Van bevinding naar verbinding

Transcriptie

1 Parnassia Academie Van bevinding naar verbinding Investeren in mentaal kapitaal Lopend onderzoek Parnassia Groep

2

3 Van bevinding naar verbinding Investeren in mentaal kapitaal Lopend onderzoek Parnassia Groep Parnassia Groep Lopend onderzoek

4 Voorwoord De Parnassia Groep is apetrots op de onderzoeksresultaten die hier gebundeld voor u liggen. 2

5 Het moet. Opleiding, onderzoek en kennisdelen Het zijn turbulente tijden in de zorg. De economische context dwingt tot ingrepen in het zorgbestel. Als we door de Europese Commissie de maat worden genomen, gaat dat tegenwoordig ook over de kosten van het zorgstelsel. In korte tijd heeft dat geleid tot drastische veranderingen in de geestelijke gezondheidszorg: de tweedeling in basiszorg en specialistische zorg, de transitie van de jeugdzorg en de overdracht van verantwoordelijkheden voor de langdurige zorg naar de gemeenten. Dat leidt tot aanpassingen in het zorgaanbod. Bij al deze ontwikkelingen blijft overeind dat psychiatrie een vak is. Een vak dat je moet leren. Een vak dat je moet bijhouden. Een vak dat zich moet blijven vernieuwen. Toegepast wetenschappelijk onderzoek staat aan de basis van vernieuwingen in de zorg voor onze patiënten. Bij de Parnassia Groep neemt dergelijk onderzoek een belangrijke plaats in. Dat blijkt ook wel uit de titels van deze en de voorgaande publicaties: Investeringen in mentaal kapitaal ( ), Meesterschap en innovatie in de zorg ( ) en dan nu Van bevinding naar verbinding ( ). Deze nieuwste editie bevat een overzicht van het lopende onderzoek bij de Parnassia Groep uit de periode Het motto Van Bevinding naar Verbinding onderstreept het belang van de uitwisseling tussen onderzoek en zorgpraktijk. Ontwikkelingen in de zorg vragen om (effectiviteits)onderzoek; onderzoek levert nieuwe inzichten op voor behandelingen. Kennis is er in verschillende vormen. Er is de vakkennis van de professional, de academische kennis van de onderzoeker en de ervaringskennis van de ervaringswerker. Naar alle vormen van kennis moet onderzoek gedaan worden. Onderzoeksresultaten zijn er niet alleen voor de onderzoekers. Ze zijn er voor de hele werkgemeenschap. Niet in de laatste plaats voor de patiënten. Juist in tijden waarin er gesleuteld wordt aan het stelsel, de indicatiestelling, de behandeltrajecten en de interventies is het noodzakelijk om te onderzoeken wat de effecten daarvan zijn. Zonder programma-evaluatie en kosteneffectiviteitsonderzoek zijn de uitkomsten van deze ingrepen ongewis. Onnodig te zeggen dat de Parnassia Groep apetrots is op de onderzoeksresultaten die hier gebundeld voor u liggen. Psychiatrie is een vak: opleiden, onderzoeken en kennisdelen; het moet! Dr. Rob Koning Decaan Parnassia Academie Parnassia Groep Lopend onderzoek

6 Inhoud Inhoud Voorwoord 2 Opleiding en Onderzoek bij de Parnassia Groep 10 Van bevinding naar verbinding 12 Hoogleraren met een leerstoel van de Parnassia Groep 34 Overzicht promovendi 36 Lopend onderzoek Parnassia Groep Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen 44 Effectiviteit van OROS-methylfenidaat op specifieke executieve functieproblemen bij volwassenen met ADHD: een gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde cross-over studie 45 Risicofactoren voor negatieve rijuitkomsten bij volwassen ADHD patiënten 46 Cognitieve coping, angstklachten en depressieve klachten bij mensen met een autisme spectrum stoornis 47 Seksuele problemen bij volwassenen met ADHD 48 Gestandaardiseerd adviesgesprek en het effect op therapietrouw bij een gedragstherapeutische oudertraining 49 Faseverschuiving bij volwassenen met ADHD van Slaap en Eetlust (FASE) 50 Schizofreniespectrum en andere psychotische stoornissen 51 Geluksgevoel en schizofrenie 52 Early Detection and Intervention Evaluation: preventie van psychose door een cognitieve gedragstherapeutische interventie bij hulpzoekende jonge mensen met een ultrahoog risico op een psychose 53 Genetic Risk and OUtcome of Psychosis 54 Muzikale hallucinaties 55 Model-free en netwerkanalyse van fmri-data bij stemmenhoorders 56 Multilevel Onderzoek naar Neuropsychologische Dimensies en Migratie geassocieerd met Psychose 57 Europees netwerk van nationale schizofrenie netwerken die gen-omgevinginteracties (GxE) bestuderen 58 REFLEX, een sociaal-cognitieve groepsbehandeling om inzicht te verbeteren in schizofrenie 59 HoNOS pilotstudie 60 Metacognitieve training 61 Brave New Worlds: Virtual reality experimenten die psychose en de sociale omgeving met elkaar verbinden 62 Melding van psychose-achtige symptomen door adolescenten op algemene ambulante behandelafdelingen, en het vaststellen van een grenswaarde op de PQ

7 Bipolaire- en depressieve-stemmingsstoornissen 64 Effectiviteit en geheugenproblemen na elektroconvulsieve therapie: een prospectieve studie 65 De Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen (NESDO): prevalentie en correlaten van apathie in patiënten met en zonder depressie 66 Acceptance and Commitment Therapy vs. cognitieve therapie voor de behandeling van depressie 67 Fenomenologie van auditieve hallucinaties bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis 68 Effecten en kosteneffectiviteit van farmacogenetische screening onder ouderen die starten met antidepressiva 69 Hyponatriëmie bij oudere patiënten die antidepressiva gebruiken: een cross-sectionele studie naar prevalentie en risicofactoren en onderliggende mechanismen 70 Bijwerkingen van langdurig lithiumgebruik bij ouderen 71 Nederlandse Studie naar Depressie bij Ouderen (NESDO) 72 Rumineren bij ouderen met depressie: gerandomiseerde effectstudie naar een antipiekertraining 73 Angststoornissen 74 Metacognitieve therapie en intolerantie-voor-onzekerheid therapie voor gegeneraliseerde angststoornis (GAS): 30-maands follow-up 75 Depressie en angst behandelen met een werkgeheugentraining 76 Behandeling van fobieën via het internet in de geestelijke gezondheidszorg: een doelmatigheidsstudie 77 Imagery rescripting bij sociale fobie: een pilot onderzoek 78 Obsessieve-compulsieve stoornis, somatisch-symptoomstoornis en verwante stoornissen 79 Competitive MemoryTraining (COMET) + exposure met responspreventie (ERP) versus ERP bij dwangstoornis: een randomised controlled trial 80 Metacognitieve therapie voor de obsessief-compulsieve stoornis: een open studie 81 Cognitieve gedragstherapie bij stoornissen in de lichaamsbeleving: een pilotonderzoek 82 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen 83 Ervaringen en gevolgen van dwangmaatregelen in de GGZ 84 Cognitieve gedragstherapie voor de aanpassingsstoornis: een pilot studie 85 Treating Trauma in Psychosis (TTIP) 86 EMDR versus CGT in de behandeling van PTSS 87 EMDR versus TF-CBT na stabilisering PTSS bij type II trauma 88 Onderzoek naar doxazosine voor posttraumatische stressstoornis (PTSS), met name bij patiënten met slaapstoornissen 89 Aandachtstraining in de behandeling van chronische posttraumatische stressstoornis 90 Parnassia Groep Lopend onderzoek

