Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Harmonisatie van de BTW-tarieven Hoofdstuk IXB Ministerie van Financiën Nr Samenstelling: Leden: Joekes (VVD), voorzitter. Kombrink (PvdA), ondervoorzitter, Rienks (PvdA), Engwirda (D66), Van Amelsvoort (CDA), Wöltgens (PvdA), Van Muiden (CDA), Van lersel (CDA), Schutte (GPV), Herfkens (PvdA), Van Rey (VVD), Hummel (PvdA), De Grave (VVD), ünschoten (VVD), Paulis (CDA), Vermeend (PvdA), Vreugdenhil (CDA), Vriens-Auerbach (CDA), Melkert (PvdA), Smits (CDA), Reitsma (CDA) en Van Rijn Vellekoop (PvdA). Plv. leden: Vacature (VVD), Ter Veld (PvdA), Van der Voort (PvdA). Wolffensperger (D66), G. Terpstra (CDA), Van Es (PSP), Schartman (CDA), De Leeuw (CDA), Leerling (RPF), Van Nieuwenhoven (PvdA), Beckers-de Bruijn (PPR), Van Otterloo (PvdA), Weisglas (VVD), Lauxtermann (VVD), Van de Camp (CDA), Pronk (PvdA), Frissen (CDA), Wolters (CDA), Van Traa (PvdA), Van Dis (SGP), Gerritse (CDA) en Verspaget (PvdA). 2 Samenstelling: Leden: De Beer (VVD), Van Dis (SGP), Meijer (PvdA), Engwirda (D66), Stemerdink (PvdA), voorzitter. De Boer (CDA), Beckers-de Bruijn (PPR), Gualthérie van Weezel (CDA), Wöltgens (PvdA), Castricum (PvdA), Hennekam (CDA), Van lersel (CDA), ondervoorzitter. Van Noord (CDA), Leerling (RPF), Blauw (VVD), Schutte (GPV), Wolters (CDA), Van Es (PSP), vacature (VVD), Pronk (PvdA), Van Nieuwenhoven (PvdA), Weisglas (VVD), Eisma (D66), Van Traa (PvdA), Melkert (PvdA), Van Vlijmen (CDA) en Moret-de Jong (CDA). Plv. leden: De Grave (VVD), Van der Voort (PvdA), Wolffensperger (D66) Ter Beek (PvdA), Frinking (CDA), De Hoop Scheffer (CDA), Kombrink (PvdA), Van Amelsvoort (CDA), Gerritse (CDA), Van der Burg (CDA), Te Veldhuis (VVD), Aarts (CDA), Van Heemskerck Pillis-Duvekot (VVD), Huys (PvdA), Stoffelen (PvdA), Tommei (D66), Herfkens (PvdA), Kok (PvdA), en Beinema (CDA). VERSLAG VAN EEN MONDELING OVERLEG Vastgesteld 22 november 1988 De vaste Commissies voor financiën' en voor EG-zaken 2 hebben op 1 november 1988 mondeling overleg gevoerd met de minister en de staatssecretaris van Financiën over de harmonisatie van de BTW-tarieven. Het overleg werd gevoerd aan de hand van een brief d.d. 22 september 1988 van de ministervan financiën, houdende een verslag van de informele ECOFIN-Raad van 17 september Dit stuk is als bijlage bij dit verslag gevoegd. Van het gevoerde overleg brengen de commissies als volgt verslag uit. De heer Kombrink (P.v.d.A.) vroeg in de eerste plaats naar de verdere gang van zaken bij dit dossier na de informele ECOFIN-Raad d.d. 17 september jl. Het tegenvoorstel van de Engelse minister van financiën is zo ver verwijderd van de voorstellen van de EG-Commissie dat het de heer Kombrink geen zinvolle basis voor verdere discussie leek. Waarvoor Denemarken extreme budgettaire gevolgen dreigen van effectuering van de voorstellen van de Commissie, dreigt van die zijde wellicht een veto. Zal die dreiging niet nog groter worden bij realisering van een kleinere bandbreedte? Hoe zien de bewindslieden de door de rapporteur van het Europese Parlement in zijn verslag gesuggereerde bandbreedte van 16 tot 22%? Hoe zien de bewindslieden trouwens de kansen op een stijging van de Duitse tarieven, nu Nederland de tarieven al eenzijdig verlaagt? De heer Kombrink had zich erover verbaasd dat de regering, gezien de bezwaren tegen het clearingstelsel, zich enerzijds sterk wil maken voor een zeer beperkte bandbreedte, doch anderzijds het clearingstelsel geheel verwerpt. Welke bandbreedte acht de regering mogelijk, indien wordt uitgegaan van een van de mogelijke alternatieven voor een clearingstelsel, zoals de in Benelux-verband geldende verleggingsregeling dan wel een van de recent in de vakpers gesuggereerde alternatieven? Hoe staat het met de studie op het ministerie naar alternatieven, die tijdens een vorige mondeling overleg over dit onderwerp is toegezegd? De heer Kombrink wees erop dat ook in kringen van belanghebbende organisaties de discussie over alternatieven voor het clearingstelsel weer geheel open is. Overigens zou hij willen weten, welke extra waarborgen Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 1

