Resolutions of the Council of Policy of Cape of Good Hope Cape Town Archives Repository, South Africa

Transcriptie

1 Resolutions of the Council of Policy of Cape of Good Hope Cape Town Archives Repository, South Africa Reference code: C. 69, pp Dingsdag den 4 Januarij 1724, voormiddags. Alle present. Den schipper van het aanweesend schip 't Noorderquartier, Jan Block, ter ordre van den Edelen Heer Gouverneur ter vergaderinge verscheenen zijnde, wierd door Zijn Edele afgevraagt of hij voor zijnen onderhebbenden bodem geduurende desselfs aanweesen alhier niet hadde genoten genoegsame en deugdelijke ververssinge, zoo van vleesch, groente als brood, of hem nog iets tot de aanstaande reijse quam te mancqueeren, en wanneer hij vermeijnde in staat te zullen weesen om deselve te kunnen aanneemen; op het welke gedagte schipper antwoorde dat hij van alles ter deeser plaatse behoorlijk was voorsien geworden, dat hem niets meer deficieerde, en dat hij tegens aanstaande Saturdagh, zijnde den 8 deeser, staat maakte te kunnen vertrecken; weshalven dan verstaan is dien bodem ten gemelte dage te doen monsteren en zijne depesches af te geeven. [1] Waar na geresumeert zijnde het versoekschrift door de meesteres van 's Comps. slave logie, Persenna van de Caab, in onderstaande bewoording overgelevert: [2] Aan den Wel Edelen Gestr. Heere Maurits Pasques de Chavonnes benevens den E. Agtb. Raad van Politie. Wel Edele Gestr. Heer en E. Agtb. Heeren, Vertoond met schuldige eerbiet Uwe Wel Edele Gestr. en E. Agtb. seer neederige dienaresse, Persenna van de Caab, dat zij supplte. nu al omtrent den tijt van vier jaaren den dienst als meesteres in 's Comps. slave logie waargenomen heeft, ende ook buijten dien genoegsaam in staat vermeijnd te zijn omme met God en met eere haar kost te winnen ende door de weerelt te geraaken, dierhalven neemt de supplte. de vrijheijd Uwe Wel Edele Gestr. en E. Agtb. op het onderdanigst te versoeken dat de goedheijd gelieven te hebben haar uijt slaverneij te ontslaan ende gunstelijk in vrijdom te stellen, bereijd zijnde een gesonde en kloeke slave jonge, genaamt Coridon van Mallebaar, in haar plaats aan de E. Comp. in eijgendom over te geven, ofte wel zoodanige andere voldoening als Uwe Wel Edele Gestr. en E. Agtb. zullen komen goed te vinden. (Onderstond) 't Welk doende &ra. Soo is ter consideratie deselve dien dienst al een geruijmen tijt behoorlijk heeft waargenomen, de Nederduijtse taal seer wel spreekt, mitsgrs. in de Christelijke godsdienst ordentelijk is onderweesen, en dat de door haar gepresenteerde jonge is bevonden te weesen kloek en wel gesteld, aan deselve haar vrijdom verleend omme zig benevens andere ingesetenen alhier te mogen erneeren, waar en tegens de gemelte jonge, gent. Coridon van Mallabaar, weeder onder 's Comps. lijfeijgenen zal werden ingeschreeven. Den burger chrijgsraad aan deesen Rade ter kennisse gebragt hebbende dat zij ingevolge haare notulen van 1

2 den 3en deeser, op heeden overgelegt, [3] op approbatie deeser Vergadering den burger sergeant, Fredrik van der Lint, [4] ter oorsaake dat hij de jaaren daar toe staande reets berijkt hadde, van desselfs burger dienst hadde ontslagen, en weeder in sijn plaats tot sergeant aangestelt den corporaal, Hendrik de Vries, [5] en tot corporaal den burger Arnold Hendrik Scholtsz; [6] Zoo is het selve op haarlieder versoek zoodanig goed gekeurt. [7] Vervolglijk wierd door den Edelen Heer Gouverneur aan de leeden des Raads te kennen gegeven dat Zijn Edele ingevolge de resolutie van voorleeden Dingsdagh ten opsigte van 't wrak van 't schip de Lakeman genomen, tot dies visitatie hadde gecommitteerd den schipper