8 Inhoud Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen 91 Voorspellen van heropnames na klinische detoxificatie bij 55-plussers met alcoholverslaving 92 Ouderen en alcoholverslaving 93 Op zoek naar de genetica van verslaving binnen families 94 Nieuwe farmacologische behandelmogelijkheden voor crack-cocaïneafhankelijkheid in Nederland 95 Haags Uitgaansonderzoek 96 Onderzoek op basis van ROM-gegevens binnen de jeugdverslavingszorg 97 Gegamificeerde werkgeheugentraining bij adolescenten met verslaving 98 Cliënt Monitoring Systeem 99 Gerandomiseerde studie naar de effectiviteit van ervaringsdeskundigen bij het intakeproces in termen van patiënttevredenheid en behandelresultaat 100 Effectiviteit van de behandeling met heroïne op medisch voorschrift; een meta-analyse 101 Lange termijn beloop van de behandeling met heroïne op medisch voorschrift; een 7-jaar cohortonderzoek 102 Effectiviteit van cocaïne contingentie management bij de behandeling met heroïne op medisch voorschrift; een gerandomiseerd onderzoek 103 De Nieuwe Kliniek: patiëntkenmerken en behandelresultaat 104 Alcoholpreventie in het basisonderwijs groep NextLevel: generieke gamedesign principes voor effectieve e-health in de GGZ 106 G-motiv: versterken van behandelmotivatie bij jongeren met behulp van gameprincipes 107 PerspActive studie: SURPS-risicoprofielen bij jongeren met verslaving 108 Bruikbaarheid van twee screeners voor de detectie van externaliserende problemen bij verslaafde jongeren 109 Voorspellende waarde van toenaderingsbias bij het verklaren van behandeluitkomst en prospectief middelengebruik bij jongeren met alcohol- en/of cannabisgebruik 110 Bruikbaarheid SDQ voor vroegdetectie van psychische problematiek bij kinderen van verslaafde ouders 111 Autisme spectrum stoornissen bij dubbele problematiek: een prevalentie onderzoek binnen een dubbele diagnose kliniek 112 Ontwikkeling van een protocol voor ADHD en problematisch middelengebruik bij jongeren 113 RCT naar multidimensionele gezinstherapie en cognitieve gedragstherapie en de rol van criminaliteit bij jongeren met een cannabisstoornis 114 RCT naar de kosteneffectiviteit van multidimensionele gezinstherapie en cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een cannabis stoornis 115 Een flankerende studie naar het effect van multidimensionele gezinstherapie en cognitieve gedragstherapie op de geregistreerde criminaliteit 116 6

9 Neurocognitieve stoornissen 117 Onderzoek naar aard en ernst van symptomen van delier bij oudere thuiswonende patiënten: een case-control studie 118 Onderzoek naar het gebruik van de QbTest computertaak als objectief meetinstrument om medicatie-effecten te monitoren bij volwassenen met ADHD 119 Out of Memory: aanleren en evalueren van ondersteunende technologie voor ouderen met een mild cognitive impairment/beginnende dementie 120 Validatie en implementatie van de cross-culturele dementietest (CCD-test) bij allochtone ouderen in Den Haag 121 Persoonlijkheidsstoornissen 122 Effectiviteit van schematherapie voor patiënten met een angststoornis en cluster-c persoonlijkheidsproblematiek: een open studie 123 Een effectstudie naar ambulante groepstherapie vanuit Mentalization Based Treatment (MBT) uitgevoerd bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis 124 Zorggebruik, zorgconsumptie en inherente kosten bij persoonlijkheidsstoornissen 125 Onderzoek naar het effect van groepscohesie en therapeutische alliantie bij behandeling van persoonlijkheidsstoornissen 126 Auditieve verbale hallucinaties (AVH) bij patiënten met een persoonlijkheidsstoornis 127 De rol van zelfwaardering en empathie bij de narcistische persoonlijkheidsstoornis 128 Attitude van hulpverleners bij zelfbeschadigend gedrag 129 Voedings- en eetstoornissen 130 Doorlopend epidemiologisch onderzoek naar eetstoornissen in de eerste lijn 131 Eetstoornissen in een bevolkingscohort van adolescenten 132 Versterkt cognitieve gedragstherapie het effect van bariatrische chirurgie bij morbide obesitas? Een gerandomiseerd en gecontroleerd onderzoek 133 Multicenter RCT naar de kosteneffectiviteit van CBT-E 134 Evaluatiestudie: boulimia de baas 135 Voorspellers en gevolgen van problematisch eetgedrag bij kinderen: een prospectief cohortonderzoek 136 Parnassia Groep Lopend onderzoek

10 Inhoud Behandel en zorgevaluatie 137 Voorspellers van drop-out van patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen bij een hersteltraining 138 Effecten van het crisisplan op het aantal crisiscontacten, (gedwongen) opnames en de opnameduur 139 Naar meer sociale participatie met IRB voor mensen met ernstige psychiatrische problematiek: een onderzoek naar kosteneffectiviteit 140 Trial Illness Management and Recovery (IMR) in Bavo Europoort: welke effecten heeft IMR aangeboden in groepsverband op het herstel van de deelnemers? 141 Studie naar Ondersteuning voor Ouders met Psychische Problemen 142 Verbeteren van het somatisch handelen 143 Blended e-health, een KOPzorg voor therapietrouw. Een onderzoek binnen Indigo naar het effect en de factoren van therapietrouw bij de blended KOP-module 144 Doorlopend onderzoek naar gebruiksvriendelijkheid, efficiëntie en effectiviteit van online zorg in het e-health warenhuis van de Parnassia Groep 145 Doorlopend onderzoek Evidence Based Werken Parnassia Groep 146 De (kosten)effectiviteit van kortdurend behandelen van psychische klachten in de huisartsenpraktijk versus reguliere gespecialiseerde GGZ-behandeling 147 Toegang tot internet door ambulante ketenzorgpatiënten 148 Onderzoek naar ontwrichte behandelsituaties: aard van de ontwrichting, de behandeling en de effecten 149 KEHR SUICIDE Een nieuw instrument voor een kwalitatieve evaluatie van het handelen rond suïcide 150 Professionals binnen de spoedeisende psychiatrie en de beoordeling van suïcidaal gedrag 151 Suïcides tussen in de Haagse GGZ 152 Risicofactoren voor suïcide binnen en buiten de GGZ in de regio Haaglanden 153 Het Outcome Feedback Systeem (OFS): kenmerken van patiënten van Palier 154 Gestructureerde korte termijn risicotaxatie als ondersteuning bij separatie reductie op BOPZ units 155 Kwaliteit van leven op Breehorn 156 Pilot functionele remissietool 157 Herstelondersteunende zorg op gesloten opnameafdelingen 158 Victoria: Maatschappelijke participatie en het managen van risico s op victimisatie bij mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA) 159 Interculturele psychiatrie 160 Depressie en angst bij migranten in Nederland. Bevolkingsonderzoek naar diagnose en risicofactoren 161 Uitingen van stress bij Afghaanse patiënten in Nederland 162 Uitingen van stress bij Turkse patiënten in Nederland 163 Hallucinaties toegedicht aan djinns 164 Liever Bewegen Dan Moe: pilotstudie naar bereik en randvoorwaarden van een depressiepreventie RCT bij allochtone vrouwen met een lage SES 165 8

