Lekker Belangrijk, eigentijds en aansluitend bij de belevingswereld van jongeren.

Transcriptie

1 Docentenhandleiding magazine Lekker Belangrijk!!! 2011 Het is belangrijk dat er genoeg, veilig en gezond eten is. Andere aspecten van eten worden echter steeds actueler en urgenter: denk aan dierenwelzijn, milieu en eerlijke handel. Informatie over deze meerwaarden van voedsel zijn te vinden in het magazine Lekker Belangrijk, eigentijds en aansluitend bij de belevingswereld van jongeren. Deze handleiding geeft aan bij welke kerndoelen Lekker Belangrijk aansluit en geeft je handvatten om het magazine te gebruiken in de klas. Tot slot vind je meer informatie over het online lesprogramma Weet Wat Je Eet, dat inhoudelijk bij het magazine aansluit. Koppeling van de kerndoelen aan de inhoud van het magazine Het magazine Lekker Belangrijk stimuleert het zelfdenkend vermogen van leerlingen. Het reikt informatie aan met behulp waarvan leerlingen zelf een mening kunnen vormen en daarop hun keuzes kunnen baseren. De inhoud van het magazine is gekoppeld aan de onderwijskerndoelen voor de onderbouw van het voorgezet onderwijs uit de domeinen Mens en Natuur en Mens en Maatschappij. Domein Mens en Natuur Kerndoel 30 De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. In het artikel Animaltalk (pag. 6 en 7) gaan zangeres Krystl en rapper Darryl met elkaar in discussie over dierenwelzijn. Waarom eet je vlees of ben je vegetariër? Waar let je op als je vlees koopt? Heeft het dier dat jij eet een goed leven gehad? In het artikel Water weetjes (pag. 8 en 9) kom je meer te weten over water: hoe komt er water uit de kraan? Hoeveel water gebruik je per dag? Wat is het verschil tussen kraanwater en flessenwater? Etc. In het artikel OSL tussen de tomaten (pag. 14,15 en 16) gaan de bandleden van Only Seven Left langs bij een tomatenkwekerij. Ze volgen het reilen en zeilen op de kwekerij en leren meer over de teelt van tomaten, van grond tot mond. Ook komt gebruik van bestrijdingsmiddelen aan bod. 1/1

2 Kerndoel 31 De leerling leert o.a. door praktisch werk kennis te verwerven over en inzicht te verkrijgen in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. Aansluitend artikel: In de Newsflash (pag. 4) staat een artikeltje over de Voedselafdruk. Door het doen van deze test op krijgen jongeren inzicht in de ruimte, nodig voor hun consumptiepatroon, dit in vergelijking met de ruimte die per persoon beschikbaar is op de wereld. En tips om de voedselafdruk te verkleinen. Kerndoel 34 De leerling leert hoofdzaken te begrijpen van bouw en functie van het menselijk lichaam, verbanden te leggen met het bevorderen van lichamelijke en psychische gezondheid, en daarin een eigen verantwoordelijkheid te nemen. In diverse artikelen is informatie te vinden over eten en gezondheid. In de rubriek Newsflash (pag. 4 en 5) wordt o.a. aandacht besteed aan gezondheidsaspecten van vis en staan diverse gezonde en duurzame tips voor jongeren. Op pagina 13 staat een quiz met feiten en fabels over gezond eten. En het artikel Pierre Wind waait door de school! (pag ) gaat over de schoolkantine. Pierre zet leerlingen o.a. aan tot nadenken over hoe gezond of ongezond het aanbod is in de kantine op school. In Hollyfood (pag. 22 en 23) worden bijzondere eetgewoonten van internationale sterren onder de loep genomen. De lezer wordt geprikkeld om na te denken over het eigen eetgedrag en de consequenties daarvan. Domein Mens en Maatschappij Kerndoel 36 De leerling leert betekenisvolle vragen stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. De meeste artikelen van het magazine laten diverse opinies zien. Bijvoorbeeld het artikel Animaltalk (pag. 6 en 7) waarin een zangeres en rapper in discussie gaan over het wel of niet eten van vlees. Het artikel Snuffelen in n vuilniszak (pag. 10 en 11) gaat over voedselverspilling waarbij 2 GTST acteurs hierover met elkaar in discussie gaan. Door deze opiniërende stukken van personen die aansprekend zijn voor de doelgroep, wordt de doelgroep gestimuleerd om zelf ook een mening te vormen over deze thema s. 2/2