2 de regering nodig acht, indien ondanks de bezwaren tóch het clearingstelsel als uitgangspunt wordt genomen. Vervolgens wees hij erop dat de gevoeligheid voor het verplaatsen van handelsstromen door het gaan doen van aankopen in het buitenland bij forse BTW-verschillen het grootst is bij vrijgestelde ondernemers. De oplossing die hiervoor van de zijde van werkgevers is gesuggereerd en die een belangrijke modificatie binnen het clearingstelsel zou kunnen betekenen, wordt door de directeur-generaal fiscale wetgeving in strijd geacht met de Zesde Europese richtlijn. Waarop baseert deze zijn standpunt ter zake? Hoe staat de regering tegenover BTW-vrije leveringen binnen concernonderdelen in verschillende lidstaten? Met betrekking tot de harmonisatie van accijnstarieven zag de heer Kombrink eveneens een discussie over een mogelijke bandbreedte ontstaan. Is de verwachting reëel dat de accijnsproblematiek van de BTW-harmonisatie zal worden ontkoppeld? Hoe zien de bewindslieden de raakvlakken met harmonisatiediscussies in andere raden, zoals die voor verkeer en vervoer? Bestaat geen gevaar voor cumulatie van gevolgen, b.v. van de harmonisatie van accijns op motorbrandstoffen en die van de motorrijtuigenbelasting? Ook zou de heer Kombrink willen weten of de milieuheffingen die Nederland kent, straks nog toelaatbaar zullen zijn. Ten slotte wees hij erop dat het verslag van de informele ECOFIN-Raad geen melding maakt van de BTW op arbeidsintensieve dienstverlening. Ook hierover heeft de rapporteur van het Europese parlement een niet onbelangrijke passage in zijn verslag opgenomen. Hiernaar dient naar de mening van de heer Kombrink een studie in EG-verband te worden gedaan. De heer Van Rey (V.V.D.) meende een zekere verandering in het regeringsstandpunt ten aanzien van de bandbreedte te hebben bespeurd. In het mondeling overleg van 11 mei was sprake van 3%; nu is sprake van 2%. Hoe is de regering tot deze, overigens door de fractie van de heer Van Rey toegejuichte, wijziging gekomen? Evenals de heer Kombrink vond de heer Van Rey het regeringsstandpunt over het clearingstelsel niet geheel duidelijk. Ook hij was benieuwd naar de resultaten van de studie naar alternatieven voor het clearingstelsel. Voorts wees de heer Van Rey op de brochure «Open grenzen kosten de Europese reiziger geld», waarin een zeer negatief oordeel wordt gegeven over de gevolgen van de BTW-harmonisatie voor het Europese luchtverkeer. Uit deze en andere brochures blijkt dat er over de situatie na 1992 bij het bedrijfsleven grote onduidelijkheid bestaat. Hij drong erop aan dat het ministerie meer aandacht schenkt aan informatie van de burgers. Ten slotte citeerde de heer Van Rey een bericht uit «Europa van morgen», waaruit blijkt dat minister Ruding geen moeite zou hebben met het gelijktrekken van de accijnzen op benzine en olie in de Gemeenschap. Als dit zo is, moet worden gevreesd dat Nederland in de transportraad in grote problemen komt. Wordt wel voldoende rekening gehouden met de liberalisering en harmonisering op andere gebieden dan die van de fiscale tarieven? De heer Reitsma (C.D.A.) achtte het van groot belang dat het tijdpad bij de harmonisatie van de BTW-tarieven, dat gericht is op 1 januari 1993, wordt gehandhaafd. Hij was het eens met de regering dat een bandbreedte van % in de BTW-tarieven te veel concurrentieverstoring met zich zou brengen. Kan nader worden aangegeven waarom een te grote bandbreedte de werking van het clearingstelsel te zeer zou bemoeilijken? Welke redenen heeft de minister om van Nederlandse zijde de maximale bandbreedte tot 2 punten te beperken? De heer Reitsma vroeg welke verwachtingen de regering heeft van de Duitse houding, met name of de Bondsrepubliek met een verhoging van het algemene BTW-tarief zal reageren op de in Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 2

3 Nederland voorgenomen verlaging. Ook informeerde hij of de regering het financiële voordeel dat Nederland van de voorstellen van de EG-Commissie zal hebben, wil gebruiken voor een nog verdergaande verlaging van het BTW-tarief. De heer Reitsma zou graag geïnformeerd worden, eventueel schriftelijk, over de verschillende wensen van de lidstaten om bepaalde produkten onder het hoge dan wel het lage tarief te laten vallen. Is al bekend hoe het in Europa zal gaan met de bijzondere verbruiksbelasting op auto's? Vervolgens vroeg de heer Reitsma welke waarborgen de regering nodig acht voor een effectieve bestrijding van mogelijke fraude bij invoering van het clearingstelsel. De voorstellen van de EG-commissie zouden ertoe leiden dat veel landbouwprodukten