Onderzoek grensoverschrijdende samenwerking bij crisisbeheersing. In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Transcriptie

1 Onderzoek grensoverschrijdende samenwerking bij crisisbeheersing In opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

2 onderzoek grensoverschrijdende samenwerking bij crisisbeheersing Versiebeheer Versie Datum Korte beschrijving wijzigingen Eerste concept Definitief rapport Naam auteur(s): Drs. M. van Ettinger Drs. J.G.M. Cremers Drs. S. Aaij Bedrijfsnaam: Plaats: Capgemini Nederland B.V. Utrecht Datum: Capgemini. De informatie in dit document mag noch geheel noch gedeeltelijk op enigerlei wijze worden aangepast, gewijzigd of verveelvoudigd zonder voorafgaande toestemming van Capgemini

3 Inhoud Managementsamenvatting 1 1 Introductie Aanleiding Vraagstelling Onderzoeksopzet Leeswijzer 4 2 Overzicht bestaande afspraken Inleiding Juridische kader Grensoverschrijdende decentrale samenwerking Groningen Drenthe IJsselland Twente Noord- en Oost-Gelderland Gelderland Midden Gelderland-Zuid Noord- en Midden- Limburg Zuid-Limburg Zuid-Oost Brabant Midden- en West-Brabant Zeeland Overzicht grensoverschrijdende samenwerking op decentraal niveau 44 3 Uniformering en coördinatie Inleiding Uniformering van afspraken Coördinatie van samenwerking 47 4 Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen 51 Bijlage 1: Lijst van geïnterviewden 52 Bijlage 2: Gehanteerde interviewvragen 55 Bijlage 3: Detailoverzicht bestaande afspraken 57

4 Managementsamenvatting Inleiding Rampen, risico s en ongevallen houden zich niet aan landsgrenzen. Voor veel regio s in de grensstreek is hulp en bijstand uit het buitenland sneller aanwezig dan bijstand uit Nederland Dit maakt grensoverschrijdende samenwerking op dit gebied noodzakelijk. Dit heeft er voor gezorgd dat er de afgelopen jaren door gemeenten en veiligheidsregio s noodzakelijkerwijs afspraken zijn gemaakt met de buurlanden België en Duitsland. Hierdoor is de nu de situatie ontstaan dat er geen duidelijk beeld is over het totaal van de gemaakte afspraken. Vraagstelling Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Capgemini gevraagd te inventariseren welke huidige vormen van grensoverschrijdende samenwerking er zijn en wat de wensen zijn van uniformering en coördinatie op dit terrein. Voor de uitvoering van het onderzoek zijn gemeenten, veiligheidsregio s en provincies in het grensgebied benaderd. Na een initiële telefonische inventarisatie is een groot aantal interviews gevoerd. In de onderzoeksopzet is de veiligheidsregio als ordeningskader gehanteerd. Bestaande afspraken Het blijkt dat de meeste afspraken de afgelopen 10 à 15 jaar zijn opgesteld. Daarnaast worden er nog steeds meer initiatieven genomen, om deze samenwerking verder vorm te geven. De mate waarin er op regionaal of provinciaal niveau zaken geregeld zijn is afhankelijk van het risicoprofiel van de desbetreffende regio en van de geografische omstandigheden: zijn er veel grensgemeenten en hoe verhoudt zich de aanrijdtijd van het buitenland ten opzichte van de aanrijdtijden vanuit de rest van Nederland. Deze twee factoren bepalen in hoeverre een regio afspraken heeft gemaakt en zorgen ervoor dat er grote verschillen kunnen zitten in aard, vorm en looptijden van afspraken tussen de verschillende regio s. De inventarisatie van de afspraken is gedaan op basis van de vier hoofdeigenaren van processen binnen de rampenbestrijding: gemeente, politie, GHOR en brandweer. Daarbinnen is gekeken naar de respectievelijke processen van rampenbestrijding. Over het algemeen is er door gemeenten veel aan afspraken op het gebied van (basis)brandweerzorg en op regionaal niveau over ambulance-inzet. Deze afspraken over de eerstelijns inzet zijn doorgaans de oudste afspraken die er gemaakt zijn. Daarnaast zijn (en worden steeds vaker) afspraken gemaakt over andere processen zoals bijvoorbeeld alarmering, informatie-uitwisseling en specialistische hulpverlening. Ook vindt het maken van afspraken steeds vaker plaats aan de hand van thema s, zoals bijvoorbeeld hoogwater. Afspraken op regionaal of provinciaal niveau blijken vaker bestuurlijk vastgelegd dan op gemeentelijk niveau. 1

5 Gewenste vorm uniformering en coördinatie In algemene zin geven de provincies, veiligheidsregio s en gemeenten aan behoefte te hebben aan uniformering van afspraken. Hierdoor komt er een vermindering van de versnippering van de bestaande afspraken. Ook hoeven gemeenten of regio s niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Daarnaast hebben sommige veiligheidsregio s met meerdere partners aan de andere kant van de grens te maken (provincies of Kreisen), andersom komt eveneens voor. Het is dan ook onwenselijk om met verschillende procedures geconfronteerd te worden. Eenheid van opvatting en eenduidigheid in optreden is juist in crisissituaties van groot belang. De provincies, veiligheidsregio s en gemeenten geven bovendien aan dat coördinatie zeer gewenst is, zodoende wordt er meer daadkracht en effectiviteit bij het maken van afspraken verwacht. Door deze coördinatie ontstaat een platform voor regio-overschrijdende knelpunten en meer slagvaardigheid bij het maken van afspraken met België en Duitsland. Voor de decentrale organisaties is het op dit moment onduidelijk welke Duitse of Belgische partij overeenkomsten rechtsgeldig kan ondertekenen. De respondenten geven aan dat hierbij coördinatie door BZK zeer belangrijk is. Conclusies en aanbevelingen Door verschillen in regio s is er een diversiteit aan initiatieven ontstaan. Ruimte voor invulling van deze couleur locale moet zeker behouden blijven. Desondanks bestaat er bij het veld grote behoefte aan uniformering en coördinatie van deze overigens noodzakelijke grensoverschrijdende samenwerking. Hierdoor hoeven regio s niet steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Bovendien ontstaat er eenduidigheid in optreden en daarmee ook duidelijkheid voor de buitenlandse partners. Voorts kunnen op nationaal niveau (juridische) knelpunten worden opgelost. Het ontwikkelen van modelovereenkomsten, waarin juridische knelpunten zijn uitgewerkt, is hierbij van grote waarde. Daarnaast is het instellen van een permanente werkgroep grensoverschrijdende samenwerking een goede stap: hiermee kan afstemming en kennisuitwisseling op permanente basis worden vormgegeven. 2

