Voor JiePie, Robert, Marie-Rose, Wim, Gerrit-Jan en al die andere!
|
|
- Thijmen de Smet
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 MSA-AMS.be News 02/02/2008 Inhoud 1 voor JiePie, Rob en 1 Doel 2 Oorsprong naam 2 Parkinsonisme 3 MSA is een Parkinson+ 3 MSA-P 4 MSA-c 4 Stoornissen in.. 5 Marie-Rose 5 Dank Rob 6 Parkinson Tulp 6 Klaproos Aan alle lotgenoten een dikke knuffel Voor JiePie, Robert, Marie-Rose, Wim, Gerrit-Jan en al die andere! We leven in een wereld van letterwoorden. Banale afkortingen die alles zeggen of toch niet! October 2006, In het verslag van de behandelende neuroloog, las ik onderaan... zodoende werd aan patient de toevoeging van Prolopa 3 x 125 mg voorgeschreven. In principe is hiermee binnen een drietal weken een merkbare verbeterin van de toestand te verwachten, tenzij zijn Parkinson-beeld zou berusten op een van de meer zeldzame degeneratieve varianten zoals Multi System Atrofy (MSA),... Dat was het dan, het 3 letter woord MSA in het frans AMS. Sinds die dag heb ik niet meer stil gezeten in mijn zoektocht naar het hoe, en het waarom van deze aandoening. Doel. Nu, 2 jaar later heb ik geleerd dat er nog heel wat werk aan de winkel is. Waar kan ik terecht met vragen? Kon ik maar eens praten met iemand anders die ook deze ziekte heeft via internet heb ik ondertussen kontacten zowat overal in de wereld allemaal medische sites. Veel engelse info een heel wat helpende foundations in Engeland USA Australie Frankrijk (daar noemt men de ziekte AMS l Atrophie Multisystématisée.) Tot ik op 10 januari 2008, op de site belande, kwam ik het verhaal van Robert Timmermans tegen. Sindsdien hebben we eindelijk kontakt met lotgenoten. Bedankt Rob. De reacties die ik kreeg van de andere lotgenoten of hun familie hebben me geinspereerd tot het maken van deze nieuws brief. Als jullie het goede vinden zal ik trachten om iedere maand wat informatie door te sturen. Je kan ook met sugesties vragen en of voorstellen komen en dan zien we wel waar we hulp vinden om die op te lossen. Ik ga ook trachten een web pagina te maken zodat we via die weg onze nood kunnen kenbaar maken zodat we ook in Belgie & Nederland, meer gehoor zouden krijgen bij de overheidsdiensten om te helpen in het onderzoek naar het hoe en waarom van MSA. Je kan terecht met je vragen en sugesties via de volgende msa.ams.be@gmail.com
2 PAGINA 2 MSA AMS.BE NEWS Oorsprong van de naam Parkinson James Parkinson 11 april december 1824 De ziekte van Parkinson werd voor het eerst beschreven door de Engelse arts Dr James Parkinson ( ), in zijn 'Essay on the Shaking Palsy". (1817). Dit is nog steeds beschouwd als de beste beschrijving van alle symptomen zo vaak gezien in deze neurologische aandoening. Het was vanaf dit moment dat de symptomen collectief erkend werden als een ziekte. Pas in 1876 heeft Jean-Martin Charcot (Parijs, 29 November 1825 Morvan, 16 August 1893), een Franse neuroloog, dit collectief van symptomen omgedoopt tot de Parkinson Ziekte. Dr. Charcot is ook de neuroloog die de ziekten ALS en MS ontdekte. Parkinson is een progressieve neurologische aandoening die vooral onze bewegeningen zoals lopen, praten en schrijven aantast. Parkinson treedt op als gevolg van een verlies van zenuwcellen in het deel van de hersenen dat bekend staat als de substantia nigra. Deze cellen zijn verantwoordelijk voor de productie van dopamine, waarmee berichten worden verstuurd naar de delen van de hersenen dat onze bewegingen coördineerd. Met de afbraak van dopamine-producerende cellen, functioneren die delen van de hersenen niet meer normaal. Jean-Martin Charcot (Parijs, 29 November 1825 Morvan, 16 August 1893 Parkinsonisme of Parkinson+ De belangrijkste symptomen van Parkinson kunnen ook symptomen van andere aandoeningen zijn. deze symptomen zijn gezamenlijk bekend als Parkinsonisme. Parkinson is de meest voorkomende vorm van Parkinsonisme en wordt vaak genoemd als "idiopathische de ziekte van Parkinson" (dit betekent van onbekende oorzaak). Andere, minder voorkomende vormen van Parkinsonisme zijn: Multiple systeem atrofie (MSA) Progressieve supranucleaire verlamming (PSP)
3 MSA is een Parkinson+. We zullen voor altijd met de PD ziekte (verschijnselen) vergeleken worden en vele van ons zijn eerst met de Parkinson ziekte gediagnoseerd alvorens men tot de MSA conclusie kwam. Ook al helpen de PD medicaties niet voor MSA,toch moeten vele van ons deze medicijnen nemen... (men is nooit zeker of ze toch niet een beetje zouden kunnen helpen, vandaar) alle bijverschijnselen die krijgen we er gratis bij. Een parkinsonisme is een aandoening die het hele leven van de persoon zelf, maar ook van de mensen in zijn naaste omgeving, ingrijpend verandert. Duidelijke informatie over de ziekte, de verwachtingen en de behandeling is belangrijk om met die veranderingen om te kunnen gaan. MSA is een Parkinson+ Multi-systeem Atrofie (=MSA) Dit is een verzamelterm voor ziekten waarbij meerdere delen (=multi-systeem) van de hersenen vroegtijdig verouderen en afsterven (=atrofie). De verschijnselen verschillen van persoon tot