en equipagiemeester, Cornelis Valk, [8] benevens de meede schippers Siebert Pool en Ipe Engelsman, dewelke aan Zijn Edele het onderstaande rapport hadden ter hand gestelt: [9] Wel Edele Gestrenge Heer Mourits Pasque de Chavonnes, Raad Ordinaris van Nederlands India, mitsgrs. Gouverneur aan Cabo de Goede Hoop &ra. &ra. D' ondergetekende bij schriftelijke ordres gecommitteert zijnde geworden omme ons te vervoegen aan het wrak van 't gestrande schip de Lakeman, [10] ten eijnde aldaar op 't naauwkeurigste te ondersoeken of het scherp en de smeecoolen d' welke daarin nog berustende zijn, niet uijt het selve zoude kunnen gelost werden, mitsgrs. op wat weijse zulx best en 't spoedigst zal kunnen geschieden; verklaare ons aan gedagte wrak te hebben vervoegt, en aldaar naar naauwkeurige genomene inspectie bevonden bereets 't selve zoo verre tot op zijn onderste dek toe rondom afgesloopt te zijn, en op de buijddellingh voor 5, en agter 7 voeten water te staan, waaromme het als nog een onmogelijke zaak is om de gedagte goederen daar uijt te lossen, vermits de groote stank en 't continueel vloeden en ebben van 't zeewater in 't selve zulx belet, dierhalven neemen wij de vrijheijd onder Uw Wel Edele Gestr. wel duijden hier bij te voegen dat wij van gedagten zijn voornt. wrak zoo laag te sloopen als mogelijk is, tot brandhout voor dit Gouvernement, ten aansien het selve alhier seer schaars is, dog dat zulx niet en kan geschieden dan met slegt water, om de arbeijders aldaar in geen gevaar te brengen, als ook dat wanneer de N.Wt. wind door waaijd, de zee het wrak genoegsaam zal overspoelen, en alsoo de stank doen verdwijnen, dan gesloopt zijnde, presumeeren dat men nog geen meester van de voormte. inlading in dat wrak zal konnen zijn, dog dat alle vleijt en neerstigheijd zullen aangewend moeten worden om zulx te verrigten. Waarmeede gedenkende aan de intentie van Uw Wel Edele Gestr. ordres te hebben voldaan, dient deese voor eerbiedig rapport. (Onderstont) Cabo de Goede Hoop, den 31 December (Was getekent) C. Valk, Swt. Pool, I. Engelsman. Gevende als nu daarnevens in consideratie hoedanig omtrent dat wrak ten meesten dienste der E. Comp. behoorde gehandelt te worden, over het welke met aandagt gedelibereert zijnde, heeft men geen nader of beeter middelen kunnen uijtdenken als bij gemelte rapport staan vervat, zullende dierhalven ingevolge den inhoude van dien daarmeede moeten werden te werk gegaan. Ook wierd door den Edelen Heer Gouverneur in overleg gegeven of het niet ten meesten dienste der E. Comp. zoude strecken dat de brieven en papieren dewelke met het schip 's Graveland voor de Hooge Indische Regeering uijt 't vaderland waaren overgekomen, daar uijt wierden geligt en aan 't schip 't Noorderquartier tot een spoediger bestellinge overgegeven, ten aansien eerstgen. bodem alhier voor het meerengedeelte moeitende ontlossen, daar door wel wat langer als ordinair te deeser plaatse zoude moeten vertoeven, over het welke geraadple[e]gt zijnde, is gemelte ligting in zulker voegen goedgevonden en noodsakelijk geoordeelt. Door den Heer independent fiscaal, Cornelis van Beaumont, [11] te kennen gegeven zijnde dat den burger Jacobus van der Heijde [12] aan desselfs dogter, Hester van der Heijde, [13] zoude geschreeven hebben dat 2