3 Kerndoel 42 De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. In Pierre Wind waait door de school! (pag ) worden jongeren getriggerd om ook naar hun eigen schoolkantine en eetpatroon op school te kijken. In de quiz op pagina 13 kunnen jongeren testen wat zij weten over het eten. De test zet aan tot nadenken over het eigen gedrag. Ook het artikel Superrr Sapjes! (pag. 12) geeft stof tot nadenken over gezonde en duurzame aspecten van de sapjes die ze drinken. In het artikel Snacken over de grens (pag. 20 en 21) lezen jongeren hoe leeftijdsgenoten kennismaken met eten uit andere landen. Ook artikel Wie ben ik (pag. 17) gaat in op onbekende groente en fruit. Het artikel zet jongeren aan tot nadenken over hun eigen eetgewoonten: of en waarom ze wel of niet openstaan voor bijvoorbeeld vergeten groenten of producten uit een ander land. Kerndoel 46 De leerling leert over verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu en relaties te leggen met het eigen leven in Nederland. Het artikel over fair trade in Newsflash (pag. 5) en Snuffelen in n vuilniszak (pag. 10 en 11) laten o.a. zien wat effecten van ons huidige voedselproductie en consumptie patroon kunnen zijn op de mens. 3/3

4 Handleiding discussie Het magazine Lekker Belangrijk geeft informatie en verschillende opinies over de meerwaarden van voedsel. Deze discussiehandleiding kan een handvat zijn voor het houden van een discussie in de klas over deze onderwerpen. Het doel hiervan is dat leerlingen met elkaar van gedachten wisselen over meerwaarden van voedsel (zoals dierenwelzijn, milieu en eerlijke handel) en zich hier een mening over vormen. De werkvorm is ontleend aan het jongerendiscussieprogramma Lagerhuis, waarin jongeren op overtuigende wijze met elkaar over allerlei thema s van gedachten wisselen. Gang van zaken 1. Je legt kort uit wat de bedoeling is. Er gaat gediscussieerd worden over stellingen. De leerlingen bepalen hun standpunt en proberen vervolgens leerlingen met een ander standpunt te overtuigen van hun gelijk. Het is verstandig erop te wijzen dat het veranderen van mening niet zwak is, maar getuigt van goed luisteren en openstaan voor goede argumenten. Een jury bepaalt wie het beste argumenteert en overtuigt. 2. Eventueel wijs je een jury aan van twee leerlingen. Deze jury bepaalt aan het eind van iedere discussie welke leerling het beste was en waarom. De jury kiest (van tevoren) waarop ze gaan letten: creativiteit, originaliteit, overtuigendheid en/of (open staan voor) goede argumenten. 3. Ook wijst je een samenvatter aan. Deze leerling vat de hele discussie aan het eind samen. De jury en de samenvatter zorgen ervoor dat de leerlingen zelf actiever bij de les worden betrokken. Je bent zelf vrij en kunt optreden als begeleider. Eventueel kun je beide rollen zelf doen, dit hangt van de klas af. 4. Je deelt aan alle leerlingen een vel uit met daarop een stelling en ruimte voor redeneringen en aantekeningen. je kunt een van onderstaande stellingen uitkiezen of ze allebei laten doen. Per stelling bent je ongeveer minuten bezig. 5. Je schrijft de stelling op het bord. 6. De leerlingen schrijven op hun antwoordvel of ze het met de stelling eens zijn of niet. Ook schrijven ze op waarom ze het er wel of niet mee eens zijn (2 minuten). Voor hun betoog maken de leerlingen gebruik van minstens 3 van de onder aan het blad staande kernwoorden. 7. Als alle leerlingen klaar zijn, vraag je de leerlingen die het ermee eens zijn hun vinger op te steken. Dit aantal schrijf je op het bord. Daarna vraag je de leerlingen die het er niet mee eens zijn hun vinger op te steken. Ook dit aantal schrijf je op. 4/4