11 Internationale field trial voor het Cultural Formulation Interview 166 Transcultureel onderzoek in Nederland Culturele validatie van de 4k s 168 Voorspellers van behandelverloop en -uitkomst in interculturele psychotherapie 169 Migratie, psychose en immuunactivatie 170 Identificatie en behandeling van vroege symptomen van ernstige psychische stoornissen bij allochtone en autochtone jongeren 171 Terugdringen dwang en drang 172 Separeerervaringen in een healing environment 173 Vroegtijdig aanbieden van medicatie aan IBS patiënten door de acute dienst en het effect op agressie en dwang bij psychiatrische opname 174 Voorspellers van separatie door tekstanalyse van de verslaglegging in het elektronisch patiëntendossier (EPD) 175 Patïënt en medewerker perspectief dwangmiddelen en alternatieven 176 Overig onderzoek 177 Kwalitatief exploratief onderzoek naar filosofische overtuigingen van psychiaters met betrekking tot het concept van geestesstoornis, wetenschap, oorzakelijkheid en professionele ethiek 178 Onderzoek bij flexwerkers naar optimalisering en timing van interventies met betrekking tot arbeidsverzuim door psychische klachten 179 Zorgwekkende zorgmijders 180 Depressie en angst behandelen met een werkgeheugentraining 181 (In)congruente interpretatie van contingente levenservaringen in de GGZ. Biografisch onderzoek naar contingentiebeleving, persoonlijke levensdoelen en ultimate concerns bij mensen met een langdurende psychiatrische stoornis 182 Doorlopend onderzoek met behulp van het Psychiatrisch Casus Register Den Haag 183 Internationale Multicenter ADHD Genetica studie (IMAGE) Interne karakteristieken van jonge mensen met een hoge cognitieve intelligentie 184 Evaluatie van het effect van bedrijfsdagen georganiseerd door de Idahoeve te Tiengemeten: een praktijkonderzoek 185 Een pilotstudie naar de praktische toepasbaarheid en effectiviteit van een m-health applicatie ter verbetering van emotieregulatie bij jongeren met een externaliserende stoornis 186 Publicatieoverzicht 188 Parnassia Groep Lopend onderzoek

12 10

13 Opleiding en Onderzoek bij de Parnassia Groep Van bevinding naar verbinding Hoe kunnen medewerkers van de Parnassia Groep, ieder vanuit hun eigen functie of positie, bijdragen aan het toepassen van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek in de zorgpraktijk? Tien collega s geven de pen aan elkaar door om deze vraag gezamenlijk te beantwoorden. Parnassia Groep Lopend onderzoek

14 Van bevinding naar verbinding 12

15 Daphne van Hoeken, senior onderzoeker bij de Parnassia Academie, afdeling Wetenschappelijk Onderzoek Introductie van bevinding naar verbinding Binnen de Parnassia Groep wordt veel wetenschappelijk onderzoek verricht, op diverse niveaus en door diverse disciplines. Dit gebeurt in verband met de ontwikkeling van nieuwe behandelingen of werkwijzen, het zoeken naar oorzaken van psychiatrische problematiek, kwaliteitsbewaking en het monitoren van de dagelijkse praktijk, maar ook in het kader van een opleiding, als proeve van bekwaamheid van wetenschappelijk denken en werken. WIE heeft WELKE verantwoordelijkheid om WAT te doen, om de bevindingen van wetenschappelijk onderzoek bij WIE bekend te maken en deze in de dagelijkse praktijk te implementeren? In potentie zijn veel onderzoeksresultaten bruikbaar voor het verbeteren van onze zorg. Toch kunnen we constateren dat de uitkomsten van ons eigen onderzoek slechts in kleine kring bekend is. De resultaten worden maar mondjesmaat geïmplementeerd in de dagelijkse behandelpraktijk. Dit roept de vraag op WIE heeft WELKE verantwoordelijkheid om WAT te doen, om de bevindingen van wetenschappelijk onderzoek bij WIE bekend te maken en deze in de dagelijkse praktijk te implementeren? De redactie van het Onderzoeksboek heeft collega s van de Parnassia Groep uitgenodigd om hierover hun mening te geven. In een estafettediscussie per gaven zij de pen aan elkaar door. Zo zijn verschillende meningen van medewerkers met een verschillende achtergrond en betrokkenheid bij zorg en wetenschappelijk onderzoek met elkaar verbonden. Als senior onderzoeker ben ik van mening dat het de taak van de onderzoeker is om bij de opzet van het onderzoek af te spreken en vast te leggen hoe de resultaten worden gecommuniceerd en aan wie. De onderzoeker moet ook afspraken maken met het zorgbedrijf waar het onderzoek plaatsvindt over de manier waarop de uitkomsten toegepast zullen worden in de zorg. Dit geldt met name voor onderzoek dat niet in het kader van een (beperkte) opleidingsdoelstelling wordt verricht, maar ik daag ook opleidelingen uit om hier in hun onderzoeksplannen aandacht aan te besteden. Parnassia Groep Lopend onderzoek

16 Van bevinding naar verbinding Om nieuwe onderzoeksresultaten te kunnen implementeren is het nodig dat mensen op de werkvloer op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen en van de initiatieven die op dat gebied in het zorgbedrijf spelen 14

