Vroegtijdige weeën en dreigende vroeggeboorte

Transcriptie

1 Patientenvrlichting Verlskunde Vregtijdige weeën en dreigende vreggebrte Brn: NVOG INLEIDING Deze brchure geeft infrmatie ver de rzaak, gevlgen en behandeling van vregtijdige weeën. Een zwangerschap duurt gemiddeld 40 weken, maar een peride van 37 tt 42 weken beschuwt men als een nrmale duur van de zwangerschap. Vregtijdige weeën zijn weeën die ptreden vr 37 weken. Ze kunnen leiden tt een bevalling p een te vreg tijdstip, dat wil zeggen vrdat de zwangerschapsduur 37 weken is. Dit nemt men k wel een preterme bevalling. Het kind is dan bij de gebrte ng nrijp en heeft extra medische verzrging ndig. Z n te vreg gebren kind nemt men een premature baby. De behandeling van vregtijdige weeën heeft als del het tijdstip van de bevalling uit te stellen en ervr te zrgen dat de gebrte van het kind plaatsvindt in een ptimale situatie. Misschien hebt u na het lezen van deze brchure ng vragen. Uw gynaeclg geeft u dan aanvullende infrmatie. VROEGTIJDIGE WEEËN Weeën zijn pijnlijke samentrekkingen van de baarmeder die leiden tt ntsluiting van de baarmedermnd en uiteindelijk tt de bevalling. Wanneer ze meer dan drie weken vr de uitgerekende datum ptreden, spreken we van vregtijdige weeën. Het kan dan gaan m een dreigende vreggebrte. Op zich verschillen vregtijdige weeën niet van weeën rnd de uitgerekende datum. Vaak zijn echte weeën pijnlijk en regelmatig. Ok kan verlies van wat bled, slijm en/f vruchtwater ptreden. 'Harde buiken' zijn geen weeën, maar nrmale samentrekkingen van de baarmeder. Ze treden meestal niet regelmatig p, maar meer verspreid ver de dag. Ze zijn vaak meer ngemakkelijk dan pijnlijk en verrzaken geen ntsluiting. VROEGTIJDIG GEBROKEN VLIEZEN Sms begint een vrtijdige bevalling met het breken van de vliezen. Vchtverlies kan wijzen pgebrken vliezen. Meestal vangt men aflpend vcht p m vast te stellen f het m vruchtwater gaat en niet m urine f vaginale afscheiding. Als de vliezen te vreg breken kan de bevalling p gang kmen. Er is een kans p infecties die zich via de vagina (schede) naar de baarmeder en het kind kunnen uitbreiden. Zwel de meder als het kind kunnen daar ziek van wrden. Daarm hudt men de temperatuur van de meder en de hartslag van het kind ged in de gaten. Antibitica schrijft de arts sms vr m een infectie te vrkmen f te behandelen. Deze medicijnen, die men aan de meder geeft, kmen via de placenta k bij het kind terecht. RISICOFACTOREN VOOR EEN VROEGTIJDIGE BEVALLING In Nederland wrdt 7-8% van alle baby's te vreg gebren. Vaak is de rzaak van vregtijdige weeën en vreggebrte nbekend. Uw vrgeschiedenis speelt een rl bij de kans p vreggebrte. Z is er na een te vrege bevalling bij een vrige zwangerschap meer kans m k in een vlgende zwangerschap te vreg te bevallen. Ok een peratieve verkrting van de baarmedermnd (zals een grte cnisatie) kan een rl spelen. Dchters van vruwen die vreger het DES-hrmn gebruikt hebben sms k een krtere baarmedermnd, waardr de kans p een vrtijdige bevalling teneemt. Andere rzaken kunnen te maken hebben met mstandigheden f prblemen in uw huidige zwangerschap, zals een meerlingzwangerschap, een te grte heveelheid vruchtwater

