Risicobenadering in brandveiligheid

Transcriptie

1 Presentatie voor HCPS, 1 juni 2010 Risicobenadering in brandveiligheid René Hagen Lector Brandpreventie 1

2 Rode draad presentatie Waarom naar risicobenadering in brandveiligheid Wat is risicobenadering Wat betekent risicobenadering voor brandpreventieregelgeving Wat betekent risicobenadering voor brandpreventiebeleid Wat betekent risicobenadering voor repressief optreden 2

3 Hotel Polen 1977: geen aandacht voor brandveiligheid Grootste Nederlandse brand Geen politiek/bestuurlijke aandacht Geen consequenties voor visie op brandveiligheid of voor regelgeving Hotel Polen, Amsterdam 1977, 33 doden 3

4 Volendam 2001: serieuze aandacht voor brandveiligheid Bestuurlijk/politieke aandacht voor brandveiligheid Focus op handhaving Gebruiksvergunning was de oplossing Café t Hemeltje, Volendam 2001, 14 doden 4

5 Schiphol 2005: herverdeling van verantwoordelijkheden Bestuurlijk/politieke aandacht voor brandveiligheid Focus op verantwoordelijkheid Conclusie: de grenzen zijn bereikt Cellencomplex Schiphol-Oost 2005, 11 doden 5

6 Getrokken lessen vertaald naar een nieuwe visie 1. vaststellen doelkwantificering 2. brandpreventieregels dereguleren 3. introduceren Fire Safety Engineering 4. uitgaan van risicobenadering 5. centraal stellen scenario s 6. uitgaan van het menselijk gedrag 7. meer brandveiligheid in de woonomgeving 8. verhogen maatschappelijk veiligheidsbesef 9. vergroten bestuurlijke betrokkenheid 10. sturen op outcome 6

7 Daarop kwam ook de overheid met een visie vanuit de overheidsverantwoordelijkheid Eigen verantwoordelijkheid Doelgroepenbenadering Risicobenadering Doelkwantificering 7

8 En de verzekeraars konden niet achterblijven om hun belangen zeker te stellen Kennis ontwikkelen over brandoorzaken, kosten en statistische gegevens Beleid ontwikkelen over het stellen van brandveiligheidsdoelen ( doelkwantificering), sturen op risico s en sturen op resultaat (outcome) Het opstellen van een maatschappelijke kosten/baten analyse 8

9 Stand van zaken De regelgeving is ondoorzichtig en stuit op grote weerstand bij bedrijfsleven en handhavers Geen enkel gebouw voldoet aan de brandveiligheidseisen Het is tijd om lessen te trekken Risicobenadering in brandveiligheid 9

10 Risicobenadering Uitgangspunten van de overheid Er wordt onderzocht hoe de huidige regelgeving kan worden aangepast op een risicobenadering. Uitgangspunt daarbij is de sturingsdriehoek brandpreventie (piramidemodel) van het lectoraat Brandpreventie Het huidige stelsel van wet- en regelgeving beschrijft minimale voorschriften met betrekking tot bouwen, gebruiken en organisatie. Aan dit uitgangspunt mag niet worden getornd De aanpak van brandveiligheid is gericht op het voorkomen van slachtoffers bij gekende risico s 10

11 Risicobenadering is veelomvattend Risicobenadering in beleid Risicobenadering in regelgeving Risicobenadering in projecten (scenariodenken) Risicobenadering op basis van statistiek Risicobenadering op basis van brandonderzoeksgegevens Risicobenadering op basis van een risicomodel Risicobenadering op basis van kans/effect model 11

12 Risicobenadering in regelgeving 12

13 Risico s in de regelgeving Risico = kans x effect Bij huidige bouwregelgeving gaat men niet uit van de kans, alleen van het effect Door het onderscheid in eisen voor nieuwbouw, bestaande bouw en tijdelijke bouw wordt ook het effect in vergelijkbare situaties verschillend gewogen Conclusie: de huidige bouwregelgeving gaat niet uit van risico s 13

14 14

15 Effectbenadering (huidige regels) Effect (impact) Regels Effectlijn Geen regels Risico Waarschijnlijkheid (kans) 15

16 Risicobenadering (nieuwe benadering) Effect (impact) Risicolijn Regels Geen regels Risico Waarschijnlijkheid (kans) 16

17 Verschil tussen effectbenadering en risicobenadering Effect (impact) Risicolijn Regels Effectlijn Geen regels Risico Waarschijnlijkheid (kans) 17

18 Verschil tussen effectbenadering en risicobenadering Effect (impact) Risicolijn Regels Disproportionele regels Effectlijn Geen regels Risico Waarschijnlijkheid (kans) 18

19 Verschil tussen effectbenadering en risicobenadering Effect (impact) Risicolijn Regels Disproportionele regels Effectlijn Gebrek aan regels Geen regels Risico Waarschijnlijkheid (kans) 19

20 Risicobenadering in toekomstige regelgeving Afwijking (FSE) Standaardafwijking (vastgestelde gelijkwaardigheden) Standaard (regelgeving) ervaring 20

