht werken. De resultaten hiervan worden hieronder in een alinea beschreven, eerst voor JJI Lelystad, daarna voor F.C. Teylingereind. Resultaten JJI Lelystad Activiteiten Gezinsgericht werken: De activiteiten die door groepsleiders worden genoemd zijn allemaal activiteiten die groepsleiders, ouders en jongeren met elkaar kunnen ondernemen om de relatie te bevorderen. Daarnaast wordt beschreven dat de activiteiten van belang zijn om de ouder echt te laten meebeleven hoe het voor de jongere is om in de JJI te verblijven. Op die manier komen ouders en jongere dichter bij elkaar en leren ze elkaar beter te begrijpen. Hierbij kan gedacht worden aan spelletjes doen, samen eten, een rondleiding, een oudermiddag, ouders laten koken op de leefgroep, samen luchten, telefonisch contact, gezinsgesprekken, samen TV kijken en discussiëren over bijvoorbeeld onderwerpen in de krant. Activiteiten: Eehm, ja eehm, het gesprek met de jongeren en ouders samen, het eehm samen koken, spelletjes doen, ofja.. er zijn eigenlijk meerdere dingen ja, wat heb je nog meer eigenlijk ja, sporten, dat dat.. Ik vind zelf, kijk, het maakt niet echt uit wat voor activiteit, het belangrijkste is dat ouders en jongere samen kunnen werken. He, dan 16

17 kan je dus heel veel activiteiten benoemen, dat denk ik. Ik bedoel of het nou keuken is of het schoonmaken is of het sporten is of het spelletjes is, of samen tv, of naar een documentaire kijken, of een krantenknipsel dat ze zeg maar, nou bij het treinongeluk, dat ze daarover kunnen discussiëren. Maar het gaat er om dat ze samen iets, dat ze samen iets kunnen doen. Resultaten F.C. Teylingereind Activiteiten Gezinsgericht werken: de activiteiten die hier genoemd worden door groepsleiders komen erg overeen met de activiteiten die in JJI Lelystad worden genoemd. Hierbij wordt aanvullend genoemd dat men graag zou zien dat er meer mogelijk is qua activiteiten en ouders bijvoorbeeld met hun zoon kunnen sporten of creatieve dingen ondernemen. Daarnaast wordt ook als activiteit genoemd het samen met de jongere bellen naar ouders naar aanleiding van een mentorgesprek, om de ouders zoveel mogelijk op de hoogte te houden. Tot slot wordt aanvullend nog het overleg met de gedragswetenschapper over het contact tussen ouder en kind benoemd. Meeweten, meepraten, meedoen en meebeslissen De codes die onder dit deelonderwerp vallen zijn Meeweten, Meedoen, Meepraten en Meebeslissen. De resultaten hiervan worden hieronder per code beschreven, eerst voor JJI Lelystad, daarna voor F.C. Teylingereind. Resultaten JJI Lelystad Meeweten: De nadruk ligt hier vooral op zowel informatie halen bij ouders (hoe was het kind vroeger, hoe ging het thuis) als informatie geven aan ouders. Door informatie te krijgen heb je als groepsleider meer zicht op de problematiek van de jongere en door informatie te geven worden ouders gerustgesteld en hebben ze het gevoel dat ze betrokken worden bij hun zoon. Meepraten: Groepsleiders benoemen hier dat je ouders kan laten meedenken over wat voor hun kind het beste is. Daarnaast wordt aangegeven dat het opvalt dat wanneer een kind voor de eerste keer vastzit, ouders heel betrokken zijn en graag willen meepraten en meedenken. De informatie die ouders geven wanneer ze meepraten kan heel waardevol zijn en praktisch inzetbaar op de leefgroep. Meebeslissen is zoals eerder genoemd lastig maar meepraten kan wel altijd. Meepraten: Meepraten is altijd belangrijk, je moet met mensen praten, niet over hun praten. 17

