Aanbevolen meetinstrumenten vanuit de KNGF richtlijn Oncologie.

Transcriptie

1 Aanbevolen meetinstrumenten vanuit de KNGF richtlijn Oncologie. Vragenlijsten 1. MVI Lastmeter EORTC QLQ-C PSK 5. VAS vermoeidheid 6. CES-D 7. SAS 8. PACE Fysieke testen. 1. 6mwt Steep ramp test rm test Inspanningstest met ademgasanalyse 5. BORG RPE-schaal 6. Lichaamssamenstelling (BMI, lengte, gewicht, buikomvang, vetpercentage)

2 MVI Doel van de test: 60%-96% van de patiënten met kanker ervaart tijdens of na de kankerbehandeling vermoeidheidsklachten. De MVI inventariseert op welke domeinen deze klachten ervaren worden brengt dit overzichtelijk in kaart in 5 verschillende domeinen: algemene vermoeidheid, lichamelijke vermoeidheid, reductie in activiteit, reductie in motivatie en cognitieve vermoeidheid. Volgens de werkgroep wordt het instrument vaak gebruik. Vaak als vervolg op de VAS vermoeidheid om de vermoeidheid verder uit te kunnen splitsen in soort/type vermoeidheid. (algemene vermoeidheid, lichamelijke vermoeidheid, reductie in activiteit, reductie in motivatie en cognitieve vermoeidheid) Evaluatief/inventariserend. Om een indruk te krijgen van waar de vermoeidheid hoofdzakelijk zit (welk domein). Het meetinstrument bestaat uit 20 stellingen waarbij kan worden aangegeven op een 5-punts schaal in welke mate je het eens bent met een stelling. Interpretatie van de vragenlijst m.b.v. de scoringstool (excelbestand) op oncoline: Uitkomstklassen: Hoe hoger de score des te groter het niveau van vermoeidheid en hoe meer de vermoeidheid een beperkende factor is. Klinisch relevant verschil: > 2punten verminderd op de MVI laat een gunstig effect zien. FSS of de VVV. In de discussie kwam naar voren dat deze niet beter zijn dan de MVI maar een goed alternatief. Bij de intake, tussenevaluatie en aan het eind van de behandeling om naast de andere resultaten te kunnen leggen en de voortgang goed te kunnen evalueren. De uitslag van de MVI wordt gebruikt in rapportages naar huisartsen (wel zo kort mogelijk/relevante uitslagen benoemen). In rapportages van 2 e naar 1 e lijn wordt de MVI niet benoemd. Indien deze is afgenomen, ja. Scheelt extra tijd bij de intake en geeft een goed beeld van de vermoeidheidsklachten die bij veel oncologie patiënten aanwezig zijn. Na aanleiding van het meetinstrument niet. Wel op basis van vermoeidheidsklachten die een patiënt bij huisarts/specialist/psycholoog aangeeft. (vaak wordt dit instrument niet afgenomen en wordt dus niet na aanleiding van het meetinstrument door verwezen)

3 Verwijs je zelf patiënten naar een andere hulpverlener. Ja. Indien iemand hoog scoort bij op het mentale domein wordt door verwezen naar maatschappelijk werk, HDI, psycholoog etc. Overige punten: - MVI kan onderscheid maken tussen lichamelijke en mentale vermoeidheid waar een b.v. VAS dit niet kan.

