gemeente Bronckhorst Naam portefeuillehouder: Naam behandelend ambtenaar: Telefoon behandelend ambtenaar: behandelend ambtenaar: Engels

Transcriptie

1 gemeente Bronckhorst Z E1 Naam portefeuillehouder: J. Engels Vergaderdatum 7 juli 2016 Registratie nr Z72284\Raad Naam behandelend ambtenaar: Telefoon behandelend ambtenaar: behandelend ambtenaar: G.J. Mugge (0575) g.mugge@bronckhorst.n1 Onderwerp Ondernemersfondsen voor Hengelo, Vorden en Zelhem Voorstel 1. Een pilot voor een periode van 3 jaar te starten met het oprichten van Ondernemersfondsen voor de kernen Hengelo, Vorden en Zelhem om de door de ondernemers te organiseren activiteiten in deze dorpen langdurig financieel te kunnen ondersteunen, teneinde de dorpen levendig en vitaal te houden en te bepalen dat de pilot na 3 jaar automatisch stopt; 2. Een "Verordening op de reclameheffing gemeente Bronckhorst 2016" o.g.v. art. 227 van de Gemeentewet in te stellen, om de Ondernemersfondsen voor Hengelo, Vorden en Zelhem financieel te vullen; 3. de perceptiekosten als volgt te verdelen over de gemeente en de Ondernemersfondsen: a. de eenmalige invoeringskosten ter hoogte van ca ten laste te brengen van het reguliere gemeentelijke Economiebudget; b. de structurele kosten ten laste te brengen van de Ondernemersfondsen en de verrekening van de kosten in het eerste jaar 2016 (inclusief rente) uit te smeren over de resterende drie jaren van de pilot; 4. na besluitvorming voor de uitvoering van de pilot, een Convenant af te sluiten met de drie op te richten Stichtingen Ondernemersfondsen Bronckhorst; 5 kennis te nemen van een na 2 jaar te starten evaluatie van de pilot, waarbij aandacht wordt geschonken aan de volgende elementen: a. wat is het effect op de vitaliteit en leefbaarheid van de dorpskernen / winkelgebieden van de inzet van dit middel. b. wat is het effect van dit middel op het draagvlak en betrokkenheid van ondernemers. c. in hoeverre is het gekozen instrumentarium het meest passende middel. d. alle betrokken ondernemers bij de evaluatie te betrekken en de Raad te informeren over de uitkomst van de evaluatie. Inleiding Ondernemers en ondernemersverenigingen zijn belangrijk om een dorp leefbaar en vitaal te houden. Winkels vormen een belangrijke rol in het voorzieningenniveau van een dorp,

2 ze zijn economisch van belang, beeldbepalend voor een dorp en het gevoel van inwoners. De ondernemersverenigingen spelen een essentiële rol om gezamenlijk activiteiten te ontwikkelen (van traditionele Sinterklaasintocht tot aanschaf collectieve zaken zoals feestverlichting en het organiseren van evenementen zoals zomerfeesten e.d.) maar ook het behartigen van ondernemersbelangen en gesprekspartner van de gemeente zijn belangrijke zaken. De laatste tijd zien we in Hengelo en Vorden bovendien een toenemende aandacht van de ondernemersverenigingen voor de problematiek rond leegstand en het versterken van het winkelgebied. Men voelt de verantwoordelijkheid voor dit thema door een constructieve bijdrage te leveren aan het voorkomen en bestrijden van dit verschijnsel. De ondernemersverenigingen ervaren echter steeds vaker een teruglopende bereidheid van winkeliers om mee te betalen aan een vereniging en activiteiten, die toch wel van de grond komen maar door steeds minder ondernemers worden opgebracht; met name dit zogenaamde `free-riders' (niet betalen, wel profiteren) gedrag wil men graag doorbreken. De vorming van Ondernemersfondsen waaruit activiteiten kunnen worden ondernomen en/of investeringen kunnen worden gedaan die het ondernemersklimaat en de concurrentiepositie in de eigen omgeving verbeteren, geeft deze initiatieven een impuls. Bovendien leert de ervaring in andere gemeenten dat het de betrokkenheid van ondernemers bij hun omgeving vergroot. Met de concrete wens voor een Ondernemersfonds voor en door ondernemers zijn de ondernemersverenigingen uit Hengelo (HOV), Vorden (VOV) en Zelhem (B&OZ) bij ons gekomen; met het verzoek deze wens te faciliteren. De lokale overheid is namelijk de enige instantie die bevoegd is dit te faciliteren door een collectieve heffing af te kondigen en de opbrengsten (minus kosten) ter beschikking te stellen (in de vorm van een subsidie) aan hiervoor opgerichte samenwerkingsverbanden die de drie fondsen beheren. De samenwerkingsverbanden zijn een vertegenwoordiging van alle betalers (de ondernemers) in het gebied, leden van de bestaande ondernemersverenigingen en ook niet-leden. Zij beoordelen en toetsen aanvragen en beschikken over een groot netwerk in de drie kernen. Een aantal keer per jaar worden alle betalers aan het fonds uitgenodigd om met elkaar te spreken over bestedingen uit het fonds. Hierdoor hebben alle potentiële betalers de gelegenheid invloed uit te oefenen op de besteding van de gelden. Dit komt tegemoet aan het belangrijke principe `no taxation without representation'. De exacte werking van het fonds wordt vastgelegd in een convenant tussen de drie samenwerkingsverbanden (Stichtingen) en de gemeente. Er bestaan in hoofdlijnen drie instrumenten om een Ondernemersfonds financieel te vullen, namelijk via: 1. Verhoging van de OZB niet-woningen; 2. Bedrijven investeringszone (BIZ); 3. Reclamebelasting. De verschillende voor- en nadelen van de instrumenten BIZ en reclamebelasting zijn in een bijlage bij dit voorstel op een rijtje gezet. Na overleg met de Ondernemersverenigingen en het MKB, wordt duidelijk dat zij een sterke voorkeur hebben voor het creëren van het fonds door invoering van een reclamebelasting. Hiermee zijn zij in staat om programma uit te voeren dat flexibel en toekomstbestendig is om een goede bijdrage te leveren aan de leefbaarheid en levendigheid van de drie kernen. In het Collegevoorstel van 19 oktober 2015 (zie bijlagen) zijn de verschillende instrumenten gewogen en is een voorkeur uitgesproken voor het instrument reclamebelasting indien hier voldoende draagvlak voor bestaat. - Draagvlak bij de ondernemers in de drie kernen

3 Naar aanleiding van uw besluitvorming van 12 oktober 2015 is in zorgvuldig voorbereide bijeenkomsten het draagvlak onder de ondernemers van de drie gebieden gemeten, via een aanschrijving en informatiebijeenkomsten waar kon worden gestemd. In alle drie de bijeenkomsten is een duidelijk draagvlak getoond. Slechts enkele stemmers vinden een ondernemersfonds geen goed idee. Voor detailinformatie over de bijeenkomsten verwijzen wij u naar de verslagen (bijlagen). - Hoe werkt het? Er wordt een Fonds gecreëerd waaraan alle ondernemers in een bepaald gebied verplicht mee betalen. Uit dit fonds worden door de gezamenlijke ondernemers collectieve activiteiten en zaken betaald waarvan, alle deelnemers profiteren. De verplicht af te dragen heffing (op basis van tariefsindeling) wordt jaarlijks geheven van gebruikers van een onroerende zaak (niet-woning) binnen een nader afgebakend gebied in de kernen van Hengelo, Vorden en Zelhem, waaraan een openbare aankondiging is aangebracht die van de openbare weg leesbaar is. De tarieven blijven gelijk gedurende de looptijd van drie jaar. De tariefsindeling is: WOZ-waarde niet-woning tot ,-- Belasting per jaar per pand E ,-- E ,-- E ,-- E en hoger - 800,-- De gebieden zijn in samenspraak met de ondernemersverenigingen en een jurist afgebakend met in het achterhoofd dat de belasting een relatie moet hebben met de doelstelling en het werkingsgebied van het Ondernemersfonds. De nadere gebiedsafbakeningen treft u als bijlagen aan. Vrijgesteld zijn o.a.: scholen, kerken, ANBI-instelllingen en leegstaande winkels. Bij de objectdefinitie en andere relevante criteria is, in samenspraak met het GBT, zoveel mogelijk de bestaande systematiek van de belastingverordeningen gehandhaafd. Als uw Raad er mee instemt, treedt de verordening per 1 augustus a.s. in werking; voor 2016 geldt dan een belasting van 5/12 deel. Interne/externe communicatie Dit voorstel is tot stand gekomen na intensieve en constructieve samenwerking in een multidisciplinaire werkgroep. In de werkgroep zijn verschillende ambtelijke medewerkers en vertegenwoordigers van de drie Ondernemersverenigingen en het MKB vertegenwoordigd. Daarnaast is separaat advies ingewonnen bij de financieel consulent en een externe gespecialiseerde jurist. Met een informatieve brief aan de ondernemers binnen het heffingsgebied alsmede een publicatie in Contact en uiteraard onze website, worden ondernemers geïnformeerd over het Ondernemersfonds en de reclamebelasting. Beoogd effect Een Ondernemersfonds voor afgebakende kernwinkelgebieden in Hengelo, Vorden en Zelhem, stelt samenwerkende ondernemers in staat een substantiële bijdrage te leveren