in het hoge tarief komen, hetgeen grote consequenties voor Nederland zal hebben. Wat zullen daarvan de gevolgen voor het landbouwforfait zijn? Zich aansluitend bij de heer Van Rey wat de accijnstarieven betreft, toonde de heer Reitsma zich benieuwd naar het doel dat de regering zich ten aanzien van de alcoholhoudende dranken voor ogen stelt. Ten slotte verzocht hij de bewindslieden een nadere toelichting te geven op de twijfel die zij heeft geuit met betrekking tot de voorstellen van de Commissie voor de financiering van de infrastructuur. Zullen bestaande financiële instrumenten, zoals de Europese investeringsbank, in de toekomst wel voldoende zijn om grote Europese infrastructurele projecten te financieren? De heer Van Dis (S.G.P.) meende dat het belangrijker is een goede oplossing te vinden, ook al zou zij wat later ingaan, dan per se vast te houden aan het tijdstip 1 januari 1993 met het risico dat alsdan een oplossing wordt getroffen die niet aan de Nederlandse verlangens voldoet. Ook vond hij dat een eventuele BTW-verlaging volledig moet passen in het nationale beleid en niet uitsluitend moet dienen om de harmonisering van de Europese BTW-tarieven te vergemakkelijken. De heer Van Dis ging er trouwens van uit dat alle lidstaten primair erop uit zijn hun nationale belang zo goed mogelijk te dienen. Hij ondersteunde het streven het clearingstelsel door een alternatief, i.c. de verleggingsregeling, te vervangen, omdat hiermee goede ervaringen in Benelux-verband zijn opgedaan. Het Britse tegenvoorstel was de heer Van Dis niet geheel duidelijk geworden. In elk geval moet uit een oogpunt van concurrentieverstoring worden vermeden dat de bandbreedte bij de hoge en de lage tarieven te groot wordt. De heer Engwirda (D66) was het ermee eens dat de bandbreedte voor het hoge tarief moet worden verkleind en dat het hoge tarief in de Bondsrepubliek verhoogd moet worden. Aan welke bandbreedte denken de bewindslieden concreet: 16-18%, % of nog andere tariefhoogten met een bandbreedte van 2%? Hij vroeg.zich ook af of voor het lage tarief een bandbreedte van 4-9% door Nederland geaccepteerd kan worden. Kunnen de bewindsliedlen nader toelichten waarom de bezwaren tegen het clearingstelsel los staan van het standpunt van de regering over de gewenste bandbreedte? Vervolgens vroeg de heer Engwirda om een reactie van de regering op de aanbevelingen uit de brochure «Open grenzen kosten de Europese reiziger geld», namelijk handhaving van heto-tarief voor zee-en luchtvaartvervoer binnen de EG, afzien van de invoering van accijns op bunkerolie in het zeevervoer binnen de EG en handhaving van de status quo van de belastingvrije verkopen zolang geen volledige harmonisatie van BTW- en accijnstarieven is gerealiseerd. Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 3

4 De heer Engwirda sloot zich aan bij de opmerkingen van de heer Kombrink over de arbeidsintensieve dienstverlening. Uit een recent rapport is gebleken dat 55% van onderhoudswerkzaamheden in en rond de woning in het informele circuit geschieden. Zowel uit een oogpunt van fraudebestrijding als uit een oogpunt van werkgelegenheid zou de Nederlandse regering zich dienen in te zetten om voor deze vormen van arbeidsintensieve dienstverlening binnen de EG het lage BTW-tarief te realiseren. Ook achtte hij het alleszins de moeite waard dat voor nieuwbouw binnen de EG het lage BTW-tarief zou worden gekozen. Uit een studie van het Instituut voor onderzoek van de overheidsuitgaven van april 1988 blijkt dat dit in Nederland via een vermindering van objectsubsidies voor nieuwbouw op budgettair neutrale wijze gerealiseerd zou kunnen worden. Ten slotte vroeg de heer Engwirda hoe het standpunt van de regering inzake inschakeling van de EIB bij de financiering van grote Europese infrastructurele werken zich verhoudt tot het nationale beleid gericht op private financiering van tunnels en wegen. De Minister van Financiën kon niets zeggen over de verdere gang van zaken na de informele ECOFIN-Raad. In elk geval is nu bereikt dat het BTW-dossier open is gebleven, hetgeen hij op zichzelf belangrijk genoeg achtte, omdat er, in het bijzonder door de houding van het Verenigd Koninkrijk en in zekere zin ook van Frankrijk, een impasse dreigde. De voortgang zal mede afhangen van de mate waarin de EG-Commissie bereid is concessies te doen ten opzichte van haar in hoofdlijnen