Bouwstenen voor een actief en innoverend cultuurbeleid in Deventer

Transcriptie

1 Bouwstenen voor een actief en innoverend cultuurbeleid in Deventer

2 Deventer = Cultuur = Deventer Deventer is een culturele stad met ambitie. In de nota Investeren in Cultuur, door de Gemeenteraad van Deventer in 2007 vastgesteld, wordt Jan Kristen, ex-gedeputeerde voor Cultuur in de provincie Overijssel, prominent geciteerd: _ Deventer en cultuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zowel in het verleden als in de huidige tijd. Ik zie oude schatten, traditionele en vernieuwende voorstellingen op grotere en intieme podia en evenementen die heel veel mensen trekken. Maar ook verrassende cross-overs en, last but not least, culturele broedplaatsen. Daarmee is Deventer voor mij cultureel centrum in onze provincie! _ De 13 culturele instellingen van Deventer, verenigd in het Directeuren Overleg Cultuur, komen in deze notitie met 10 bouwstenen voor een actief en innoverend cultuurbeleid voor Deventer voor de komende vier jaar. In 2014 is Deventer nog meer dan nu hét cultureel centrum van Overijssel. 1

3 2. Waarom blijven investeren in cultuur? 7. Gemeente Deventer convenantpartner 1. Cultuur in Deventer: fundament voor de lokale samenleving 6. Cultuur is ondernemen

4 5. Cultuureducatie: ik wil 10. Over de gemeentegrens 4. Deventer: cultureel productiehuis 9. Ambitie kost geld 3. Deventer: cultureel centrum van Oost Nederland 8. Uitvoering nota Investeren in Cultuur

5 Cultuur in Deventer: fundament voor de lokale samenleving Deventer = Cultuur = Deventer 4

6 Cultuur is voor Deventer meer dan één van de maatschappelijke functies. Het is een voor Deventer vitaal fundament. Door de grote mate van cultuurparticipatie is het bovendien één van de verbindende factoren voor de Deventer samenleving. In Deventer was in ,3% van het aantal werkzame personen actief in de creatieve sector; van het totaal aantal bedrijven in Deventer valt 12,6% onder de culturele/creatieve sector (bron: Culturele Atlas Overijssel 2008). Deze score is de hoogste van Overijssel en is ook hoger dan het landelijk gemiddelde. De 13 culturele instellingen alleen al zijn goed voor ruim 260 FTE s. In deze instellingen zijn bovendien bijna dagelijks 300 vrijwilligers actief. Per inwoner van Deventer investeert de gemeente Deventer op jaarbasis 134 euro in kunst en cultuur, waarmee Deventer in absolute zin de hoogste bijdrage levert in Overijssel. Tegenover iedere geïnvesteerde gemeentelijke euro staat nagenoeg een verdubbeling door inkomsten uit publieksinkomsten, subsidies van andere overheden en fondsen, en sponsoring. In 2008 ontvingen de 13 culturele instellingen gezamenlijk ruim 11 miljoen euro aan gemeentelijke subsidies. Het bedrag aan overige fondsen, sponsoring, deelnemersbijdragen, enz. bedroeg ruim 10 miljoen euro. De cultuurparticipatie van Deventenaren is ongekend hoog: 78% van de Deventenaren bezocht in 2008 een culturele instelling. 15% van de bevolking is actief op het gebied van kunstbeoefening. Deventer kent het grootste aantal professionele kunstenaars in Overijssel (124). In 2008 was het totaal aantal bezoeken aan de 13 culturele instellingen ruim 1,2 miljoen. 5

7 Waarom blijven investeren in cultuur? Deventer = Cultuur = Deventer 6

8 Investeren in cultuur is investeren in een goede toekomst van Deventer: in haar vitaliteit, dynamiek, leefklimaat en economische ontwikkeling. Van oudsher is Deventer cultuurstad. De cijfers over 2008 tonen aan dat cultuur voor Deventer van fundamentele waarde is. In een tijd van economische teruggang, is het van belang te investeren in datgene waar je als stad sterk in bent: kunst en cultuur. Voor de komende vier jaar betekent dit: _ toename van de cultuurparticipatie, het versterken van het cultureel burgerschap _ het verder uitbouwen van de relatie tussen de fysieke omgeving en kunst en cultuur: een aantrekkelijke stad voor zowel bewoners als bezoekers _ het verder uitnutten van de economische mogelijkheden van een nu al cultureel volwassen stad _ groei van het aantal werkzame personen in de creatieve sector naar 15% in 2013; groei van het aantal bedrijven in de creatieve sector naar 18% 7