4 aan het waarborgen van de leefbaarheid en levendigheid in de kernen. Ze worden in staat gesteld als collectief activiteiten te ondernemen en/of investeringen te doen die het ondernemersklimaat en de concurrentiepositie van de betreffende kernen verbeteren. Argumenten 1.1 De ondernemersverenigingen verzoeken zelf tot het instellen van een ondernemersfonds en hebben weloverwogen voor een reclamebelasting gekozen en hebben volledig transparant het draagvlak onder de potentiële betalers gemeten De invoering van de reclamebelasting is geen initiatief van de gemeente, maar van de ondernemers zelf. Zij hebben alle potentiële betalers op een zorgvuldige wijze, zowel schriftelijk als tijdens bijeenkomsten, in de gelegenheid gesteld hun stem voor of tegen uit te brengen; hieruit is voor alle drie de kernen een overgrote meerderheid gebleken voor het oprichten van een Ondernemersfonds dat wordt gevoed door een reclamebelasting. 2.1 De Ondernemersfondsen vergroten de leefbaarheid en levendigheid in de kernen en versterken het ondernemersklimaat van de winkelgebieden in Hengelo, Vorden en Ze/hem. Het doel van de Ondernemersfondsen is het versterken van het ondernemersklimaat in de winkelgebieden van Hengelo, Vorden en Zelhem. De kwaliteit en dynamiek van winkelgebieden is immers belangrijk voor het ondernemers- en investeringsklimaat. Ondernemers hebben naast individuele belangen ook collectieve belangen. Gebleken is dat aan de collectieve belangen niet alle ondernemers meebetalen. Het aantal `freeriders' neemt ook in Bronckhorst toe door o.a. filialisering. Hierdoor komen initiatieven moeilijk of niet van de grond. Bovendien leert de ervaring in andere gemeenten dat het de betrokkenheid van ondernemers bij hun omgeving vergroot. De Stichting(en) die het Ondernemersfonds gaat beheren, bestaat deels uit personen/ondernemers die al aangesloten zijn bij de ondernemersverenigingen en deels uit personen/ondernemers die (nog) niet zijn aangesloten bij ondernemersverenigingen. Daarnaast bestaat het voor nemen van de Stichting(en) om de ondernemers één tot tweemaal per jaar te raadplegen over te ontwikkelen activiteiten. Hierdoor hebben alle betalers de mogelijkheid direct invloed uit te oefenen op de besteding van de door hen opgebrachte middelen. 3.1 Met Ondernemersfondsen kunnen ook bredere vraagstukken ontwikkeld en betaald worden. Doorgaans worden Ondernemersfondsen vaak promotionele activiteiten voor winkelgebieden betaald. Het instrument biedt echter ook de mogelijkheid om bredere vraagstukken en oplossingen aan te pakken, zoals centrumontwikkeling: compact maken van centra, investeren in kwaliteit en uitstraling van centra en het stimuleren van nieuwe ontwikkelingen. Hiermee kunnen Ondernemersfondsen ook een bijdrage leveren aan het realiseren van gemeentelijke doelstellingen. In het bijzonder wordt hier genoemd het realiseren van een mogelijk proces rond "Vitale en compacte kernen", waarbij het de bedoeling is de beleidsdoelstellingen in het kader van de Regionale afsprakenkader detailhandel regio Achterhoek om de winkelkernen compact en leefbaar te houden, samen met de ondernemersverenigingen in de betreffende gebieden op te pakken en mede te financieren vanuit een Ondernemersfonds. (zie ook het raadsbesluit van 25 september 2015 "Afsprakenkader detailhandel regio Achterhoek")