21 Risico s in relatie tot de huidige regelgeving Op basis van gelijkwaardigheid 21

22 Risicobenadering - basisschool. School ontruimd na brandje vrijdag 12 juni 2009 APELDOORN - Zo'n vierhonderd leerlingen van de Regenboog aan de Keerkring in Osseveld zijn vanochtend in allerijl ondergebracht bij de Zonnewende, nadat er brandalarm was geslagen in de basisschool. Een tasje met kleding in de hal van de school had tegen half tien vlam gevat en er ontstond veel rook. De kinderen werden snel naar buiten geloodst en stonden een tijd lang op het schoolplein en in de gymzaal van de Zonnewende. Toen de brandweer arriveerde waren de vlammen al gedoofd. Na overleg wat er stond te gebeuren zijn de circa vierhonderd kinderen rond half elf weer bij de Regenboog naar binnen gegaan. De oorzaak van de brand wordt onderzocht 22

23 Risicobeoordeling basisschool 23

24 Risicobenadering in beleid 24

25 Voorbeeld van een risicobenadering? 25

26 Kennen van risico s geeft preventie winst Totaal aantal slachtoffers Slachtoffers zonder branden met meer dan 5 doden Slachtoffers zonder ongekomen kinderen en ouderen Slachtoffers zonder slachtoffers bij woningbranden 0 periode

27 Risicobenadering (Slachtoffers in niet tot bewoning bestemde gebouwen ) bijeenk. cellen gezondh. industrie kantoor logies onderwijs sport winkel overig 27

28 De rol van het NIFV bij het ontwikkelen en uitdragen van FSE-kennis ing. René Hagen MPA, lector brandpreventie, NIFV Risicobenadering is soms (ook) doelgroepenbenadering 0-18 jaar 65+ jaar jaar 0-18 jaar 65+ jaar jaar woning tehuis camping woningen tehuizen recreatie bergingen boten overigen

29 Risicobenadering in beleid? 29

30 Risico s integraal afwegen Brandonveilige school versus gevaarlijke route van huis naar school Brandpreventie versus legionellapreventie 30

31 Wat zijn scenario s Een brandscenario is een beschrijving van een reëel voorstelbare brand aan de hand van een aantal vooraf geselecteerde factoren die de ontwikkeling en het verloop van een brand bepalen, met als uitkomst de gevolgen van deze brand voor de personen in het gebouw, de inventaris van het gebouw en het gebouw zelf. Maatgevende scenario s zijn die scenario s waarvan het verloop afwijkt van dat van andere scenario s en waarvan de gevolgen het meest aanzienlijk zijn 31

32 Scenariodenken Scenario s geven inzicht in de omstandigheden tijdens de gevaarsperiode Door in scenario s te denken worden bouwkundige-, installatietechnische-, gebruiks- en organisatorische maatregelen op elkaar afgestemd Scenariodenken is noodzakelijk om tot een veiligheids-beheerssyteem te komen Scenario s dienen vanuit het risicomodel continue geverifieerd te worden 32

33 Voorbeelden van scenariodenken (scenariodenken in vluchtgedrag) Responstijd is vaak langer dan vluchttijd Opvangcapaciteit is een farce Waarde van vluchtwegaanduidingen 33

34 Voorbeelden van scenariodenken (scenariodenken in cellengebouwen) Door scenariodenken toe te passen op de veiligheidsvisie bij cellengebouwen is inzichtelijk gemaakt: Onder welke omstandigheden als gevolg van brand er slachtoffers vallen Onder welke omstandigheden met de daarbij behorende gevaarsaspecten de bedrijfshulpverleners moeten optreden De beperkingen van de BHV, waardoor er niet meer taken aan hen zijn toebedeeld dan zij in praktijksituaties aankunnen Of cellengebouwen wel of niet gesprinklerd moeten worden 34

35 Risicobenadering in repressief optreden 35

36 Brandbestrijding in Nederland o Taken Verkennen, eventueel redden, gevaren wegnemen, branduitbreiding voorkomen, brand blussen o Binnenaanval Met hogedruk slangen (40 bar), ademluchtapparatuur en soms lijnen en overdrukventilatie o Buitenaanval Met lagedruk slangen en waterkanonnen 36

37 Procedure complexe gebouwen = Lijnenprocedure ook niet altijd veilig (GB) + Warmtebeeldcamera ook niet altijd veilig (De Punt) + Stand-by ploeg ook niet altijd veilig (USA) + Bruggenhoofd eigenlijk altijd (veiligheidsofficier) + Objectinfo eigenlijk altijd (basisveiligheid) + Portofoons eigenlijk altijd (basisveiligheid)

38 Procedure complexe gebouwen Ooit effectieve inzet gedaan met procedure complexe gebouwen? (m.u.v. procedure hoogbouw)

39 Wat zijn complexe gebouwen? Parkeergarages? Hoogbouw? Ingewikkelde lay-out?

40 Intermezzo: criteria procedure complexe gebouwen Moeilijke of lange aanvalswegen Grote kans op verlies oriëntatie Grote oppervlakten Grote hoogte Moeilijke wandgerichte oriëntatie Slechte compartimentering

41 Ingewikkelde layout kenmerk voor risicovolle brandbestrijding?

42 Wat zijn complexe gebouwen? Woningen? Hotels? Kleine winkels? Kamerverhuurpanden? Kerken? Kleine overzichtelijke loodsen?

