Acties / Werkwoorden

Transcriptie

1 Acties / Werkwoorden Voor er gestart kan worden met onderstaand programma, moet het kind aan de volgende voorwaarden voldoen: Het kind kan 50 objecten benoemen en op verzoek selecteren. Het kind kan 10 acties benoemen (wat doe ik? (eten, slapen, drinken, klappen, zitten, rennen, lopen, huilen, schrijven, knippen etc) en op verzoek uitvoeren. (ga lopen, zitten, klap in je handen etc) Daarna gaan we het kind 50 ww-zlfst nw of zlfst nw-ww combinaties leren, zoals in onderstaand programma. (neem voor zelfstandig naamwoorden de woorden die je kind beheerst, zowel als tact als receptive) Dit programma is bedoeld om kinderen aan te leren om acties gecombineerd met een zelfstandig naamwoord te benoemen, zowel receptief als expressief (bij tacts). Hieronder staan de stappen beschreven die trainers kunnen doorlopen. Hierbij is het erg belangrijk dat er, direct vanaf het begin, al diverse stimuli worden afgewisseld, zodat het kind direct leert generaliseren. Het kind moet een werkwoord minimaal met 5 objecten kunnen uitvoeren en benoemen. Voordat je begint met het aanleren van werkwoorden (de acties), moet het kind eerst de zelfstandige naamwoorden (objecten) beheersen die je gebruikt om de werkwoorden aan te leren. De acties die aangeleerd worden, moeten zichtbaar zijn voor het kind en ook daadwerkelijk uitgevoerd worden, dus niet vanaf afbeeldingen. 1. Het kind moet de actie / beweging leren benoemen (tact) Trainer voert een actie uit met een object en vraagt het kind: wat doet (object)? Als blijkt dat het kind het niet weet, verbaal prompten: Trainer: Wat doet (object)? Zeg: (actie benoemen) (tact) Kind: (benoemt actie) Trainer: ja, de (object).)! Trainer laat het kind het werkwoord aanvullen (intraverbal) Dan stelt trainer nogmaals de vraag, om ongeprompte respons te krijgen: " wat doet (object)? Kind: (benoemt actie) Trainer: ja de (object).! Kind vult actie aan. En krijgt grote beloning. Voorbeeld: Trainer laat bal rollen en vraagt: wat doet de bal?, zeg Rollen! Kind : rollen Trainer: ja, de bal. Kind vult aan: rolt (of rollen) Trainer: wat doet de bal? Kind: rollen Trainer: ja, de bal. Kind: rolt/rollen Trainer: ja, de bal rolt! + grote beloning ABA-Instituut versie 4 april

2 Dus, na een geprompte trial ook altijd een ongeprompte trial. 2. Trainer stelt kind een vraag die hij beheerst, bijv. laat een object zien: Wat is dit? 3. Trainer voert dezelfde actie uit als bij 1, maar dan met een ander object (als hij de actie met het ene object kan benoemen). Pas als kind met een paar objecten de actie kan benoemen ga je verder naar de volgende stap. Imitatie trial om maken van beweging aan te leren/ te versterken / te oefenen. 4. Trainer geeft kind eerste object, heeft er zelf ook een en geeft het kind instructie om hem te imiteren (doe dit / doe mij na). Trainer laat het object de beweging maken. Bijvoorbeeld: Trainer geeft kind bal en heeft zelf een bal. Trainer zegt: doe dit! & laat de bal rollen. Kind doet trainer na. Trainer beloont kind. - Stappen 1 t/m 4 kunnen door elkaar uitgevoerd worden, met verschillende objecten en ook verschillende acties (de nieuw aan te leren acties kan je afwisselen met acties die het kind al beheerst. Leer niet meer dan 2 nieuwe acties tegelijkertijd!). Gebruik voor de acties onderstaand schema met werkwoorden en hanteer de volgorde van de groepen. Begin dus eerst met werkwoorden uit groep 1, als hij die beheerst ga je door met de volgende groep. Begin met 2 werkwoorden en minstens 3 verschillende objecten en breid dat langzaam uit. Als het kind stap 1 t/m 4 beheerst met minimaal 2 acties en 5 verschillende objecten, ga je door met de volgende stappen: Kind moet actie/beweging op verzoek uit kunnen voeren (receptive) 1. Voor/bij het kind ligt 1 object. Trainer geeft instructie: (actie) met (object) (bijv. rol de bal) en doet de handeling voor met zijn eigen bal. Kind imiteert. Trainer: ja, de bal rolt! Trainer: rol de bal! (geeft geen prompt) Kind laat de bal rollen. Trainer ja, de bal rolt! + grote beloning. Wissel welke actie het kind met het object moet doen meteen af, zodat hij niet meteen de bal gaat rollen als hij een bal krijgt en hij niet kan voorspellen wat hij met de bal moet gaan doen. Wissel af met acties die hij al beheerst! 2. Voor/bij het kind liggen meerdere objecten. Trainer geeft instructie: (actie) met (object) Prompten waar nodig (imitatief). Duw de auto, duw de schommel, laat de baby slapen, geef de baby eten, laat meneer aardappelhoofd rijden etc ABA-Instituut versie 4 april