5 4.1 Reclamebelasting is een veel gebruikt instrument voor voeding van ondernemersfondsen en lijkt voor Bronckhorst de meest effectieve heffing om een fonds te financieren. Zoals in de inleiding al omschreven zijn er drie mogelijke heffingen, die vorming van Ondernemersfondsen mogelijk maken. Daarbij is uitgegaan van het principe "door en voor" ondernemers. De werkgroep Ondernemersfonds is van mening dat reclamebelasting voor de winkelgebieden van Hengelo, Vorden en Zelhem de beste mogelijkheden biedt. De verhoging OZB niet-woningen moet gemeente breed worden opgelegd. Ook ondernemers buiten de winkelgebieden worden dan aangeslagen, terwijl zij hiervan weinig terug zullen zien. Bij een BIZ moet gewerkt worden met een begroting/activiteitenplan van 5 jaar, hetgeen niet de flexibiliteit biedt die men nodig heeft. Daarnaast zijn de wettelijke draagvlakeisen zeer zwaar en kostbaar. Ervaring in den lande leert dat BIZ'en vooral op bedrijventerreinen bruikbaar zijn. Reclamebelasting biedt de mogelijkheid gebieden af te bakenen en biedt op een aantal onderdelen meer flexibiliteit (vrijstellingen mogelijk, flexibele tarifering en draagvlakmeting flexibeler). Door een relatie te leggen met de WOZ waarde van een pand (niet-woning) en een staffeling aan te brengen in de waarde van de panden, kan bovendien een rechtvaardige verdeling worden gemaakt, die de instemming van de Ondernemersverenigingen heeft. 5.1 De faciliterende rol van de gemeente bij het vormen van Ondernemersfondsen sluit aan bij de nieuwe rol van de gemeente. Enkele jaren geleden is met de vaststelling van de uitgangspunten in het kader van Toekomstbestendig Bronckhorst onder meer beoogd de rol van de lokale overheid op een aantal beleidsterreinen een meer faciliterende/begeleidende rol te laten vervullen. Met dit initiatief van onderaf namelijk door de Ondernemersverenigingen gevraagd, geven we concreet inhoud aan deze nieuwe rol. 6.1 De systematiek van Ondernemersfondsen nl. "door en voor" ondernemers sluit bovendien aan bij de herijkte doelstellingen van het Collegeprogramma "Bronckhorst Dichtbij" namelijk als een "Duurzame ontwikkeling". De onder 3.1 genoemde gewijzigde rol van de gemeente, sluit ook aan bij de doelstelling van het Collegeprogramma om ons meer te richten op initiatieven uit de samenleving waarbij de thema's "Duurzame ontwikkeling, Zorg dichtbij en Landschappelijke kwaliteit" leidend zijn. Het Ondernemersfonds is in het bijzonder als een "Duurzame ontwikkeling" te bestempelen richting de drie dorpen. 7.1 De ondernemersfondsen en de reclamebelasting kunnen bogen op een groot draagvlak onder de ondernemers Tijdens drie informatie-avonden is een stemming gehouden waaruit een groot draagvlak naar voren is gekomen voor Ondernemersfondsen gevoegd middels een reclamebelasting. Kanttekeningen 1.1 Het zo laag mogelijk houden van de perceptiekosten vergt een efficiënte organisatie en goede communicatie naar de doelgroep. Het draagvlak voor het toepassen van een instrument hangt ook samen met het feit of we er in slagen om de inningskosten zo laag mogelijk te houden. Dit aspect is besproken met medewerkers van het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT). Zij hebben voor verschillende andere gemeenten al ervaring met de inning en de daarbij horende werkzaamheden en kosten. Er kan echter geen exacte berekening worden gemaakt omdat

6 dit van de uitwerking afhangt; globaal worden -de inningskosten geschat op circa 5% van de opbrengst. De ervaring leert echter dat een goede communicatie het aantal bezwaar- en beroepschriften aanzienlijk beperkt, hetgeen de kosten dempt. 2.1 De gekozen systematiek staat niet op gespannen voet met het rapport van de (VNG) Commissie Rinnooy Kan "Bepalen betekent betalen" In het rapport "Betalen betekent betalen" (zie bijlagen) dat door de Commissie Rinnooy Kan in opdracht van de VNG is opgesteld, wordt kort gezegd gepleit voor meer financiële ruimte voor gemeenten om hun toegenomen taken uit te voeren. Op basis van een aantal uitgangspunten pleit deze Commissie voor een zogenaamd `robuust' belastingstelsel. Eén van de voorgestelde maatregelen is meer ruimte voor belastingen op lokaalniveau. Dit zou onder meer gestalte moeten krijgen door een verschuiving en bundeling van soorten belastingen", waarbij men voorstelt om enkele gemeentelijke belastingen, zoals precariobelasting, hondenbelasting, forensenbelasting en reclamebelasting af te schaffen en daarvoor in de plaats bijv. een BIZ te gaan gebruiken. Reclamebelasting zoals deze in het rapport Van Rinnooy Kan is genoemd, betreft de klassieke reclamebelasting, niet zijnde de inzet van de reclamebelasting als een soort doelbelasting om het ondernemersfonds te voeden. Juist het instellen van het ondernemersfonds past bij een meer robuust stelsel en meer lokale financiële ruimte. Daarnaast kan het BIZ-instrument niet rekenen op steun van de initiatiefnemers. Bovengenoemd advies in ogenschouw nemend alsmede de status van het rapport, biedt het rapport, vooralsnog geen aanleiding om niet voor een periode van drie jaar een pilot uit te voeren met het Ondernemersfonds en het instrument reclamebelasting. 