43 Conclusie Er is geen relatie tussen brandbestrijding in complexe gebouwen en gebouwen waar brandweerlieden omkomen bij de brandbestrijding

44 Complexe gebouwen bestaan niet risicovolle inzetten wel en om deze risico s te reduceren bedenken we procedures MAAR

45 Waarom willen we inzetten? Welke winst levert de inzet op? (repressieve kosten/baten-analyse) Ons dogma is: binnenaanval, tenzij Waardoor worden inzetten risicovol?

46 46

47 47

48 48

49 49

50 50

51 Gele rook! 51

52 Hitte zit hoog in het gebouw! 52

53 Brand in het dak! 53

54 Twee zwaargewonde brandweerlieden door plotselinge branduitbreiding Leiden,

55 Twee brandweerlieden ternauwernood ontsnapt na een plotselinge snelle branduitbreiding Heerlen,

56 Idee en systeem van Beheersbaarheid van Brand` werkte niet, brandweer verliet net op tijd gebouw Doetinchem,

57 Brandweer trok net op tijd terug Amsterdam,

58 Rookgasexplosie? Kampferland,

59 Twee brandweerlieden omgekomen bij een binnenaanval in een leegstaande tennishal Ukkel (Belgie),

60 Twee brandweerlieden zwaargewond na explosieve branduitbreiding op zolder woonhuis Diksmuide (Belgie),

61 Gebouw had kunnen instorten toen de brandweer nog binnen was Delft,

62 Vuurbelasting en relatie met brandduur en aantasting constructie

63 Vuurbelasting en relatie met brandduur en aantasting constructie

64 Brandweer is 135 minuten in gebouw geweest

65 Aantasting constructie

66 Aantasting constructie

67 Wat is er nog meer dat we niet weten? Flashover Onverwachte???? Backdraft instoringen Rookgasexoplosie There are known knowns; these are things we know that we know. There are known unknowns; that is to say, there are things that we know we don't know. But there are also unknown unknowns; there are things we don't know we don't know. 67

68 Het mag nooit het risico van het vak zijn 1987: Den Haag (Politiebureau) 1990: Noordwijk (Hotel) 1992: Zwolle (Winkel) 1993: Tilburg (Garage) 1993: Langerak (Industriegebouw) 1995: Amsterdam (Opslaggebouw) 1998: Harderwijk (Kamerverhuur) 2000: Enschede (Vuurwerkopslag) 2003: Haarlem (Kerk) 2008: Tynaarlo (Opslagloods) 2010: Veendam (Winkel) 68

69 Risico s op fatale branden Gemiddeld komt jaarlijks 1,5 brandweerman om bij brandbestrijding ( brandweerlieden) = 1 per Gemiddeld komen jaarlijks 80 burgers om bij brand = 1 per Risico bij brandweerlieden is tien keer hoger 69

70 70

71 Blijft over: niet risicovolle complexe inzet Lijnenprocedure Bruggenhoofd Ademluchtregistratie ( volgsysteem ) Objectinformatie ( keep it simple! )

72 Voorbeeld niet-risicovolle complexe inzet Gewenste informatie Hoogte gebouw Aantal verdiepingen Plattegrond van de woningen Aantal slanglengtes van stijgleiding naar brand Bereikbaarheid van de woningen Plaats en aantal trappenhuizen Plaats en aantal liften Plaats van de brandkraan Aantal slanglengtes tussen brandkraan en voertuig Plaats stijgleiding Aantal lengtes tussen voertuig en stijgleiding

73 Oplossing: informatieplaten op de gevel

74 Brandweerlieden komen om bij brandbestrijding in gebouwen, niet bij reddingsacties 74

75 Brand in een gebouw is iets anders dan een gebouw in brand 75

76 Rook zegt meer over de risico s dan hitte en vlammen 76

77 Bij enige twijfel, niet naar binnen 77

78 De brandweer moet meer kennis hebben van brand, branduitbreiding, rookgedrag en instortingen 78

79 De brandweer moet innoveren op een effectieve buitenaanval 79

80 Wat betekent dit alles voor de brandveiligheid van parkeergarages??? Eigen verantwoordelijkheid Risicobenadering Doelgroepenbenadering Scenariodenken Doelkwantificering Fire Safety Engineering Outcomesturing 80

81 Wat betekent dit alles voor de brandveiligheid van parkeergarages??? Brandweerlieden komen om bij brandbestrijding in gebouwen, niet bij reddingsacties Brand in een gebouw is iets anders dan een gebouw in brand Rook zegt meer over de risico s dan hitte en vlammen Bij enige twijfel; niet naar binnen De brandweer moet en zal meer kennis krijgen van brand, branduitbreiding, rookgedrag en instortingen De brandweer moet en zal innoveren op een effectieve buitenaanval 81