6 1 Introductie 1.1 Aanleiding Internationaal samenwerken op het gebied van crisisbeheersing is niet alleen wenselijk, het is zelfs noodzakelijk. Diverse regio s grenzen voor een groot gedeelte aan het buitenland, waardoor hulp uit het aangrenzende buitenland in veel gevallen sneller is dan bijstand uit andere delen van Nederland. Bovendien houdt een ramp geen rekening met landsgrenzen waardoor de beheersing dit ook niet zou moeten doen. Dit maakt het nodig afspraken te maken, hoe lastig dit soms ook is. De regionale- en gemeentelijke hulpdiensten, die het nut en de noodzaak inzien van het maken van dergelijk afspraken, hebben dit in het algemeen zo snel mogelijk gedaan. De situatie die hierdoor onbedoeld is ontstaan, is dat er vaak geen duidelijk beeld is van waar afspraken zijn gemaakt en door wie en waarover deze afspraken zijn gemaakt. Deze onduidelijkheid vormt dan ook een van de redenen voor het laten uitvoeren van dit onderzoek. Er bestaat zowel op lokaal, wellicht ook op regionaal maar zeker op landelijk niveau in Nederland onvoldoende beeld van de verschillende formele en informele afspraken, procedures en regelgeving met betrekking tot grensoverschrijdende samenwerking. 1.2 Vraagstelling Op dit moment ontbreekt het aan een duidelijk beeld van de verschillende formele en informele afspraken, procedures en regelgeving die op lokaal, regionaal en nationaal niveau zijn ontstaan met onze buurlanden (België en Duitsland) over grensoverschrijdende samenwerking op het terrein van crisisbeheersing. Om in de toekomst beter te kunnen inspelen op eventuele rampsituaties met grensoverschrijdende uitstraling en om grensoverschrijdend oefenen te vergemakkelijken, bestaat er bij BZK de behoefte en noodzaak om een duidelijk overzicht te krijgen van alle instrumenten op dit gebied, en na te gaan in hoeverre landelijke coördinatie op dit terrein gewenst en nodig is en in hoeverre stroomlijning en uniformeren van de diverse instrumenten mogelijk is. Het onderzoek richt zich derhalve op de volgende onderzoeksvragen: 1. Welke informele en formele afspraken, procedures en regelgeving (verdragen, protocollen, memoranda of understanding, handvesten etc.) bestaan er op alle niveaus (lokaal, regionaal en nationaal) met betrekking tot grensoverschrijdende samenwerking op het terrein van crisisbeheersing? 2. In hoeverre is centrale coördinatie met betrekking tot grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van crisisbeheersing gewenst? Indien gewenst, hoe zou dit georganiseerd dienen te worden? Welke voor- en nadelen biedt dit voor operationele diensten, grensgemeenten en regio s en ministeries? 3

7 3. In hoeverre en hoe kan stroomlijning en het uniformeren van de bestaande afspraken, procedures en regelgeving met betrekking tot grensoverschrijdende samenwerking op het terrein van crisisbeheersing plaatsvinden? Welke voor- en nadelen zijn hieraan verbonden? 1.3 Onderzoeksopzet Voor de beantwoording van de bovenstaande onderzoeksvragen is de volgende opzet gehanteerd: Uitvoeren telefonische inventarisatie In deze telefonische interviewronde is de respondenten gevraagd of er grensoverschrijdende afspraken gemaakt zijn. Indien dit niet het geval is, is dit in de meeste gevallen bevestigd per mail. Uitvoeren interviews Indien er wel vormen van grensoverschrijdende samenwerking zijn, is er een afspraak gemaakt met de desbetreffende respondent. Vervolgens is er een interview afgenomen volgens een vast protocol (zie bijlage 2). Het interviewverslag is door de respondenten gevalideerd. Opstellen rapportage De bevindingen uit de interviews zijn in voorliggende rapportage opgenomen. Daarbij is een overzicht opgesteld van de bestaande afspraken (huidige situatie) en zijn de meningen inzake uniformering en coördinatie weergegeven (gewenste situatie). Met deze opzet (telefonisch interview, uitvoering interview en validatie interview) is getracht om volledig en zorgvuldig te zijn. Desondanks is het niet uit te sluiten dat er afspraken bestaan, die in dit onderzoek niet aan de orde zijn gekomen. De veiligheidsregio is als primaire focus en ordeningskader gehanteerd. Dit vanwege de taak van de veiligheidsregio als coördinerend orgaan op vlak van rampenbestrijding en crisisbeheersing, alsook vanwege de nauwe relatie met gemeenten. Vanwege de formele bevoegdheid van de provincie is tevens expliciet de grensoverschrijdende samenwerking op provinciaal niveau onderzocht. Ter controle is steekproefsgewijs gekeken naar samenwerking op lokaal niveau. 1.4 Leeswijzer Het voorliggende rapport is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 2: Overzicht van bestaande grensoverschrijdende afspraken op het gebied van crisisbeheersing; Hoofdstuk 3: Wenselijkheid en mogelijke invulling van uniformering en coördinatie bij grensoverschrijdende samenwerking; Hoofdstuk 4: Conclusies en aanbevelingen van dit onderzoek. Daarnaast zijn de volgende bijlagen opgenomen: Bijlage 1: Lijst van geïnterviewden; Bijlage 2: Gehanteerde interviewvragen; Bijlage 3: Detailoverzicht bestaande afspraken. 4

8 2 Overzicht bestaande afspraken 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk zijn de huidige afspraken op decentraal niveau opgenomen alsook het juridische kader waarop deze gebaseerd zijn. Paragraaf 2.2 bevat het juridische kader en in paragraaf 2.3 zijn de decentrale afspraken (provinciaal, regionaal, lokaal) opgenomen, geordend op basis van de geografische indeling van de veiligheidsregio s. Paragraaf 2.4 beschrijft het algemene beeld van grensoverschrijdende samenwerking op basis van de bevindingen van dit onderzoek. 2.2 Juridische kader Deze paragraaf beschrijft de belangrijkste internationale en bilaterale wet- en regelgeving, die de basis biedt voor decentrale afspraken op gebied van grensoverschrijdende samenwerking. De afspraken van provincies, veiligheidsregio s en gemeentes zijn namelijk gebaseerd op deze wet- en regelgeving 1. Internationale en Europese wet- en regelgeving Kaderovereenkomst van Madrid (1980), Raad van Europa. Het Acquis van de Raad van Europa levert regionale en lokale overheden het juridische kader waarbinnen ze op publiekrechtelijke basis over de grens heen kunnen samenwerken. Tweede protocol in 1998 opgesteld. Verdrag van Helsinki: grensoverschrijdende gevolgen bij industriële ongevallen (1992). Bilaterale afspraken Benelux Overeenkomst inzake grensoverschrijdende samenwerking tussen territoriale samenwerkingsverbanden of autoriteiten (1991). Overheden kunnen via deze Benelux Overeenkomst in de drie Beneluxlanden op publiekrechtelijke basis grensoverschrijdend samenwerken. Grensoverschrijdende samenwerking Nederland, België, Vlaanderen en Wallonië (2002). Politiesamenwerking en samenwerking in de rampenbestrijding. 1 Voor een gedetailleerde beschrijving van het juridische kader wordt verwezen naar Grensoverschrijdende hulpverlening in de Euregio Maas-Rijn, Ramakers e.a., Aug

