Integraal verslag dialoogsessies VFI, IF en CBF, gehouden in september 2015, rond nieuwe erkenningsregeling goededoelenorganisaties 25 september 2015

Transcriptie

1 Integraal verslag dialoogsessies VFI, IF en CBF, gehouden in september 2015, rond nieuwe erkenningsregeling goededoelenorganisaties 25 september 2015 In zeven dialoogsessies zijn de in ontwikkeling zijnde normen en de contouren van het nieuwe stelsel, het nieuwe toezicht en de financiering hiervan voorgelegd aan een brede vertegenwoordiging van de filantropische sector. Organisaties waren op basis van hun grootte uitgenodigd. Er hebben vier aparte sessies plaatsgevonden voor organisaties binnen de categorieën A (totale baten < ), B ( ), C ( ) en D (> ). Daarnaast hebben twee reservesessies en één expertsessie plaatsgevonden. In totaal hebben ongeveer 300 mensen aan de sessies deelgenomen. Er wordt nog een sessie voor loterijen en vermogensfondsen georganiseerd, en donateurs worden nog via een onderzoek geraadpleegd. Aan de deelnemers van de sessies zijn de normen die voor hun categorie van toepassing waren, uitgedeeld. Op het formulier konden de deelnemers markeren welke normen ze goed vonden, welke te licht, welke te zwaar en er was ruimte voor opmerkingen. De input die aldus is verkregen, is inmiddels verwerkt in een nieuwe versie van de normen. Bevindingen sessies Aanleiding en voorgeschiedenis De voorgeschiedenis wordt toegelicht. Belangrijk hierbij zijn: convenant tussen SBF en overheid, Commissie de Jong, reikwijdte, overlap, gedragscodes, ANBI, samenhang, zelfregulering, verbindend verklaren etc. Doel is om vanaf 1 januari 2016 te komen tot een begrijpelijk en eenvoudig stelsel met een eenduidige erkenningsregeling. Reactie: mooi dat het nu eindelijk gebeurt. Stelsel Doel is om het publieksvertrouwen te bevorderen, de kwaliteit van goededoelenorganisaties te optimaliseren/te stimuleren en de doelrealisatie te stimuleren. Ook moeten de administratieve lasten afnemen. Normstelling en toezicht worden gescheiden. De manier waarop de grote lijnen van het stelsel worden gepresenteerd, vindt instemming bij de deelnemers: men vindt dat het logisch in elkaar zit, dat het goed is om de rollen toezicht houden en normstelling te scheiden, goed om onafhankelijkheid te benoemen. Dat er geen hiërarchie tussen normstellend orgaan en toezichthouder is, maar een convenant, vindt men ingewikkeld maar na uitleg wel logisch. Af en toe werd gevraagd hoe e.e.a. in het buitenland is georganiseerd, en of dat is meegenomen. De vraag kwam op wat de Algemeen Verbindend Verklaring precies zou inhouden: moeten alle goededoelenorganisaties zich dan laten erkennen, of worden ze verondersteld aan de normen te voldoen, of... Er is nog geen aandacht besteed aan innovatieve, actuele manieren van fondsenwerving via sociale media etc. 1

2 Erkenning: wat, waarom en hoe Voor het publiek is een erkenning van belang om te weten of een instelling voldoet of niet. Het volgende wordt toegelicht: erkenning in hoofdlijnen, geen stapeling van toezicht, onderscheid in kleine, middelgrote en grote organisaties (A, B, C en D- categorie). Er zijn vragen gesteld over afstemming met de Belastingdienst, relatie met Raad voor Accreditatie, hoe overlap met ANBI en ISO te voorkomen. Er is geen bezwaar tegen het loslaten van de directe koppeling met de ANBI- eisen. Wel werd in de sessies benadrukt dat een koppeling op termijn wel wenselijk is. Er wordt (zie hierboven) onderscheid gemaakt tussen vier categorieën. Er waren de nodige vragen over de indeling en hoe die in de praktijk zal worden bepaald, maar hiervoor lijkt voldoende draagvlak aanwezig. Kanttekening is dat in de D- categorie vanaf 2 miljoen totale baten grote onderlinge verschillen bestaan: een organisatie van 2 miljoen is slechts deels vergelijkbaar met een organisatie met 50 miljoen of meer aan inkomsten. Er was een vraag over wat er gebeurt als de inkomsten fluctueren: uitgegaan wordt van een gemiddelde van drie jaar. Er is behoefte aan een duidelijke beschrijving van hoe met de differentiatie om zal worden gegaan. Wat de inhoudelijke indeling in categorieën betreft zijn er naast de indeling in som der baten nog een aantal andere criteria gepresenteerd die mee kunnen wegen. Een opmerking was, dat hierbij ook gekeken kan worden naar hoe het bij de vennootschapsbelasting en bij de accountantscontrole geregeld is. Kleinere organisaties waren blij met het feit dat er nu een regeling komt waar ze ook aan mee kunnen doen, een aantal van hen wilde zich meteen al voor de erkenning aanmelden. Er is instemming met het feit dat dit een eenduidig stelsel voor het publiek is. Afstemming met vermogensfondsen en doel vermindering lasten worden als positief ervaren. Normen Harde normen en bespreekpunten Geconstateerd kan worden dat voor het benoemen van enerzijds harde normen en anderzijds bespreekpunten draagvlak aanwezig is. Er is over het algemeen instemming met de opzet waarbij bepaalde onderwerpen als essentieel worden beschouwd voor de erkenning, terwijl de andere onderwerpen wel aandacht krijgen als bespreekpunten. Er is veel gediscussieerd rond het onderwerp 'harde normen': wat zijn dat precies, bestaan echte harde normen wel, moet daar ook niet een stevige oordeelsvorming bij de toezichthouder plaatsvinden (niet alleen afvinken maar ook oordeel vellen over kwaliteit van bijvoorbeeld beleidsplan, jaarverslag, informatievoorziening et cetera). En ook rond de bespreekpunten: wat is nu precies de functie van deze normen bij de erkenning? Voor wat betreft de indeling van harde norm en bespreekpunt bij de verschillende categorieën lijkt eveneens voldoende draagvlak aanwezig, met dien verstande dat op een aantal punten aanpassingen zijn gedaan naar aanleiding van de reacties uit de sessies. 2

3 Overige feedback: In één sessie, waar vooral juristen aanwezig waren, was de bevinding dat de normen op het gebied van governance niet ver genoeg gingen. Dit werd echter in andere sessies niet geconstateerd; met name uit de ingevulde vragenformulieren in de sessies voor categorie A, B, C en D bleek dat men de normen afdoende en voor C en D als deels te zwaar (en soms te uitgebreid) ervoer. In één sessie vond men de normen over werkprocessen overbodig, omdat die ook al in verband met de ISOnormering worden getoetst. Men vond de normen voor het grote publiek nog niet duidelijk genoeg; een suggestie was om ze in communicatie naar buiten te versimpelen, bijvoorbeeld de acht onderwerpen kort en bondig noemen en op simpele manier uitleggen waar ze betrekking op hebben. Bijvoorbeeld: Let de organisatie goed op geld en wordt dat verantwoord, Heeft de organisatie governance en controle op orde en Heeft de organisatie zicht op het effect dat wordt bereikt? Er was discussie over het publiceren van informatie die eventueel concurrentiegevoelig zou kunnen zijn. Organisaties zullen dan een externe en een interne versie van bepaalde documenten gaan hanteren. Bij de organisaties is behoefte aan handleidingen en toelichtingen bij de normen, bijvoorbeeld rond termen als maatschappelijk geaccepteerd. Een aantal mensen vindt dat hier iets meer vastgelegd moet worden, maar anderen stellen juist dat zij dit zelf moeten kunnen bepalen. Een opgelegde norm helpt de sector niet. Er is geen aandacht in de normen voor opleidingen en kennis en vaardigheden, deskundigheidsbevordering. Over dit onderwerp zou nog een norm kunnen worden toegevoegd. Ontdubbeling en verlichting van administratieve lasten wordt als een zeer belangrijk aandachtspunt gezien, met name bij de grotere organisaties. Men vindt daarover in de normen nog (te) weinig terug. (Er zou op dit punt een concrete passage kunnen worden toegevoegd in de inleidende tekst). Sommigen vinden dat de norm met betrekking tot beveiliging van gegevens hard zou moeten zijn, anderen vinden hem overbodig omdat dit al wettelijk geregeld is. Kostenpercentage Er is bij de grotere organisaties nog discussie over de afschaffing van de 25%norm. Veel kleine instellingen zien hiermee echter de nodige ruimte ontstaan in hun fondsenwervingsactiviteiten. Een aantal aanpassingen naar aanleiding van de feedback uit de sessies is zijn doorgevoerd, o.a.: 3

4 De complete en exact beschreven ANBIeisen zijn in een bijlage geplaatst, er staat nu een ingekorte versie van die ANBIeisen, waaraan naast de erkenningsnormen nog moet worden voldaan voor de ANBIstatus, bij elke categorie. Het onderdeel doelrealisatie is beter afgestemd met informatievoorziening ; zoals het was vond men het te onduidelijk. Informatievoorziening: openbaar maken van verhouding tussen kosten fondsenwerving, kosten organisatie en doelbesteding plus toelichting is op verzoek van de deelnemers aan de sessies een harde norm geworden. Een aantal bepalingen over vrijwilligers en personeelsbeleid werden als te zwaar of overbodig ervaren. Een bepaling met betrekking tot capaciteiten en competenties werd gezien als te moeilijk. Belanghebbenden: als bespreekpunt is toegevoegd dat een organisatie zich onthoudt van misleidende communicatie en als harde norm is toegevoegd dat de organisatie belanghebbenden actief betrekt bij de vorming van het beleid. Een aantal als overbodig ervaren bepalingen op het gebied van informatievoorziening zijn geschrapt, met name bij categorie C en D. Een aantal aanpassingen n.a.v. de feedback op de sessies wordt later doorgevoerd: Als bijlage wordt toegevoegd een vergelijking op hoofdlijnen tussen het huidige CBFKeur en de nieuwe erkenningsregeling. De bepalingen in de normen rond maatschappelijk effect, output en impact zijn aangepast naar aanleiding van feedback uit de sessies, maar er is nog veel discussie over. Daarom wordt op korte termijn met deskundigen op dit gebied nog overlegd; naar aanleiding van hun input worden de normen op dit punt nog aangepast. Toezicht Er wordt ingegaan op de collectieve en individuele kerntaken van het CBF: actief toezicht, passief toezicht, kennis & voorlichting en reflectie. Het toezicht zal meer toegevoegde waarde hebben voor organisaties. Er is een basisnorm en daarboven stimulerend toezicht, gericht op verbetering. Geen afvinklijstjes meer. Bij categorie A en B gaat het met name om zichtbaarheid en verantwoording. Bij C en D gaat het ook om in kaart brengen van risico s en reflectie. Bij A en B zijn er steekproeven. Daarna kan eventueel de diepte worden ingegaan. Vervolgens volgt de beslissing: erkenning of geen erkenning. Er komt een rapport voor het publiek en een rapport voor de instelling. De instelling moet zelf bepaalde kostenverhoudingen kunnen uitleggen. Jaarlijks is er een tussentijdse controle en eens in de drie jaar een uitgebreidere controle. Passief toezicht heeft betrekking op nieterkende doelen. De voorlichtings en informatiefunctie werkt versterkend op erkenning en passief toezicht. Er is draagvlak voor de door het CBF gepresenteerde toezichtfuncties. In de dialoogsessies is apart stilgestaan bij de mogelijkheid van de toezichthouder om, ook al voldoet een organisatie aan alle harde normen, in te grijpen in het geval er naar het oordeel van de toezichthouder sprake is van een ontoelaatbare situatie. Een dergelijke bevoegdheid moet dan wel van waarborgen worden voorzien (hoor en wederhoor, bezwaar en beroep). 4