18 Meedoen: Dit gedeelte komt overeen met de activiteiten Gezinsgericht werken zoals eerder beschreven. Het gaat er vooral om dat ouders kunnen ervaren hoe het voor de jongere is om in de JJI te verblijven. Meebeslissen: Opvallend is dat het team aangeeft dat je voorzichtig moet zijn in het ouders laten meebeslissen omdat dit in strijd kan zijn met de structuur van de instelling. Over de regels en de sancties binnen de instelling hebben ouders niks te zeggen. Wat als mogelijkheid wordt genoemd is ouders laten overleggen met de gedragswetenschapper over de behandeling van hun zoon. Daarnaast wordt genoemd dat je ouders in elk geval op de hoogte kan stellen van beslissingen die worden genomen, maar waar zij geen invloed op hebben. En ik denk dat je dat als ouders ook wil, je wil ook weten hoe het daar is en daar kunnen ze zeker over meedenken en meebeslissen. Zolang het binnen de structuur van de instelling blijft. Resultaten F.C. Teylingereind Meeweten: Het meeweten wordt ervaren als tweezijdig. Ouders leren meer over de problematiek van hun zoon, voelen zich gerustgesteld doordat ze weten waar hun zoon zit en hebben duidelijkheid over het traject waar mogelijk. Ook worden ouders geïnformeerd wanneer er heftige dingen gebeuren met hun zoon, zoals een plaatsing in de opvang. Groepsleiders krijgen daarnaast meer informatie over de achtergrond van de jongere en kunnen dit praktisch inzetten op de leefgroep. Het beeld in het team is dat je wanneer je als groepsleider dagelijks met een jongere bezig bent, je ook samen met de ouders verantwoordelijk bent en ze dus moet informeren. Het kan lastig zijn ouders te informeren die niks willen horen over hun zoon, maar het kan helpen ouders dan informatie te geven over wat er wel goed gaat. Benoemd wordt dat men het belangrijk vindt ouders niet in onwetendheid te laten. Ouders informeren: Ja, ja zeker. Kijk ik, dat vind ik gewoon, ik begrijp ouders ook, ja, absoluut, want hoe kunnen zij nou, zij weten helemaal niet wat hier binnen precies exact gebeurt en wat er gezegd wordt en wat er gedaan wordt. En je moet het beeld zo realistisch, zo reëel mogelijk voor ze maken en ik denk dat je zelf, als medewerker daar een hele 18

19 belangrijke rol in kan spelen. Jij bent het visitekaartje van de instelling en je moet zorgen dat ze je, ouders zijn gewoon heel belangrijk. Meepraten: Aangegeven wordt dat men het belangrijk vindt ouders te laten meepraten over het proces in de JJI en om het gedrag van hun zoon te bespreken. Op die manier kan je ouders echt betrekken bij het verblijf van hun zoon binnen de JJI. Wanneer een ouder zelf ook meepraat geeft dit aan dat de ouder zelf betrokken wil zijn. Voorgesteld wordt om ouders te laten meedenken over de activiteiten binnen het Gezinsgericht werken, wat vinden ze leuk om samen met hun zoon te ondernemen? Geopperd wordt ouders te laten meepraten over manieren waarop zij denken dat hun zoon in de toekomst uit de problemen kan blijven. Tot slot wordt benoemd dat het belangrijk is om ouders te laten meepraten omdat sommige ouders het gevoel hebben dat ze niks meer kunnen doen als hun kind vast zit. Door ze erbij te betrekken en ze te laten meepraten kan je ouders laten zien dat ze wel degelijk iets kunnen betekenen en juist nu hun zoon goed kunnen helpen. Groepsleiders geven aan dat ze het belangrijk vinden om ouders dit gevoel te geven. Meepraten: Eehm, ik probeer ouders te, eehm, dat vind ik er ook onder vallen, ouders mee laten denken over het proces hier. He, dus dit en dit zien we bij uw kind, herkent u dat? Eehm, hoe gaat u daar thuis dan mee om, wat werkt wel wat werkt niet. Om op die manier, ja het is dubbel en ouders erkennen, maar