juiste maar kennelijk door velen als te vérgaand beschouwd standpunt. Verder moeten verschillende praktische zaken, zoals het clearingstelsel, nader worden bekeken. De minister vond het in dit verband positief dat Frankrijk heeft aangekondigd een van haar hoge BTW-tarieven te zullen verlagen. Met betrekking tot het tegenvoorstel van de heer Lawson volstond de minister met op te merken dat, waar de meerderheid van de lidstaten alsmede de Commissie ertegen zijn, het Verenigd Koninkrijk in een geïsoleerde positie is gekomen. Een algemene verlaging van de BTW-tarieven in de gehele EG zal inderdaad in Denemarken tot grote budgettaire problemen leiden. Daarnaast zag de minister politieke problemen, gezien het feit dat de oppositie in Denemarken niet erg Europees gezind is. Toch zijn in dat land wel degelijk aanpassingen mogelijk, al was het alleen maar omdat de Deense begroting een overschot te zien geeft. Voorts meende hij dat het Nederlandse standpunt de kansen op een veto eerder verkleind dan vergroot heeft. Hij achtte het het gevaar van afhaken van enkele zeer grote landen indien wordt gepersisteerd bij een bandbreedte van 6 punten, veel groter. Tegen een bandbreedte van 6 punten op een hoger niveau, b.v. van 16 tot 22% had de minister dezelfde principiële bezwaren, hoewel Nederland dan meer een middenpositie zou innemen. Voor de Bondsrepubliek zou het probleem echter groter worden, zodat zulk een uitgangspunt de totale kans op een akkoord zeker niet vergemakkelijkt. Naar de mening van de meeste lidstaten zal juist een combinatie van een bandbreedte van 6 punten met een clearingstelsel onherroepelijk leiden tot een grotere verlegging van handelsstromen. De frauderisico's van het clearingstelsel, waardoor bij een bandbreedte van 6 punten extreem hoge geldstromen door Europa gaan, worden door vele lidstaten onaanvaardbaar hoog geacht. Overigens viel het op dat de Bondsrepubliek tamelijk positief tegenover een clearingstelsel lijkt te staan. De lidstaten die bezwaar tegen een clearingstelsel hebben, hebben zich bereid getoond mèt de Commissie naar alternatieven te zoeken. Van Nederlandse zijde waren eerder al alternatieven geopperd, zoals het verleggingsstelsel. Het laatste lag overigens tijdens de ECOFIN-Raad niet ter tafel; er bestond slechts gelegenheid te reageren op het voorstel van de Commissie. Overigens bleef de minister, ook indien een alternatief voor het clearingstelsel wordt Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 4

5 gekozen, groot voorstander van een zo gering mogelijke bandbreedte. Het standpunt van de Nederlandse regering komt erop neer dat, alléén indien belangrijke verbeteringen in het clearingstelsel worden gebracht, te leven valt met een bandbreedte van maximaal 2%. Dit is inderdaad een scherper standpunt dan enige maanden geleden. Anderzijds bestaan tegen een grotere bandbreedte op zichzelf zoveel bezwaren dat de minister zich niet kon voorstellen dat een alternatief voor het clearingstelsel zo'n grotere bandbreedte aanvaardbaar zou kunnen maken. Overigens zal, zolang de Commissie haar voorstel ten deze niet wijzigt, realiter rekening moeten worden gehouden met een clearingstelsel, zodat de regering zich primair richt op het verbeteren daarvan op onderdelen. De Commissie heeft niet gezegd of zij haar standpunt zal wijzigen en, zo ja, wanneer. Dit hangt waarschijnlijk mede samen met het vertrek van de heer Cockfield per 1 januari a.s. In het algemeen is het Duitse standpunt in het bijzonder voor Nederland van belang. Wanneer het Nederlandse hoge BTW-tarief 18,5% wordt, is het nagenoeg gelijk aan dat in België, Frankrijk en Italië. De minister had deze drie landen opgeroepen om samen met Nederland de Bondsrepubliek in de komende jaren ervan te overtuigen dat ook de Bondsrepubliek een stap moet doen. Op korte termijn mag geen stijging van het Duitse algemene tarief worden verwacht, maar de minister zag hiervoor wél mogelijkheden na de verkiezingen van De accijnsproblematiek ligt inderdaad speciaal bij de alcoholhoudende dranken heel moeilijk. Van Nederlandse zijde zijn argumenten van volksgezondheid en verkeersveiligheid opgebracht, waarvoor echter bij sommige andere lidstaten geen enkel begrip bestaat. Het ziet er op dit ogenblik niet naar uit dat het accijnsdossier zal worden losgekoppeld van de harmonisatie van BTW-tarieven. Sommige lidstaten lieten