3 den geweesene schipper van 't schip Schonenberg, Albert van Soest, [14] dewelke zig eenigen tijt op de plaats van gemelte Van der Heijde, gent. Vergeleegen, heeft opgehouden, aldaar niet meer te vinden was, en dat dewijle denselven zig alhier ook nergens meer bevond, dierhalven seer van aufugie konde gesuspecteert worden, waaromtrent met aandagt reflexie gemaakt weesende, best gedagt is den landdrost, Martinus Bergh, [15] bij missive te ordonneeren omme zig bij gemelte Van der Heijde op Vergelegen te vervoegen, omme van denselven naukeurig te verneemen wanneer en op wat manier voorn. Van Soest aldaar van Cabo is aangekomen, mitsgrs. den precisen tijt van zijn vertrek of wegraking van daar, of het selve is geschied te voet, te paard of met een wagen, alleen ofte in geselschap, met of zonder behulp, welken weg uijt 't sij landwaarts in of naar de Caab, en welke menschen, 't zij knegts, slaven of andere, daar omtrent zijn geweest, ende dan vervolgens of hij seedert dien tijt daar omstreeks nergens meer is gesien of vernomen, gelijk meede of het jongetje van den voorsz Van Soest (dat althans meede absent is) bij zijn laaste vertrek van de Caab alhier nog in desselfs huijs is geweest ofte niet, ende zoo neen, wanneer ende hoedanig het is weg geraakt, en of het selve seedert op Vergeleegen of ergens anders buijten is geweest of gesien, op dat men zoo doende beter onderrigting in deesen bekomen hebbende, daarvan met meerder fondament zoo aan onse Heeren Majores als de Hooge Indische Regeering de vereijschte kennis zal kunnen gegeven werden. [16] Laastelijk wierd naar resumptie der missive door Haar Wel Edele Hoog Agtb. de Heeren 17en aan deese Regeering, sub dato 21 Julij 1723, [17] geschreeven, het volgende placcaat gearresteert: [18] Maurits Pasques de Chavonnes benevens den Raad doen te weeten: Hoe zij lieden met leetweesen in ervaringe zijn gekomen dat sommige deeser ingesetenen zig niet komen te ontsien tegens de vastgestelde ordres en g'emaneerde placcaaten d' eliphants tanden van de Hottentots in te ruijlen of wel de eliphanten geschoten zijnde, sig dusdanig van die tanden meester te maken, en in plaatse van die aan de E. Comp. alhier ten behoorlijke prijse aan te bieden, deselve in teegendeel uijt meerdere baatsugtigheid aan de hier passeerende scheepelingen, zoo van de E. Comp. als ook andere vreemde natien, tot een vrij hoger preijs op een clandestine wijse komen te debiteeren en verkoopen, en dus zeer onbetamelijk on[t]trecken die winsten die onse Heeren en Meesteren alleenig zijn competeerende, nietteegenstaande deselve gehouden zijn zoo swaare lasten tot onderhoud deeser plaatse te moeten dragen; weshalven volgens onse pligt met ernst de gedagten hebbende laten gaan hoedanig dat quaad zonde kunnen en behooren te werden geweert en tegengestaan, wij dierhalven ten dien eijnde goedgevonden hebben bij deesen alle en een ijgelijk, 't zij 's Comps. dienaren, burgeren of andere, zonder onderscheijd van rang op persoonen, scherpelijk te interdiceeren en verbieden, gelijk wij interdiceeren en verbieden bij deesen, voortaan geene eliphants tanden aan eenige passeerende scheepelingen, 't zij die der E. Comp. of andere hier aankomende vreemde natien, te verkopen, verruijlen, vereeren ofte hoedanig anders genaamt mogte werden, direct ofte indirect, maar ter contrarie eenige eliphants tanden op de gepermitteerde vrindelijke wijse bij de Hottentotten ingeruijlt ofte wel uijt dood geschotene eliphanten uijtgebrooken, aan niemand anders als aan d' E. Comp. alhier ter redelijke prijse op te brengen en te leeveren, op paene dat die daartegens komen aan te gaan, voor de eerste reijse zullen hebben verbeurd de verkogte, vereerde ofte verruijlde eliphants tanden, en bovens dien den verkooper en cooper bijde gehouden blijven ider te betalen viermaal de waarde van de verkogte, vereerde of verruijlde eliphants tanden, zullende alle die geene, 't zij 's Comps. dienaren of vrijluijden, die voor de tweede rheijse daarop agterhaalt zullen werden, bovens de gemte. gestatueerde