Ruimte voor de kunst! Actieprogramma

Transcriptie

1 Ruimte voor de kunst! Actieprogramma Tijdelijk pand De Besturing, Binckhorst, bouw installatie Harold de Bree voor de Manifesta 2008

2 Inhoudsopgave 1. Ruimte voor de kunst! 3 2. Uitgangssituatie 5 3. Werkruimte voor kunstenaars: actiepunten 7 4. De kleine lettertjes (financiën) Projecten 11 2

3 1. Ruimte voor de kunst! Den Haag is een stad met culturele ambities. Hiervoor zijn grote investeringen nodig, maar vooral ook een bloeiend cultureel klimaat met jonge, talentvolle makers die zorgen voor de vernieuwing binnen de kunsten. Zij zijn ook degenen die invulling moeten geven aan (de opmaat naar) Den Haag Met kunstvakopleidingen van het Koninklijk Conservatorium (KC) en de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) heeft Den Haag kweekvijvers van nieuw talent op het gebied van beeldende kunst, vormgeving, muziek en dans. De Haagse dansinfrastructuur is goed ontwikkeld, met een belangrijke rol voor Korzo voor de ontwikkeling van nieuw talent. Vooral onder beeldend kunstenaars en musici in deze stad bestaat evenwel nog veel vraag naar adequate lees: kwalitatief voldoende én betaalbare werkruimte. De gemeente wil op deze vraag inspelen, opdat meer talent in Den Haag blijft en het artistieke klimaat van de stad verbetert. Met dit actieprogramma - een uitwerking van de op 6 november 2008 door de gemeenteraad vastgestelde nota Ruimte voor de kunst vergroten we de hoeveelheid permanente vierkante meters en breiden we het aantal tijdelijke panden uit. 3

4 De uitvoering van de nota Ruimte voor de kunst heeft al effect. Er is extra ruimte beschikbaar gekomen, waarmee kunstenaars aan een plek geholpen zijn (zie hoofdstuk 3). Er wordt gewerkt aan een aantal projecten om de hoeveelheid werkruimte uit te breiden (hoofdstukken 3 en 5); met zes projecten wordt zo n m2 aan de voorraad toegevoegd, die werkruimte biedt aan ruim 80 mensen. Dat betekent evenwel niet dat we na de voltooiing van de projecten uit dit actieprogramma klaar zijn. De behoefte aan ruimte is groter dan het extra aanbod waarin dit actieprogramma met een gelimiteerde hoeveelheid geld en geschikte panden- kan voorzien. En tijdelijke panden moeten op een gegeven moment leeg worden opgeleverd voor herontwikkeling. Het blijft dus belangrijk om prioriteit te geven aan het vinden van nieuwe (tijdelijke) panden voor kunstenaars. Dit programma is een goede eerste stap. Laat het een inspiratie zijn voor de toekomst. 4

5 2. Uitgangssituatie Vraag Er staan bij Stroom, centrum voor beeldende kunst, ongeveer 900 kunstenaars ingeschreven die beroepsmatig kunstenaar zijn. Eind 2008 stonden ongeveer 200 kunstenaars op de wachtlijst voor een atelier. Dat aantal is gedaald tot 175 nu. De wachtlijst fluctueert voortdurend en een aantal kunstenaars heeft mogelijk de inschrijving niet verlengd omdat zij in 2009 onderdak vonden in een tijdelijk pand. Voor musici wordt de vraag niet systematisch bijgehouden. Uit gesprekken met het KC en musici weten we dat vooral muziekensembles, en niet zozeer individuele musici, behoefte hebben aan ruimte. Ook is duidelijk geworden dat maar enkele ensembles zich de huur van een vaste ruimte kunnen veroorloven en er vooral vraag is naar ruimte die voor de duur van een project kan worden gehuurd. Aanbod Beeldende kunst Er zijn in Den Haag voor beeldend kunstenaars ruim 50 permanente atelierwoningen, van woningcorporaties, en ongeveer 350 permanente werkruimtes zonder woonfunctie, waarvan het grootste gedeelte gemeentelijk bezit is. Stroom wijst de ruimtes toe. 5