doorschemeren een zekere bandbreedte ook bij de accijnzen aanvaardbaar te vinden. Terecht is gewezen op de relatie met andere aspecten van de harmonisatieproblematiek, zoals de motorvoertuigenbelasting en de milieuheffing. De minister herinnerde aan de komende discussie in de Kamer over het begin 1990 in te voeren pakket fiscale maatregelen in de mobiliteitssfeer. Coördinatie op dit gebied is noodzakelijk; In Nederland lukt dit wel, in Brussel ervoer de minister die als moeilijk. Tot nu toe hadden hem hierover echter geen klachten bereikt. De problematiek van de BTW op arbeidsintensieve dienstverlening had de minister wel degelijk tijdens de informele ECOFIN-Raad naar voren gebracht. De Commissie is doende met een onderzoek naar het zwarte circuit; wellicht kunnen de eerste resultaten hiervan nog dit jaar tegemoet worden gezien. De andere lidstaten zijn echter op dit punt niet ingegaan. Tot de heer Van Rey zei de minister dat het moeilijk is de publieksvoorlichting uit te breiden, zolang nog niet bekend is hoe de BTW-harmonisatie uiteindelijk zal uitpakken. Tot de heer Reitsma zei hij voorts dat het voordeel dat voor Nederland ontstaat, met een verlaging van het hoge BTW-tarief tot 18,5% geheel wordt opgesoepeerd. De minister had verschillende argumenten tegen de voorstellen van de Commissie inzake de financiering van infrastructurele projecten; hij verwees hiervoor naar het als bijlage bij dit verslag opgenomen verslag van de informele ECOFIN-Raad. Het Nederlandse standpunt in dezen is, anders dan de heer Engwirda vermoedt, volledig parallel aan het nationale beleid gericht op private financiering van tunnels en wegen. De EIB werkt immers krachtens zijn statuten bij voorkeur via public-private partnerships. Aan het adres van de heer Engwirda zei de minister dat zowel een bandbreedte van 16-18% als een van 17-19% voor Nederland aanvaardbaar zouden zijn. Met betrekking tot de bandbreedte voor het lage tarief voorzag hij geen problemen. Afsluitend zei de minister tot de heer Van Dis te streven naar een goede oplossing binnen het overeengekomen tijdpad. Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 5

6 De Staatssecretaris van Financiën betoogde dat het door de EG-Commissie voorgestelde clearingstelsel leidt tot de noodzaak grote bedragen aan BTW te verrekenen. Nederland voert jaarlijks voor ca. 150 miljard uit naar andere lidstaten en kent een invoer uit andere lidstaten van ca. 130 miljard. Bij een gemiddeld BTW-tarief van 15% zal de Nederlandse overheid jaarlijks 22 miljard extra aan BTW-opbrengsten extra moeten ontvangen en zal 18 miljard meer aan BTW moeten worden teruggegeven aan de ondernemers, terwijl het verschil moet worden afgedragen aan de centrale kas. Dit brengt nogal wat risico's met zich en dat geldt temeer zolang geen vérgaande harmonisatie van BTW-tarieven is tot stand gekomen. Een bandbreedte van 6 punten is in elk geval voor een clearingstelsel veel te groot. De fraudemogelijkheden zullen toenemen doordat een recht op aftrek ontstaat voor in andere landen betaalde en afgedragen BTW. De koper van de goederen kan b.v. fictieve aankopen in het buitenland voorwenden of aankopen in een land met hogere BTWtarieven dan in werkelijkheid voor hem golden. Ook zal de afschaffing van de grensformaliteiten het gemakkelijker maken goederen buiten de boeken om te betrekken. De bestrijding van deze nieuwe fraudemogelijkheden wordt bemoeilijkt door het feit dat de ondernemers in verschillende landen zijn gevestigd, ondanks het streven van de regering inzake internationale informatie-uitwisseling ten behoeve van de uitvoering van de belastingheffing. Een wellicht nog groter financieel risico dan de fraude wordt gevormd door het feit dat de verrekening gebaseerd zal zijn op de BTW-aangifte van de individuele ondernemers. Dezen zullen worden verplicht onderscheid te gaan maken in hun boekhouding en de BTW-aangifte tussen binnenlandse en intracommunautaire transacties. De ondernemers hebben evenwel geen belang bij het op de juiste wijze maken van dit onderscheid. Daarbij moet voor ogen worden gehouden dat begeleidende documenten, zoals thans het Enig Document, zullen ontbreken. Het heeft tevens tot gevolg dat er geen statistische gegevens zullen zijn, behoudens de opzet van een informatienet. Wel is het mogelijk op macroniveau enige steun te zoeken in de gegevens die de Nederlandsche Bank