9 Deventer: cultureel centrum van Oost Nederland Deventer = Cultuur = Deventer 8

10 De cijfers over 2008 zijn overduidelijk: Deventer mag zich met recht dé Cultuurstad van Overijssel noemen. Voor de komende jaren lopen we niet weg voor deze ambitie: we dragen het uit én we maken het waar! De ambitie beperkt zich niet alleen tot Overijssel, maar ook tot Gelderland: Deventer als cultuurknooppunt van Landsdeel Oost. Voor de komende vier jaar betekent dit: _ Alle Deventenaren zijn trots op Deventer, en trots op het culturele aanbod (investeren in interne marketing) _ Deventer wordt de vierde culturele convenantstad in Overijssel _ De nu al landelijke positie van een groot aantal culturele instellingen en/of activiteiten wordt verder versterkt _ Verbetering van de promotie en marketing van het cultureel erfgoed (de Deventer Collectie) _ Deventer biedt drie bijzondere kernwaarden als het gaat om cultuur: _ Decor: de fysieke ruimte, het cultureel erfgoed is hét unieke podium voor cultuur (voor de stad én het platteland) _ Programma: een bijzonder aanbod van instellingen en activiteiten _ Publiek: een hoge kwaliteit van het publiek en belangstelling van het publiek waarop kunst en cultuur gedijen. Investeringen voor de komende vier jaren spitsen zich dan ook toe op: decor, programma en publiek. 9

11 Deventer: cultureel productiehuis Deventer = Cultuur = Deventer 10

12 Deventer heeft zich het afgelopen jaar sterk gemaakt voor een actief beleid op gebied van nieuwe culturele producties. Het Productiehuis Oost-Nederland is hiervan zelfs een landelijk voorbeeld. De Gemeenteraad van Deventer heeft recent het initiatief genomen voor een eigen productiefonds. Het Havenkwartier is in korte tijd uitgegroeid tot een inspirerende broedplaats voor kunst en cultuur. Culturele bedrijven komen naar Deventer. Het aantal kunstenaars groeit explosief. De Deventer theatergezelschappen Gajes en TamTam zijn inmiddels internationaal gewaarde ambassadeurs van cultureel Deventer. Met andere woorden: Deventer kiest in haar cultuurbeleid nadrukkelijk voor creativiteit en nieuwe initiatieven. Voor de komende vier jaar betekent dit: _ Deventer moet nog meer een thuis zijn voor kunstenaars, culturele gezelschappen en creatieve ondernemers _ Actief stimuleringsbeleid voeren voor vestiging van kunstenaars, gezelschappen en culturele en creatieve bedrijven _ Actief zijn in het uitnutten van het productiefonds Oost Nederland en van landelijke fondsen op dit gebied _ Open staan voor creativiteit, de spelende mens en culturele anarchie. 11

13 Cultuureducatie: ik wil Deventer = Cultuur = Deventer 12

14 Deventer investeert nu al fors in cultuureducatie. De Leeuwenkuil en de Openbare Bibliotheek hebben hierbij een voortrekkersrol, maar ook andere culturele instellingen erkennen het belang van cultuureducatie (het project Do It van het Burgerweeshuis is zelfs landelijk erkend). Maar het kan beter, minder vrijblijvend en aantrekkelijker. Het cliché wie de jeugd heeft, heeft de toekomst, geldt zeker voor kunst en cultuur. Maar dan wel vanuit de drijfveer: ik wil kunst en cultuur. Voor de komende vier jaar betekent dit: _ zorg voor een hoogwaardige vorm van kunst- en cultuureducatie, die toegankelijk is voor alle Deventenaren op goed geoutilleerde en bereikbare plekken _ cultuur wordt een doorgaande leerlijn, aansluitend op de kerndoelen van het onderwijs, waardoor kunst- en cultuureducatie worden verankerd in het curriculum van het onderwijs (van basisschool t/m voortgezet onderwijs) _ er komen meerjarige afspraken met het onderwijs met daaraan verbonden structureel budget _ Deventer neemt actief deel aan de vele ontwikkelingen op gebied van de zgn. mediawijsheid (het optimaal gebruik van nieuwe media); met het glasvezelnetwerk heeft Deventer zelfs unieke mogelijkheden (landelijke voorbeeldfunctie) _ jongeren worden direct betrokken bij de regie van de programma s _ kunsteducatie in Deventer faciliteert ook toptalenten _ het cultureel erfgoed van Deventer wordt ook het erfgoed van jongeren, maar dan op een manier die jongeren zelf willen. 13