paenaliteijt nog moeten betaalen een zomma van duijsent gulden Indische value, en bovens dien zonder eenige conniventie naar Europa opgesonden werden, zullende de voorsz boetens verdeelt werden een derde voor den aanbrenger, een derde voor de E. Comp. en een derde voor den officier die de calange sal komen te doen, boven het welke de naam des aanbrengers, des begeerende, zal werden versweegen, en nietteegenstaande pligtig aan 't fait ware geweest van 't selve ook vrij gekent werden; werdende dierhalven den independent fiscaal deeses Gouvernements bij deesen wel serieuselijk aanbevoolen alle contraventeurs in cas subject als fraudeerders van 's Comps. intrest en ongehoorsame en schadelijke inwoonders zonder oogluijking of dissimulatie conform deese gestatueerde ordre te actioneeren ende ten uijt eijnde te vervolgen. 3

4 Ende opdat niemand hieraf eenige ignorantie zoude konnen pretendeeren, zoo ordonneeren en begeeren wij dat deese ter gewoonelijker plaatse zal werden gepubliceert en allomme geaffigeert, alsoo wij ten dienste der E. Comp. sulx bevonden hebben te behooren. (Onderstont) Aldus gedaan en gearresteert in 't Casteel de Goede Hoop, den 4 Januarij 1724, mitsgaders gepubliceert den 6 daaraanvolgende. (Was geparagrapheert) [19] M. P. de Chavonnes. (Ter zijde stond) 's Comps. cachet in ronde lacque gedrukt, (en daar onder) Ter ordonnantie van den Edelen Heer Gouverneur en den Raad, (was getekent) A. v. Kervel, Rt. en Secret. In hoope dat den particulieren handel van eliphants tanden daar door te beeter zal mogen werden geweert, en dat het selve mag strecken tot een meerder bekoming van dien voor d' E. Comp., ten welken eijnde sulx meede tot narigt der scheepelingen bij een apart articul in 't scheeps placcaat zal werden geinsereert, zullende insgelijx ordre werden gestelt dat ër ten negotie comptoire een specifice lijst werd geformeert van den aracq die alhier in de jaaren 1721 en 1722 voor de E. Comp. is ingekogt. Aldus geresolveerd ende gearresteerd in 't Casteel de Goede Hoop, ten dage en jaare voorsz. [20] M. DE CHAVONNES. [21] K. J. SLOTSBOO. JAN DE LA FONTAINE. A. V. KERVEL. JN. ALDERSZ. In kennisse van mij, R. TULBAGH. E.g. clercq. Notes: [1] 'n Gedeelte waarin 'n nuwe bootsman op Geertruijd aangestel is, is hier weggelaat. Sien C. 18 Resolutiën, , pp , asook C.231, Requesten, 1724, no. 3. [2] Sien C.231, Requesten, 1724, no. 4. [3] Sien B.K.R.1, Notulen, , p. 62. [4] Hy was afkomstig van Delft, en het in 1714 as soldaat met Ter Horst na die Kaap gekom. [5] Hendrik Abraham de Vries van Amsterdam het in 1708 met sy vrou, Maria Zaaiman, en hulle vier kinders uit Mauritius na die Kaap gekom. In 1719 het hy hertrou met Johanna van Es. (Sien M.O.O.C. 7/6, Testamenten, , no. 127.) [6] Arnold Heinrich Scholtz (Schultze) van Bielefeld was die seun van Hermanus en Rabina Elisabeth Schuitze. Hy het in 1719 as soldaat na die Kaap gekom, en het in 1722 'n vryburger geword. In 1721 is hy getroud met Jacomina Visser, die weduwee van Johann Heinrich Munnik. Hulle het twee seuns gehad. (Vgl. C.J.2601, Testamenten, Codicillen &a., , pp ; C.229, Requesten, 1722, no. 4.) [7] 'n Memorie waarin besonderhede verstrek word omtrent tekortkomende en beskadigde goedere uit die pakhuis en die skepe Windhond, Margaretha, Raadhuijs van Vlissingen, Opperdoes, Goudriaan, Wolphaarsdijk, Adelaar en Berbices, is hier weggelaat. Die Raad het besluit om sommige van die goedere as verliese af te skryf en die res te verkoop. Sien C.18, Resolutiën, , pp , asook C.291, Memoriën, , pp [8] Hy was die seun van Abraham Pietersz Valk en Anna Jans Oosterdorp, en is in 1684 in Seevenhuijsen naby Rotterdam gebore. Hy het in 1705 as matroos na Indië gegaan, en het in 1709 as onderstuurman na die Kaap gekom. In 1716 is hy aangestel as ekwipasiemeester, met die rang van opperstuurman. Die volgende jaar het hy ook lid van die Raad van Justisie geword. Hy is in 1713 getroud met Gesina Maijboom, die dogter van Claas Maijboom en Geertruijd Specking. Hulle het drie kinders gehad. (Sien M.O.O.C. 7/3, Testamenten, , no. 102; C.223, Requesten en Nominatiën, , pp ) 4