9 Verdrag van Anholt: Overeenkomst Nederland, Duitsland, Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen inzake grensoverschrijdende samenwerking (1991). Genoemde overheden kunnen via deze overeenkomst op publiekrechtelijke basis grensoverschrijdend samenwerken. Gemeenschappelijke verklaring Nederland-Nordrhein-Westfalen inzake grensoverschrijdende samenwerking (2000) Verdrag van Prüm (Schengen III) (2008): het Verdrag voorziet in de eerste plaats in een aantal regelingen ter verbetering en ter vereenvoudiging van de informatie-uitwisseling tussen de deelnemende landen. Daarnaast beogen de Prümlanden door middel van het Verdrag de operationele samenwerking te verbeteren. Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en de Bondsrepubliek Duitsland inzake de grensoverschrijdende politiële samenwerking en de samenwerking in strafrechtelijke aangelegenheden (Verdrag van Enschede) (2005). Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden, het Koninkrijk België en het Groothertogdom Luxemburg inzake grensoverschrijdend politieel optreden (2004). 2.3 Grensoverschrijdende decentrale samenwerking Hieronder zijn de grensoverschrijdende afspraken opgesomd. Het ordeningskader is de veiligheidsregio, echter er is ook gekeken naar provinciale en gemeentelijke afspraken. Per regio zijn de afspraken aan de hand van de volgende kenmerken beschreven: Vormen van samenwerking Inhoud Nut en noodzaak Aard en vorm Effectiviteit Vervolgens zijn de afspraken visueel weergegeven op basis van de verschillende niveaus (provinciaal, regionaal, lokaal) en de kolommen van de rampenbestrijding (gemeente, brandweer, geneeskundige hulpverlening en politie). 6

10 Gemeente Brandweer GHOR Politie Internationale en nationale wet- en regelgeving Internationaal en Europees Tractatenbladinzake verontreiniging op zee (1977) Kaderovereenkomst van Madrid (1980 / 1998) Bonn overeenkomst (1983) Verdrag van Helsinki (1992) Memorandum van Senningen(2004) Verdrag van Prum (2005) Internationaal verdrag politieel optreden (concept) Bilateraal Overeenkomst tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Koninkrijk België inzake wederzijdse bijstandsverlening bij het bestrijden van rampen, zware ongevallen daaronder begrepen (1988) Benelux Overeenkomst inzake grensoverschrijdende samenwerking tussen territoriale samenwerkingsverbanden of autoriteiten (1991) Verdrag van Anholt (1991) Gemeenschappelijke verklaring Nederland-Nordrhein-Westfalen inzake grensoverschrijdende samenwerking (2000) Grensoverschrijdende samenwerking Nederland, België, Vlaanderen en Wallonië (2002) Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig Crisismanagementplan bij grensoverschrijdende kustoverstroming NL-BE (2007) Verdrag Benelux grensoverschrijdend politieel optreden (2004) Verdrag Duitsland grensoverschrijdend politieel optreden (2005) 7

11 2.3.1 Groningen Vormen van samenwerking Uit telefonisch contact met zowel de veiligheidsregio als de provincie Groningen bleek dat er geen sprake is van grensoverschrijdende samenwerking bij crisisbeheersing. 8

12 Gemeente Brandweer GHOR Politie Groningen Provinciaal Regionaal Lokaal Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 9

13 2.3.2 Drenthe Vormen van samenwerking Binnen de regio Drenthe is de volgende grensoverschrijdende samenwerkingsafspraak met Duitsland gemaakt: Burenhulpovereenkomst Coevorden Emlichheim (lokaal) Deze afspraak is vergelijkbaar met burenhulpovereenkomsten die in volgende paragraven zullen worden behandeld en zal hier om die reden niet nader worden beschreven. Om de samenwerking in de toekomst te versterken is de volgende afspraak in conceptvorm opgesteld: Grensoverschrijdende samenwerking bij rampen en zware ongevallen regio IJsselland, regio Drenthe, gemeente Hardenberg, gemeente Coevorden en Graftschaft Bentheim (Regionaal). Bovenstaande afspraak heeft gezien het regionale karakter ook betrekking op de regio IJsselland. 10

14 Gemeente Brandweer GHOR Politie Drenthe Provinciaal Regionaal Grensoverschrijdende samenwerking bij rampen en zware ongevallen regio IJsselland regio Twente, gemeente Hardenberg, gemeente Coevorden en Graftschaft Bentheim (in voorbereiding) Lokaal Gemeentelijke overeenkomst basis brandweerzorg Coevorden - Emlichheim Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 11

15 2.3.3 IJsselland Vormen van samenwerking In de veiligheidsregio IJsselland vindt grensoverschrijdende samenwerking op zowel provinciaal als lokaal niveau plaats. De volgende afspraken vormen de kern van deze samenwerking: Grensoverschrijdende risicokaart (Provinciaal); Overeenkomst Hardenberg Uelsen (Lokaal). De afspraken rondom de grensoverschrijdende risicokaart zijn provinciaal vastgelegd en zijn tevens voor de veiligheidsregio Drenthe van belang. Om de samenwerking in de toekomst te versterken is de volgende afspraak in conceptvorm opgesteld: Grensoverschrijdende samenwerking bij rampen en zware ongevallen regio IJsselland regio Twente, gemeente Hardenberg, gemeente Coevorden en Graftschaft Bentheim (Regionaal). In de regio IJsselland zijn vanuit de provincie Overijssel verschillende gremia georganiseerd. Door de provinciale aard hebben deze gremia ook betrekking op de regio Twente: Platform voor ambtelijk overleg veiligheid; Bestuurlijk 3+3 overleg: grensoverschrijdend samenwerkingsprogramma tussen de 3 grensprovincies (Limburg, Gelderland en Overijssel) en de 3 grensbezirken in Nordrhein-Westfalen (Münster, Düsseldorf en Keulen) en het bundesland Nordrhein- Westfalen. Inhoud De afspraken hebben betrekking op: Grensoverschrijdende risicokaart: Voorlichting en informatievoorziening gericht op preparatie en respons van hulpdiensten. De kerncentrale in Lingen en bedrijven met gevaarlijke stoffen zijn hierbij speciale aandachtspunten; Overeenkomst Hardenberg Uelsen: Grensoverschrijdende bijstand op het gebied van basis brandweerzorg. Nut en noodzaak De aanleiding (nut en noodzaak) van totstandkoming van de afspraken is: Grensoverschrijdende risicokaart: Doel is het informeren van hulpdiensten over de bron en effecten van risico s aan weerszijden van de grens en het opzetten van een platform voor bovenregionale overheden in Duitsland. Aanleiding voor deze afspraak was de Nederlandse wetgeving omtrent de risicokaart; Overeenkomst Hardenberg Uelsen: Formalisering van afspraken, door het maken van afspraken is men minder persoonsafhankelijk. 12

16 Aard en vorm De afspraken hebben de volgende bestuurlijke inbedding en juridische vorm: Grensoverschrijdende risicokaart: Convenant status en bestuurlijke toezegging als uitwerking van de gemeenschappelijke verklaring. Afspraak van kracht sinds 2007 met onbeperkte looptij; Overeenkomst Hardenberg Uelsen: Overeenkomst. Afspraak van kracht sinds 2002 met onbeperkte looptijd. Effectiviteit Toetsen van de effectiviteit gaat als volgt: Grensoverschrijdende risicokaart: De risicokaart wordt nog ontwikkeld waardoor effectiviteit nog niet getoetst kan worden. 13

17 Gemeente Brandweer GHOR Politie IJsselland Provinciaal Grensoverschrijdende risicokaart Platform ambtelijk overleg veiligheid Bestuurlijk 3+3 overleg: grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma tussen Limburg, Gelderland en Overijssel en de 3 grensbezirken Münster, Düsseldorf en Keulen en het bundesland Nordrhein-Westfalen Regionaal Grensoverschrijdende samenwerking bij rampen en zware ongevallen regio IJsselland regio Twente, gemeente Hardenberg, gemeente Coevorden en Graftschaft Bentheim (in voorbereiding) Lokaal Gemeentelijke overeenkomst basis brandweerzorg Hardenberg Uelsen Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 14

18 2.3.4 Twente Vormen van samenwerking In de veiligheidsregio Twente vindt grensoverschrijdende samenwerking op zowel regionaal als lokaal niveau plaats. De volgende afspraken vormen de kern van deze samenwerking: Bijstandsplan op basis van overeenkomst Grensoverschrijdende samenwerking bij zware ongevallen en rampen (regionaal); Ambulancezorg (regionaal); Traumahelikopter geformaliseerd in convenant trauma zorgnetwerk Euregio (regionaal); Gemeentelijke convenanten basis brandweerzorg (lokaal). De afspraken hebben betrekking op bijstand bij rampen/crises en dagelijkse hulpverlening, met aandacht voor de meeste processen van brandweer, GHOR en een aantal gemeentelijke processen. Er is minder aandacht voor afspraken op gebied van politionele processen, omdat hiervoor door de politie separaat afspraken zijn gemaakt. Voor de provinciale afspraken zie de voorgaande paragraaf (regio IJsselland). Inhoud De afspraken hebben betrekking op: Bijstandsplan: Beschrijft alarmering, gecoördineerde respons en bijstand alsook preparatie daarvan. Heeft primair betrekking op brandweer en GHOR taken; Ambulancezorg: Grensoverschrijdende inzet van ambulances (respons) en voorbereiding daarop; Traumahelikopter: Inzet van Duitse traumahelikopter in Twente; Basis brandweerzorg: Grensoverschrijdende bijstand op gebied van basis brandweerzorg en preparatie daartoe. Nut en noodzaak De aanleiding (nut en noodzaak) van totstandkoming van de afspraken is: Bijstandsplan: Doel is het maken van een afspraak om beroep op de verschillende partijen te kunnen doen. Hiernaast is er rechtszekerheid door het maken van een afspraak. Er zijn diverse aanleidingen voor dit plan: Professionalisering van de hulpverlening Formalisering/juridisering van de samenleving Praktische waarde Vuurwerkramp Enschede Ambulancezorg: Juridische borging en het vastleggen van een kostenregeling omdat met een private onderneming wordt gewerkt. Traumahelikopter: Op basis van aanwijzing van minister VWS, mogelijkheid tot inzet Duitse traumaheli in Twente. Basis brandweerzorg: Door het maken van afspraken is men minder persoonsafhankelijk. 15

19 Aard en vorm De afspraken hebben de volgende bestuurlijke inbedding en juridische vorm: Bijstandsplan: Publiekrechtelijke overeenkomst, afspraak van kracht sinds 2001 met onbeperkte looptijd; Ambulancezorg: Convenant, afspraak van kracht sinds 1998 (Bentheim) en 2005 (Borken), onbeperkte looptijd; Traumahelikopter: Convenant, looptijd drie jaar met ingang van ; Basis brandweerzorg: Publiekrechtelijke overeenkomsten, afspraken ingegaan tussen 1990 en 2006, onbeperkte looptijd. Alle gemeentes gebruiken hetzelfde format. Effectiviteit Toetsen van de effectiviteit gaat als volgt: Bijstandsplan: 2 grote oefeningen hebben voor de start plaatsgevonden. Waarschijnlijk gaat er 1 maal per 2 jaar geoefend worden. Het grensoverschrijdend oefenen zal als specialisme in het oefenplan worden opgenomen. Afspraken worden continu (indien nodig) aangepast. 1 maal per jaar wordt bijeen gezeten om de ontwikkelingen te bespreken; Ambulancezorg: door regelmatige inzet van ambulances over de grens (ca 50 keer per jaar) wordt de afspraak getoetst. Feedback wordt verwerkt en toegepast tijdens de samenwerking; Traumahelikopter: 50 keer per jaar vindt er inzet plaats. Door regelmatige inzet van de traumahelikopter wordt de afspraak getoetst. Feedback wordt verwerkt en toegepast tijdens de samenwerking. Er wordt niet geoefend doordat incidenten met traumahelikopter regelmatig voorkomen. Na drie jaar vindt een evaluatie plaats (einde van huidige overeenkomst); Basis brandweerzorg: er wordt jaarlijks, soms 2 maal per jaar, geoefend. Naar aanleiding van oefeningen wordt een projectrapportage opgesteld met knelpunten (o.a. koppeling van tetra systeem). 16

20 Gemeente Brandweer GHOR Politie Twente Provinciaal Grensoverschrijdende risicokaart Platform ambtelijk overleg veiligheid Bestuurlijk 3+3 overleg: grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma tussen Limburg, Gelderland en Overijssel en de 3 grensbezirken Münster, Düsseldorf en Keulen en het bundesland Nordrhein-Westfalen Regionaal Grensoverschrijdende samenwerking bij zware ongevallen en rampen (Borken, Bentheim, Achterhoek, Twente) Grensoverschrijdend bijstandsplan Convenant traumazorgnetwerk Euregio(traumaheli) Convenant ambulancehulpverlening (2x) Lokaal Diverse gemeentelijke overeenkomsten basis brandweerzorg Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 17

21 2.3.5 Noord- en Oost-Gelderland Vormen van samenwerking In de veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland vindt grensoverschrijdende samenwerking op zowel regionaal als lokaal niveau plaats. De volgende afspraken vormen de kern van deze samenwerking: Convenant grensoverschrijdende samenwerking bij grootschalige rampenbestrijding ondertekend door vier partijen: regio Achterhoek, regio Twente, Landkreis Grafschaft Bentheim en het Kreis Borken. Dit convenant is ondertekend op 27 augustus 2001 en is door de vorming van de veiligheidsregio Noord- en Oost- Gelderland van rechtswege overgenomen; Grensoverschrijdend Bijstandsplan. Hierin is de samenwerking met het Kreis Borken nader uitgewerkt (sinds 2005); Samenwerking met Kreis Kleve; Samenwerking met THW (Technisches Hilfswerk); Gemeentelijke convenanten over 1 e lijns brandweerbijstand. De afspraken hebben vooral betrekking op bijstand bij rampen / crises en dagelijkse hulpverlening, met de meeste aandacht voor processen van de brandweer en de GHOR en een aantal gemeentelijke processen. Er is minder aandacht voor de afspraken op het gebied van de politieprocessen bij crisisbeheersing. Inhoud De afspraken hebben betrekking op: Grensoverschrijdend Bijstandsplan. Hierin is de samenwerking met Kreis Borken nader uitgewerkt. Naast zaken als bevoegdheden, verantwoordelijkheden, financiering omtrent brandweerbijstand en ambulancebijstand, zijn ook de volgende zaken geregeld: o o o o o Concrete bijstand van brandweer en geneeskundige hulpverlening; Afspraken omtrent gezamenlijk oefenen; Afspraken omtrent alarmering: meldkamers die via GMS lichtkranten bij elkaar kunnen aansturen, waardoor een snellere alarmering plaatsvindt; Het gebruik van tweetalige (Duits en Nederlands) standaardfaxen voor het aanvragen van bijstand bij elkaars meldkamers, zodoende zit er eenheid en eenduidigheid in die bijstandsaanvragen en bevordert dit de snelheid; Een zeer praktisch woordenboekje in twee talen (Duits en Nederlands) met daarin terminologie op brandweer, geneeskundig en rampbestrijdingsgebied. In het kader van dit samenwerkingsverband is er binnen het dagelijks bestuur ook een portefeuillehouder grensoverschrijdende samenwerking 18