15 Cultuur is ondernemen Deventer = Cultuur = Deventer 14

16 Het belang van de cultuur voor Deventer vereist cultureel ondernemerschap. In de nota Investeren in Cultuur (2007) wordt dit ook al bepleit. Het feit dat de 13 culturele instellingen nu al in staat zijn om iedere euro aan gemeentelijke investering aan te vullen met een euro aan overige inkomsten, is een bewijs bij uitstek van cultureel ondernemerschap. Het succes van kunst en cultuur in Deventer zal ook de komende vier jaar in belangrijke mate worden bepaald door actieve culturele ondernemers. De culturele instellingen onderkennen deze verantwoordelijkheid. Voor de komende vier jaar betekent dit: _ cultureel ondernemerschap wordt onderdeel van de gemeentelijke prestatieafspraken _ de culturele sector zet zich in voor de ambitie: tegenover iedere euro subsidie staat minimaal één euro aan overige inkomsten _ de investeringsrelatie tussen de gemeente Deventer en de culturele sector in Deventer krijgt meer dimensie door het genereren van regionale, landelijke en Europese subsidies _ de inkomsten uit deelnemers (publieksinkomsten) blijven een substantiële bron van inkomsten _ de directe en indirecte economische meerwaarde van de cultuur voor Deventer wordt nog meer in kaart gebracht _ cultureel ondernemerschap beperkt zich niet alleen tot de grote gesubsidieerde instellingen: Deventer biedt in toenemende mate ruimte en faciliteiten voor commerciële culturele initiatieven. 15

17 Gemeente Deventer convenantpartner Deventer = Cultuur = Deventer 16

18 Het beleid voor kunst en cultuur is uiteindelijk het primaat van de Gemeenteraad. De uitvoering van het beleid is aan het College van B & W in nauwe samenwerking met de culturele sector. Van belang hierbij zijn heldere en duidelijke afspraken met de sector als geheel én met de afzonderlijke instellingen. Teneinde nog meer eenduidigheid te krijgen in de sector als geheel is het wenselijk dat in de komende jaren alle culturele instellingen in Deventer worden verzelfstandigd. De culturele sector sluit met de gemeente Deventer een cultureel convenant voor meerdere jaren, en daarnaast meerjarige deelconvenanten op instellingsniveau. Een goede uitvoering van deze convenanten vereist ook een relevante ambtelijke inzet. De convenanten beperken zich niet alleen tot kwantitatieve aspecten maar spreken zich ook uit over inhoudelijke aspecten. Toetsing van gemaakte afspraken op inhoud zullen de culturele sector van Deventer nog meer vitaliteit en élan geven. Convenanten, en de verantwoording daarvan, bieden bovendien aan de Gemeenteraad de goede bouwstenen om het beleid te toetsen. Om te komen tot een zo objectief mogelijke beoordeling van de inhoudelijke prestaties komt er externe visitatie. Laat deskundigen van buitenaf een inhoudelijk oordeel geven, dat ook kan worden gewogen tegenover vergelijkbare instellingen elders in het land. Culturele instellingen ontwikkelen samen met de gemeente Deventer kengetallen die passend zijn (niet alle culturele instellingen hebben bijvoorbeeld een primaire publieksopdracht). 17