5 [9] Sien C.341, Attestatiën, , pp [10] Lakeman was een van die tien skepe wat gedurende die nag van 16 op 17 Junie 1722 tydens 'n geweldige storm in Tafelbaai gestrand het. Vgl. C.605, Origineel Dagregister, , pp , en die Resolusies van die Politieke Raad, deel VI, pp [11] Cornelis van Beaumont was afkomstig van Breda, en het in 1713 uit Colombo na die Kaap gekom om Joan Blesius, wat in 1711 oorlede is, as fiskaal op te volg. In dieselfde jaar is hy ook met Blesius se dogter, Deliana, getroud. Sien C.J.2650, Testamenten, , pp [12] Jacobus van der Heijden was die seun van Andries van der Heijden en Hester Kuijper. Hy is in 1661 in Haarlem gebore. Na die dood van sy eerste vrou, Elsje Gildenhuijs, is hy in 1703 weer getroud met Abigael Vroom, die weduwee van Heinrich Sneewind. Sy was die dogter van Jacob Vroom en Margaretha Welmans, en is in 1656 in Amsterdam gebore. Vier kinders is uit die eerste huwelik gebore. Van der Heijden het 'n leidende aandeel gehad aan die stryd teen W. A. van der Stel, en was 'n vermoënde man wat verskeie plase besit het. Hy is in 1727 oorlede. (Sien C.J.2650, Testamenten, , pp ; M.O.O.C. 7/4, Testamenten, , no. 20.) [13] Sy is in 1713 met Isaak Scheepers getroud, en het in 1725 met Andries Schutte hertrou. [14] Schonenberg het op 20 November 1722 naby Kaap Agulhas op die rotse geloop en met sy hele lading vergaan. Die skipper, Albert van Soest, en sommige van sy offisiere is later van pligsversuim aangekla. Sien die Resolusies van die Politieke Raad, deel VI, p. 217; asook C.J.646, Proces stukken Van Soest wegens vergaan van de Schoonenberg op Agoxa, 1722, en C.J.647, Stukken in zaak Fiscaal contra Van Soest, [15] Hy was die seun van Olof Bergh en Anna de Koning, en is op aan die Kaap gebore. Hy is in 1719 getroud met Catharina Leij, die dogter van Michiel Leij en Engela van Breda. Bergh het in 1711 as soldaat by die Kompanjie in diens getree, en is in 1714 bevorder tot assistent. In 1721 het hy Nicolaas van den Heuvel opgevolg as landdros van Stellenbosch, en die volgende jaar het hy die rang van onderkoopman ontvang. (Sien C.223, Requesten en Nominatiën, , no. 134; C.J.2600, Testamenten en Codicillen, , pp ) [16] Die brief aan die landdros berus in C.515, Uitgaande Brieven, , pp Sy antwoord daarop kan gevind word in C.439, Inkomende Brieven, , pp [17] Sien C.439, Inkomende Brieven, , pp [18] Die oorspronklike plakkaat berus in C.682, Origineel Plakkaat Boek, , pp Dit is ook gepubliseer in die Kaapse Plakkaatboek, deel II, pp [19] "Paragrapheeren" het oorspronklik dieselfde betekenis gehad as "parapheeren". [20] In die kladnotule van hierdie resolusie verskyn ook die volgende aantekeninge: "Op 't reqt. van Pangsisaij desselfs vonnis na te sien alvoorens te disponeeren. De backers van voorleeden jaar beneevens eenen Pieter Jubels nogmaals permissie verleend". Pangsisaij, 'n Chinese bandiet, se versoekskrif kan gevind word in C.231, Requesten, 1724, no. 2. (Vgl. C.113, Klad Notulen, , p. 208.) [21] 'n Kort lewenskets van Goewemeur Maurits Pasques de Chavonnes verskyn in die Inleiding van hierdie publikasie. Publication is only permitted if the name of the repository and the reference number are mentioned. 5