ook wel eehm, gewoon dat ze vaak goede tips hebben. Dat eigenlijk, ja. Meedoen: ook hier komt dit stuk overeen met de eerder genoemde activiteiten. Wel wil men het meedoen van ouders het liefst zoveel mogelijk uitbreiden en er wordt een voorstel gedaan om een ouderraad op te richten om ouders nog meer te laten meedoen en meepraten. Meebeslissen: ook hier wordt beschreven dat het lastig is ouders te laten meebeslissen over sancties omdat dit vaak eenmaal de regels van de instelling zijn. Ouders kunnen wel worden meegenomen in wat er wordt besloten en waarom zodat je ze wel op de hoogte stelt. Wel wordt benoemd dat je ouders eventueel zou kunnen laten meedenken over het sanctioneren als het al een tijd niet goed gaat met hun zoon en reeds ingezette sancties en interventies niet het gewenste effect hebben. Dit meebeslissen moet wel in lijn zijn met hoe het in de instelling werkt. Tot slot benoemt men dat als je ouders laat meebeslissen of in elk 19

20 geval meeneemt in het proces, de kans kleiner is om later verwijten te krijgen omdat je ouders al vanaf het begin hebt geïnformeerd. Resultaten - Ervaring met Gezinsgericht werken De ervaring van groepsleiders met Gezinsgericht werken sluit aan bij Hypothese 1, Gezinsgericht werken wordt door groepsleiders binnen een JJI overwegend als positief wordt ervaren. Ervaringen met Gezinsgericht werken is onderverdeeld in de deelonderwerpen Betekenis Gezinsgericht werken, Kennis en vaardigheden collega s en respondent, Voordelen en nadelen. De codes zijn omgeschreven in algemene termen. De exacte codes staan in Bijlage 6. Betekenis Gezinsgericht werken In het eerste deelonderwerp Betekenis Gezingsgericht werken vallen de codes Activiteiten binnen Gezinsgericht werken, Algemene betekenis Gezinsgericht werken, Positieve mening over Gezinsgericht werken/leukst en Negatieve mening over Gezinsgericht werken/vervelendst De resultaten hiervan worden hieronder per code in een alinea beschreven, eerst voor JJI Lelystad, daarna voor F.C. Teylingereind. Resultaten JJI Lelystad Activiteiten binnen Gezinsgericht werken: Gevraagd naar de activiteiten die komen kijken bij het Gezinsgericht werken wordt voornamelijk genoemd dat dit activiteiten zijn die bevorderend zijn voor de relatie tussen ouders, jongeren en groepsleiders. Meer activiteiten van het Gezinsgericht werken staan verder beschreven in het hoofdstuk Manieren om ouders te betrekken, vanaf bladzijde 16. Algemene betekenis Gezinsgericht werken: Volgens de respondenten is de betekenis van Gezinsgericht werken dat ouders en het gezin actief worden betrokken bij het verblijf van hun zoon in de JJI. Zo wordt de jongere niet los van zijn gezin gezien. Ook het contactherstel tussen jongere en ouders wordt als onderdeel benoemd, door bijvoorbeeld jongeren meer te betrekken wanneer er door groepsleiders contact wordt gelegd met ouders. De informatieuitwisseling tussen ouders en groepsleiders wordt ook als belangrijk onderdeel gezien. Zo kunnen ouders meer vaardigheden leren om thuis de positieve lijn voort te zetten en hebben groepsleiders meer informatie over de achtergrond van de jongere en handvatten voor het contact met de jongere. Betekenis Gezinsgericht werken: 20