persoon. Wel treedt er altijd een combinatie op van parkinsonismen, stoornissen in de kleine hersenen en stoornissen in het autonome zenuwstelsel. MSA is een zeldzaam ziektebeeld. Er zijn verschillende vormen van MSA: MSA-p MSA-c Stoornissen in het autonome zenuwstelsel MSA-p MSA-p is een vorm van MSA, waarbij parkinsonismen (vandaar de p) voorkomen. Het wordt ook wel Striato-nigrale degeneratie (SND) genoemd. De verschijnselen van SND lijken op die van de ziekte van Parkinson. Een verschil is de plaats waar de zenuwcellen het eerste afsterven (=degeneratie). Bij de ziekte van Parkinson sterven eerst de dopamineproducerende cellen in de zwarte kern af en in een latere fase cellen in de basale hersenkernen. Bij SND verloopt het ziekteproces precies omgekeerd. Eerst verdwijnen cellen in de basale hersenkernen (=striatum) en in een later stadium gaan cellen van de zwarte kern verloren. De verschijnselen die zich voordoen bij de ziekte van Parkinson, zoals traagheid en bewegingsarmoede, komen ook voor bij SND. Een verschil is dat bij SND deze verschijnselen niet minder worden door dopaminetherapie. SND heeft ook een aantal verschijnselen die niet voorkomen bij de ziekte van Parkinson, zoals: een snelle progressie van de ziekte; stoornissen in de balans, die al in een vroeg stadium van de ziekte optreden; een verminderde, zwakke spraak; een voorovergebogen houding van het hoofd; stoornissen van het autonome zenuwstelsel, m.n. een lage bloeddruk bij staan en lopen.
4 PAGINA 4 MSA AMS.BE NEWS Stoornissen in het autonome zenuwstelsel MSA-c MSA-c is een vorm van MSA, waarbij de kleine hersenen (=cerebellum, vandaar de c) en de hersenstam (=ponto) aangedaan raken. MSA-c wordt ook wel aangeduid met de term OPCA (=olivoponto-cerebellaire atrofie). Bij MSA-c gaat het om ongecoіrdineerde bewegingen (=ataxie) door een stoornis in de kleine hersenen (=cerebellum). MSA-c is niet erfelijk. Er bestaat ook een erfelijke vorm van ataxie. Die wordt ADCA genoemd (ADCA staat voor Autosomaal Dominant overervende Cerebellaire Ataxie). MSA-c begint vaak met een onzekere balans bij bewegen en ongecoіrdineerde bewegingen. Tijdens het bewegen treedt vaak een tremor (=trillen) op. Dit is anders dan bij de ziekte van Parkinson. Daar komt de tremor voor in rust. Andere verschijnselen van de ziekte van Parkinson kunnen zich wel voordoen. In een vroeg stadium van de ziekte ontstaan meestal ook spraakstoornissen, waarbij de stem onzuiver en zacht wordt. Stoornissen in het autonome zenuwstelsel Bij alle vormen van MSA doen zich stoornissen voor in het autonome zenuwstelsel. Er zijn echter enkele zeldzame vormen van MSA waarbij deze stoornissen op de voorgrond staan. Het gaat dan om MSA van het Shy Drфger type of om progressieve autonome stoornissen. Het autonome zenuwstelsel regelt onder andere de bloeddruk, het hartritme, de lichaamstemperatuur, het zweten, en de werking van darm en blaas. Een van de belangrijkste verschijnselen van stoornissen in het autonome zenuwstelsel is een te lage bloeddruk met een neiging tot flauwvallen bij opstaan en lopen. Dit verschijnsel treedt al op in een vroeg stadium van de ziekte. Andere verschijnselen zijn: hartritmestoornissen; bij alle mannen impotentie, vanaf het begin van de ziekte; Hardlijvigheid (=constipatie); verminderde transpiratie; stoornissen in de urinelozing, zoals: te sterke aandrang; veel moeten plassen, ook s nachts; onvoldoende uitplassen; incontinentie. Stoornissen in het autonome zenuwstelsel zijn bij MSA meestal redelijk te behandelen (bij de ziekte van Parkinson is dat niet zo). Te lage bloeddruk is bijvoorbeeld te behandelen door extra zout te gebruiken, door halfzittend te slapen, door het gebruik van steunkousen of door bloeddrukverhogende medicijnen. Er zijn ook medicijnen om de functie van blaas en darm, of het hartritme te verbeteren. Lichamelijk onderzoek kan aanwijzingen geven dat er waarschijnlijk sprake is van MSA. De volgende verschijnselen zijn typisch voor MSA (en komen op deze manier niet voor bij de ziekte van Parkinson): snelle progressie, rolstoelgebruik; al in een vroeg stadium van de ziekte een instabiele houding; abnormaal sterk voorover gebogen houding; onregelmatig, rukachtig beven; abnormale oogbewegingen, meestal kan iemand niet meer naar beneden kijken zonder het hoofd te bewegen; ernstige spraak- en slikstoornissen;
5 MSA AMS.BE NEWS PAGINA 5 Marie-Rose 13 december 2007 Leven is als sneeuw, je kunt het niet bewaren. Troost is dat Marie-Rose er was, uren, maanden, jaren, Gewoon te kort. Woorden kunnen op dit moment niet uitleggen wat we voelen. Verlaten met een diep gemis klampen wij ons vast aan Marie-Rose en haar moedige strijd. Waarom toch is die diepe vraag die leeft in ieder van ons! En toch, dankbaarheid overstemt de pijn van wat onomkeerbaar was. We kende haar enkel via de mailtjes maar toch was Marie-Rose een van ons, Ze zal als een zachte schaduw met ons meegaan. Marc, Veel sterkte Je kan altijd op ons rekenen Je lotgenoten ademstoornissen, diep zuchten, toegenomen snurken of kreunen; specifieke slaapstoornissen; samentrekkingen van de spieren (=contracturen); koude, paarse handen. Ook kan er onderzoek gedaan worden naar het functioneren van het autonome zenuwstelsel, bijvoorbeeld het meten van de bloeddruk, functietesten en onderzoek van de sluitspieren van darm en blaas. Er zijn ook onderzoeken waarmee de hersenen in beeld gebracht kunnen worden, zoals CT- of MRI-SCAN, en onderzoeken waarmee de stofwisseling van de hersenen kan worden beoordeeld, zoals PET (Position Emiss Tomography) of SPECT (Single Photon Emission Computed Tomography). Een probleem van deze onderzoeken is, dat ze in de beginfase van de ziekte vaak geen afwijkingen laten zien. Juist in deze periode is de behoefte aan een goede verklaring van de ziekteverschijnselen het grootste Hoe wordt MSA behandeld? Dopaminetherapie helpt niet of nauwelijks tegen de klachten van MSA. Soms zijn er andere medicijnen die wel enig effect hebben. De voornaamste behandeling bestaat uit gerichte fysiotherapie, logopedie of revalidatie. Deze behandelingen hebben als doel de klachten te verminderen of beperkingen te compenseren. Daarnaast is het belangrijk om zorg en ondersteuning goed te regelen. Uit:informatiebrochure over parkinsonismen, Nederland Meer info in een volgende editie Een woord van dank aan Rob. Langs deze weg wil ik een woord van dank richten aan Robert Timmermans. Dank zij hem hebben we nu contact met Wim, Gerrit-Jan, Tom en zijn vader Rik, Marc van Marie-Rose, Christel en Frans en hun vader, Rita en Jiepie, Monique en haar vader en al de anderen waarvan we het verhaal nog niet kennen. Aan iedereen veel moed en tot de volgende editie
6 PAGINA 6 MSA AMS.BE NEWS Parkinson Tulp De engelse Parkinson vereniging adopteede als eerste de tulp als embleem. Nu staat een rood/witte tulp symbool voor Parkinson Desease (PD) Het verhaal van de Parkinson tulp begon in 1980 in Nederland bij J.W.S. van der Wereld, een Nederlandse horticulturalist die PD had. Een rode - witte tulp die hij had ontwikkeld gaf hij de naam Parkinson tulp. In 1981 registreerde hij deze als de Dr James Parkinson tulpenbol. De naam was gekozen ter ere van Dr. James Parkinson ( ), de engelse arts die de aandoening in 1817 beschreef in zijn Essay On The Shaking Palsy De Dr James Parkinson tulp kreeg de Award of Merit (van Verdienste) van de Royal Horticultural Society in London England. In dat zelfde jaar ontving hij ook de Trial Garden Award van de Koninklijke Algemene vereniging voor Bloembollencultuur (Royal Society for Bulb Growers Teelers van Holland. De tulp is: aan de buitenkant, glimmend cardinaal rood met kleine gevederde witte rand; binnen in, rodebes tot kalkoen-rood, wit gevederde brede rand, met een lichtgeel aura. Op 11 april 2005 werd de rode tulp gelanceerd als wereldwijd symbool van de Parkinson Ziekte tijdens de 9 de World PD Dag conference in Luxemburg. Ieder jaar is het de World Parkinson s Disease Day op 11 april, de geboortedag van Sir James Pakinson. KLAPROOS De zaden van de klaproos behouden onder de grond erg lang hun kiemkracht en ontkiemen als ze, soms na jaren, weer aan de oppervlakte komen. MSA broeit jaren alvorens tot uitting te komen. Al deze eerste tekenen laten niet vermoeden dat het uiteindelijk MSA is, dat beseft men pas na de diagnose. Als we dan de film van de voorbije jaren even terugspoelen wordt het zo duidelijk als een klontje. Ik heb deze ziekte al heel lang, alleen wist ik het niet... De klaproos is dan ook een echte pioniersplant, wij zijn allemaal pioniers in onze ziekte. We helpen om de standarts te bepalen en hopen dat met onze informatie er uiteindelijk een antwoord zal komen op het hoe en waarom, en dat er uiteindelijk een middel zal gevonden worden om deze ziekte te bestrijden. De lange stengel is ons centraal zenuwstelsel dat balanceeert als een koordanser. Met wat steun van buitenaf trachten we die stengel zo sterk mogelijk te houden. Met de nodige aandacht komt de stengel terug rechter. Dit doet denken aan de respons op de behandeling van een MSA patient, zowel op medische als fysieke behandeling De bloemblaadjes zijn broos, broos zijn wij ook. ieder bloemblaadje vertegenwoordigt een van onze bijverschijnselen. De stampertjes zijn onze medicijnen, die als kleine spelde prikken ons trachten in conditie te houden.
Parkinsonismen Vereniging. Parkinsonisme
Parkinsonismen Vereniging Parkinsonisme Inhoudsopgave Inleiding 4 Verschillende vormen van parkinsonisme 5 Parkinsonisme als gevolg van medicijngebruik 5 Multi-systeem atrofie (MSA) 6 MSA-P 6 MSA-C 7 Stoornissen
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij
De ziekte van Parkinson Ria Noordmans Margreeth Kooij - Oorzaak - Verschijnselen - Symptomen - Psychische verschijnselen - Diagnose - Parkinsonisme - Medicatie - Therapieën - Met elkaar in gesprek gaan
Nadere informatieZiekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming
Ziekte van Parkinson 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming Aantal patienten Naar schatting zijn er op dit moment tussen de 40.000 en 45.000 mensen in Nederland die aan de ziekte van Parkinson lijden.
Nadere informatieZiekte van Parkinson. Patiënteninformatie
Patiënteninformatie Ziekte van Parkinson Informatie over (de oorzaken van) de ziekte van Parkinson, waar u dan last van kunt hebben, hoe we de diagnose stellen en wat u er zelf aan kunt doen Ziekte van
Nadere informatieZiekte van Parkinson
Ziekte van Parkinson De ziekte van Parkinson is een chronische aandoening van de hersenen die progressief is. In deze folder leest u meer over deze ziekte en over de polikliniek Neurologie van het Havenziekenhuis.
Nadere informatieParkinson en parkinsonisme
Parkinson en parkinsonisme Afdeling neurologie Inhoudsopgave De ziekte van Parkinson pag. 2 wat is de ziekte van Parkinson oorzaak symptomen diagnose omgaan met de ziekte Parkinsonisme pag. 4 1. multi
Nadere informatieVEELGESTELDE VRAGEN OVER... Sporadische Ataxie en Multi Systeem Atrofie (MSA)
VEELGESTELDE VRAGEN OVER... Sporadische Ataxie en Multi Systeem Atrofie (MSA) Wat is sporadische ataxie? Sporadische ataxie is een term die een groep ziekten van het centraal zenuwstelsel aanduidt, die
Nadere informatieTips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen
Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen U ervaart elke dag de gevolgen van de ziekte van Parkinson, voornamelijk door problemen in denkprocessen
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de
Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de
Nadere informatieParkinson en Dementie
Parkinson en Dementie Alzheimer Café 4 februari 2019 dr. Arthur G.G.C. Korten neuroloog geheugenpolikliniek Laurentius Ziekenhuis Roermond Inhoud De ziekte van Parkinson Dementie Lewy Body Ziekte en Parkinsondementie
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Wat is dat?
De ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1 Wat is dat? Geschiedenis In 1817 beschreef de Londense arts James Parkinson voor het eerst de verschijnselen van de ziekte van Parkinson in zijn boek
Nadere informatieMultiple sclerose (MS) Poli Neurologie
00 Multiple sclerose (MS) Poli Neurologie 1 Inleiding U heeft MS. Deze woorden veranderen in één keer je leven. Gevoelens van ongeloof, verdriet en angst. Maar misschien ook opluchting, omdat de vage klachten
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson Vereniging
Parkinsonismen Vereniging Parkinson Vereniging Inhoudsopgave De Parkinson Vereniging 4 Dit zijn de verschijnselen 4 Dopamine 5 Behandeling van symptomen 5 Bijwerkingen en operaties 5 Verenigingsactiviteiten
Nadere informatiediagnostiek en behandeling voor de professional Ziekte van Parkinson Annelien Duits en Bernd Leplow
diagnostiek en behandeling voor de professional Ziekte van Parkinson Annelien Duits en Bernd Leplow Ziekte van Parkinson Diagnostiek en behandeling voor de professional Annelien Duits en Bernd Leplow De
Nadere informatieInhoud. Inleiding. 3 Inleiding. 4 Diagnose. 5 Multipele Systeem Atrofie, MSA. 5 Wat zijn de verschijnselen? 6 MSA-p. 6 MSA-c
Parkinsonismen 1 Inhoud 3 Inleiding 4 Diagnose 5 Multipele Systeem Atrofie, MSA 5 Wat zijn de verschijnselen? 6 MSA-p 6 MSA-c 6 Hoe wordt MSA behandeld? 7 Progressieve Supranucleaire Paralyse, PSP 7 Wat
Nadere informatieNON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON. Jean-Michel Krul, neuroloog
NON MOTORE KLACHTEN EN VERSCHIJNSELEN BIJ PARKINSON Jean-Michel Krul, neuroloog WAAR GAAN WE OVER SPREKEN?.De premotore fase van de ziekte van Parkinson.De motore klachten en verschijnselen.de non
Nadere informatieCognitieve problematiek bij de ziekte van Parkinson invloed voor patiënt en mantelzorger
Cognitieve problematiek bij de ziekte van Parkinson invloed voor patiënt en mantelzorger 26 november 2016 Dr. J.M.L. Henselmans, neuroloog Sonja de Jong Parkinson verpleegkundige Overzicht presentatie
Nadere informatie5 Multipele Systeem Atrofie, MSA. 7 Progressieve Supranucleaire Paralyse, PSP. 8 Dementie met Lewy lichaampjes, DLB
Parkinsonismen 1 Inhoud 3 Inleiding 4 Diagnose 5 Multipele Systeem Atrofie, MSA 5 Wat zijn de verschijnselen? 6 MSA-p 6 MSA-c 6 Hoe wordt MSA behandeld? 7 Progressieve Supranucleaire Paralyse, PSP 7 Wat
Nadere informatieRevalidatie bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonisme
Revalidatie bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonisme U bent uitgenodigd voor een afspraak bij de revalidatiearts. Wij kunnen ons voorstellen dat er veel vragen op u afkomen. In deze folder proberen
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson
De ziekte van Parkinson Wie krijgt de ziekte van Parkinson? De ziekte van Parkinson is geen zeldzame ziekte. Precieze getallen ontbreken, maar Parkinson komt in Nederland voor bij ongeveer 40.000 mensen.