22 benoemd: de burgemeester van Doetinchem. Daarnaast is er in de veiligheidsregio voor 0,2 fte een coördinator grensoverschrijdende samenwerking. Samenwerking met Kreis Kleve. Hier is nog niets bestuurlijk vastgesteld. Wel kent men bijeenkomsten waarbij de verschillende partijen op operationeel niveau met elkaar overleggen, de zogeheten Runder Tisch grenzüberschreitender Katastrophenschutz oftewel Ronde tafel gesprekken rampenbestrijding. Deze worden georganiseerd vanuit de Euregio Rijn-Waal. Op operationeel niveau is er echter nog niets concreet vastgelegd. De insteek zou zijn om een drietal punten te gaan regelen: o o o Opstellen bijstandsplan; Verbetering van de alarmering; Verbetering van de informatievoorziening. Samenwerking met THW (Technisches Hilfswerk). De THW kan een scala van technische hulpverlening bieden. Hiertoe hebben zij zeer gespecialiseerde middelen, materieel en opgeleide mensen in dienst. Zo kunnen zij vitale infrastructuren herstellen (elektriciteit, watervoorziening), nooddrinkwater leveren, bulldozers leveren, noodbruggen aanleggen, zijn zij in het bezit van reddingshonden, etc. Andersom kan NO Gelderland ze weinig bieden, omdat dit zeer specialistisch is. Op basis van informele afspraken kunnen zij dit NO Gelderland aanbieden. Dit is vastgelegd in een aanbiedingsdocument / handreiking Grensuberschreitende Einsatzplanung. De hulpaanvraag gaat in principe via de Kreisen. Wat betreft de financiën is geregeld dat NO Gelderland de brandstofkosten vergoed. Daarnaast worden gedurende de werktijden ook de personeelskosten van de THW vrijwilligers vergoed. Deze samenwerking is per juli 2007 van kracht. Gemeentelijke convenanten brandweerbijstand hebben betrekking op de 1 e lijns inzet. Er zijn convenanten tussen de volgende gemeenten: o o o s-heerenberg en Emmerich; Dinxperlo en Suderwick; Winterswijk-Kotten en Oeding. Nut en noodzaak De directe aanleiding voor het maken van afspraken was de Vuurwerkramp van Enschede van 13 mei Door Duitsland werd spontaan hulp geboden. Zodoende kwam men er achter dat procedures op het gebied van alarmering, opschaling, inzet en informatie-uitwisseling op elkaar afgestemd dienden te worden. Het doel van de afspraken is: Bevorderen snelheid alarmering; Bevorderen snelheid van opschaling; Bevorderen van de bestrijding door sneller leveren bijstand Bevorderen eenheid van opvatting en begrip. 19

23 Aard en vorm De afspraken hebben de volgende bestuurlijke inbedding en juridische vorm: Convenant: bestuurlijk ondertekend op 27 augustus 2001; Grensoverschrijdend Bijstandsplan (Kreis Borken): is operationele uitwerking van convenant. De uitwerking is vooral operationeel gericht; Samenwerking Kreis Kleve: nog niets bestuurlijk vastgesteld. Wel op operationeel niveau een aantal overleggen; Samenwerking met THW: per juli 2007 bekrachtigd; Gemeentelijke convenanten: bestuurlijk ondertekende convenanten. Effectiviteit Het toetsen van de effectiviteit is als volgt: Eens per jaar wordt er in het kader van de grensoverschrijdende samenwerking met Borken een oefening gehouden. Voorts worden afspraken n.a.v. ontwikkelingen (en mogelijke incidenten) voortdurend aangepast, indien nodig. 20

24 Gemeente Brandweer GHOR Politie Noord- en Oost-Gelderland Provinciaal Bestuurlijk 3+3 overleg: grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma tussen Limburg, Gelderland en Overijssel en de 3 grensbezirken Münster, Düsseldorf en Keulen en het bundesland Nordrhein-Westfalen Regionaal Grensoverschrijdende samenwerking bij zware ongevallen en rampen (Borken, Bentheim, Achterhoek, Twente) Grensoverschrijdend Bijstandsplan (Noord-en Oost-Gelderland Borken) Grensuberschreitende Einsatzplanung THW Runder Tisch grenzüberschreitender Katastrophenschutz Lokaal Diverse gemeentelijke overeenkomsten basis brandweerzorg Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 21

25 2.3.6 Gelderland Midden Vormen van samenwerking In de veiligheidsregio Gelderland Midden vindt grensoverschrijdende samenwerking op zowel regionaal als lokaal niveau plaats. De volgende afspraken vormen de kern van deze samenwerking: Het gebruik van tweetalige (Duits en Nederlands) standaardfaxen voor het aanvragen van bijstand bij elkaars meldkamers, zodoende zit er eenheid en eenduidigheid in die bijstandsaanvragen; Operationeel plan grensoverschrijdende hulpverlening Betuweroute. Het betreft hier afspraken omtrent het stuk spoor tussen station Emmerich en Zevenaar; Brandweer: 1 e lijns inzet: informele afspraken inzake de Leistungsnachweis / Internationale brandweerwedstrijden; Gemeentelijke afspraken omtrent het houden van oefeningen; Rampbestrijdingsplan Waterwegen Gelderland & Overijssel; Intergemeentelijk Rampbestrijdingsplan Dijkdoorbraak en Overstroming Rijn & IJssel voor gemeenten Doesburg, Duiven, Rijnwaarden, Westervoort & Zevenaar; Gemeentelijk rampbestrijdingsplan Ammoniak Diepvries, Zevenaar. De afspraken hebben betrekking op bijstand bij rampen / crises en dagelijkse hulpverlening, vooral gericht op brandweer en geneeskundige processen. Inhoud De afspraken hebben betrekking op: Tweetalige faxen: Het gebruik van tweetalige (Duits en Nederlands) standaardfaxen voor het aanvragen van bijstand bij elkaars meldkamers, zodoende zit er eenheid en eenduidigheid in die bijstandsaanvragen en dit bevordert de snelheid; Betuweroute: De afspraken hierover zijn vooral gericht op het elkaar informeren in geval van calamiteiten. Daarnaast is bijvoorbeeld wederzijds uitgewerkt hoe de opschalingstructuur in elkaar zit. Dit bevordert de wederzijdse beeldvorming en het wederzijds begrip; Brandweer 1 e lijns inzet: Leistungsnachweis / Internationale brandweerwedstrijden: het betreft hier informele afspraken over het wederzijds brandweer oefenen. Eens per jaar wordt er wederzijds bij elkaar geoefend. Rampbestrijdingsplan Waterwegen Gelderland & Overijssel: hierin staan marginaal wat internationale afspraken over bijvoorbeeld het elkaar informeren in geval van calamiteiten (bijvoorbeeld met een tanker, of met een gevaarlijke stof); 22