21 Ja, het is best wel breed, sowieso het betrekken van het gezin bij de jongere. En ja, meer contact met ouders, ook contactherstel tussen jongere en ouders, dus over het algemeen ja, niet die jongeren los zien van hun gezin, maar gewoon samen. Dat we kunnen kijken wat we voor hun kunnen betekenen. Dat zie ik als Gezinsgericht werken een beetje in het kort. Positieve mening over Gezinsgericht werken/leukst: Als leukst wordt de uitdaging van het Gezinsgericht werken benoemd, elke ouder is anders en vraagt een andere benadering. Wel wordt benoemd dat binnen het team niet elke medewerker deze uitdaging aangaat. Ook wordt benoemd dat men ziet dat jongeren echt opbloeien wanneer er activiteiten worden georganiseerd en dat jongeren hun best doen om er een leuke dag van te maken. Vooral de positieve effecten van het Gezinsgericht werken worden als leuk beschreven, zoals bijvoorbeeld de verbetering van de band tussen zowel ouders, jongeren als groepsleiders. Het wordt als positief gezien dat het gezin ook in deze situatie betrokken is bij elkaar en je elkaar kunt helpen. Ook wordt het algemene idee en de insteek van Gezinsgericht werken als positief gezien. Negatieve mening over Gezinsgericht werken/vervelendst: Zoals hierboven wordt beschreven vindt men het idee goed, maar de uitvoering en de randvoorwaarden worden minder positief ervaren. Daarnaast heeft het lang geduurd voordat alle neuzen dezelfde richting op stonden wat betreft Gezinsgericht werken, waardoor het opstarten en inplannen van de activiteiten voor Gezinsgericht werken niet altijd even snel ging. Over het algemeen was er over het Gezinsgericht werken zelf geen sprake van een negatieve mening, er worden vooral belemmerende factoren benoemd die niet gekoppeld zijn aan het programma zelf die de uitvoering bemoeilijken, deze worden later uitgebreid beschreven. Resultaten F.C. Teylingereind Activiteiten binnen Gezinsgericht werken: benoemd wordt dat dit alle activiteiten zijn die ouders en jongere samen kunnen ondernemen binnen de JJI en waardoor ouders meer betrokken worden bij het verblijf van hun zoon in de JJI. Ook het betrekken van jongeren in het onderhouden van contact met ouders en het maken van afspraken wordt benoemd. Wat opvallend is, is dat er wordt genoemd dat men graag zou zien dat de ouderactiviteiten meer worden uitgebreid (zie citaat onder). Uitgebreidere beschrijving van de activiteiten van het Gezinsgericht werken staan verder in het deel Manieren om ouders te betrekken. Ouderactiviteiten uitbreiden: 21

22 Nou ja bijvoorbeeld op de Rak dan de ouderavond, dat ze bij ons komen eten en kletsen en even gewoon gezellig samen zijn. Maar ook wel dat ouders kunnen komen koken op de groep, eehm, ik heb ook wel eens bedacht, maar dat is nog niet tot uitvoering gekomen, dat ouders een activiteit doen met jongens. Bijvoorbeeld een keer eehm, ja weet ik veel, iets knutselen of verven of dat soort activiteiten eigenlijk ja. Dus bellen en langskomen op heel veel verschillende manieren, ja. Algemene betekenis Gezinsgericht werken: dit wordt het meest beschreven als het betrekken van het gezin bij het verblijf van de jongere in de JJI. Ook wordt genoemd dat de samenwerking tussen groepsleiders, ouders en het systeem om de jongere heen belangrijk is voor de steun en behandeling van de jongere. Hierbij is het belangrijk om ook te kijken wat de impact is van de detentie van de jongere op het gezin. Tot slot wordt genoemd dat het bij Gezinsgericht werken belangrijk is om het gezin als geheel te bekijken en aan te pakken, zodat er het beste kan worden samengewerkt om de jongere verder te helpen. Betekenis Gezinsgericht werken: Gezinsgericht werken, daar versta ik onder dat eehm, zeg maar het systeem om de jongere heen, dus in dit geval het gezin, eehm, de jongere ondersteunt, daar waar nodig. En samenwerkt met ons, als zijnde instelling om eehm, ja de jongere naar een hoger plan te krijgen. Dus eigenlijk echt de