Nadere informatieParkinsonismen Vereniging. Parkinson en Psychose
Parkinsonismen Vereniging Parkinson en Psychose Inhoudsopgave Inleiding 4 Psychose 4 Oorzaak 5 Door de ziekte van Parkinson 5 Door het gebruik van anti-parkinsonmedicatie 5 Door een lichamelijke aandoening
Nadere informatieVerstaanbaar spreken. bij de ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1. Logopedie en PLVT
Verstaanbaar spreken bij de ziekte van Parkinson of atypisch parkinsonisme 1 Logopedie en PLVT Voor wie is deze informatie bedoeld? U heeft de ziekte van Parkinson of een vorm van atypische parkinsonisme
Nadere informatiePRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR. Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017
PRIMAIRE ORTHOSTATISCHE TREMOR Diepe hersenstimulatie? Fleur van Rootselaar, neuroloog AMC 12 mei 2017 VROUW, 60 JAAR, PIJN BENEN EN MOE Pijn in de benen, vermoeidheid en niet kunnen staan - Al jaren last,
Nadere informatieStoornis in praktisch handelen. Dit bemoeilijkt de uitvoering van bijvoorbeeld koken, autorijden of hobby s.
Dementie 2 Dementie in de Nederlandse bevolking Dementie is een aandoening die vooral ouderen treft, maar het kan ook voorkomen op jongere leeftijd. In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 300.000
Nadere informatieErfelijke spastische paraparese
Erfelijke spastische paraparese He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS EEN ERFELIJKE SPASTISCHE PARAPARESE? Erfelijke spastische paraparese is feitelijk een groep aandoeningen. Deze aandoeningen
Nadere informatieHoofdstuk 3 hoofdstuk 4
9Samenvatting Chapter 9 156 Samenvatting De ziekte van Parkinson is een veel voorkomende neurodegeneratieve aandoening, die vooral de oudere bevolking treft. Behandeling bestaat tot nu toe uit symptomatische
Nadere informatieAlgemene vaststellingen
De ziekte van Parkinson : Een hersenziekte? Prof.Dr.P.Santens Bewegingsstoornissen Neurologie UZ Gent Algemene vaststellingen Prevalente ziekte : 30000 Belgen, 1% van 65-plussers Kennis van de ziekte en
Nadere informatieZeker bewegen met Parkinson
1 EB 0 Zeker bewegen met Parkinson Tips om zelf uw klachten te verminderen en informatie over wat de fysiotherapeut voor u kan doen U ervaart elke dag de gevolgen van de ziekte van Parkinson, voornamelijk
Nadere informatieDUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND
DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is het moeilijk om het begrip duizeligheid duidelijk te omschrijven. Er kan van alles
Nadere informatieFXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X. Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen
FXTAS een neurologische aandoening in verband met fragiele X Informatie voor mensen met de fragiele X premutatie, behandelaars en andere betrokkenen Een uitgave van de Fragiele X Vereniging Nederland Wat
Nadere informatieWerkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring 2 G H MS
Werkstuk MS 2009 gr. 8 Door Ehlana Haring G H 2 MS Inleiding MS de afkorting van Multiple Sclerose. De oorzaak van MS is nog steeds niet bekend. Meestal treft MS mensen tussen hun twintig- en veertigste
Nadere informatieInformatiefolder. ParC Dagcentrum
Informatiefolder ParC Dagcentrum Achtergrond Het Parkinson Centrum Nijmegen (ParC) is een onderdeel van het Radboud Universitair Medisch Centrum te Nijmegen. Het ParC wil de kwaliteit van leven voor de
Nadere informatie2. Wat is ALS? 3. Welke delen van het lichaam worden aangetast? 4. Hoe kom je erachter? 5. Wat zijn de klachten?
Ik doe mijn spreekbeurt over ALS. Ik ga dadelijk uitleggen wat ALS is. Waarom doe ik mijn spreekbeurt over ALS? Mijn opa is aan deze ziekte overleden en daarom wil ik jullie hier iets over vertellen en
Nadere informatiePatiënteninformatie. Ergotherapie bij de ziekte van Parkinson. Ergotherapie bij de ziekte van Parkinson 1
Patiënteninformatie Ergotherapie bij de ziekte van Parkinson Ergotherapie bij de ziekte van Parkinson 1 Ergotherapie bij de ziekte van Parkinson Afdeling Ergotherapie, Fysiotherapie en Logopedie, route
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf... 2. Wat is de ziekte van Parkinson?... 4. Symptomen... 5. Medicamenteuze behandeling... 7. Operatieve behandeling...
Inhoud Woord vooraf... 2 Wat is de ziekte van Parkinson?... 4 Symptomen... 5 Medicamenteuze behandeling... 7 Operatieve behandeling... 8 Andere behandelingsvormen... 9 Verzorging van de Parkinsonpatiënt...
Nadere informatieBloeddrukdalingen bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonismen
Bloeddrukdalingen bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonismen 2 Inleiding Bij de ziekte van Parkinson en Parkinsonismen komen soms plotselinge bloeddrukdalingen voor. Deze bloeddrukdalingen kunnen uw
Nadere informatieWerkstuk Biologie De ziekte van Parkinson
Werkstuk Biologie De ziekte van Parkinson Werkstuk door een scholier 1433 woorden 19 januari 2004,2 8 keer beoordeeld Vak Biologie DE ZIEKTE VAN PARKINSON De ziekte van Parkinson is een stoornis in de
Nadere informatieMultiple sclerose (MS)
Multiple sclerose (MS) T +32(0)89 32 50 50 F +32(0)89 32 79 00 info@zol.be Campus Sint-Jan Schiepse bos 6 B 3600 Genk Campus Sint-Barbara Bessemerstraat 478 B 3620 Lanaken Medisch Centrum André Dumont
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieH Plotselinge Bloeddrukdaling (Orthostatische hypotensie)
H.40053.1117 Plotselinge Bloeddrukdaling (Orthostatische hypotensie) Inleiding De arts heeft vastgesteld dat u last hebt van orthostatische hypotensie (orthostase). In deze folder leest u meer over deze
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Geriatrie Orthostatische hypotensie Lage bloeddruk bij het staan Algemeen Orthostatische hypotensie betekent letterlijk: een lage bloeddruk bij staan. Veel ouderen hebben last van duizeligheid. Dit uit
Nadere informatie2.1: Hoe kunnen wij, als mensen, andere mensen helpen om deze ziekte te laten verdwijnen uit de wereld? Al dan niet een deel.