5 8. Het discussiëren kan beginnen. Het gaat erom dat de leerlingen die het ermee eens zijn de leerlingen die het er niet mee eens zijn aan hun kant proberen te krijgen. En omgekeerd. 9. Na 10 minuten stop je de discussie. Je vraagt de samenvatter om de discussie kort samen te vatten. 10. Je vraagt opnieuw wie van de klas het met de stelling eens is en wie niet. Als er verschil is dan constateer je dat en je kunt eventueel om uitleg vragen. 11. Je vraagt de jury wie volgens hen de beste debater is, ook vraag je om uitleg bij deze keuze. 12. Je rondt de discussie af. 13. Als er tijd over is kan er nog een stelling gedaan worden op dezelfde manier. Voorbeelden van bruikbare stellingen Ik let op keurmerken die op het etiket staan. Ik eet boerenkool alleen in de winter. Of mijn thee fair trade is, boeit me niet. De kip die ik eet, moet buiten hebben gescharreld. Vlees eten is slecht voor het milieu. Fair trade kun je niet proeven. Mijn schoolkantine moet veel gezonder. Ik eet het liefst producten die in Nederland gemaakt zijn. Ik ga altijd voor gezond, prijs is niet belangrijk. Ik wil niet weten waar mijn eten vandaan komt. Biologische vlees smaakt in mijn hoofd anders. Ik eet graag vlees, maar dan wel van een dier dat een goed leven heeft gehad. Als ik later kinderen heb, voed ik ze vegetarisch op. Vergeten groenten zijn niet voor niets vergeten. Je bent hip als je dingen proeft die je nog niet eerder hebt gegeten. Of je nou fair trade producten koopt of juist heel milieubewust, het heeft toch geen zin. Als consument heb je toch geen invloed op het aanbod in de winkel. Meer inhoudelijke informatie over deze onderwerpen is te vinden op voedingscentrum.nl. 5/5

6 Voorbeeld leerlingenvel bij discussie Lees het artikel Animaltalk op pagina 6 en 7 van Lekker Belangrijk!!! magazine Hieronder volgt een stelling. Ben je het ermee eens of niet? Schrijf dat onder de stelling. Gebruik minstens drie van de kernwoorden onderaan dit blad. Als je vóór de discussie bedenkt waarom je het er wel of niet mee eens bent en waarom, kom je tijdens de discussie beter uit je woorden. Wil je tijdens de discussie reageren op iemand anders, maar ben je niet meteen aan de beurt? Schrijf dan even op wat je wilde zeggen bij aantekeningen. Dan onthoud je wat je wilde zeggen. Stelling Ik vind dierenwelzijn belangrijk en houd hier rekening mee bij tijdens mijn lunch en avondeten Ik ben het daar wel/niet mee eens want Aantekeningen tijdens de discussie: Woorden die je tijdens de discussie kunt gebruiken: ruimte daglicht milieu CO2 uitstoot- vegetarisch- veganistisch- flexitarier - kiezeneten transport - boodschappen doen - productie - biologisch - keurmerk scharrelsupermarkt - etiket - gezond - smaak - prijs Discussieregels: 1. Als er iemand aan het woord is, luister ik 2. Als ik iets wil zeggen, steek ik mijn vinger op 6/6