ondersteuning en de eehm, betrekking vam het gezin bij hetgeen wij hier eigenlijk aan het doen zijn in de instelling. Positieve mening over Gezinsgericht werken/leukst: Als leuk aan Gezinsgericht werken wordt het beter leren kennen van de achtergrond van de jongeren genoemd doormiddel van het contact met ouders en het steeds groeiende contact. Daarnaast wordt benoemd dat de invloed die het gezin heeft op de jongere en je toenemende invloed als groepsleider als positief worden ervaren. Ook het intensief samenwerken met ouders en de jongere, zien dat dit zijn vruchten afwerpt en de jongere betere keuzes maakt wordt als positief ervaren. Het is voor groepsleiders leuk om te zien dat een jongere meer gemotiveerd is wanneer zijn ouders hem actief steunen. Er wordt benoemd dat de manier waarom het kind zijn toekomst ziet erg lijkt samen te hangen met de band die het heeft met zijn ouders. Ook respecteren en vertrouwen jongeren groepsleiders vaak meer door het contact dat groepsleiders met ouders hebben. De ouderavonden worden als leuk ervaren en hebben een positieve invloed op het leefklimaat en de sfeer onder de jongeren. Ook de complimenten die 22

23 groepsleiders achteraf krijgen van ouders worden als waardevol en leuk ervaren. Het wordt als leukst ervaren wanneer ouders positief zijn en actief meewerken. Negatieve mening over Gezinsgericht werken/vervelendst: Wat men mist in Gezinsgericht werken is dat er geen aparte aandacht is voor jongeren waarvan de ouders niet in staat zijn om op bezoek te komen of jongeren die geen ouders hebben. Ook de implementatie op de kortverblijfgroep wordt als minder voordelig gezien omdat veel jongeren snel weer naar huis mogen. Verder wordt voornamelijk benoemd dat het vervelend is dat er niet voorzien is in randvoorwaarden, zoals de combinatie met het werken op de leefgroep (citaat onder). Problemen met randvoorwaarden worden uitgebreider besproken in het hoofdstuk over belemmerende factoren. Vervelend: Er wordt verwacht van groepsleiders, of pedagogisch medewerkers, dat eehm, er meer en intensiever contact met ouders gelegd wordt, wat overigens heel goed is. Alleen het heeft wel iets extra s eehm, en als je 10 á 11 jongens op de groep hebt is het soms lastig om daar aan toe te komen, dus dat is lastig. Dat is het enige vervelende omdat je dan he, als groepsleider wil je het juist aanpakken, alleen praktisch gezien is het soms niet haalbaar. Kennis en vaardigheden collega s en respondent De codes die vallen onder het deelonderwerp Kennis en vaardigheden collega s en respondent zijn Kennis en vaardigheden collega s aanwezig, Kennis en vaardigheden collega s afwezig, Gedeelde visie binnen het team, Zelfvertrouwen bij collega s, Kennis en vaardigheden zelf aanwezig, Kennis en vaardigheden zelf afwezig en Behoefte aan ondersteuning. De resultaten hiervan worden hieronder per code in een alinea beschreven, eerst voor JJI Lelystad, daarna voor F.C. Teylingereind. Resultaten JJI Lelystad Kennis en vaardigheden collega s aanwezig: Er wordt benoemd dat iedereen binnen het team de basisvaardigheden bezit om een gesprek te voeren, daarnaast vult het team elkaar op andere vlakken aan. De één heeft zijn ervaring opgedaan op het werk, de andere neemt kennis mee vanuit zijn of haar opleiding. De algemene kwaliteit binnen het team wordt als hoog gezien. Ja, ik denk dat iedereen wel zijn capaciteiten heeft en degene die er niet uitkomt dan kun je wel de ondersteuning van je team krijgen of je gooit het een keer in een teamvergadering zodat iedereen er op in kan gaan en dan kom je er vanzelf wel uit. 23