Werkstuk door een scholier 1417 woorden 10 april 2001 4,8 34 keer beoordeeld Vak Biologie 1.Verhelder onduidelijke begrippen en termen. Geen onduidelijke begrippen. 2.Wat is nu precies het probleem? 2.1:
Nadere informatieWat zijn polyq ziektes?
Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Zijn er genetische verbanden tussen neurodegeneratieve ziektes?
Nadere informatieIk heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten
Ik heb parkinson wat nu? informatie voor patiënten INLEIDING 3 WAT IS DE ZIEKTE VAN PARKINSON? 4 WAT ZIJN DE SYMPTOMEN VAN PARKINSON? 5 Motorische symptomen Niet-motorische symptomen OP WELKE LEEFTIJD
Nadere informatiePD MSA PSP CBD VPD LBD + + + + + +
Hypokinetisch rigide syndroom Asymmetrie Rusttremor Reactie op L-Dopa: vroeg Laat Loopstoornissen (vroeg) Vallen (vroeg) autonoom(vroeg) cerebellair Stridor (diproportionele) antecollis Babinski's dysarthrie
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Infobrochure Orthostatische hypotensie Beste patiënt, Beste patiënte, Naar aanleiding van uw verblijf in het ziekenhuis in Waregem kreeg u te horen dat u last heeft van orthostatische hypotensie. In deze
Nadere informatieParkinson en Psychoses
Parkinson en Psychoses Inleiding Mensen met de ziekte van Parkinson kunnen last krijgen van ongewone belevingen die niet overeenkomen met de werkelijkheid. Dit zijn psychotische belevingen die de vorm
Nadere informatieGeriatrie. Patiënteninformatie. Flauwvallen (syncope) Slingeland Ziekenhuis
Geriatrie Flauwvallen (syncope) i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Syncope (uitgesproken: sin-co-péé) is de medische term voor flauwvallen: een aanval waarbij u kort het bewustzijn verliest.
Nadere informatiePatiëntenbrochure. 1dd 1mg bij parkinson
Patiëntenbrochure 1dd 1mg bij parkinson Inhoud Wat is de ziekte van Parkinson? 3 Wat zijn de klachten bij de ziekte van Parkinson? 4 Waar wordt de ziekte van Parkinson door veroorzaakt en hoe vaak komt
Nadere informatieVEELGESTELDE VRAGEN OVER... Classificatie van ataxie
VEELGESTELDE VRAGEN OVER... Classificatie van ataxie Patiënten stellen vaak de bekende vraag: 'Welke type ataxie heb ik?' Dit document is bedoeld om patiënten, families en hun zorgverleners enige basisinformatie
Nadere informatieADCA vereniging Nederland Betrokken en veerkrachtig
ADCA vereniging Nederland Betrokken en veerkrachtig VOORWOORD Ik ben niet dronken, ik ben ziek. Dit is de kortste manier om een veel voorkomend misverstand rond ADCA als ziekte te omschrijven. De missie
Nadere informatieMaatschap Keel-, Neus- en Oorheelkunde. Duizeligheid
Maatschap Keel-, Neus- en Oorheelkunde Algemeen Deze folder geeft u informatie over duizeligheid en de daarbij behorende klachten en behandeling. Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is het moeilijk
Nadere informatieWerelddag 3 oktober 2011 Multiple system atrophy - MSA. msa-ams.be
Werelddag 3 oktober 2011 Multiple system atrophy - MSA msa-ams.be Wat is MSA? Een aandoening die het centraal zenuwstelsel aantast en die een weerslag heeft op de motoriek, spraak, coördinatie, autonoom
Nadere informatieWat is spasmodische dysfonie?
Wat is spasmodische dysfonie? Nederlandse Vereniging van Dystoniepatiënten Deze folder werd mede mogelijk gemaakt door: Wat is spasmodische dysfonie? De term spasmodische dysfonie betekent: slecht spreken.
Nadere informatieL-OT-genotendag 16 mei 2014. Orthostatische tremor. Fleur van Rootselaar Arthur Buijink. Neurologie AMC, Amsterdam. Wie zijn wij?
L-OT-genotendag 16 mei 2014 Orthostatische tremor Fleur van Rootselaar Arthur Buijink Neurologie AMC, Amsterdam Fleur van Rootselaar Wie zijn wij? Neuroloog/ klinisch neurofysioloog AMC Behandeling en
Nadere informatieClinical Patterns in Parkinson s disease
Clinical Patterns in Parkinson s disease Op 28 november 2012 promoveerde Stephanie van Rooden aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift Clinical Patterns in Parkinson s disease. Haar promotor
Nadere informatieWelkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC
Welkom in het Alzheimercentrum Erasmus MC In ons Alzheimercentrum zien wij mensen met verschillende vormen van dementie, of een vermoeden daarvan. Door intensieve samenwerking tussen verschillende afdelingen
Nadere informatieDeze folder geeft u informatie over duizeligheid en daarbij behorende klachten. Deze folder is opgesteld door de KNO arts.