verstrekt met betrekking tot de betalingsbalans. Voorts vormt voor de lidstaten een onzekere factor de positie van de centrale verrekeningskas. Het gevaar bestaat dat, anders dan de Commissie meent, de kas niet positief maar negatief uitkomt. Onregelmatigheden in een bepaalde lidstaat kunnen gevolgen hebben voor andere lidstaten. Tevens is in het verkeer met de verrekeningskas sprake van een valutaproblematiek. Dat verkeer geschiedt namelijk in ECU's. De afdrachten door ondernemers aan de nationale overheden en de terugbetalingen door deze overheden aan de ondernemers ter zake van de intracommunautaire transacties geschieden daarentegen in nationale valuta. Over de wijze van toepassing van de verschillende wisselkoersen zullen afspraken moeten worden gemaakt. Tot slot wordt het risico dat de lidstaten lopen wegens insolvabiliteit van de ondernemers groter; wil het clearingstelsel niet worden verstoord dan zullen de lidstaten immers de ter zake van export verschuldigde BTW aan de verrekeningskas moeten afdragen, ook als de desbetreffende exporteur bij voorbeeld door faillissement niet in staat is deze BTW af te dragen aan de fiscus. Van Nederlandse kant worden thans alternatieven voor het clearingstelsel ontwikkeld, die begin december met de heer Cockfield zullen worden besproken. Natuurlijk moet zulk een alternatief minder fraudegevoelig zijn, maar ook moet het voldoen aan de eis dat de grenscontroles als zodanig worden opgeheven. Het kan zeer wel zijn dat zulk een alternatief een grotere bandbreedte zou toestaan. In het algemeen is Nederland echter uit een oogpunt van concurrentie genoopt de algemene collectieve-lastendruk niet tè zeer te laten afwijken van de collectievelastendruk in het concurrerende buitenland. Vervolgens wees de staatssecretaris erop dat in Denemarken de sociale zekerheid uit de belastingen wordt betaald. Niet moet worden Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 6

7 uitgesloten dat in het kader van de harmonisatie van de sociale zekerheid Denemarken op den duur zal moeten overgaan tot een ander financieringsstelsel. Eenzelfde situatie doet zich ook in Engeland voor. De staatssecretaris zegde een schriftelijk antwoord toe op de vraag van de heer Kombrink met betrekking tot de Zesde Europese richtlijn. Het accijnsdossier lijkt op dit ogenblik inderdaad moeilijker te zijn dan dat van de omzetbelasting, niet alleen door de grote belangen die daaraan voor sommige lidstaten zijn verbonden maar ook door opvattingen buiten de belastingheffing gelegen. Zo is Nederland van mening dat de accijns op alcoholische dranken en tabak uit een oogpunt van volksgezondheid, criminaliteitsbestrijding en verkeersveiligheid binnen Europa minimaal op het Nederlandse niveau moet worden geharmoniseerd. Dit stuit echter op ernstig verzet bij de zuidelijke lidstaten. Het antwoord op de vraag of inderdaad de open grenzen de Europese reiziger geld gaan kosten, zoals de door de heer Van Rey genoemde brochure stelt, hangt af van verschillende factoren. Hierover heeft nog geen besluitvorming plaatsgevonden. Tegenover de bezwaren die in deze brochure worden aangevoerd, staan de mogelijke prijsverlagende effecten die het vervallen van allerlei nationale beschermende maatregelen zullen hebben. De staatssecretaris verzekerde de commissie dat de belangen van Nederland als transportland bij de onderhandelingen in de verschillende Europese gremia goed in het oog worden gehouden. Met het oog daarop wordt ook aan de coördinatie van het Nederlandse standpunt in die gremia, zoals de transportraad, de grootst mogelijke aandacht geschonken. De regering staat op het standpunt dat de bijzondere verbruiksbelasting op automobielen ook in het geïntegreerde Europa is toegestaan. Dit blijkt ook de opvatting van de EG-Commissie te zijn, die dat heeft doen blijken in een geschrift aan het Europese Gerechtshof. De uitspraak van het gerechtshof zal moeten worden afgewacht. De Commissie heeft een voorstel toegezegd voor een uniforme landbouwregeling. Een afgewogen oordeel over de indeling van de landbouwgoederen in het BTW-tarief zal eerst in relatie tot dat voorstel kunnen worden gegeven. Ten slotte zegde de staatssecretaris een schriftelijk antwoord toe op de vraag van de heer Engwirda over het eventueel brengen van nieuwbouw binnen de EG onder het lage BTW-tarief. De heer Kombrink zou nog graag geïnformeerd worden over mogelijke gevolgen van de voorstellen van de EG-Commissie voor milieuheffingen die bij wege van accijns worden geheven. Voorts betoogde hij dat de studie naar mogelijke alternatieven voor het clearingstelsel van groot belang is voor de politieke afweging. Hij herinnerde in dit verband nogmaals ook alternatieve voorstellen in de fiscale vakpers. De heer Kombrink zou dan ook graag een notitie ontvangen waarin de regering een oordeel uitspreekt over de alternatieve suggesties en waarin tevens de resultaten van de studie van de regering zelve zijn neergelegd. Ook ^ou daarin een oordeel moeten worden gegeven over de vraag welke de juiste bandbreedte bij elk van die mogelijke alternatieven is. De Minister was bereid schriftelijk in te gaan op de vraag naar de gevolgen van de voorstellen van de EG-Commissie voor milieuheffingen. Met enig voorbehoud voor wat betreft de termijn kon hij ook aan het tweede verzoek van de heer Kombrink tegemoetkomen. De voorzitter van de vaste Commissie voor financiën, Joekes De voorzitter van de vaste Commissie voor EG-zaken, Stemerdink De griffier van de vaste Commissie voor financiën, Witteveen Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr 17 7

8 BIJLAGE Aan de Voorzitter van de vaste Commissie voor Financiën van de Tweede Kamer Berlijn, 22 september 1988 Als bijlage dezes treft u een verslag van de informele bijeenkomst van de Ministers van Financiën van de EG van 1 7 september jl. Ik zend u dit verslag mede naar aanleiding van uw brief van 1 5 september jl., zonder overigens vooruit te willen lopen op het overleg dat wij nog moeten voeren naar aanleiding van de door uzelf en door de vaste Commissie voor Europese Zaken in juni jl. gezonden brieven over de contacten met uw Commissies naar aanleiding van de vergaderingen van Raden van de Europese Gemeenschappen en mijn antwoord van 30 juni jl. naar aanleiding daarvan. Volledigheidshalve moge ik er tenslotte op wijzen dat Informele Raden door hun afwijkende structuur niet eenzelfde vorm van voorinformatie en verslaglegging mogelijk maken als het geval is bij formele Raden. Het informele karakter van deze Raden laat het aan de orde stellen van geheel onverwachte onderwerpen te allen tijde toe, en agenda's zijn dan ook slechts beschikbaar in de vorm van een verzameling meer of minder betrouwbare voorspellingen omtrent de aard van de discussies. Wat de verslaglegging betreft dient er tenslotte op gewezen dat het informele karakter van deze Raden er toe moet dienen de deelnemers het gevoel te geven dat zij geheel vrijuit kunnen spreken, zonder dat aan hun opmerkingen direct formele consequenties worden verbonden. Ook de structuur van de discussie is bij een Informele Raad van dien aard dat zij verslaglegging soms minder gemakkelijk maakt. Met deze factoren dient bij de lezing van het bijgevoegde verslag rekening te worden gehouden. Dit verslag gaat eveneens naar de Voorzitter van de vaste Commissie voor Europese Zaken. De Minister van Financiën, overeenkomstig de door de minister te Berlijn geparafeerde minute. De Secretaris-Generaal. Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 8

9 Verslag informele bijeenkomst van de Ministers van financiën van de Europese Gemeenschap, 17 september 1988 Fiscale harmonisatie Besproken werden de commissievoorstellen voor harmonisatie van indirecte belastingtarieven. Voor de aanvang van de bijeenkomst had minister Lawson een Brits tegenvoorstel aan zijn collega's toegezonden, waarbij geen sprake was van harmonisatie van belastingtarieven, noch van opheffing van de grenzen, maar van een vereenvoudiging van de grenscontroles. Dit fiscale voorstel kreeg in de bijeenkomst geen algemene steun. Ook Frankrijk, dat enige weken geleden het Britse voorstel enige steun leek te geven, zei er geen principiële bezwaren tegen te hebben dat de benadering van de Commissie als uitgangspunt voor de onderhandelingen wordt genomen. Frankrijk achtte de moeilijkheden en thans bestaande verschillen van inzichten overbrugbaar. Wel wil Frankrijk een verlenging van het tijdpad voor de toenadering van de tarieven. Naast het Verenigd Koninkrijk wijzen Denemarken en wellicht Luxemburg de Commissievoorstellen af, maar om verschillende redenen. Nederland heeft het volgende standpunt ingenomen. Nederland steunt de Commissie in haar benadering van de tariefharmonisatie en de opheffing van