26 Intergemeentelijk rampbestrijdingsplan Dijkdoorbraak en Overstroming: het betreft hier afspraken omtrent het elkaar informeren in geval van hoogwater. Gemeentelijk rampbestrijdingsplan Ammoniak Diepvries Zevenaar: hierin zitten internationale afspraken in over elkaar informeren en het verlenen van bijstand. Ook zitten hier bijvoorbeeld bevolkingsgegevens van Duitse grensgemeenten in. Nut en noodzaak Er waren twee concrete aanleiding om te komen tot het maken van afspraken: Gehouden oefening Bakstein : naar aanleiding hiervan bleek het nodig om nadere afspraken te maken omtrent het gebruik van zwaailichten en sirenes, inzet van ambulances en wederzijdse aansprakelijkheid. Hoewel een gedeelte is opgelost, blijven er juridische knelpunten bestaan; Project Betuweroute: naar aanleiding van dit project is men er in Gelderland Midden pas eigenlijk goed achtergekomen hoe de crisisbeheersing in Duitsland in elkaar zit. Daar leerde men hoe bijvoorbeeld verantwoordelijkheden, opschaling, etc., in elkaar zit. Het doel van de afspraken is dan ook: Bevorderen snelheid alarmering; Bevorderen snelheid van opschaling; Bevorderen van de bestrijding door sneller leveren bijstand; Bevorderen eenheid van opvatting en begrip. Aard en vorm De afspraken hebben de volgende bestuurlijke inbedding en juridische vorm: Tweetalige faxen: deze zijn vooral operationeel van aard; Betuweroute: deze afspraken zijn bestuurlijk vastgesteld, ook in het kader van het overkoepelende Railplan-project; Oefenen: dit zijn informele operationele afspraken; Rampbestrijdingsplan Waterwegen Gelderland & Overijssel: dit plan is bestuurlijk vastgesteld en vindt zijn juridische grondslag in de Wrzo; Intergemeentelijk rampbestrijdingsplan Dijkdoorbraak en Overstroming, dit plan is bestuurlijk vastgesteld in december 2006 en vindt zijn juridische grondslag in de Wrzo; Gemeentelijk rampbestrijdingsplan Ammoniak Diepvries Zevenaar: dit plan is bestuurlijk vastgesteld in september 2005 en vindt zijn juridische grondslag in de Wrzo. 23

27 Effectiviteit Toetsen van de effectiviteit gaat als volgt: Gebruik van faxen: wordt jaarlijks meegenomen in oefeningen; Brandweer 1 e lijns inzet: wordt jaarlijks beoefend. Voor wat betreft de rampbestrijdingsplannen zijn er geen specifieke oefeningen of evaluaties gehouden. Gemaakte afspraken worden wel in algemene zin op basis van ontwikkelingen bijgesteld. Dit vind op ad-hoc basis plaats, niet in bijvoorbeeld een vast overleggremium. 24

28 Gemeente Brandweer GHOR Politie Gelderland Midden Provinciaal Bestuurlijk 3+3 overleg: grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma tussen Limburg, Gelderland en Overijssel en de 3 grensbezirken Münster, Düsseldorf en Keulen en het bundesland Nordrhein-Westfalen Regionaal Operationeel plan grensoverschrijdende hulpverlening Betuweroute Rampbestrijdingsplan Waterwegen Gelderland & Overijssel Intergemeentelijk RampbestrijdingsplanDijkdoorbraak en Overstroming Rijn & IJssel voor gemeenten Doesburg, Duiven, Rijnwaarden, Westervoort& Zevenaar Grensuberschreitende Einsatzplanung THW Tweetalige faxen t.b.v. alarmering Lokaal Diverse gemeentelijke overeenkomsten basis brandweerzorg Gemeentelijk rampbestrijdingsplan Ammoniak Diepvries, Zevenaar Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 25

29 2.3.7 Gelderland-Zuid Vormen van samenwerking In de veiligheidsregio Gelderland Zuid vindt grensoverschrijdende samenwerking zowel op regionaal als op lokaal niveau plaats. De volgende afspraken vormen de kern van deze samenwerking: Project Grensoverschrijdende Samenwerking (tussen Brandweer Gelderland-Zuid en het Kreis Kleve); Afspraken op het gebied van ambulance bijstand; Afspraken over inzet van traumaheli s (Nijmegen en Eisen) over en weer; Samenwerkingsverband Euregio Rhein & Waal; VIKING-project (gericht op hoogwater); Gezamenlijk overleg Kreis Kleve met de vier aangelegen veiligheidsregio s. Inhoud De afspraken hebben betrekking op: Onder het Project Grensoverschrijdende Samenwerking hangen een viertal deelprojecten waarbinnen wordt samengewerkt: o o o o Risico-inventarisatie (daaruit bleken drie risicofactoren: Hoogwater, transport en de rivier die een gevaarlijke stof meevoert. Voorts bleek dat er eigenlijk geen sprake is van risicovolle industrie aan weerszijden van de grens. Het enige wat nog mogelijk een risico op zou kunnen leveren is een gedeeld bos: dit is echter goed gecompartimenteerd); Planvorming (harmonisatie inzetprocedures); Informatie-uitwisseling en alarmering (afspraken op meldkamerniveau); Opleiden en oefenen. Deze samenwerking is tussen Gelderland-Zuid en het Kreis Kleve. De samenwerking hangend onder dit project is vooral op brandweerbijstand gericht (hierin gaat het ook bijvoorbeeld over de wederzijdse inzet van blusboten van Nijmegen en Emmerich); Afspraken op het gebied van ambulance bijstand; Afspraken over inzet van traumaheli s (Nijmegen en Eisen) over en weer; Samenwerkingsverband Euregio Rhein & Waal: hierin worden lopende ontwikkelingen op het gebied van hulpverlening en crisisbeheersing besproken; 26

30 VIKING project.: Hierin is het thema hoogwater. Deelnemers in het project zijn: Provincie, waterschappen, Veiligheidsregio, Waterschappen, Kreis Kleve, Duitse waterbeheerders, Ministerie van Binnenlandse Zaken Deelstaat Noord Rijn-Westfalen; Gezamenlijk overleg Kreis Kleve met de vier aangelegen veiligheidsregio s: ook hierin worden lopende ontwikkelingen op het gebied van hulpverlening en crisisbeheersing besproken. Nut en noodzaak De aanleiding voor het maken van afspraken is geweest dat men het belangrijk vond om elkaar te gaan leren kennen (en dan eerst gericht op operationeel leidinggevend niveau). Het doel van de afspraken is uiteindelijk meervoudig: Elkaar kennen en gekend worden (als eerste stap), als begin van de wederzijdse begripvorming; Snellere alarmering, informatie-uitwisseling en snellere opschaling; Bijstandsverlening brandweer, voorbeeld: Inzet Duitse eenheid is sneller ter plaatse dan 2 e Nederlandse eenheid; Gezamenlijk oefenen; Wederzijdse geneeskundige bijstandsverlening (door ambulances en trauma-heli s) en spreiding van gewonden over ziekenhuizen. Aard en vorm De afspraken in het kader van het Project Grensoverschrijdende Samenwerking zijn bekrachtigd door middel van een convenant. Het document is opgesteld voor de periode De afspraken over de wederzijdse inzet van ambulances, traumaheli s en over de verspreiding van gewonden over ziekenhuizen zijn door het GHOR bestuur geformaliseerd en bekrachtigd. Effectiviteit Het toetsen van de effectiviteit van de afspraken in het kader van het Project Grensoverschrijdende Samenwerking is als volgt vormgegeven: Vier maal per jaar wordt er op lokaal niveau geoefend; Ieder jaar vindt er eenmaal een oefening op regionaal niveau plaats; Eens in de drie jaar wordt er een grootschalige multidisciplinaire oefening gehouden. Op afdelingsniveau worden de verschillende afspraken voortdurend onderhouden aan de hand van ontwikkelingen, gehouden oefeningen, etc. Het project zou wel in zijn geheel nog een keer geëvalueerd dienen te worden, daar de looptijd is. 27

31 Gemeente Brandweer GHOR Politie Gelderland Zuid Provinciaal Bestuurlijk 3+3 overleg: grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma tussen Limburg, Gelderland en Overijssel en de 3 grensbezirken Münster, Düsseldorf en Keulen en het bundesland Nordrhein-Westfalen Regionaal Project Grensoverschrijdende Samenwerking Overeenkomst ambulancezorg Trauma / reddingshelikopter VIKING project (hoogwater) Samenwerkingsverband Euregio Rhein& Waal Lokaal Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 28

32 2.3.8 Noord- en Midden-Limburg Vormen van samenwerking De regio Noord- en Midden Limburg grenst aan zowel België als Duitsland. Op het gebied van crisisbeheersing is met beide landen samenwerking gezocht. Wat betreft de wijze en duur van de samenwerking zijn er verschillen tussen Duitsland en België: de samenwerking met Duitsland kent een langere historie. De samenwerking met Duitsland bestaat in essentie uit de volgende elementen: Euregionaal Rampenplan (2002). Dit rampenplan, dat het karakter heeft van een beleidsplan beschrijft de basisuitgangspunten en structuren van bijstand en samenwerking alsook oplossingen voor bestaande knelpunten; Burenhulpovereenkomst (2004). Deze juridische overeenkomst is de formalisering van de samenwerking zoals in het Euregionaal Rampenplan is beoogd; Project Herman ( ). Dit brede project heeft het karakter van een werkplan en is een bundeling van diverse initiatieven op het vlak van samenwerking bij crisisbeheersing, waaronder risicokaart, opleidingen en informatiedeling; Daarnaast is er in het kader van de Euregio regulier overleg in een werkgroep Openbare Orde en Veiligheid. De samenwerking met België bestaat in essentie uit de volgende elementen: Bilaterale afspraken (gemeentelijk niveau) op gebied van basisbrandweerzorg. Deze afspraken zijn door zowel gemeenten aan de Belgische als Duitse grens met buurgemeenten overeengekomen. Een totaaloverzicht van deze afspraken op regionaal niveau is er niet; Convenant eerste verwittiging (2008). Afspraken over bijstand en alarmering, o.a. bij Grip-situatie op 3 km van de grens elkaar informeren, informatie-uitwisseling en specifieke afspraken over sirenenetwerk; Afspraken ambulancevervoer ( ). Grensoverschrijdende inzet van ambulancezorg 10 min / 3 km over de grens. Inhoud Met Duitsland zijn brede afspraken gemaakt over bijstand bij rampen en crises, met aandacht voor de meeste processen van brandweer en GHOR alsook de meldkamer. Er is minder aandacht voor afspraken op het gebied van de gemeentelijke en politionele processen. De samenwerking heeft betrekking op alle schakels van de veiligheidsketen: er is een gezamenlijke risicokaart opgesteld (pro-actie / preventie) en er zijn afspraken voor preparatie en respons. Voorlichting en informatiemanagement maken onderdeel uit van deze afspraken. Er zijn geen afspraken over specifieke ramptypen, al wordt bij overstromingen veelal hulp van Duitsland ingeschakeld. Alle gemeenten binnen de veiligheidsregio nemen deel aan deze samenwerking, ook als ze niet aan de Duitse grens liggen. 29

33 Met België zijn afspraken gemaakt over basis brandweerzorg, alarmering en ambulancevervoer. Er is minder aandacht voor afspraken op het gebied van de gemeentelijke en politionele processen. In het Convenant 1 e verwittiging is afgesproken bij een GRIP situatie op 3 km van de grens elkaar te informeren. Daarnaast zijn in dit convenant afspraken gemaakt over informatie-uitwisseling (o.a. door toegang tot websites Live en Veiligheidsnet) en over alarmering via een sirenenetwerk in de buurt van een Belgisch bedrijf met radiologische stoffen. Enkel de gemeenten grenzend aan België nemen deel aan deze samenwerking, niet andere gemeenten in de regio. Nut en noodzaak Omdat een ramp niet ophoudt bij de grens zijn grensoverschrijdende afspraken nodig. Daarnaast kunnen met buurlanden afspraken gemaakt worden over het beschikbaar stellen van extra capaciteit. Aanleidingen voor de samenwerking met Duitsland zijn: 1) het besef dat er winst te behalen is in samenwerking, 2) overstromingen in 1993 en 1995 en 3) de landelijke intensivering en professionalisering van rampenbestrijding (o.a. Scenario s Leidraad Maatramp). Aanleiding voor de samenwerking met België is een aantal incidenten en daaruit volgend bestuurlijk besef en initiatief. Aard en vorm De afspraken met Duitsland zijn op bestuurlijk niveau bekrachtigd. De afspraken zijn vastgesteld door EU-regio, met instemming van burgemeesters van alle betrokken gemeenten. Het Euregionaal rampenplan (2002) heeft het karakter van een beleidsplan, de Burenhulpovereenkomst (2004) heeft de vorm van een convenant en project Herman ( ) heeft de vorm van een werkplan. De afspraken inzake basis brandweerzorg met Belgische gemeenten zijn operationeel van aard en bestuurlijk (door burgemeesters) bekrachtigd. Het convenant 1 e verwittiging is in 2008 ook bestuurlijk bekrachtigd. De afspraken over ambulancezorg zijn in 2005 / 2006 door de ambtelijke leiding van de verantwoordelijke diensten bekrachtigd. Effectiviteit De effectiviteit van samenwerking met Duitsland wordt zowel door incidenten als oefeningen getoetst. Er is gemiddeld 1x per jaar grensoverschrijdende ondersteuning, zoals bij hoogwater, een grote brand of een grootschalige aanrijding. Daarnaast is er frequent contact en afstemming tussen de meldkamers. Op lokaal niveau wordt de basis brandweerzorg frequent geoefend. Grootschalig, multidisciplinair optreden wordt ongeveer 1x per 2 jaar geoefend. In het kader van het project Herman vindt er een evaluatie plaats van de huidige samenwerking, met als uitkomst dat op hoofdlijnen de samenwerking waardevol en positief is. Onderkende knelpunten hebben o.a. betrekking op radiocommunicatie. Met België zijn er geen afspraken over het toetsen van effectiviteit of over het samen oefenen. Wel is er door frequente inzet een reguliere toetsing van de ambulance-inzet. 30