17 De pen gaat naar Leontien Los, directeur zorg bij Lucertis Hoe kan een directeur zorg faciliteren dat resultaten van onderzoek hun weg vinden naar de behandelpraktijk? Het duurt lang voordat uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek worden toegepast in de praktijk. Het bekende voorbeeld is dat van de Helicobacter. Het bleek geen stress die de maagzweer veroorzaakte, maar een bacterie. Het duurde tien jaar voordat deze bevinding in de praktijk werd toegepast door mensen met een maagzweer te behandelen met antibiotica. Om nieuwe onderzoeksresultaten te kunnen implementeren is het nodig dat mensen op de werkvloer op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen en van de initiatieven die op dat gebied in het zorgbedrijf spelen. Naast de zorgpadexperts kan de directeur zorg verbinding tussen deze initiatieven maken. Hij/ zij kan een duidelijke koers van onderzoeksrichtingen uitzetten. Voor Lucertis is dat de komende jaren epidemiologie, vroegdetectie en onderzoek gericht op het vergroten van de handelingsvaardigheid van patiënten en hun directe omgeving. De directeur zorg kan de zorgpadexperts als taakstelling geven dat ze de nieuwste ontwikkelingen bijhouden en implementeren, maar ook steeds kritisch kijken naar welke interventies gestopt kunnen worden. De directeur zorg kan zorgen dat er een goede feedbackcirkel is vanuit de zorgpaden, de ROM en het toepassen van de richtlijnen, en een kader bedenken waarbij de hulpverleners en teams niet alleen op productie gestuurd worden, maar ook op het toepassen van de richtlijnen en het goed navolgen van de ROM-metingen. De ROM vind ik een goed voorbeeld; hoewel de lijsten omstreden zijn en wetenschappers zo hun gedachten over deze cijfers hebben, merken we binnen Lucertis dat teams het heel motiverend vinden om terug te horen wat de metingen op teamniveau opleveren. Bijvoorbeeld dat ouders en kinderen in veel gevallen een heel andere kijk op klachten hebben. We moeten niet vergeten om het gesprek op gang te brengen tussen de behandelpraktijk en de onderzoeker. De implementatie van het behandelen van een maagzweer met antibiotica duurde ook lang omdat huisartsen het idee hadden dat stress eveneens een factor was bij het ontstaan van de maagzweer. Nu is bekend dat de helicobacter beter koloniseert en symptomen gaat geven bij mensen met stress dan bij mensen zonder stress. Parnassia Groep Lopend onderzoek

18 Van bevinding naar verbinding 16

19 De pen gaat naar Imraan Nanhekhan, informatiespecialist bij de Parnassia Academie, afdeling Bibliotheek Welke bijdrage kan de bibliotheek leveren aan het toepassen van onderzoeksresultaten in de zorg? De bibliotheek is kenniscentrum voor wetenschappelijk ggz-onderzoek en zijn toepasbaarheid. We verschaffen kennis van onderzoeksresultaten door inmiddels duizenden gebruikers tweemaal per week te attenderen op onderzoekspublicaties als artikelen, rapporten en boeken. We geven toegang tot internationale databases en zoeksystemen, toegespitst op onderzoek in de ggz. Kennis van evidence based en practice based behandeltoepassingen is direct toegankelijk via weer andere specifieke databases. en psychofarmacologisch gebied via kenniscentra als UpToDate en PsyFar. In 2013 hebben medewerkers van de Parnassia Groep ons duizenden direct behandelgerelateerde vragen gesteld. Dagelijks verschijnt het door de bibliotheek geredigeerde GGZ-nieuws op alle intranetten van de Parnassia Groep, waarin ook nieuws over actueel ggzonderzoek en zijn toepassingen. Het delen van deze kennis bevordert besluitvorming over toepassing van onderzoeksresultaten. Op maat attenderen we verder op relevante wetgeving en jurisprudentie. De bibliotheek is kenniscentrum voor wetenschappelijk ggz-onderzoek en zijn toepasbaarheid Toepasbaarheid van onderzoeksresultaten in de zorg is onderwerp van bestudering van een verpleegkundige werkgroep. Deze journal club formuleert zorgverbetervoorstellen, waarbij de bibliotheek een actieve begeleidende rol heeft. Het zoeken naar toepasbare onderzoeksresultaten is een specialiteit van de bibliotheek. We doen dit op maat en verzorgen ook cursussen voor behandelaren, opleidelingen en onderzoekers. Tot slot zorgen we voor landelijke verspreiding van publicaties over de toegepaste onderzoeksresultaten van de Parnassia Groep binnen onze ggz-netwerken, om zo deze kennis breed te delen. De bibliotheek attendeert op directe toepassingsmogelijkheden van onderzoeksresultaten op geneeskundig Je kunt dus wel zeggen dat wetenschappelijk onderzoek leeft in de bibliotheek. Parnassia Groep Lopend onderzoek

20 Van bevinding naar verbinding 18

21 De pen gaat naar Anastasia Lim, psychiater in opleiding en promovenda bij i-psy Welke bijdrage kan een onderzoeker leveren aan het toepassen van onderzoeksresultaten in de zorg? Als klinisch onderzoeker en arts in opleiding tot psychiater probeer ik het beste van twee werelden met elkaar te verbinden. Hiervoor is uiteraard samenwerking met meerdere partijen nodig. Vanuit de praktijk ontstaan vaak vraagstellingen, waarbij diagnostische knelpunten en problemen in behandeling(en) aan bod komen. Met wetenschappelijk onderzoek kan meer kennis worden gegenereerd over deze specifieke onderwerpen en hierdoor kunnen verbeteringen worden ontwikkeld voor knelpunten in de zorg. Vanuit de praktijk ontstaan vaak vraagstellingen over diagnostische knelpunten en problemen in behandeling(en). Wetenschappelijk onderzoek genereert meer kennis over deze specifieke onderwerpen, waardoor verbeteringen ontwikkeld kunnen worden voor knelpunten in de zorg Een voorbeeld daarvan is diagnostiek naar hallucinaties bij migranten. Bij deze specifieke doelgroep komt de vraag hallucinaties/psychose of cultureel gekleurde uiting van symptomen vaak voor. Kennis rondom specifieke verklaringsmodellen zoals boze oog en djinns kan een behandelaar meer handvaten geven om nader tot de patiënt te komen en aan te sluiten bij zijn belevingen, wensen en vragen. Deze kennis kan dan worden meegenomen in gesprek en uiteindelijk kunnen ook behandelingen verder worden ontwikkeld, toegespitst en eventueel worden aangepast. Door optimaal gebruik te maken van de faciliteiten van de bibliotheek, de medewerking van afdelingen en hun medewerkers en niet te vergeten de patiënten zelf, wordt de kennis niet alleen gegenereerd, maar uiteindelijk ook geïntegreerd in de zorg. Als onderzoeker presenteer ik mijn resultaten op verschillende niveaus en op verschillende manieren, zoals tijdens klinische lessen binnen de verschillende zorgbedrijven van de Parnassia Groep, op symposia voor zowel vakgenoten als voor andere geneeskundigen, en met publicaties in nationale en internationale vaktijdschriften. Zo wordt de kennis verder verspreid en leidt het hopelijk tot verdere inspiratie en vernieuwing in de zorg. Parnassia Groep Lopend onderzoek