2 (hydramnin), een ntsteking, bledverlies in de zwangerschap, te vreg breken van de vliezen, slapte van de baarmedermnd (cervixinsufficiëntie) en ziekte van de aanstaande meder, vral een infectieziekte. ONDERZOEK Bij vregtijdige weeën det de gynaeclg nderzek m te berdelen f er werkelijk sprake is van een dreigende vreggebrte. Om te berdelen f er al ntsluiting is verricht de arts veelal een inwendig nderzek (vaginaal tucher f vaginale ech). Dit gebeurt ver het algemeen alleen wanneer de vliezen niet gebrken zijn. Bij gebrken vliezen is vaginaal nderzek met een steriele spreider (speculum) een mgelijkheid, maar men det dit nderzek niet altijd. Daarnaast zijn er andere nderzeken m uw cnditie en die van uw kind te cntrleren. Vaak neemt men met een wattenstkje een kweek af van de baarmedermnd, de ingang van de schede f de anus m eventuele infecties p het spr te kmen. De weeën en de reactie van het kind p deze weeën kan men berdelen met behulp van een CTG. Dit is een afkrting vr carditcgram: een registratie van de hartslag van het kind en de weeënactiviteit. Echscpisch nderzek geeft infrmatie ver de ligging en de cnditie van uw kind, de heveelheid vruchtwater, en de plaats van de placenta (mederkek). Met dit nderzek is het k mgelijk de lengte van de baarmedermnd te meten. Bled- en urinenderzek kan aanvullende infrmatie geven ver uw cnditie en ver aanwijzingen vr infecties, zals een blaasntsteking. De verpleegkundige cntrleert meestal regelmatig uw bleddruk en temperatuur, en vaak luistert men k naar uw hart en lngen. BEHANDELING VAN EEN DREIGENDE VROEGGEBOORTE De behandeling is afhankelijk van de duur van de wangerschap, uw cnditie en die van uw kind, en natuurlijk van de mate van ntsluiting. Bedrust en behandeling van een eventuele (blaas-) ntsteking verminderen vaak de weeënactiviteit. De gynaeclg kan medicijnen vrschrijven m de weeën te remmen (weeënremmers) en m de samentrekkingen van de baarmeder te bestrijden. Maar als er al veel ntsluiting is, bijvrbeeld meer dan 5 centimeter, is de kans zeer klein dat het ng lukt m de bevalling enige dagen uit te stellen. Sms geeft men bij een dreigende vreggebrte antibitica als vrzrgsmaatregel. Vr 34 weken zwangerschapsduur schrijft de gynaeclg bij weeënremming vrijwel altijd k crticsterïden aan de meder vr, m de rijping van de lngen en andere rganen van het kind te bevrderen. Weeënremming vóór 24 en ná 34 zwangerschapsweken is niet zinvl. In bepaalde situaties zals bij een zeer ernstige hge bleddruk, bij ernstige greivertraging van de baby, f bij infecties in de baarmeder ziet men al vr de 33-34e zwangerschapsweek af van weeënremming en hudt men de gebrte van het kind niet tegen. Het is gebruikelijk de gebrte van kinderen die ng geen zwangerschapsweken ud zijn, in een centrumziekenhuis te laten plaatsvinden. Een dergelijk ziekenhuis beschikt ver een nenatale intensive-care-afdeling (NICU), waar intensievere zrg zals mgelijkheden tt beademing aanwezig is. Als het niet mgelijk is de weeënactiviteit af te remmen bij een krtere zwangerschapsduur, is verplaatsing naar z'n centrum meestal het beste. CORTICOSTEROÏDEN Crticsterïden zijn bijnierschrshrmnen. Het lichaam maakt deze hrmnen nder invled van stress, maar men kan ze k via een injectie aan de meder tedienen. Bij kinderen die te vreg gebren wrden, functineren de lngen en andere rganen ng niet helemaal. Om deze sneller te laten rijpen geeft men vr de gebrte crticsterïden aan de meder. Deze middelen kmen via de placenta bij het kind. De lngen en andere rgaansystemen van de baby rijpen dan versneld. Kinderen die vr weken gebren wrden nadat de meder crticsterïden heeft gekregen, hebben een betere prgnse. Het effect van crticsterïden is al meetbaar na 12 uur, maar ptimaal na uur. Hun werking duurt

3 zeker een week. Vrbeelden van dergelijke medicijnen zijn betamethasn en dexamethasn. De bijwerkingen vr de meder zijn gering. Het kind kan de eerste tijd wat minder beweeglijk zijn en p het CTG vertnt de hartslag vaak een wat rustiger beeld, maar tt nu te zijn er geen nadelige effecten aangetnd. WEEËNREMMENDE MEDICIJNEN De meest gebruikte weeënremmers zijn de xytsine-antagnist atsiban (Tractcile ) en de calciumblkker nifedipine (Adalat ). Bij een zeer vrege dreigende vreggebrte (minder dan 30 zwangerschapsweken) dient men k wel indmetacine (Indcid ) als zetpil te. Atsiban wrdt via een infuus tegediend, nifedipine neemt u als pil in. Indmetacine en nifedipine zijn niet fficieel als weeënremmer geregistreerd. Met name vr nifedipine is het z dat er ruimschts nderzek is gedaan naar en ervaring is met het gebruik ervan als weeënremmer. De van udher bekende bètamimetica zals ritdrine (Prepar ) en fenterl (Partusisten ) zijn weeënremmers die nauwelijk / niet meer wrden gebruikt vanwege de bijwerkingen. Alle weeënremmers zijn effectief in het verminderen f stppen van weeën. Vaak geven ze niet meer dan enkele uren tt dagen uitstel van de bevalling. Juist deze extra tijd is van grt belang m de cnditie en kansen van het kind te verbeteren dr het geven van crticsterïden en/f dr verplaatsing van de zwangere vruw naar een centrumziekenhuis met een NICU. BIJWERKINGEN VAN WEEËNREMMERS Calciumblkkers kunnen als belangrijkste klacht hfdpijn geven. Daarnaast kunnen sms klachten ptreden van hartklppingen, trillerig en gejaagd gevel en misselijkheid Atsiban geeft in het algemeen geen bijwerkingen, nadeel is wel dat het via een infuus met wrden tegediend. Indmetacine verrzaakt sms bij de meder maag- en darmklachten en duizeligheid. Het kan ernstige ngewenste effecten hebben p het kind. Daarm mag het maar krt gegeven wrden, liefst in een lage dsis en niet meer na de 30e week. Bij te ernstige bijwerkingen van weeënremmers is het mgelijk de dsering te verlagen. Z ndig stpt men ze f schrijft de arts een ander middel vr. Krts tijdens weeënremming, zeker als de vliezen gebrken zijn, kan duiden p een infectie. Het is dan beter de weeënremming te stppen, antibitica te geven en de baby te laten kmen. KINDERAFDELING EN KINDERARTS Wanneer u pgenmen bent in verband met een dreigende vreggebrte is het vaak mgelijk m al vr de bevalling de cuveuse/kinderafdeling van het ziekenhuis te bezeken. Z krijgt u een idee waar uw kind na de bevalling terechtkmt. Ok een gesprek met de kinderarts geeft vaak al veel duidelijkheid. Het is dan belangrijk m te bespreken f er prblemen te verwachten zijn, nu f later. ALS DE BEVALLING DOORZET Een prematuur kind kan p de natuurlijke manier, via de vagina, gebren wrden. Wel heeft een premature baby minder reserve dan een vldragen pasgebrene. Men bewaakt de harttnen tijdens de bevalling m te kunnen ingrijpen als het ndig is. Drgaans is een kinderarts aanwezig f direct prepbaar. Afhankelijk van de zwangerschapsduur legt men de baby vrij snel na de gebrte in de cuveuse m afkeling te vrkmen. Ok aan een prematuur kind kunt u brstveding geven. Te vreg gebren baby's drinken vaak slecht aan de brst, mdat ze meestal de kracht en zuigreflex ng niet hebben. U kunt dan klven en de verpleegkundige geeft de medermelk per snde aan uw kind.

4 Wanneer uw kind p de cuveuseafdeling is pgenmen, brengt u als regel de kraambedperide in het ziekenhuis dr. Bij een heel vreg gebren kind wrdt u zelf na 7-10 dagen uit het ziekenhuis ntslagen, maar met uw kind ng blijven. ALS DE BEVALLING NIET DOORZET Als de vliezen niet gebrken zijn en de weeën afzakken, vermindert en stpt men de weeënremmers na enkele dagen. Bedrust is dan niet meer ndzakelijk en u kunt steeds vaker rndlpen. Als er pnieuw weeën ptreden adviseert men z ndig een tweede peride van weeënremming. Wanneer alles rustig blijft gaat u naar huis met het advies m de eerste tijd rust te huden. Pas als blijkt dat er geen nieuwe weeën ptreden kunt u uw dagelijkse activiteiten weer pnemen. Ok is er dan geen bezwaar meer tegen vrijen en eventuele werkhervatting. Cntrle dr de gynaeclg is niet meer ndig, en terugverwijzing naar uw verlskundige f huisarts is mgelijk (behalve als er een andere reden was vr cntrle dr de gynaeclg). Bij gebrken vliezen adviseert de gynaeclg drgaans bservatie in het ziekenhuis en pname tt aan de bevalling. In enkele plaatsen is bewaking thuis mgelijk: een verlskundige f verpleegkundige die aan het ziekenhuis verbnden is, maakt dan thuis regelmatig een CTG. PATIËNTENORGANISATIES Vereniging van Ouders van Cuveusekinderen Landelijk Secretariaat V.O.C. Pstbus BA Leidschendam telefn fax vckind@xs4all.nl Stichting Lichtgewicht Pstbus BB Wijk bij Duurstede telefn Vereniging Keizersnede-Ouders (VKO) Pstbus AE Sassenheim Tel / ; bereikbaar van maandag t/m vrijdag van uur. Nederlandse Vereniging vr Ouders van Meerlingen (NVOM) Pstbus AA Almere telefn: ( tussen uur) website:

5 VERKLARENDE WOORDENLIJST CTG carditcgram; registratiemethde m de cnditie van de baby en de weeënactiviteit in de gaten te huden. Crticsterïd bijnierschrshrmn dat men aan de meder tedient m de lngrijping bij het kind ng vr de gebrte te versnellen. DES diëthylstilbestrl, een synthetisch hrmn dat artsen tussen 1947 en 1975.a. bij een dreigende miskraam f vreggebrte vrschreven; dchters van meders die dit hrmn gebruikt hebben, hebben.a. een verhgde kans p vreggebrte van hun eigen kinderen. Hydramnin te veel vruchtwater, geeft sterke uitzetting van de buik. Meerlingzwangerschap zwangerschap van twee f meer kinderen. NICU afkrting van nenatale intensive-care-unit, een cuveuseafdeling waar men zeer intensieve zrg aan te vreg gebren baby s geeft. Preterme bevalling vreggebrte, bevalling vr de 37ste zwangerschapsweek. Prematuur te vreg gebren baby (vr 37 weken). Spreider instrument waarmee de arts via de vagina (schede) naar de baarmedermnd kijkt (k wel speculum genemd). Vaginaal tucher inwendig nderzek in de vagina met twee vingers, bijvrbeeld m de pening (ntsluiting) van de baarmedermnd te berdelen. Brn: NVOG Verlskunde\web\112Juni 2014