4 Lastmeter Doel van de test: de vragenlijst is een probleeminventarisatie op verschillende domeinen: praktisch, gezin/sociaal, emotioneel, religieus/spiritueel en lichamelijk. Het instrument wordt in de praktijk wisselend gebruikt. In het ziekenhuis wordt hij op veel afdelingen afgenomen door de oncologisch verpleegkundige (dit is echter verschillend per tumor soort) die op deze manier inventariseert waar de probleem gebieden liggen bij de patiënt en deze door verwijst naar de juiste paramedici. In de 1 e lijn wordt het meetinstrument afgenomen om de klachten die een patiënt ervaart overzichtelijk in kaart te brengen als ondersteuning op de anamnese. (wordt alleen afgenomen indien de vragenlijst niet al eerder in het ziekenhuis is ingevuld) Inventariserend en evaluatief. Door middel van de vragenlijst is de patiënt goed in kaart te brengen en kan gekeken worden in welke domeinen een patiënt klachten ervaart. Het instrument kan hiervoor ook evaluatief ingezet worden om te kijken of klachten in de tijd veranderen. De vragenlijst bestaat uit 2 delen: de disstress thermometer; patiënt geeft van 0-10 aan in welke mate hij disstress ervaren heeft afgelopen week. (dit meet de emotionele last) Problemlist: is een vragenlijst waarbij de patiënt door middel van ja/nee kan aangeven op welke gebieden hij problemen ervaart. Het afkappunt bij deze vragenlijst ligt op een score van 5. >5 punten is een indicatie voor oncologische revalidatie. Een score <5 wijst op een lage disstress. Nee In het ziekenhuis wordt de vragenlijst door de oncologisch verpleegkundige vaak aan het begin van de diagnose en aan het begin en eind van de medische behandeling (chemotherapie, radiotherapie etc) afgenomen. In de 1 e lijn is dit vaak bij aanmelding, tussenevaluatie en/of eindevaluatie. Indien relevant kunnen de last thermometer en punten van de problemlist waarop gescoord wordt vermeld worden. Ja, indien het instrument door b.v. de verpleegkundige is afgenomen hoeft dit in de 1 e lijn niet meer worden gedaan. Daarnaast is de uitkomst een goede basis voor de start van een anamnese. Ja indien de vragenlijst door de verpleegkundige is afgenomen en de patiënt scoort hoog op fysieke klachten kan dit een indicatie zijn voor oncologische revalidatie. Verwijs je zelf patiënten naar een andere hulpverlener. Ja, indien iemand hoog scoort op domeinen die buiten de fysiotherapie liggen kan een patiënt hiervoor door gestuurd worden naar een ander specialisme. (diëtist, psycholoog etc)

5 EORTC QLQ-C30 Doel van de test: het meetinstrument inventariseert de kwaliteit van leven op verschillende aspecten: fysiek functioneren, rol functioneren, emotioneel functioneren, cognitief functioneren, sociaal functioneren. Ook wordt er naar symptomen gevraagd (pijn, misselijkheid etc) en 2 overall kwaliteit van leven vragen. De generieke C30 is uit te breiden tot een tumor specifiek meetinstrument. De vragenlijst wordt momenteel weinig gebruikt. Dit komt voornamelijk doordat deze niet makkelijk voor handen is en niet standaard in het EPD aanwezig is. De vraag hierbij is of het kennisnetwerk hier iets in kan faciliteren richting de leverancier (contact opnemen o.i.d. zodat dit in het vervolg wel in het volgsysteem te selecteren is) Evaluatief, Inventariserend en prognostisch. Hoe hoger de score hoe beter de kwaliteit van leven. Er wordt gebruik gemaakt van een procentuele schaal van De EORTC-groep heeft onderzoek gedaan naar normgegevens voor populaties kankerpatiënten. De normgegevens zijn beschikbaar voor verschillende tumorsoorten in verschillende stadia en voor de algemene populatie. Toestemming voor het downloaden van de normgegevens is te verkrijgen via de website: Klinisch relevant verschil: >10pnt verbeterd op de gehele uitkomst. Nee. Het voordeel is dat de EORTC-C30 je tumor specifiek kunt maken. Bij de intake, tussenevaluatie en eind evaluatie. Om zo te inventariseren of de kwaliteit van leven gedurende het behandeltraject veranderd. De vragenlijst is specifiek voor de fysiotherapeut. Intercollegiaal wordt de vragenlijst in een rapportage wel benoemd. Rapportage richting specialist/huisarts of andere paramedici wordt de vragenlijst niet benoemd. Wel wordt er benoemd of er wel/niet verbetering is opgetreden in kwaliteit van leven. Indien een collega fysiotherapeut de vragenlijst heeft afgenomen is het fijn om de uitslag te weten. Nee. Vragenlijst wordt niet door andere disciplines gebruikt dus komen aan de hand van dit meetinstrument geen verwijzingen.

6 Verwijs je zelf patiënten naar een andere hulpverlener. Indien er uit de vragenlijst psychische problemen naar voren komen kan doorverwezen worden naar psycholoog, diëtist of ergotherapeut. Overige punten: - De vragenlijst bestaat uit een basis deel en kan uitgebreid worden met een tumor specifiek deel. (voor verschillende tumor soorten vragenlijsten beschikbaar) Voor het tumor specifieke deel zijn de normwaarden moeilijk toegankelijk. Deze moeten worden opgevraagd. - Het basis deel is goed op zich zelf bruikbaar. En geeft een goed overzicht van de patiënt op de verschillende domeinen weer. -> patiënten kunnen zich hierin herkennen.

7 6mwt Doel van de test: de 6mwt wordt gebruikt om het gangpatroon, loopsnelheid en uithoudingsvermogen van patiënten te beoordelen. Gemeten wordt de maximale afstand die de patiënt binnen 6 minuten kan afleggen. Hierbij mag de patiënt gebruik maken van een loophulpmiddel en/of orthese. Regelmatig. Bij patiënten waarbij je het lopen wilt verbeteren en voldoende belastbaar zijn om 6min achtereen te kunnen lopen. Diagnostische: inspanningscapaciteit achterhalen, gangpatroon kan tijdens de test bekeken worden en de loopsnelheid kan worden beoordeeld. En veelal evaluatief om over de tijd te meten of de loopafstand vergroot is. Gedurende 6 min moet iemand een zo groot mogelijke afstand afleggen op een zelf gekozen loopsnelheid. Hierbij wordt de hartslag, borg, saturatie en loopafstand genoteerd. Er zijn normwaarden beschikbaar voor gezonde volwassenen tussen de 40 en 90 jaar. Aan de hand hiervan kan de uitslag van de 6mwt geïnterpreteerd worden door het resultaat van de patiënt uit te drukken als percentage van het voorspelde (aan de hand van leeftijd, geslacht, lengte en gewicht) een score <82% van wat werd voorspeld wordt gezien als afwijkend. Eventueel een 2 minuten wandel test bij laag belastbare patiënten. Indien iemand goed belastbaar is en de 6 minuten wandeltest onvoldoende inzicht geeft in iemand inspanningscapaciteit kan gekozen worden voor een shuttle run. Na de intake. Het liefst 2x aangezien het leereffect bij deze test groot is. Bij de eerste test is het voor een patiënt lastig inschatten hoe de energie te verdelen en dergelijke. Een 2 e test geeft hierdoor een betrouwbaarder beeld. Bij de tussenevaluatie en aan het eind van het behandeltraject. Ja, het meetinstrument wordt benoemd richting verwijzer om zo de inspanningscapaciteit in kaart te brengen. Ja, zo kan worden vergeleken hoe de loopafstand vanaf het begin is geweest (b.v. na ontslag ziekenhuis) de meting echter wel altijd zelf bij de intake nog afgenomen. (andere omgeving, mogelijk andere test afstand/keerpunten en dergelijke wat de uitslag kan beïnvloeden) Nee. Vaak is een collega fysiotherapeut (b.v. van de 2 e lijn) die dit meetinstrument afneemt. Overige disciplines niet. Verwijs je zelf patiënten naar een andere hulpverlener. Nee, waardes worden voor eigen therapie gebruikte.

8 Overige punten: - Voor de 6mwt geldt een groot leereffect. Het is verstandig deze test meerdere malen (hoofdzakelijk bij de start van de behandeling) af te nemen om zo een goed beeld te krijgen van het uithoudingsvermogen. - Er is een app ontwikkeld die goed bruikbaar is bij het afnemen van de test. (zowel beschikbaar voor Android als iphone). De app is ontwikkeld door: Eduard Blanken, titel: 6mwt. Is gemakkelijk in gebruik en geeft een mooi overzicht van de testresultaten. Hierdoor goed toepasbaar in de praktijk. - Naast het bepalen van het inspanningsvermogen kan de test gebruikt worden om het looppatroon van de patiënt te analyseren (veranderd dit bijv. naarmate de patiënt vermoeid raakt) -> kunnen extra trainingsdoelen geven. - De normgegevens die bij de 6mwt beschikbaar zijn, zijn van gezonde proefpersonen. Er zijn geen normgegevens van proefpersonen met een oncologische achtergrond.