22 Van bevinding naar verbinding 20

23 De pen gaat naar Emmeline Ravestijn, GZ-psycholoog bij De Fjord, Lucertis; voorzitter psychologenplatform Voer voor Psychologen Regio Rijnmond Welke bijdrage kan een behandelaar leveren aan het toepassen van onderzoeksresultaten in de zorg? De behandelaar kan op verschillende manieren zorgen dat onderzoeksresultaten worden toegepast in de zorg. Allereerst kan de behandelaar in overleg met management zorgen dat het behandelbeleid wordt aangepast naar aanleiding van relevante onderzoeksresultaten. De behandelaar kan op verschillende manieren zorgen dat onderzoeksresultaten worden toegepast in de zorg. Bijvoorbeeld door in therapieën en op de werkvloer aandacht besteden aan de onderzoeksresultaten en de toepassing ervan Ten tweede kan de behandelaar met het (multidisciplinaire) team kijken naar de daadwerkelijke toepassing van de onderzoeksresultaten in de praktijk. Ten derde kan de behandelaar in therapieën en op de werkvloer aandacht besteden aan de onderzoeksresultaten en de toepassing ervan. Een voorbeeld: De Fjord doet al jaren wetenschappelijk onderzoek naar de doelgroep, effecten van behandeling en de therapeutische relatie. Uit een van deze onderzoeken is naar voren gekomen dat bij jongeren bij wie na ontslag uit de kliniek geen sprake meer is van cannabismisbruik de kans op stabiliteit qua wonen, werken, opleiding, delicten zesmaal zo groot is dan bij jongeren die nog altijd cannabis gebruiken. Op basis van onder andere deze onderzoeksresultaten is binnen De Fjord een Zorgpad Drugs ontwikkeld en wordt in teams en op de werkvloer veel aandacht besteed aan het terugdringen van drugsgebruik en verslaving. Ook in therapieën en zelfs intakes wordt gerefereerd aan deze onderzoeksresultaten, onder andere om jongeren te motiveren te stoppen met drugs en hen uit te leggen waarom hier in hun behandeling aandacht aan wordt besteed. Parnassia Groep Lopend onderzoek

24 Van bevinding naar verbinding 22

25 De pen gaat naar Horusta Freije, manager zorg bij PsyQ Zaandam Welke bijdrage kan een manager zorg leveren aan het toepassen van onderzoeksresultaten in de zorg? Allereerst door het scheppen van een actief opleidingsen onderzoeksklimaat op de afdeling met een goede samenwerking met universiteit(en) en andere relevante partijen op deze gebieden. Toen ik nog in opleiding was in Groningen waren wij een proeftuin voor behandelingen van de Rijks Universiteit Groningen. Wij hadden een actief onderzoeksklimaat op de afdeling, dat door directie en management werd uitgedragen. Het is enorm verrijkend voor het werk klimaat om samen met je patiënten methodes bewust toe te passen en te evalueren Ik herinner me de trots dat behandelingen waar wij aan meewerkten, zoals voor hypochondrie en BDD, richtlijn werden. Het was enorm verrijkend voor het werkklimaat in het algemeen, om samen met je patiënten methodes bewust toe te passen en te evalueren. Het richt de blik op evidence based werken. Het inspireerde mij om zelf onderzoek te doen met de VERS-training bij patiënten met borderlineproblematiek, maar ook om behandeleffecten te meten. Toen ik later bij de RIAGG in Zaandam werkte als klinisch psycholoog en staffunctionaris zorgvernieuwing ondersteunde ons management ook een klimaat van onderzoek en evidence based werken. We gingen een samenwerkingsverband aan met Paul Emmelkamp van de UVA. We deden mee aan het schematherapieonderzoek van Nadort en de doorbraakprojecten van het Trimbos. Dit brengt een afdeling in korte tijd inhoudelijk verder. Maar het reikt veel verder dan je eigen afdeling. Geïnspireerd door en dankbaar voor deze ervaringen, probeer ik als manager zorg, samen met mijn collega bedrijfsvoering en medewerkers, bij PsyQ Zaandam ook een goed onderzoeks- en opleidingsklimaat neer te zetten en uit te dragen. Wij hebben veel mensen in postdoctorale opleidingen, vanwaar ze de nieuwste kennis mee naar huis brengen. We hebben twee promotieonderzoeken van internationale betekenis. Een onderzoek van Jacqueline A-Tjak, dat ACT en CGT bij depressie vergelijkt en een onderzoek van Ingrid Wigard dat EMDR en Imaginaire exposure bij PTSS vergelijkt. We hebben inhoudelijke overleggen en intervisies en stimuleren de ROM, die vele mogelijkheden biedt. Dit alles binnen de context van PsyQ, bij uitstek een organisatie die zich richt op evidence based werken met haar zorgprogramma s, specialismeleiders en programmaraden, en de Parnassia Groep met haar Parnassia Academie. We scheppen samen een klimaat waardoor we op een organische manier zijn verbonden met diverse bronnen van onderzoeksresultaten. Parnassia Groep Lopend onderzoek

26 Van bevinding naar verbinding 24

27 De pen gaat naar Simon Buijsman (foto), Bas Kronenburg en Martin Nieuwstad namens de Concerncliëntenraad van de Parnassia Groep Welke bijdrage kunnen de cliëntenraden en individuele cliënten leveren aan het toe passen van onderzoeksresultaten in de zorg? Een aanzienlijk deel van de wetenschappelijke publicaties is van toegevoegde waarde voor de vertegenwoordigers van de cliënt-medezeggenschap. Zeker daar waar de cliënt of de cliënt-vertegenwoordiger bij de totstandkoming wordt betrokken, zal de waardering voor onderzoek en het nut ervan nóg sterker worden ondervonden. Dit geldt vooral ook in het kader van de ingezette weg naar Herstelzorg. Het is daarom mooi te Cliënten zullen in eerste instantie op de hoogte moeten worden gebracht van onderzoeken die op dat moment lopen. Daarna moet worden gekeken hoe ervaringsdeskundigheid en/of de input van cliënten en cliëntenraadsleden wordt benut bij de opzet en uitvoering van een dergelijk onderzoek. Hierbij moet ook rekening worden gehouden met de belastbaarheid van de cliënt en de eisen die gelden voor het uitvoeren van een wetenschappelijk onderzoek. De Concerncliëntenraad hoopt dat cliënten meer en meer betrokken worden bij onderzoeken die een direct verband met cliënten hebben De Concerncliëntenraad hoopt dan ook dat cliënten meer en meer betrokken worden en blijven bij onderzoeken die een direct verband met cliënten hebben. Hier kan, vanuit cliëntperspectief, gesproken worden van een ragfijn samenspel tussen alle (mede)spelers met grote potentie voor de toekomst. zien dat de wetenschappelijke, doch meestal theoretische benadering, én de dagelijkse praktijk rondom de cliënt elkaar (mede vanuit eigen ervaringen) weten te vinden en zich in een publicatie verbinden! Op deze wijze zijn publicaties van nog grotere waarde voor een nog grotere groep betrokkenen. Parnassia Groep Lopend onderzoek