6 Een gedeelte van de kunstenaars werkt vanuit huis en doet geen beroep op bovenstaande voorzieningen. Stroom heeft een subsidieregeling waaruit een investeringsbijdrage van maximaal beschikbaar kan worden gesteld voor het realiseren van atelierruimte (aan huis). In 2009 zijn met deze subsidie 5 nieuwe werkruimtes gerealiseerd. Naast het permanente aanbod aan atelierruimte stelt de gemeente panden die tijdelijk geen bestemming hebben om niet beschikbaar aan kunstenaars. Eind 2008 ging het om werkruimtes voor ongeveer 150 kunstenaars. In 2009 is het aantal tijdelijke werkplekken uitgebreid met 50. Tijdelijke locaties zijn van groot belang voor de dynamiek in het kunstklimaat. Het zijn bij uitstek plaatsen om een kunstenaarsinitiatief of een zelfstandige kunstpraktijk te beginnen. Tijdelijke panden vragen veel aandacht: het aanbod van tijdelijke panden fluctueert, er is continu inspanning nodig om het aanbod op peil te houden; het beheer van tijdelijke panden vraagt een speciale expertise. Muziek Musici repeteren thuis voor zover dat gaat, en kunnen beperkt terecht bij podia, studio s zoals die van LOOS en het KC, dat evenwel zelf kampt met ruimtegebrek. Een adequaat aanbod van geschikte muziekstudio s die voor een project kunnen worden gehuurd, ontbreekt. Musici zoeken noodgedwongen veelal hun toevlucht buiten de stad. 6

7 3. Werkruimte voor kunstenaars: actiepunten Beeldende kunst 1. Uitbreiding permanente panden Het aantal permanente panden wordt uitgebreid door realisatie van de volgende projecten, die op zo n m2 aan ruim 70 mensen werkruimte bieden: ruimte voor een kunstenaarscollectief in het voormalige schoolgebouw Abraham van Beyerenstraat 2-4 het permanent maken van atelier- en presentatie/projectruimte Quartair, Toussaintkade 55, waarbij het aantal werkplekken wordt uitgebreid verplaatsbare atelierruimte voor braakliggende terreinen creatieve cluster op de zesde etage in het pand De Schilde aan de Televisiestraat 2-4 participatie in ontwikkeling van atelierwoningen/ateliers door derden Meer over deze drie projecten vindt u in hoofdstuk 5. In de toekomst blijven we alert op vrijkomende gemeentelijke gebouwen, zoals scholen, en kijken we samen met partners, zoals woningcorporaties en de Wijkontwikkelingsmaatschappij Stationsbuurt Oude Centrum (WOM) naar verdere uitbreidingsmogelijkheden. 7

8 2. Meer tijdelijk gebruik van panden In de stad staan veel panden tijdelijk leeg. De gemeente wil dat het tijdelijke gebruik van leegstaande panden door kunstenaars toeneemt. Dit gebeurt onder meer door scholen die niet als wisselschool nodig zijn tijdelijk aan kunstenaars om niet in gebruik te geven. In 2009 zijn verschillende nieuwe school- en andere gebouwen tijdelijk beschikbaar gesteld aan kunstenaars, waaronder scholen aan de Stortenbekerstraat, het Isabellaland en de Zaanstraat. In totaal gaat het om 50 werkplekken. Daarnaast is gestart met een nieuw soort aanbod: tijdelijke verhuur voor een paar jaar tegen een gereduceerd tarief. De eerste paar panden in de Binckhorst zijn via Stroom in de aanbieding gezet. Muziek 1. Uitbreiding permanente ruimte Het volgende project van 400 m2 dat aan ruim tien mensen werkruimte biedt (meer in hoofdstuk 5), wordt tot stand gebracht: realisatie van een slagwerkcluster met werk/repetitieruimte voor slagwerkers in LABS55, Lulofsstraat 55 8