Duizeligheid Deze folder geeft u informatie over duizeligheid en daarbij behorende klachten. Deze folder is opgesteld door de KNO arts. Wat is duizeligheid Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is
Nadere informatieDuizeligheid. Havenziekenhuis
Duizeligheid In deze folder leest u wat duizeligheid precies inhoudt. De oorzaken van duizeligheid worden beschreven. En u kunt lezen hoe duizeligheid in het ziekenhuis wordt onderzocht. Tenslotte wordt
Nadere informatiePatiëntenbrochure. Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl.
Patiëntenbrochure Internet: www.apotheekzorg.nl Telefoon: 0800-766 74 636 (0800-POMPINFO) E-mail: apogo@apotheekzorg.nl Versie: Datum: APO112502 25 februari 2011 Aan deze brochure kunnen geen rechten worden
Nadere informatieWilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Duizeligheid
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Duizeligheid z Deze brochure geeft u informatie over duizeligheid en de daarbij behorende klachten. 1 Wat is duizeligheid? Iedereen
Nadere informatieGenetica bij Parkinson
Genetica bij Parkinson Wat is er bekend en wat is de toekomst? Landelijke werkgroep 12 juni 2013 Janneke Rood Arts-onderzoeker GPS Genetische Parkinson Studie Inhoud Overervingspatronen Genetica en kliniek
Nadere informatieZiekte van Parkinson
Ziekte van Parkinson Historie Ontstaanswijze Verschijnselen Behandeling Dr. E.S. Louwerse, neuroloog Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Progressieve neurologische ziekte Oorzaak onbekend Geen genezing
Nadere informatieEngelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten
Engelse Verpleegster Gebruikt HeartMath met Multiple Sclerose patiënten Een verpleegkundige in Engeland die is gespecialiseerd in patiënten met multiple sclerose / MS voerde een informele studie uit waarbij
Nadere informatieDe beschermende invloed van flavonoïden op ons brein
Prof. dr. Jerome Hendriks Universiteit Hasselt An apple a day keeps the doctor away De beschermende invloed van flavonoïden op ons brein Jerome Hendriks Vitamine C Flavonoïden Albert Szent-Györgyi 1 Flavonoïden
Nadere informatieMyoclonus Dystonie. Elze Timmers. 20 mei2017
Myoclonus Dystonie Elze Timmers 20 mei2017 Inhoud 1. Wat is Myoclonus Dystonie? 2. Welke onderzoeken zijn er verricht in de Nederlandse MyoclonusDystonie patiënten en in de wereld? 3. Wat voor onderzoek
Nadere informatieEr zijn verschillend oorzaken bij hersenletsel. Deze oorzaken worden verdeeld in 3 groepen.
Boekverslag door S. 1258 woorden 21 maart 2015 5.8 5 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn Niet aangeboren hersenletsel NAH De afkorting NAH staat voor niet aangeboren hersenletsel. Dit wil zeggen dat er
Nadere informatieWat is MS? MS en leeftijd. Nieuwe ontwikkelingen bij MS
Nieuwe ontwikkelingen bij MS B. Jelles, neuroloog Gelre ziekenhuizen lokatie Zutphen Wat is MS? Chronische ziekte van het centraal zenuwstelsel Auto-immuunziekte met ontsteking Sterk wisselend beloop MS
Nadere informatiekno specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid
kno haarlemmermeer specialisten in keel-, neus- & oorheelkunde Duizeligheid Wat is duizeligheid? Normaal gesproken krijgt ieder mens voortdurend informatie over de ruimte om zich heen en over de positie
Nadere informatieElke dag opnieuw een gevecht
Ergotherapie bij personen met de Ziekte van Parkinson Studiedag 16 oktober 2014 Hilde Vandevyvere en Nadine Praet Elke dag opnieuw een gevecht https://www.youtube.com/watch?v=g8z04kqzmp4 Commercial Parkinson
Nadere informatieDEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK
DEMENTIE EN HET GENETISCH ONDERZOEK Prof. Dr. Julie van der Zee, PhD Neurodegeneratieve Hersenziekten Groep, Department Moleculaire Genetica, VIB, Laboratorium Neurogenetica, Instituut Born Bunge, Universiteit
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Orthostatische hypotensie Wat is orthostatische hypotensie Orthostatische hypotensie is een vaak voorkomende oorzaak van duizeligheid en/of vallen, met name bij ouderen. 'Hypotensie' betekent een lage
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie
Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Nadere informatieAmyotrofe Laterale Sclerose. Gemaakt door Tim Peereboom
Amyotrofe Laterale Sclerose Gemaakt door Tim Peereboom 24 januari 2016 Inhoud 1. Wat is ALS? 2. Welke soorten ALS zijn er? 3. Wat zijn de symptomen van ALS? 4. Verzorging 5. Media, acties en ALS 6. Onderzoek
Nadere informatieSyncope. Uitleg en adviezen
Syncope Uitleg en adviezen Syncope Syncope is het moeilijke woord voor aanvallen van kortdurend bewustzijnsverlies dat veroorzaakt wordt doordat de bloeddruk even weg valt. De meest voorkomende oorzaak
Nadere informatielage bloeddruk bij staan
lage bloeddruk bij staan 1. Orthostatisch: 2. Hypo: 3. Tensie: 1. Wat bij rechtstaan optreedt 2. Laag/ te weinig 3. bloeddruk 1. overeindkomen 2. Verplaatsing van bloed door de zwaartekracht naar de buik
Nadere informatieDe tijd van je leven
De tijd van je leven Dementie Het verschil tussen dementie en alzheimer. Dementie is een verzamelnaam voor een aantal verschijnselen, die verschijnselen worden veroorzaakt door een ziekte. Er zijn ruim
Nadere informatieMultiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling
Multiple Sclerose (MS) Informatie en behandeling Multiple Sclerose (MS) De aandoening Multiple Sclerose (MS) kan beperkingen met zich meebrengen in uw dagelijkse leven. In deze folder leest u wat het behandelprogramma
Nadere informatieDeep Brain Stimulation
Deep Brain Stimulation He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DEEP BRAIN STIMULATION? Deep Brain Stimulation (DBS), in het Nederlands diepe-hersenkernstimulatie, is een therapie waarbij
Nadere informatieVormen en oorzaken van urine-incontinentie Er zijn verschillende vormen van urine-incontinentie:
INCONTINENTIE Inleiding Incontinentie (urine-incontinentie en/of ontlastingsincontinentie) is vooral bij ouderen een veelvoorkomend probleem. Toch zoekt maar een klein deel van de mensen hulp. Hierbij
Nadere informatieAls een pilletje niet meer genoeg is
Als een pilletje niet meer genoeg is Jeroen van Vugt Medisch Spectrum Twente Iets over Parkinson n Verstoorde motoriek Trillen (tremor) Stijve spieren Trager Starre mimiek Onduidelijker spreken Moeilijker
Nadere informatieKinderneurologie.eu. Hypnic headache. www.kinderneurologie.eu
Hypnic headache Wat is hypnic headache? Hypnic headache is een hoofdpijnaandoening waarbij mensen tijdens hun slaap last krijgen van hoofdpijn en hierdoor wakker worden uit hun slaap. Hoe wordt hypnic
Nadere informatie03 mei 2012. Indicatie gebruik PEG-sonde Evaluatie van het gebruik via neurologische ziektebeelden. Dienst neurologie AZ Groeninge
SYMPOSIUM GERIATRIE 03 mei 2012 Indicatie gebruik PEG-sonde Evaluatie van het gebruik via neurologische ziektebeelden Dr. Guy MEERSMAN Dr. Guy MEERSMAN Dienst neurologie AZ Groeninge NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN
Nadere informatieLevenslange garantie!
Levenslange garantie! Geen ontwenningsverschijnselen Marc Faber Gecertificeerd Nooit Meer Roken RME Coach Waarom stoppen met roken zo moeilijk is Ondanks het feit dat iedereen weet dat roken slecht is,
Nadere informatieVerschil tussen Alzheimer en dementie
Inhoudsopgave Verschil tussen Alzheimer en Dementie blz. 1 De fasen van Dementie blz. 2 Verschijnselen van Dementie blz. 3 Verschil tussen gezond en dementerend, waardoor? Blz. 4 Benaderingswijze blz.
Nadere informatieAutorijden. Neurologie. alle aandacht. Bij de ziekte van Parkinson of. atypische parkinsonisme
Autorijden Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme Neurologie alle aandacht Autorijden Bij de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme (1) Als u de ziekte van Parkinson of een vorm
Nadere informatieErfelijkheid van de ziekte van Huntington
Erfelijkheid van de ziekte van Huntington In de kern van iedere cel van het menselijk lichaam is uniek erfelijk materiaal opgeslagen. Dit erfelijk materiaal wordt ook wel DNA (Desoxyribonucleïnezuur) genoemd.
Nadere informatieSlaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten
Slaap en de ziekte van Parkinson vijanden èn bondgenoten Dr. Sebastiaan Overeem, arts-somnoloog Afd. Neurologie, Donders Instituut, UMC St Radboud, Nijmegen Centrum voor Slaapgeneeskunde Kempenhaeghe,
Nadere informatieZiekte van Parkinson. 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk
Ziekte van Parkinson 6 juni 2012 Ben Jansen, neuroloog TweeSteden ziekenhuis Tilburg/Waalwijk indeling parkinson/-isme behandeling late fase complicaties, delier responsfluctuaties, on-off, wearing
Nadere informatieOrthostatische hypotensie
Orthostatische hypotensie Orthostatische hypotensie betekent letterlijk: een lage bloeddruk bij staan. In deze folder leest u meer over orthostatische hypotensie en bijbehorende klachten en geven wij u
Nadere informatieDuizeligheid. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Duizeligheid U heeft last van duizeligheid. De meeste mensen klagen bij duizeligheid over draaierigheid, een licht gevoel in het hoofd, het gevoel alsof de wereld om hen heen draait of dat zijzelf rondtollen.
Nadere informatieDuizeligheid. Afdeling KNO
Duizeligheid Afdeling KNO Deze pagina heeft tot doel u informatie te geven over duizeligheid en daarbij behorende klachten. Als u recent voor deze klacht bij een keel-, neus- en oorarts (kno-arts) bent
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatiePatiënt Educatie Programma Parkinson Nijmegen (PEPP) Een oppepper voor patiënt én partner (naasten)
Patiënt Educatie Programma Parkinson Nijmegen (PEPP) Een oppepper voor patiënt én partner (naasten) Voor wie is deze informatie bedoeld? Het hebben van de ziekte van Parkinson of atypische parkinsonisme
Nadere informatieDe rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli. Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie
De rol van de Parkinson verpleegkundige op de poli Ellen Askes/Sylvia van Gorkom Neurologie/Neurochirurgie 2 Programma: -Informatie over de ziekte van Parkinson -De functie van Parkinson verpleegkundige
Nadere informatieDe ziekte van Wilson voor jongeren
De ziekte van Wilson voor jongeren 1 / 23 Waarom heeft het zo'n rare naam? Omdat de doktor die de ziekte voor het eerst herkende in 1905 Wilson heette. VRAAG : What did these people discover? ANTWOORD
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20183 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Rooden, Stephanie Maria van Title: Clinical patterns in Parkinson s disease Date:
Nadere informatie0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Nadere informatieBen je slachtoffer? Folder voor jongeren
Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3
Nadere informatie