3 Wees creatief bij het afwisselen met objecten voor dezelfde actie: zo kan een pop of knuffel eten maar de trainer zelf kan ook eten. Meneer aardappelhoofd kan in een auto rijden, een knuffel kan in een auto rijden etc. Het kind gaat waarschijnlijk vanzelf zinnen maken als: pappa rijden, varken eet of eten, bal gooien, pop slapen etc. als hij dat doet, beloon hem dan met je krachtigste beloner. En een auto kan rijden maar hij kan bijvoorbeeld ook gegooid worden, geschoven, gedraaid, verstopt worden. Begin wel met de meest voorkomende objecten om de acties aan te leren. Geef aan in de lijst met werkwoorden hieronder welke werkwoorden het kind beheerst. Een kind beheerst een werkwoord pas als hij het drie dagen achter elkaar zelfstandig kan benoemen (tact) tijdens de eerste trial! en zelfstandig de actie op verzoek kan uitvoeren (receptive) tijdens de eerste trial. Zet de datum waarop hij het beheerst in de lijst. Voor een goed voorbeeld kan je het ABA-instituut vragen of je een link kan krijgen van de video op motionbox waarin Caroline acties leert aan Alexander. Hieronder ook een, uitgeschreven, voorbeeld van stap 1 t/m 4: Trainer eet een stukje koek: wat doe ik? Kind reageert niet. Trainer eet nog een stukje koek: wat doe ik, zeg: eten Kind: eten Trainer: Jaaa, ik.! Kind vult aan met eet Trainer geeft kind beloning. Trainer eet nog een stukje koek: wat doe ik? Kind: eten Trainer: ja, ik.! Kind: eet! Trainer beloont kind Wijs de stoel aan Kind wijst de stoel aan. Trainer laat de pop een stuk koek eten: en wat doet de pop? Kind: zitten Trainer: klap in je handen Trainer: wat doet de pop? Zeg: eten Kind: eten Trainer: Goed zo. Wat doet de pop? Kind: eten Trainer: ja, de pop..! kind vult aan : eet Trainer beloont kind. Trainer pakt een beer wat is dit? Kind: beer Trainer: Ja goed zo Trainer laat de beer eten en wat doet de beer? Kind: beer eten ABA-Instituut versie 4 april

4 Trainer: ja, de beer eet! Trainer geeft kind grote beloning. Trainer zet beer op de stoel. Wat doet de beer nu? Kind: zitten Trainer: ja de beer! Kind vult aan met zit. Wat wil je? Kind zegt: koek Kind krijgt beloning (eten) Trainer: "wat doe jij?" Kind: "eten" Trainer: "ja, jij eet!" Trainer: "ga op de stoel zitten" Kind gaat op stoel zitten. Trainer: "wat doe jij?" Kind: "zitten op de stoel." Trainer: "ja, jij zit op..!" Kind vult aan met de stoel Trainer: doe dit en maakt eet beweging. Kind doet trainer na. Trainer: goed zo, jij.. kind vult aan met eet. Trainer: doe alsof je eet en trainer geeft imitatieve prompt door zelf ook te doen alsof hij eet. Kind maakt eetbeweging. Trainer: ja, goed zo, je eet! Trainer: doe alsof je eet (zonder imitatieve prompt) Kind maakt eetbeweging. Trainer zegt: Ja, je eet! En geeft kind grote beloning. Trainer: laat de pop eten (evt. met imitatieve prompt) Kind laat de pop eten (handpop) Trainer zegt: ja, de pop (kind vult aan met eet ) Trainer super! Trainer: laat de pop eten! Kind laat pop eten. Trainer: wat wil je? (mand trial) Kind: bellenblaas! Trainer geeft kind beloning waar hij om vraagt ABA-Instituut versie 4 april

5 Lijst met werkwoorden en zelfstandige naamwoorden Werkwoord Groep 1 Zlfst nw (object) Receptief Tact Blazen Drinken Eten Klappen Springen Zitten ABA-Instituut versie 4 april

6 Groep 2 Werkwoord Zlfst. nw. (object) Receptief Tact Aanraken Borstelen Dicht doen/sluiten Draaien Gieten Glijden Gooien Huilen Kietelen ABA-Instituut versie 4 april

7 Kleuren Klimmen Kloppen Knippen Knuffelen Koken Kussen Laten vallen Lezen ABA-Instituut versie 4 april

8 Lijmen Likken Lopen Openen Oppakken Rennen Rijden Rollen Ruiken ABA-Instituut versie 4 april

9 Schommelen Schoppen Slapen Staan Stampen Stapelen Stuiteren Tekenen/schrijven Tikken ABA-Instituut versie 4 april

10 Vangen Verstoppen Verven Vliegen Wassen Zwemmen ABA-Instituut versie 4 april

11 Groep 3 Werkwoord Zlfst. nw. (object) Receptief Tact Dansen Dichtknopen Dragen Dragen/aan hebben Duwen Fronsen Gaan Glimlachen Graven ABA-Instituut versie 4 april

12 Harken Huilen Huppelen Kijken Knipogen Knoeien/morsen Lachen Niesen Nieten ABA-Instituut versie 4 april

13 Omdraaien Overslaan Reiken Snijden Spelen Spetteren Stoppen Strijken Trekken ABA-Instituut versie 4 april

14 (Uit)spreiden Vasthouden Vastmaken Vegen Voeren/eten geven Zingen ABA-Instituut versie 4 april

15 Groep 4 Werkwoord Zlfst. nw. (object) Receptief Tact Achterna zitten Afmaken/beïndigen Bijten Boren Botsen Bouwen Breken Brengen Geven ABA-Instituut versie 4 april

16 Haasten Hangen Helpen Houden van Inpakken Kauwen Kijken Krijgen Laten zien ABA-Instituut versie 4 april

17 Neerzetten Nemen Oprollen Planten Posten Praten Roepen Schillen Schreeuwen ABA-Instituut versie 4 april

18 Schudden Skaten Slaan Sorteren Spelen Tellen Uitrusten Uitvegen Vallen ABA-Instituut versie 4 april

19 Vouwen Vragen Werken Wiebelen Zeggen Zien ABA-Instituut versie 4 april