5 Er is draagvlak voor de keuze voor één toezichthouder en ook voor de collectieve taken. Het idee dat het toezicht organisaties ondersteunt in diverse groeifases (en de risicobeheersing die daarbij hoort) wordt als zeer positief ervaren. Onafhankelijke positie is erg belangrijk. Er wordt gediscussieerd over 'alles meetbaar' versus 'risicogericht'. De vraag wordt gesteld of het niet te duur wordt en of alle risico's wel ondervangen kunnen worden. De grotere organisaties vinden het belangrijk dat, wanneer het toezicht meer inhoudelijk wordt ingericht, er dan ook een senior beleidsmedewerker bij hen op gesprek komt die echt weet waar hij/zij het over heeft. In één van de sessies met experts en betrokkenen bij de sector vond discussie plaats over wat de toezichthouder wel en wat niet openbaar zou moeten maken over de resultaten van de toetsing op de bespreekpunten, en de bevindingen en aanbevelingen die hieruit naar voren komen. Vraag: wat doe je als een partij het gesprek met de toezichthouder niet wil aangaan? Wat komt in de overeenkomst tussen toezichthouder en erkende organisatie te staan? Zorgvuldigheid bij bezwaarprocedures is belangrijk. Bij begin erkenningsregeling moet goed gecommuniceerd worden dat het in eerste instantie een groeiproces is in de stapsgewijze ontwikkeling van het nieuwe toezicht. Intervisie / collegiaal toetsen wordt als mogelijkheid genoemd Jaarlijks trendrapport: het idee dat de toezichthouder jaarlijks een trendrapport opstelt op basis van haar bevindingen en de binnengekomen signalen lijkt een aantal mensen een goed plan. Financiering Voordelen toetsing erkenning: efficiënter, sneller en meer kwaliteit. De voorgestelde grondslag van financiering (inclusief het tarief voor toetsing) wordt toegelicht. De staffel voor A, B, C en D betreft een indicatie en onder voorwaarde dat de overige geldstromen gelijk blijven. Het CBF ontvangt naast de opbrengst uit toetsingen o.a. subsidie van de overheid voor enige informatieve/voorlichtingstaken en financiële bijdragen van gemeenten in het kader van het collecteplan. Voor de onafhankelijkheid van de toezichthouder zou het goed zijn wanneer de inkomsten voor 1/3 uit toetsing zouden komen, voor 1/3 uit overheidsgelden en voor 1/3 uit vermogensfondsen. Kleine organisaties in categorie A vinden de kosten goed te doen, geen belemmering om mee te doen Bij de grotere organisaties is soms onduidelijkheid over hoeveel ze precies moeten gaan betalen. Belangrijk dat hier op korte termijn duidelijkheid over komt. Opzet financiering wordt als logisch gezien. Overgangsregeling De overeenkomst tussen CBF en Keurmerkhouder blijft na 1 januari 2016 van kracht. Er vindt een geleidelijke overgang plaats naar de erkenningsregeling. Sommigen vinden het goed dat het geleidelijk gaat, anderen wachten nog even af met zich te laten certificeren nu, tot de erkenningsregeling er is. Er waren veel vragen over de precieze invulling van het overgangsbeleid. 5

6 Hoe gaat in de overgangsfase het nieuwe logo zich verhouden tot het huidige CBFlogo? Planning In de meeste sessies is instemming met het tijdpad, maar er wordt ook getwijfeld of het haalbaar is en niet te snel gaat. Er werd nadruk gelegd op de noodzaak om het stelsel eerst goed werkend te krijgen en ervoor te zorgen dat al een substantieel aantal organisaties erkend is, en dan pas een brede publiekscampagne te voeren. Anders loop je het risico dat organisaties er al in een te vroeg stadium op worden afgerekend dat ze (nog) niet erkend zijn. 6