19 Uitvoering nota Investeren in Cultuur De doelstellingen en ambities van de nota Investeren in Cultuur, vastgesteld in 2007, worden door de 13 culturele instellingen van Deventer onderschreven. De nota heeft betrekking op: _ bedrijfsvoering _ ontwikkeling in functies _ huisvesting. Voor de komende jaren is het dan ook van belang om samen met de gemeente Deventer te komen tot concrete uitvoering. Mede met een nieuw élan van cultureel ondernemerschap moet het mogelijk zijn om de komende vier jaren te komen tot realisatie. De huidige economische recessie is hierbij eerder een uitdaging dan een beperking (het nog meer benutten van regionale en landelijke subsidies). De ambities van de nota zijn niet gering, maar kunnen rekenen op een breed draagvlak. Dit draagvlak moet niet verminderd worden door het aangaan van nieuwe structurele verplichtingen. Er is in Deventer nu geen ruimte voor nieuwe culturele instellingen, die alleen bestaansrecht hebben met behulp van structurele subsidies. Het huidige gemeentelijk cultuurbudget is al ontoereikend om alle ambities van de nota Investeren in Cultuur waar te maken. Deventer = Cultuur = Deventer 18 19

20

21 Ambitie kost geld Deventer = Cultuur = Deventer 20

22 De culturele sector van Deventer kiest voor een actief en innoverend cultuurbeleid. De ambities zijn hoog, de keuze voor participatie en kwaliteit zijn evident. De instellingen kiezen ook voor cultureel ondernemerschap en voor goede (convenant) afspraken met de gemeente Deventer. Het economisch belang van de sector kunst en cultuur voor Deventer is groot: de sector is nu al één van de grootste bronnen van werkgelegenheid. De afgelopen vier jaar is de gemeentelijke investering per inwoner van Deventer gestegen van 120 euro naar 134 euro. Deze toename heeft ook geleid tot een evenredige stijging van inkomsten uit derden. Voor de komende vier jaren is een vergelijkbare stijging van beide geldstromen noodzakelijk. Ambities kunnen niet alleen gerealiseerd worden met mooie woorden en goede voornemens, maar vereisen ook meer geld. Het streven is om in 2014 te komen tot een totale bijdrage van 280 cultuur-euro s per inwoner van Deventer, waarbij de bijdrage van de gemeente Deventer stijgt van 134 naar 140 euro per inwoner, en de bijdrage via derden stijgt naar 140 euro per inwoner. Stilstand is achteruitgang, zeker in de cultuur. 21

23 Over de gemeentegrens Deventer = Cultuur = Deventer 22

24 Deventer is een eigenwijze en eigenzinnige culturele stad, al eeuwen lang. Het culturele succes van Deventer is mede hieraan toe te schrijven. Maar meer nog dan tot nu toe is gerealiseerd, moeten we ook over onze gemeentegrens kijken. Niet zozeer om de unieke positie van Deventer te delen, maar wel om te bezien wat er nog van elders kan worden gehaald om de genoemde positie verder uit te bouwen. Van belang hierbij is een goede vertegenwoordiging van cultureel Deventer bij de provincie Overijssel, de rijksoverheid en bij Europa. De afzonderlijke culturele instellingen hebben hierbij een eigen verantwoordelijkheid, maar er is daarnaast nadrukkelijk behoefte aan een sterke ambassadeur die nagenoeg dagelijks op regionaal, nationaal en Europees niveau de lobby voor cultureel Deventer uitvoert, die instellingen voorziet van (de vele) mogelijkheden en die ook faciliteert bij de uitvoering. Het is wenselijk dat deze functie kan worden uitgevoerd door extra deskundige menskracht op de afdeling Cultuur van de gemeente Deventer. 23

25 De notitie Deventer = Cultuur = Deventer is opgesteld door het Directeuren Overleg Cultuur Deventer (DOC): _ Deventer Musea Charles Boissevain _ Deventer Schouwburg Alex Kühne _ Kunstenlab Mieke Conijn _ Burgerweeshuis Mano Scherpbier _ Filmhuis De Keizer Anton van Amersfoort _ Openbare Bibliotheek Jos Debeij _ Theater Bouwkunde Heleen Boom _ Studium Generale Saxion Saskia Zwolle _ Evenementenbureau VVV Deventer Hein te Riele _ Productiehuis Oost-Nederland Rob Kramer _ Stadarchief en Athenaeumbibliotheek Eddy Tulp _ Architectuurcentrum Rondeel Marion Lanting _ De Leeuwenkuil, centrum voor de kunsten Piet Elenbaas Colofon _ Ontwerp _ Druk Deventer = Cultuur = Deventer 24

26 Deventer = Cultuur = Deventer