7 Het jongerenmagazine Lekker Belangrijk!!! sluit aan bij de basisles Voedsel en de wereld eromheen en diverse keuzelessen van het online lesprogramma Weet wat je eet. Met een basisles over Voedsel en de wereld eromheen en keuzelessen over de Voedselketen en Voedsel en Milieu wil het Voedingscentrum leerlingen inzicht geven in de invloed van eten op de omgeving. Dit wordt een steeds belangrijker aandachtpunt in ons leef- en eetpatroon. De module helpt de leerlingen inzicht te krijgen in hun voedsel, waardoor ze bewustere keuzes kunnen maken voor wat ze eten. Lesprogramma Weet wat je eet Weet wat je eet is een online lesprogramma over bewust, gezond en veilig eten voor leerlingen van 12 tot en met 16 jaar in het voortgezet onderwijs (VMBO, HAVO, VWO en MBO). Het programma is door het Voedingscentrum ontwikkeld en helpt bij de invulling van verplichte kerndoelen van het voortgezet onderwijs. Het programma bestaat uit verschillende basislessen en keuzelessen (inclusief proefwerken). Het biedt leerlingen op een aantrekkelijke en laagdrempelige manier lesstof over eten. De leerlingen volgen de lessen individueel via internet en de docent volgt de vorderingen op de docentensite. Basisles Voedsel en de wereld eromheen Deze basisles gaat over dierenwelzijn, milieu, natuur en landschap, eerlijke handel en voedsel als cultuur en leefstijl. Wat je eet heeft namelijk ook invloed op de wereld om je heen. Hoe heeft de kip die je eet geleefd en waar komt z n voer vandaan? En is het plakje kaas op je brood in een fabriek gemaakt of op een boerderij? Naast een kennisles kunnen de leerlingen een test doen om hun eigen eetgewoonten onder de loep te nemen. Keuzeles De Voedselketen De lesmodule De Voedselketen bestaat uit twee keuzelessen. In de eerste keuzeles Voedselketen: weet wat je eet komt aan de orde welke stappen een product doorloopt voordat het daadwerkelijk op je bord ligt. Waar komen de grondstoffen vandaan? En welke aspecten spelen mee bij de aankoop en bereiding van producten? De tweede keuzeles Voedselketen: het varken geeft inzicht in de voedselproductieketen van ham. Wat en hoeveel eet een varken? Hoeveel ruimte heeft een varken in zijn hok? Wat is intensieve veehouderij? En wat is het verschil tussen scharrelvarkens en biologische varkens? De leerling leert dat je producten naast prijs en uiterlijk ook kunt beoordelen op dierenwelzijn, milieu en eerlijke handel. Dit is belangrijk voor het maken van een bewuste keuze. Keuzeles Voedsel en Milieu De lesmodule Voedsel en Milieu bestaat ook uit twee lessen. In de eerste les Milieu, voedsel en productiemethoden van de lesmodule leren leerlingen over de effecten van verschillende productiemethoden op het milieu en over hun eigen invloed hierop. Aan bod komen vragen als: Wat is het milieu? Wie heeft invloed op het milieu? En wat zijn effecten van voedselproductie en consumptie? Deze vragen worden toegelicht met voorbeelden van negatieve effecten, maar ook van positieve effecten. 7/7

8 De tweede les Duurzaam consumeren richt zich op aspecten die meerwaarde kunnen geven aan voedsel. Het besef van deze meerwaarden is belangrijk voor bewuste keuzes in het koop- en eetgedrag van de leerlingen. Consumptiegedrag en de voedselvoetafdruk van de leerlingen zelf komen aan bod. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de milieubelasting van bepaalde producten en voedselverspilling. Meer weten of inschrijven Je kunt je school inschrijven voor een jaarabonnement Weet wat je eet. Een jaarabonnement per klaseenheid van maximaal 35 leerlingen bedraagt 17,50 (bij 35 leerlingen is dit 0,50 per leerling). Meld je school aan op en schrijf de klassen in door ze een klascode toe te kennen. Vervolgens kunnen de leerlingen zichzelf via aanmelden en het gehele lesprogramma gaan volgen. De docent kan de vorderingen volgen via de speciale docenten website: 8/8