28 Van bevinding naar verbinding 26

29 De pen gaat naar Niels Mulder, psychiater, hoogleraar Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, onderzoekscoördinator bij Bavo Europoort Welke bijdrage kan een hoogleraar leveren aan het toepassen van onderzoeksresultaten in de zorg? Een hoogleraar kan nieuwe inzichten, klinische observaties of vragen vertalen naar onderzoek en jonge talenten stimuleren en helpen om hiermee aan de gang te gaan. Twee mooie praktijkvoorbeelden zijn het crisismonitoronderzoek en het EDIE vroegdetectieonderzoek van psychotische symptomen. De crisismonitor Een hoogleraar kan nieuwe inzichten, klinische observaties of vragen vertalen naar onderzoek en jonge talenten stimuleren om hiermee aan de slag te gaan bleek zeer effectief in het voorkomen van agressie en het verkorten van de separatieduur. Dit was ook in een eerder onderzoek aangetoond en vervolgens is deze methodiek geïmplementeerd op diverse opnameafdelingen. Het EDIE onderzoek is gedaan bij patiënten die in behandeling waren bij PsyQ. Het ging om vroegdetectie van psychotische symptomen, zonder dat er al sprake was van een psychotische stoornis. Behandeling van deze symptomen door middel van cognitieve gedragstherapie was effectief in het voorkomen van een psychotische stoornis. Ook dit is elders bevestigd en deze methode wordt momenteel breed geïmplementeerd. Zo zijn er meerdere goede voorbeelden te noemen waaruit blijkt dat de hoogleraren, samen met hun onderzoeksgroep, studies uitvoeren die vernieuwing en kwaliteitsverbetering in de zorg opleveren. Parnassia Groep Lopend onderzoek

30 Van bevinding naar verbinding 28

31 De pen gaat naar Marjolein Timmer, manager afdeling Marketing & Communicatie van de Parnassia Groep Welke bijdrage kan de afdeling Marketing & Communicatie leveren aan het toepassen van onderzoeksresultaten in de zorg? Ik ben trots op de investeringen die de Parnassia Groep doet op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Mede hierdoor kan de kwaliteit van diagnostiek en behandeling verbeterd worden. Het komt de kwaliteit van onze zorg aan patiënten ten goede. Dit doen we deels in samenwerking met academische ziekenhuizen en met Stichting TOPGGz. TOPGGz is zeer gespecialiseerde patiëntenzorg (topklinisch en topreferent) in combinatie met wetenschappelijk onderzoek, innovatieve behandelingen en kennisverspreiding. We mogen trots zijn dat we vier afdelingen hebben die TOPGGz erkend zijn; programma ADHD, Depressie, Angststoornissen en Centrum voor eerste Psychose. middel van taalspellen in staat de stemmen in hun hoofd actief te onderdrukken. Een internationale jury kende TEMSTEM de Rotterdamse Designprijs 2013 toe, omdat het een exemplarisch product is op het snijvlak van onderzoek en design. Het is belangrijk dat nieuwe onderzoeksresultaten snel bekend gemaakt worden aan de werkvloer, zodat ze geïmplementeerd kunnen worden en we de zorg steeds meer optimaliseren. Dat is een grote uitdaging binnen onze organisatie. Hoe bereik je bijna 8500 medewerkers, werkzaam binnen tien zorgmerken, werkzaam in geheel Nederland? Wetenschappelijk onderzoek moet een waardige plek krijgen in ons communicatiebeleid Een mooi voorbeeld van onderzoek waar zeer kwetsbare patiënten direct baat bij hebben is de app TEM- STEM. Deze app stelt mensen die stemmen horen door Ik zie het uitwisselen en implementeren van kennis uit onderzoek als een taak van medewerkers, managers en onderzoekers. De afdeling Marketing & Communicatie kan dat ondersteunen door nieuws, achtergronden, resultaten en bijzondere prestaties bekend te maken, zowel binnen als buiten de organisatie. Wetenschappelijk onderzoek moet een waardige plek krijgen in ons communicatiebeleid. Parnassia Groep Lopend onderzoek

32 Van bevinding naar verbinding 30

33 De pen gaat naar Edsel Kwidama, lid Raad van Bestuur Parnassia Groep Reflectie van de bestuurder op alle geleverde bijdragen De Parnassia Groep geniet landelijke bekendheid binnen de GGZ vanwege haar wetenschappelijk onderzoek. Wij richten ons op innovatie en daarmee op het doen van onderzoek, want onze zorg verbetert door voortdurend op zoek te blijven naar betere, evidenceof practice-based behandelmogelijkheden. We werken samen met universiteiten en andere kenniscentra en blijven onze behandelingen verversen met nieuwe kennis, zodat onze patiënten naar de laatste stand van de wetenschap worden behandeld. Ik daag onderzoekers, managers en behandelaren uit om meer over de grenzen van de eigen afdeling of het eigen zorgbedrijf heen te kijken, en met elkaar in gesprek te gaan over gezamenlijke doelen en strategieën voor verbetering van de zorg De Parnassia Groep biedt haar medewerkers de mogelijkheid en de ruimte om wetenschappelijk onderzoek te verrichten door het scheppen van een proactief onderzoeks- en opleidingsklimaat binnen de groep. Hiermee zijn wij ook een aantrekkelijke werkgever en zijn wij in staat talentvolle medewerkers aan te trekken, die op hun beurt actief bijdragen aan innovatie en verbetering van onze zorg. Alle zorgbedrijven ontplooien onderzoeksinitiatieven. Het onderzoek strekt zich uit over allerlei gebieden en de resultaten worden stapsgewijs geïmplementeerd in de dagelijkse praktijk. Patiënten en ervaringsdeskundigen worden in toenemende mate betrokken bij het opzetten van onderzoeken. Op zorgbedrijfoverstijgend niveau is de Parnassia Academie de interne opleidings-, onderzoeks- en kennisorganisatie die de medewerkers van de Parnassia Groep ondersteunt bij hun professionalisering; onder andere door onze bibliotheek die helpt bij het ontsluiten en beschikbaar stellen van kennis. Willen we optimaal profijt hebben van alle inspanningen die we verrichten op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en innovatie, dan zal de bestaande infrastructuur van kennis delen binnen de groep en op alle niveaus, op een hoger plan moeten komen. Zo is Parnassia Groep Lopend onderzoek

34 Van bevinding naar verbinding de Specialismeleider ingevoerd, die verantwoordelijk is voor het bijhouden en over afdelingen en zorgbedrijven heen verspreiden van de kennis over zijn/ haar onderwerp. Er worden binnen de verschillende regio s en zorgbedrijven wetenschappelijke bijeenkomsten gehouden. Er zijn diverse kenniskringen, onder andere de Verpleegkundige Advies Raad (VAR) en het Kenniscentrum ADHD bij volwassenen. Ook dit boek is een voorbeeld van bundeling en kennisdeling van wat er binnen de Parnassia Groep op onderzoeksgebied gebeurt. Toch zal er meer gemeenschappelijk aandacht besteed moeten worden aan het formuleren en voortdurend aanscherpen van het onderzoeksbeleid. Dat wil zeggen dat de onderzoeksplannen van de zorgbedrijven en de doelstellingen in het concernbedrijfsplan meer met elkaar in verband moeten worden gebracht. Ik daag onderzoekers, managers en behandelaren uit om meer over de grenzen van de eigen afdeling of het eigen zorgbedrijf heen te kijken, en met elkaar in gesprek te gaan en te blijven over gezamenlijke doelen en strategieën voor verbetering van de zorg. Dit staat in onze viermaandsgesprekken op de agenda. Ik vind dat er ook winst valt te halen door patiënten en ervaringsdeskundigen bij elk nieuw onderzoek te betrekken, en tevens door in de opzet van een onderzoek standaard een implementatieplan voor de te bereiken resultaten mee te nemen. Ook in deze tijd met veel veranderingen in de ggz, waarbij de kosten van de behandelingen naar beneden moeten, zal ik als lid van de Raad van Bestuur het wetenschappelijk onderzoek blijven stimuleren en zoveel mogelijk faciliteren. Wij doen dit onder andere door middel van het Parnassia Groep Stimuleringsfonds en door afdelingen die hun topklinische, topreferente zorg willen bekronen met het keurmerk TOPGGz een steuntje in de rug te geven. Om goede en kosteneffectieve zorg te bieden aan onze patiënten, zijn in ieder geval toegepast onderzoek, programma-evaluatie en effectiviteitonderzoek noodzakelijk. De onderzoeken die gerelateerd zijn aan speerpunten in het bedrijfsplan, zoals de topklinische zorg en de kosteneffectstudies, zullen juist in deze tijd door moeten lopen. Dit boek biedt een blik op de grote diversiteit aan patiëntgebonden onderzoek dat binnen de Parnassia Groep plaatsvindt. Ik ben trots op de deskundigheid en inzet van de betrokken medewerkers, die met hun kennis van zaken en innovatieve ideeën voortdurend werken aan verbetering van de zorg voor onze patiënten. 32

35 Parnassia Groep Lopend onderzoek

36 34

37 Hoogleraren met een leerstoel van de Parnassia Groep Wetenschappelijk onderzoek, de implementatie van nieuwe behandelmethoden en de opleiding van medewerkers dragen bij aan de kwaliteit van de zorg. De Parnassia Groep hecht er daarom veel waarde aan. Eind 2013 waren er zeven hoogleraren met een leerstoel (mede) gefinancierd door de Parnassia Groep: Prof. dr. M. (Mark) van der Gaag Bijzondere leerstoel Cognitieve gedragstherapie bij psychotische stoornissen Vrije Universiteit Amsterdam, EMGO Instituut, Afdeling Klinische Psychologie Prof. dr. A.M. (Bert) van Hemert Bijzondere leerstoel Epidemiologie van de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (tot 2014) Universiteit Leiden, LUMC, Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Prof. dr. H.W. (Wijbrand) Hoek Leerstoel Psychiatrie Rijksuniversiteit Groningen, UMCG, Universitair Centrum Psychiatrie Bijzondere leerstoel Epidemiologie Columbia University, Mailman School of Public Health, New York Prof. dr. C.M.H. (Clemens) Hosman Emeritus-hoogleraar GGZ-preventie Radboud Universiteit Nijmegen, Sectie Klinische Psychologie, Behavioral Science Institute Maastricht University, Department of Health Promotion, CAPHRI Prof. dr. C.L. (Niels) Mulder Bijzondere leerstoel Openbare Geestelijke Gezondheidszorg Erasmus Universiteit Rotterdam, Erasmus MC, Afdeling Psychiatrie Prof. dr. J. (Jaap) van Weeghel Bijzondere leerstoel Rehabilitatie en participatie van mensen met ernstige psychische stoornissen Tilburg University, Tranzo Prof. dr. E. (Erik) Hoencamp Emeritus-hoogleraar klinische psychopathologie Universiteit Leiden Faculteit Sociale Wetenschappen, Afdeling Klinische, Gezondheidsen Neuropsychologie Parnassia Groep Lopend onderzoek

38 Overzicht promovendi Overzicht promovendi Bij de Parnassia Groep lopen diverse promotietrajecten. Het betreft promovendi die bij de Parnassia Groep in dienst zijn of die een arbeidscontract elders hebben (universiteit of zorginstelling), maar voor hun onderzoek samenwerken met de Parnassia Groep. Daarnaast zijn er ook een aantal externe promotiestudies binnen de leerstoelen van de Parnassia Groep. Hieronder staat een overzicht van huidige promovendi en van promoties die sinds de vorige publicatie over het onderzoek van de Parnassia Groep zijn afgerond. Gepromoveerd Medewerkers Parnassia Groep Boogaard, Th.M. (Michel) van den. The negotiated approach in the treatment of depressive disorders. The impact on patient-treatment compatibility and outcome. Promotoren: Prof. dr. R. van Dyck, Prof. dr. Ph. Spinhoven en Prof. dr. H. Vertommen. Vrije Universiteit Amsterdam, 16 november Dorrepaal, E. (Ethy) (2013). Before and beyond. Stabilizing Group treatment for Complex posttraumatic stress disorder related to child abuse based on psycho-education and cognitive behavioral therapy. Promotoren: prof. dr. A.J.L.M. van Balkom en prof. dr. D.J. Veltman. Co-promotor: dr. N. Draije. Vrije Universiteit Amsterdam, 28 februari Kortrijk, H.E. (Hans). Use of Routine Outcome Monitoring data for evaluating Assertive Community Treatment. Promotoren: Prof. dr. Niels Mulder en prof. dr. Durk Wiersma. Erasmus Universiteit Rotterdam, 17 januari Rietdijk, J. (Judith). People at ultra high risk for psychosis. The obvious cases and beyond. Promotoren: prof. dr. Mark van der Gaag en prof. dr. Don Linszen; copromotor: prof. dr. Pim Cuijpers. Vrije Universiteit Amsterdam, 13 april Rooij, A. (Amber) de. Finding benefits in adversity: Symbolic tools in adult development after life disruption. Promotor: prof. dr. P.G. Heymans. Universiteit Utrecht, 10 februari Schoorl, S.M.D. (Maartje). Investigating new process-focused treatments for posttraumatic stress disorder: attentional bias modification and mindfulness-based cognitive therapy. Promotor: Prof. dr. A.J.W. van der Does, Co-Promotor: dr. P. Putman. Universiteit Leiden, 30 oktober Schrier, A.C. (Agnes). Depression and anxiety in migrants in the Netherlands. Population studies on diagnosis and risk factors. Promotoren: prof. dr. A.T.F. Beekman en prof. dr. J.J.M. Dekker. Co-promotoren: dr. M.A.S. de Wit, dr. A.P. Verhoeff. Vrije Universiteit Amsterdam, 2 juli Sieh, D.S. (Dominik). The impact of parents chronic medical condition on children. Promotoren: prof. dr. D.A.V. van der Leij en prof. dr. F.J. Oort. Co-promotoren: dr. A.M. Meijer, dr. J.M.A. Visser-Meily. Universiteit van Amsterdam, 26 september

39 Spijker, A. (Annet). Cortisol exposure, cognition and clinical course of bipolar disorder. Promotoren: prof. dr. Erik Hoencamp en prof. dr. Frans Zitman (LUMC). Universiteit Leiden, 4 december Externen met directe betrokkenheid hoogleraar Parnassia Groep Balkom, I.D.C. (Inge) van. Phenotypes and epidemiology of rare neurodevelopmental disorders. Promotoren: Prof. dr. H.W. Hoek en Prof. dr. R.C.M. Hennekam. Rijksuniversiteit Groningen, 1 februari Dragt, S. (Sara). Exploring the road to a first psychosis: work in progress. Promotoren: prof. dr. Don Linszen en prof. dr. Mark van der Gaag. Universiteit van Amsterdam, 14 september Georgieva, I. (Irina). Coercive Interventions during Inpatient Psychiatric Care Patient s preference prevention and effects. Promotor: prof. dr. Niels Mulder. Erasmus Universiteit Rotterdam, 14 juni Hek, K. (Karin).Anxiety disorders and depression in older adults. Promotoren: Prof. dr. Niels Mulder en prof. dr. Henning Tiemeier. Erasmus Universiteit Rotterdam, 24 april Klaassen, R.M.C. (Rianne). Emerging symptoms on the pathway to psychosis. Promotoren: prof. dr. Lieuwe de Haan en prof. dr. Mark van der Gaag. Universiteit van Amsterdam, 1 november Promovendi Medewerkers Parnassia Groep A-Tjak, J. (Jacqueline). Acceptance and Commitment Therapy vs. cognitieve therapie voor de behandeling van depressie. Promotor: Prof. dr. P.M.G. (Paul) Emmelkamp, Universiteit van Amsterdam. Co-promotor: dr. N. (Nexh) Morina, Universiteit van Amsterdam. Adriaanse, M. (Marcia). Psychotic-like experiences among ethnic minority youth: culture, ethnicity or social disadvantage? Promotor: Prof. dr. Theo Doreleijers, VUmc. Co-promotor: mr.dr. Lieke van Domburgh, VUmc en dr. Wim Veling, UMCG. Berg, D. (David) van den. EMDR versus rescripting bij mensen met PTSS en psychose. Promotoren: prof. dr. Mark van der Gaag en prof. dr. Agnes van Minnen (Radboud Universiteit Nijmegen). Bouhaddani, S. (Saliha) el. Identification and treatment of early symptoms of severe mental illnesses in native and non-native Dutch. Promotor: Prof. dr. Theo Doreleijers, VUmc. Co-promotoren: mr.dr. Lieke van Domburgh, VUmc en dr. Wim Veling, UMCG. Bron, T.I. (Annet). Leefstijl en medicatie-effecten bij volwassenen met ADHD. Promotor: prof. dr. A.T.F. Beekman (Vrije Universiteit Amsterdam). Co-promotoren: dr. Denise Bijlenga, dr. Sandra Kooij. Cardona Cano, S. (Sebastian). Trajectories of picky eating in a community cohort of children followed prospectively from prebirth. Promotoren: Prof. dr. H.W. Tiemeier (Erasmus MC) en Prof. dr. H.W. Hoek. Co-promotor: dr. D. van Hoeken. Counotte, J. (Jacqueline). Epigenetic pathways in psychosis: exploring the interplay between genes and social environment in Virtual Reality. Promotoren: Prof. dr. J. van Os en Prof. dr. H.W. Hoek. Co-promotor: dr. W. Veling. Parnassia Groep Lopend onderzoek

40 Overzicht promovendi Ekkers, W. (Wilfried). The effects of Competitive Memory Training in elderly depressed patients. Promotor: prof. dr. Mark van der Gaag; co-promotor: dr. Kees Korrelboom. Groeneweg-Koolhoven, I (Isis). Quality of life in community-dwelling older persons with apathy. (Promotor: prof. dr. R.C. van der Mast; co-promotor: dr. P. Naarding). Hogerzeil, S. (Simon). Immigrant disparities in psychiatric disorders. A cohort study using the psychiatric case register of The Hague. Promotoren: prof. dr. Bert van Hemert (LUMC) en prof. dr. H. Wijbrand Hoek. Ising, H. (Helga). Detecting ultra-high risk patients and the prevention of a first psychotic episode. Promotoren: prof. dr. Mark van der Gaag (VU Amsterdam) en prof. dr. H.F.E. (Filip) Smit (VUmc). Jong, J. (Joop) de. Trauma, dissociatie, psychose en slaap. Promotoren: prof. dr. Willem van der Does (Universiteit Leiden) en prof. dr. Mark van der Gaag. Jong, M. (Martie) de. Psychological treatment of eating disorders: a multi-centred RCT on the (cost-) effectiveness of enhanced cognitive behaviour therapy (CBT-E) Promotoren: prof. dr. H.W. Hoek, prof. dr. Ph. Spinhoven. Co-promotor: dr. K. Korrelboom. Jong, Y. (Yvonne) de. Ontwikkeling ultra high risk bij jongeren. Promotoren: prof. dr. Niels Mulder en prof. dr. Mark van der Gaag. Kool-Goudswaart, N. (Nienke). Evaluation of an Intensive Treatment Program for Disrupted Patient- Staff Relationships in Psychiatry. Promotor Prof. dr. Ad Kerkhof (VU), co-promotoren: dr Berno van Meijel (InHolland), dr. Bauke Koekkoek (Hogeschool Arnhem en Nijmegen) Lim, A. (Anastasia). The attribution of hallucinations and other psychotic symptoms to jinn. Promotor: Prof. dr. H.W. Hoek. Co-promotor: dr. J.D. Blom. Looijestijn, J. (Jasper). Network analysis of brain activation during verbal auditory hallucinations: an fmri study. Promotoren: prof. dr. H.W. Hoek, prof. dr. A. Aleman. Co-promotoren: dr. R. Goekoop, dr. J.D. Blom. Noordraven, E. (Ernst). Money for Medication. Promotor: prof. dr. Niels Mulder Nuijten, M. (Mascha). CATCH: Cocaine Addiction Treatments to improve Control and reduce Harm. New pharmacotherapeutic treatment options for crack-cocaine dependent people in the Netherlands. Promotor: prof. dr. Wim van den Brink (AMC-UvA / AIAR Amsterdam Institute for Addiction Research). Co-promotoren: dr. Vincent Hendriks (Brijder-PARC), dr. Peter Blanken (Brijder-PARC). Oosten, A. (Ard) van. Health benefits of work: Optimization and timing of interventions for temporary employees who have been absent for causes of mental health. Promotor: Prof. dr. ir. A. Burdorf (Erasmus MC), prof. dr. R.W.B. Blonk (Universiteit Utrecht). Orden, M. (Mirjam) van. (Cost-)effectiveness of collaborative mental health care compared to regular treatment within specialised mental health care. Promotoren: prof. dr. Erik Hoencamp en prof. dr. Philip Spinhoven (LUMC). Co-promotor: dr. Judith Haffmans. Pardoen, W. (Wilmer). Fysiologie en neuropsychologie van auditieve hallucinaties bij boorderline persoonlijkheidsstoornissen. Promotoren: prof. dr. Ingmar Franken (Erasmus Universiteit) en prof. dr. Mark van der Gaag. Paul, Linda. Versterkt cognitieve gedragstherapie het effect van bariatrische chirurgie bij morbide obesitas? Een gerandomiseerd en gecontroleerd onderzoek. Promotor: Prof. dr. Wijbrand Hoek. Copromotoren: dr. Colin van der Heiden, dr. Daphne van Hoeken. Ralston, A. (Alan). Models of the mind. Promotor: prof. dr. Gerrit Glas (VU Amsterdam). Roosenschoon, B.-J. (Bert-Jan),. Onderzoek naar de effecten van Illness Management and Recovery 38