3.1 Het niet toepassen van het voorgestelde middel heeft gevolgen voor verder op te pakken maatschappelijke uitdagingen Indien besloten wordt het voorgestelde middel niet toe te passen om het Ondernemersfonds financieel te vullen, dan heeft dit verstrekkende gevolgen voor de ingewikkelde en uitdagende maatschappelijke processen die op stapel staan in enkele van de genoemde winkelgebieden. Kortheidshalve verwijzen we hierbij naar de argumenten genoemd onder 3.1 en 6.1 van dit voorstel. Daarnaast leidt dit dan tot aanzienlijk verlies van geloofwaardigheid en vertrouwen dat met de betrokken partijen gedurende dit proces is opgebouwd. Kosten, baten en dekking De eenmalige kosten voor het inrichten en opbouwen van een Ondernemersfonds worden begroot op ca Euro. De structurele kosten voor uitvoering van het Ondernemersfonds en het toepassen van het instrument reclamebelasting wordt voor een periode van drie jaar geschat op ca Euro. Mede op basis van het specifieke verzoek van de initiërende Ondernemersverenigingen (zie hun bijgevoegde brief), stellen wij voor de eenmalige kosten vanuit het reguliere gemeentelijke Economiebudget te betalen, en de structurele kosten - verspreid over drie jaar met verrekening van rente - in mindering te brengen van het Ondernemersfonds. Verder wordt in de nadere uitwerking met GBT en Legitiem nog gekeken naar het terugbrengen van de jaarlijkse kosten. Het belang en de argumenten die deze verdeling onderschrijven, zijn reeds onder het kopje 'Argumenten' en de 'Inleiding' genoemd.

7 Uitvoering Het GBT gaat de heffing en inning van de reclamebelasting verzorgen; daarnaast verzorgen zij - via een webapplicatie - het verwerken van mutaties en het behandelen van mogelijke bezwaarschriften. De geïnde bedragen worden op basis van de afspraken die in een convenant worden vastgelegd, in fases overgemaakt naar de Stichting(en) die de Ondernemersfonds(en) beheren. In het af te sluiten convenant worden afspraken gemaakt over de verantwoording van het gebruik van de middelen. Evaluatie Het inzetten van een Ondernemersfonds is een nieuw instrument en vergt daarom een nauwgezette evaluatie om de effecten te analyseren en op waarde te kunnen schatten. Vanuit dit uitgangspunt wordt de pilot voor een periode van 3 jaar gehouden, waarbij de pilot automatisch stopt na deze periode. Verder wordt voorgesteld om - in samenwerking met de Stichtingen - al na 2 jaar te starten met de evaluatie van de Ondernemersfondsen en het instrument reclamebelasting. De evaluatie heeft als hoofddoel om het gemeenschappelijke doel, namelijk het waarborgen en zo mogelijk verbeteren van de leefbaarheid en vitaliteit van de dorpskernen en dan met name de winkelgebieden, aan te tonen. Daarnaast dient de evaluatie elementen te bevatten waarbij de inzet van het Ondernemersfonds en het daaraan gekoppelde instrument, niet ten koste mag gaan van het draagvlak en betrokkenheid van de ondernemers. De evaluatie kan verder worden aangevuld met elementen die de Stichtingen belangrijk vinden. Hengelo (Gld), 17 mei 2016, Burgemeester en wethouders van Bronckhorst, de loco-secretaris, de burgemeester, J. van Cranenburgh M. Besselink Bijlagen: Ontwerp raadsbesluit Verordening op de reclameheffing gemeente Bronckhorst afgebakende gebieden waar de reclamebelasting geldt - Ontwerp-convenant 3 verslagen van de draagvlakonderzoeken - Voor- en nadelen verschillende instrumenten - Brief van de gezamenlijke Ondernemersverenigingen aan het College van B&W van 18 april Collegevoorstel en besluit van 19 oktober 2015