9 Steep ramp test Doel van de test: korte inspanningstest om de aerobe capaciteit te meten. In de praktijk wordt het meetinstrument veelvuldig gebruikt. Gezien de korte duur van het meetinstrument, weinig ruimte/middelen die hiervoor nodig zijn, is het meetinstrument in de praktijk goed uit te voeren. Inventariserend en evaluatief. Voor kinderen zijn normwaardes beschikbaar zodat het meetinstrument ook diagnostisch te gebruiken is. In de praktijk wordt het meetinstrument hoofdzakelijk gebruikt om aan de hand van de behaalde wattage een trainingsschema op te stellen. Na een warming up van 3min wordt de belasting iedere 10 sec met 25watt verhoogd. (start op 25 watt) Bedoeling is dat de patiënt tussen de RPM fietst. Zodra de patiënt lager dan 60RPM fietst wordt de test afgebroken. Hierbij wordt max HF, Borg en max behaalde wattage genoteerd. Aan de hand van de maximaal behaalde wattage kan een VO2 max geschat worden en kan de MSEC (maximum short exercise capacity) bepaald worden. Deze waardes kunnen gebruikt worden voor het opstellen van een trainingsschema. Er zijn momenteel geen normwaardes beschikbaar voor volwassenen. Voor kinderen zijn deze normwaardes wel beschikbaar. Om te evalueren of iemand vooruit is gegaan kan gekeken worden naar het maximaal behaalde wattage, behaalde hartfrequentie (en hoe snel deze na de test hersteld) en een Borg score. Beter meetinstrument is een maximale inspanningstest. Deze wordt echter niet door een fysiotherapeut afgenomen maar vaak door een sportarts of revalidatiearts. Start behandeltraject, tussendoor en aan het eind van het behandeltraject. Tussendoor: wordt vaak aan gehouden wanneer een nieuw trainingsschema wordt opgesteld (meestal tussen de 3-6wkn) om aan de hand van de nieuwe uitslagen een gepast schema te maken. Ja om de voortgang objectief in kaart te brengen. Ja, indien het meetinstrument door een collega eerder is afgenomen kan zo de voortgang over de tijd geëvalueerd worden. (b.v. vanuit de 2 e lijn naar 1 e lijn) Nee. Nee het meetinstrument wordt alleen door collega fysiotherapeuten afgenomen, niet door overige paramedici of specialist. Verwijs je zelf patiënten naar een andere hulpverlener. Nee, meetinstrument wordt voor eigen therapie gebruikt.

10 Overige punten: - Met de test meet je veelal de perifere spierkrach en minder de conditie. - Vo2max is aan de hand van de uitslag van de steep ramp te schatten. Echter zit hier een groot foutmarge op waardoor hier minder goed mee te werken is. De foutmarge wordt groter naarmate de patiënt beter getraind is. - De steep ramp test is cardiaal minder belastend.

11 1rm test. Doel van de test: spierkracht in kaart brengen. Met de 1 RM (repeated maximum) kan een patiënt net 1 keer een beweging met een x gewicht uitvoeren. Met behulp van de 1RM waarde kan de trainingsintensiteit bepaald worden. Vaak wordt een afgeleide van de 1RM gebruikt (meerdere herhalingen worden gemaakt met een x gewicht) waarna met behulp van b.v. Holten-diagram de 1RM wordt bepaald. 1RM (of een afgeleide hiervan) wordt vaak in de praktijk toe gepast om de kracht goed in kaart te brengen. Evaluatief en om trainingswaardes vast te stellen. De patiënt wordt gevraagd een maximum aantal herhalingen te maken bij een bepaalde beweging met een bepaalde weerstand. Aan de hand van de ingestelde weerstand en het aantal behaalde herhalingen kan de 1RM worden bepaald. Hoe dichter het aantal herhalingen bij de 1 ligt hoe nauwkeuriger de 1RM wordt bepaald. (hoe meer herhalingen iemand kan maken hoe onnauwkeuriger het 1RM kan worden berekend) Eventueel kan een Microfet gebruikt worden (tester moet hierin goed getraind zijn) Hand held dynameter: tot een waarde van 350 geeft dit een goed indicatie over de perifere spierkracht. Een waarde boven 350 is minder betrouwbaar. Start behandeltraject, tussendoor (tussenevaluatie, opnieuw opstellen trainingsschema) en aan het eind van het behandeltraject. De uitkomst wordt in een rapportage benoemd. Er is verschil onderling: sommige gebruiken de specifieke waardes, andere een omschrijving. Nee. Geeft geen meerwaarde voor het eigen behandelplan. Hiervoor moet de test zelf afgenomen worden. Waardes op een ander (merk) apparaat kan een andere uitslag geven. (verandering van apparaat, instellingen, uitvoering heeft invloed op de test) Nee. Verwijs je zelf patiënten naar een andere hulpverlener. Nee. Waardes worden voor eigen behandeling gebruikt.