9 2. Meer tijdelijk gebruik van panden Als een tijdelijk leegstaand pand beschikbaar komt voor kunstenaars, kijken we allereerst of het geschikt is voor medegebruik door musici. Dat kan alleen wanneer de akoestiek van de ruimtes voldoende is, er geen geluidsoverlast naar de buurt ontstaat en kostbare akoestische voorzieningen achterwege kunnen blijven. Als het mogelijk blijkt, krijgen musici (via tussenkomst van het KC) de gelegenheid in tijdelijke panden te repeteren. Verder onderzoekt de gemeente de mogelijkheden van medegebruik voor repetities door professionele musici van cultuur- en welzijnsaccommodaties. We denken bijvoorbeeld aan het Culturalistheater aan de Hobbemastraat, het Muziekcentrum Loosduinen aan de Burgemeester Hovylaan en Bazart aan de Loosduinseweg. Daarnaast zijn in sommige welzijnsaccommodaties aparte muziekoefenruimtes ingericht, maar ook de mogelijkheden voor verhuur overdag van inpandige gymzalen aan musici worden onderzocht. Hierover zullen gesprekken worden gevoerd met de betreffende instellingen. 9

10 4. De kleine lettertjes (financiën) Uitbreiding permanente vierkante meters: Beschikbaar budget nota Ruimte voor de kunst Uitbreiding budget in het kader van maatregelen recessie Totaal beschikbaar Projectenraming Abraham van Beyerenstraat Toussaintkade 55, Quartair Verplaatsbare werkruimte op braakliggende grond LABS55, muziekcluster De Schilde, Televisiestraat 2-4, creatieve cluster 6 e etage Participatie in project atelierwoningen/ateliers derden

11 5. Projecten 11

12 Abraham van Beyerenstraat 2-4 Dit schoolgebouw is in mei 2009 leeg gekomen door verhuizing van de school naar nieuwbouw aan de overkant van de straat. Dankzij de gemeenschappelijke ruimte en een sfeervol schoolplein is het geschikt voor gebruik door een kunstenaarscollectief, zodat het gebouw meer wordt dan louter werkruimte. Stroom heeft kunstenaars uitgenodigd een plan in te dienen voor het pand. Om het pand geschikt te maken voor het nieuwe gebruik, wordt een beperkte verbouwing gedaan. Eenmalige investeringskosten: maximaal

13 Quartair (Toussaintkade 55) Het pand is in bezit van de gemeente. Het heeft een tijdelijke status. Het was oorspronkelijk bedoeld als herontwikkelingslocatie, maar inmiddels wordt het als snipperlocatie niet interessant meer gevonden voor herontwikkeling. Het pand wordt toegevoegd aan de permanente voorraad werk- en presentatieruimte voor kunstenaars bij de dienst OCW, om daarmee de huidige functie veilig te stellen. Wanneer het pand aan een derde zou worden verkocht, is voortzetting van de huidige functie (zo goed als) uitgesloten, omdat men een rendabel plan zal willen ontwikkelen. De onderhoudstoestand van het pand is slecht. Het achterstallig onderhoud is geïnventariseerd en wordt weggewerkt. Door de verandering van status van tijdelijk om niet pand in permanent pand dat wordt verhuurd, verandert ook de exploitatie voor de kunstenaars. De kunstenaars willen het gebruik van het pand intensiveren door het aantal werkplekken te verhogen van 6 nu naar 10. Eenmalige investering:

14 Verplaatsbare atelierruimte op braakliggende grond Stroom schrijft in overleg met de gemeente een ideeënprijsvraag uit voor verplaatsbare atelierruimte. In dit project is het uitgangspunt dat tegen redelijke kosten en met eenvoudige middelen attractieve verplaatsbare atelierruimte wordt gerealiseerd. Het gaat om werkruimte die wordt geplaatst op braakliggende grond en na verloop van tijd als de bouwlocatie nodig is- tegen redelijke kosten wordt verplaatst naar een andere braakliggende locatie. Op deze manier kan er ook al wisselt de locatie- permanent ruimte aan de voorraad worden toegevoegd, die bovendien een positief effect kan hebben op de herontwikkeling van een gebied. Het winnende voorstel zal als proef worden uitgevoerd op een braakliggende locatie in Laakhaven West. Voor dit project wordt een bedrag gereserveerd van Het is de wens ongeveer tien ruimtes te realiseren. Voor dit project kunnen mogelijk ook externe partners worden geïnteresseerd. Dan kan het project groter worden. Atelier Malkovich, ideeënprijsvraag stichting Kunstuitingen Nieuw en Meer, Amsterdam, 2008,

15 Repetitieruimte voor slagwerkers in LABS55 aan de Lulofsstraat 55 LABS55 is ontwikkeld door DSO voor bedrijven op het raakvlak van ambacht, creativiteit, productie en innovatie en wordt door DSO verhuurd. In de exploitatie van het pand is rekening gehouden met verhuur van een gedeelte van de beschikbare vierkante meters tegen tarieven die ook voor kunstenaars bereikbaar zijn ( 45 per m2 per jaar). Het gebouw is door zijn ligging, grote deuren en binnenmaten zeer geschikt voor slagwerkensembles. In LABS55 wordt een slagwerkcluster gerealiseerd, waarvan de slagwerkgroepen Percossa en Slagwerk Den Haag huurder zijn. Percossa, een ongesubsidieerd gezelschap dat in 2009 zijn tienjarig jubileum vierde, repeteert momenteel in een ontoereikende kelderruimte aan de Leyweg. Slagwerk Den Haag ontvangt vierjarige subsidie van het landelijke Fonds voor Podiumkunsten NFPK+ en wil terugkeren uit Amsterdam. Beide groepen hebben zich bereid verklaard ook ruimte te bieden aan andere muziekensembles. Extra geluidsisolerende maatregelen (doos in doos constructie) zijn nodig. Eenmalige kosten:

16 Creatieve cluster in De Schilde, Televisiestraat 2-4, 6 e etage Op de bovenste (zesde) etage van De Schilde, een bedrijfsverzamelgebouw voor startende ondernemers, wordt een creatieve cluster gerealiseerd voor een periode van tien jaar. De zesde etage bestaat uit 26 units, waarvan het merendeel momenteel beschikbaar is. De ruimtes zijn met name geschikt voor meer economisch geprofileerde disciplines die aansluiten bij het profiel van het pand, zoals fotografie, media en mode-ontwerp. Hiermee zal bij de toewijzing rekening worden gehouden. Om in aanmerking te komen voor een ruimte in de creatieve cluster is inschrijving bij Stroom voorwaarde. De onrendabele top wordt voor een periode van tien jaar afgekocht, waarmee de units gedurende tien jaar kunnen worden verhuurd tegen een voor de doelgroep gangbaar tarief. Eenmalige kosten:

17 Participatie in atelier(woningen)project De gemeente voert in overleg met Stroom- gesprekken over participatie in atelier(woningen)projecten van partijen met een maatschappelijke doelstelling, zoals woningcorporaties en de Wijkontwikkelingsmaatschappij Stationsbuurt Oude Centrum (WOM). Met Kristal/Haagwonen wordt concreet gesproken over een nieuwbouwproject met atelierwoningen in Laakhaven West. Uitgangspunt is dat de gemeente financieel participeert en de onrendabele top afdekt. Daar staat tegenover dat de atelierwoningen verhuurd worden tegen een prijs die betaalbaar is voor kunstenaars en de toewijzing plaatsvindt via Stroom, om te garanderen dat de atelierwoningen naar professionele kunstenaars gaan. Eenmalige kosten: