ABA bij autisme Basisworkshop. Samen leren van alledaagse activiteiten. Praktisch. Inhoud workshop

Transcriptie

1 ABA bij autisme Basisworkshop Samen leren van alledaagse activiteiten Laura Schouten, ABA-Consultant/Pedagoog ABA-Instituut Praktisch - Koffie en theepauzes tussendoor - Lunchpauze rond 12.30/13.00 uur - Eindtijd rond uur - Stel veel vragen - Doe actief mee 2 Inhoud workshop - Herhaling - Vaardigheden aanleren - Hulp geven - 3 1

2 Herhaling workshop 1 en 2 Motivatie Gedrag beïnvloeden Communicatie Spel Vragen over video s/opdrachten? 4 Vaardigheden aanleren Video: Maxime leren eten 5 Vaardigheden aanleren Algemene handelswijze bij het aanleren van vaardigheden Imitatie Chaining 6 2

3 Vaardigheden aanleren - algemeen Eerst zeg je wat een kind moet doen ( zet de trein aan ) (een tussenstap kan zijn dat je naar de trein wijst) Vervolgens, als je kind dit niet doet, doe je de handeling voor. (je zet de trein aan, maar ook weer uit) Dan geef je nogmaals de instructie ( zet de trein aan ) Als je kind het dan nog niet doet, geef je fysieke begeleiding. (je pakt zijn hand en zet samen met hem de trein aan) Let erop dat als je instructies geeft dat je er ook voor moet zorgen dat je kind deze opvolgt! 7 Vaardigheden aanleren - imitatie Vaardigheden kan je ook aanleren door middel van imitatie. Dit kan op verschillende manieren: - In een gecontroleerde situatie (aan tafel bijvoorbeeld, waarbij je instructie geeft om te imiteren en dan een handeling voordoet) - In een natuurlijke situatie waarbij je samen speelt en jij (zonder instructies) spelhandelingen voordoet. - Je kan ook in een natuurlijke situatie instructie geven om te imiteren. 8 Vaardigheden aanleren - imitatie Heel belangrijk is dat je imitatie van (spel)handelingen direct beloont! Ga dus niet meteen verder met de volgende handeling, het moet je kind wel iets opleveren om te imiteren. Beloon zowel spontane imitaties als imitaties die volgen na instructie. Bepaal op dat moment hoe je je kind het beste kan belonen, blijf goed naar zijn motivatie kijken. Denk goed na over functionele (spel)handelingen die je je kind zou kunnen aanleren. 9 3

4 Vaardigheden aanleren - imitatie We gaan een video kijken van Caroline met Victor in de supermarkt waarbij ze vaardigheden aanleert d.m.v. imitatie 10 Vaardigheden aanleren - chaining Chaining is een kind stap voor stap een vaardigheid aanleren, waarbij je pas een stapje verder gaat als hij de vorige stap zelfstandig kan. We behandelen twee soorten chaining: - Backward chaining: Je leert het kind eerst de laatste stap (nadat jij de stappen ervoor hebt gedaan) en laat hem steeds meer zelf doen. - Forward chaining: Je leert het kind eerst de eerste stap en doet de overige stappen zelf. Je laat hem steeds meer zelf doen. 11 Hulp geven Een prompt is een vorm van hulp die je geeft zodat het kind in staat is het gewenste gedrag te laten zien (en jij dat kunt belonen zodat het gedrag versterkt wordt) Er zijn verschillende manieren van prompten: Voorzeggen (echoic prompt) Voordoen (imitatieve prompt) Fysiek begeleiden (fysieke prompt) Aanwijzen/kijken naar het juiste antwoord 12 4

5 Hulp geven Maar er zijn nog veel meer manieren om te prompten. Denk bijvoorbeeld aan: -Je eigen lichaamshouding of gezichtsuitdrukking -Het feit dat je al (wil) start(en) met een beweging of juist stopt -Het op een bepaalde manier neerzetten van materiaal -Het kleiner maken of anders aanbieden van een taak Prompten doe je heel vaak onbewust en kinderen maken hier heel vaak gebruik van! 13 Hulp geven Zorg dat je kind 9 van de 10 keer succes heeft, met of zonder hulp. Ben alert zodat je direct de hulp kan geven die het kind nodig heeft BOUW JE PROMPT ZO SNEL MOGELIJK WEER AF!!! Kinderen worden heel snel afhankelijk van hulp, ze worden dan passief en gaan op jouw hulp wachten in plaats van het zelf te doen. Als je je prompt niet kan afbouwen ga dan nadenken over de moeilijkheid van de taak en de motivatie van het kind 14 Hulp geven Hoe kan je in deze situaties het beste prompten? Kind kan nog niet goed praten en wil een koekje dat jij hebt. Hij reikt naar de koek. Kind wil munt in gleuf stoppen. (zie foto) Kind wil een plak worst maar krijgt verpakking niet open. Kind moet op school 16 vierkantjes vouwen, uitknippen en een patroon op zijn blad plakken. Hij vindt knutselen niet leuk en kan heel moeilijk knippen. 15 5

6 Je leert je kind zo veel mogelijk vaardigheden aan in de natuurlijke omgeving Je maakt dus gebruik van de situaties die ontstaan in het dagelijks leven Incidental teaching is een term die hier ook wel voor gebruikt wordt 16 We gaan een voorbeeld bekijken van incidental teaching Filmpje: Teddy 1 Hoe manipuleert Caroline de omgeving zodat Teddy correct om de koekjes zal manden in plaats van ze zelf te pakken? Waarom geeft Caroline Teddy geen koekje? 17 Teddy 2 Caroline wijst naar het boekje als ze een vraag stelt. Waarom prompt Caroline op die manier (zonder een echo-prompt)? Welke andere manipulatie gebruikt Caroline om de kans te verhogen dat ze een gewenste respons krijgt? Hoe beloont Caroline Teddy's respons? 18 6

7 Teddy 3 Caroline leunt tegen de kast voordat ze de echo-prompt geeft, waarom? Teddy heeft duidelijk gezegd dat hij zelf geen thee kan zetten. Maar Caroline doet het niet voor hem. In feite helpt ze helemaal niet. Waarom niet? Hoe prompt Caroline Teddy om Nieke te vragen of ze een koekje wil? Wat doet Caroline opdat Teddy Daphne een banaan geeft? 19 Waarom is dit zo belangrijk? Je leert je kind de vaardigheden in de omgeving waar hij ze ook kan gebruiken/nodig heeft Je leert functionele vaardigheden aan, waar het kind daadwerkelijk iets aan heeft (hij kan ze meteen toepassen) Je kind leert op een natuurlijke manier Je gebruikt zijn motivatie om hem dingen te leren, waardoor hij sneller zal leren 20 Op welke momenten zijn kinderen gemotiveerd om de volgende vaardigheden te leren: Pot opendraaien Schoenen uittrekken Jas aantrekken Traplopen Handen wassen 21 7

8 Om de motivatie te kunnen gebruiken moet je goed weten waar je kind voor gemotiveerd is. Let ook op: het moment waarop je hulp geeft is belangrijk Video Chloë chips, water en druiven 22 Hoe doe je dit? Je moet terwijl je bezig bent leersituaties opmerken, uitlokken en gebruiken Je moet signaleren welke vaardigheden je je kind kan aanleren in een bepaalde situatie Hiervoor moet je exact weten op welk niveau een kind zit 23 Belangrijk is om creatief te zijn en te bedenken hoe je situaties kan opzetten waarin je je kind nuttige vaardigheden kan leren Leer je kind eerst vaardigheden die hem direct iets opleveren en/of die zorgen voor een positieve verandering in de (thuis)situatie Blijf alert, creëer zo veel mogelijk leersituaties en geef je kind geen vrije toegang tot reinforcers 24 8

9 Beschrijf bij elke vaardigheid 3 tot 5 situaties waarin je deze vaardigheid kan oefenen en hoe je dat dan doet: Manding Listener Matching Imitatie 25 We gaan stukjes video kijken van een eetsituatie op de groep en hier vragen bij beantwoorden Hierin worden algemene vaardigheden geoefend in een natuurlijke situatie Eten deel 1 Wat oefent Mirthe met de kinderen? Aan welke vaardigheid werkt Josje?

10 Eten deel 2 Welke mands zie je in deze video? Eten deel 4 Wat moet je wel en niet doen (als prompt) als kinderen iets aan elkaar vragen? Eten deel 15 Welke receptieve instructies (LR) worden gegeven? Welke motorische vaardigheden worden geoefend? Wat had Josje beter kunnen doen terwijl ze Ethan prompte?

11 Eten deel 16 Let op de vragen en instructies van Mirthe Let op wat Josje doet als ze aan Levi de boter vraagt Eten deel 17 Let op wat Josje oefent met Ethan Stel niet te hoge eisen, zorg dat je kind succes heeft Pas de taak zo aan dat je zo min mogelijk hulp hoeft te geven Laat ook ruimte voor initiatief van je kind! Leer de woorden/handelingen zo nodig eerst aan tafel aan Vergeet je kind niet regelmatig te belonen! Blijf alle basisprincipes toepassen!! 33 11

12 Welke vaardigheden leer je aan? Als je je kind vaardigheden aan gaat leren, begin je met de vaardigheden die hem meteen iets opleveren Vervolgens leer je hem functionele vaardigheden: vaardigheden die hij nodig heeft op veel verschillende momenten en in verschillende omgevingen 34 Vervolgens kan je, als je gaat trainen in de natuurlijke omgeving, twee verschillende dingen doen (en combinaties hiervan): Je kind algemene vaardigheden aanleren/laten oefenen in de natuurlijke situatie (je creeërt dan situaties waarin je je kind kan leren manden, imiteren, matchen etc.) Je kind specifieke vaardigheden aanleren in een specifieke situatie (je leert je kind bijvoorbeeld zijn tanden poetsen, vaardigheden die hij nodig heeft tijdens het ontbijt etc.) 35 Of je je kind nu algemene vaardigheden wilt aanleren of specifieke vaardigheden in een specifieke situatie, je kan een formulier gebruiken om te bepalen welke vaardigheden je aan kan leren

13 Mand Wat wil je Wat wil je hebben? Wat moet ik doen? Welke kies je? Wat heb je nodig? (GEEN sd) Imitatie Doe dit Doe mij na Doe wat ik doe Kun jij dit /dat ook? Doe wat hij/zij doet! (ook meerdere stappen) Receptive Geef de Waar is de Pak de Zoek de Laat de (object) (werkwoord). (werkwoord) Tact Wat is dat/dit? Hoe heet dit? Wat heb ik? Dat is een Wat zie je hier? Wat doe ik? Wat doet de (object) Matching Waar hoort die bij? Leg de.. bij de... Leg bij al het andere bestek (noem naam van het object of categorie waar hij bij hoort)! 37 Video s: Alexandre tv kijken met vader Kapper Stijn Armand hand leren vastpakken moeder Alice leren fietsen 38 13