34 Gemeente Brandweer GHOR Politie Noord- en Midden Limburg Provinciaal Bilaterale Bijstandsovereenkomst tussen de provincies Limburg (B) en Limburg (NL) Grensoverschrijdende risicokaart (D) Bestuurlijk 3+3 overleg: grensoverschrijdende samenwerkingsprogramma tussen Limburg, Gelderland en Overijssel en de 3 grensbezirken Münster, Düsseldorf en Keulen en het bundesland Nordrhein-Westfalen Regionaal Burenhulpovereenkomst (D) Convenant 1 e verwittiging (BE) Euregionaal Rampenplan (D) Afspraken ambulancevervoer (BE) Euregionale adviesraad en werkgroep openbare orde (D) Project Herman (D) Lokaal Diverse gemeentelijke overeenkomsten basis brandweerzorg Legenda Wet en regelgeving Plannen Overig 31

35 2.3.9 Zuid-Limburg Vormen van samenwerking In Zuid-Limburg is er intensieve samenwerking op het gebied van crisisbeheersing met zowel België als Duitsland. Er zijn afspraken geformaliseerd met de buurlanden 2 en er zijn overleggremia en intensief contact. De meest generieke en cruciale afspraken inzake crisisbeheersing zijn: EMRIC (Euregio Maas-Rijn Interventie in geval van Crisis) Euregionaal plan voor gecoördineerd optreden in geval van crisisbeheersing en rampenbestrijding (brandweertaken) EUMED (Euregional Medical Assistance); Euregionaal plan voor gecoördineerd optreden van medische hulpverlening bij ongevallen en rampen (GHOR taken). Hierbij gaat het om ambulancezorg en spreiding van slachtoffers over 9 ziekenhuizen. Daarnaast zijn afspraken voor dagelijkse zorg. O.a.: Publiekrechtelijke overeenkomst Grensoverschrijdende Burenambulancehulpverlening 1 maart 2002 (Kreis Aachen Regio Zuid Limburg); Overeenkomst voor tussenkomst bij grensoverschrijdende dringende geneeskundige hulpverlening Maastricht-Riemst; Inzet van traumahelikopter (ADAC). De gremia die zich bezighouden met veiligheid in de Euregio Maas-Rijn (EMR) zijn: Bestuur Euregio, bestaande uit CDK s en vergelijkbare functionarissen uit de 5 deelregio s van de EMR; Commissie IV: commissie die zich bezighoudt met veiligheid en gezondheid, bestaande uit politiek en / of operationeel verantwoordelijken voor openbare veiligheid dan wel gezondheid; Stuurgroep Openbare veiligheid en rampenbestrijding: operationeel verantwoordelijken voor openbare veiligheid en rampenbestrijding (brandweer en SMH); politie als liaison aanwezig. Daaraan gekoppeld het Euregionale veiligheidsbureau als uitvoeringsinstantie; Stuurgroep Eumed verantwoordelijken voor SMH en rampenbestrijding; Stuurgroep Emric verantwoordelijken voor brandweerzorg en rampenbestrijding; 2 Voor het gehele overzicht zie Grensoverschrijdende hulpverlening in de Euregio Maas- Rijn, Ramakers e.a., Aug

36 Werkgroep hoofden meldkamers; Werkgroep infectieziektenbestrijding (in oprichting); Werkgroep RNBC ( in oprichting). Inhoud Het Emric plan richt zich op de brandweertaken (Bron- en effectbestrijding, Waarnemen en meten, Operationele informatievoorziening) bij grensoverschrijdende rampenbestrijding. Er zijn afspraken over de preparatie- en responsfase. Het Eumed plan richt zich op de GHOR taken bij grensoverschrijdende rampenbestrijding. Dit betreft primair de geneeskundige hulpverleningsketen. Over psychosociale hulpverlening is afgesproken dat bij een incident met buitenlanders uit de partnerlanden de psychosociale hulpverlening uit het herkomstland wordt geleverd. Momenteel wordt gewerkt aan het proces preventieve openbare gezondheidszorg. Er zijn afspraken over de preparatie-, respons-, en nazorgfase. Zowel het Emric als Eumed plan kent een generieke opzet, dat voor alle incidenttypen gebruikt kan worden. Het plan is opgesteld naar Duits model. Er zijn geen verbijzonderingen naar specifieke thema s. Dit is in lijn met de filosofie een eenvoudig en generiek plan te hebben. Er zijn verschillende niveaus van opschaling. De afspraken gaan tot op COPI niveau, momenteel wordt gewerkt aan afstemming op ROT niveau. Nut en noodzaak Uitgangspunt is dat staatsgrenzen geen belemmering mogen vormen voor het helpen van slachtoffers. Op basis van dat uitgangspunt en het feit dat 95% van de regiogrens een staatsgrens is, volgt dat samenwerken noodzakelijk is. Alleen door deze afspraken te maken vormen staatsgrenzen geen belemmering. Het buitenland wil één aanpak in Nederland: voor België / Duitsland is het niet acceptabel als er per regio een andere aanpak bestaat. Zo is het model voor GHOR van Zuid-Limburg gelijk aan het model van Noord- en Midden-Limburg. Aard en vorm De plannen (Emric en Eumed) hebben een Euregionaal (trilateraal) karakter, echter de formele afspraken die hieraan ten grondslag liggen zijn bilateraal overeengekomen. De afspraken zijn bekrachtigd door hoofden van de diensten, die wettelijk verantwoordelijk zijn voor respectievelijk SMH, rampenbestrijding en ziekenhuiszorg. In Nederland is dat het ambtelijk / operationeel niveau, maar bijvoorbeeld in Duitsland is de Kreis verantwoordelijk en die hebben dus bekrachtigd. De afspraken zijn gebaseerd op de Overeenkomsten wederzijdse bijstandsverlening Nederland-België en Nederland-Duitsland bij rampenbestrijding, Directie Brandweer, Ministerie van Binnenlandse Zaken, Het Eumed plan is in 2006 formeel bekrachtigd en het Emric plan wordt naar verwachting begin 2009 geformaliseerd. Zowel Eumed als Emric kennen een onbeperkte looptijd. 33