de fiscale grenzen. Wel dienen met name bij de voorstellen op het gebied van de BTW enkele kanttekeningen te worden geplaatst. Deze hebben betrekking op de door de commissie voorgestelde bandbreedte voor het algemene BTW-tarief en de werking van het clearingstelsel voor de onderlinge verrekening van de BTW tussen de lidstaten. De door de Commissie voorgestelde bandbreedte van 6%-punten voor het algemene BTW-tarief (14-20%) wordt door Nederland en ook door enige andere lidstaten te groot geacht. Bij een tariefverschil van deze omvang zullen handelsverlegging en concurrentie-verstoring optreden. Daardoor wordt de concurrentie-positie van ondernemers/leveranciers in de lidstaat met het hoogste tarief geschaad. Tevens treden voor deze lidstaat grote negatieve budgettaire effecten op. Een bandbreedte van 6%-punten is voorts te groot in het licht van de werking van het clearingstelsel. De aan dit stelsel verbonden financiële risico's voor de lidstaten zijn groter naarmate de algemene BTW-tarieven binnen de EG verder uiteenlopen. Op grond van deze overwegingen is een bandbreedte van 6%-punten voor het algemene BTW-tarief onaanvaardbaar. Deze mag maximaal 2%-punten bedragen. De bandbreedte van twee procent moet worden bereikt door een toenadering tussen de hoge en de lage tarieven, dat wil zeggen een band van 14-16% is voor Nederland niet aanvaardbaar; dit geldt ook voor enige andere landen. Nederland heeft een eerste stap gezet door het voorstel het algemene tarief te verlagen naar 18 1 /2 %. Het algemene tarief in ons land is daarmee van dezelfde orde van grootte als dat van België, Frankrijk en Italië. Het zal onvermijdbaar zijn dat ook landen met een laag algemeen tarief, met name de Bondsrepubliek Duitsland, zich flexibel opstellen en bereid zijn tot aanpassingen. Het clearingstelsel zelf, in de vorm zoals thans door de Commissie voorgesteld, biedt een onvoldoende betrouwbare basis voor de onderlinge verrekening van de BTW tussen de lidstaten. Zonder extra waarborgen voor een goede controle en een effectieve bestrijding van fraude is het door de Commissie voorgestelde clearingstelsel niet aanvaardbaar. Het zal nodig zijn nader te onderzoeken op welke wijze aan het clearingstelsel een meer betrouwbare werking kan worden gegeven. Tenslotte kan met betrekking tot accijnzen worden vermeld dat de commissie bij haar voorstellen voor de accijnzen op tabaksartikelen rekening heeft gehouden met effecten op de volksgezondheid. Nederland Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr. 17 9

10 heeft gevraagd het volksgezondheidsaspect ook te betrekken bij de besluitvorming over de accijnstarieven op alcoholhoudende dranken. Financiering van de infrastructuur Besproken werd het commissievoorstel inzake de financiering van grote infrastructurele projecten van Europees belang. Commissievoorzitter Delors lichtte toe dat hij met name denkt aan coördinatie op gemeenschapsniveau van infrastructurele projecten in de lidstaten en voorts aan garanties uit de Gemeenschapsbegroting voor de financiering van infrastructurele projecten in de sectoren telecommunicatie en transport. Hij wil daarnaast prioriteit toekennen aan haalbaarheidsstudies. Nederland heeft zijn steun betuigd aan de noodzaak tot coördinatie op het niveau van de Gemeenschap doch twijfel geuit aan de financieringsaspecten van het Commissievoorstel, met name op het punt van de garanties. Nederland heeft gepleit voor het gebruik van de bestaande financiële instrumenten, met name de Europese Investeringsband (EIB), waarvan het kapitaal recentelijk aanzienlijk is verhoogd, mede teneinde de EIB in staat te stellen grotere activiteiten op deze terreinen te verrichten. Hierbij werd door Nederland gewezen op de zeer positieve rol die de kredietovereenkomst van de EIB heeft gespeeld bij de geslaagde afronding van de financiering van de kanaaltunnel. Deze overeenkomst kan model staan voor toekomstige arrangementen ten behoeve van andere grote Europese infrastructuurprojecten die kunnen bijdragen tot de ontwikkeling en de integratie van de Gemeenschap. Drie lidstaten sloten zich bij de Nederlandse visie aan. Alle ministers toonden zich voorstander van een rol van de EIB. Daar waar de statuten van de EIB te restrictief zijn om bepaalde projecten die van Europese betekenis zijn te financieren zal worden bezien of die statuten kunnen worden versoepeld. Het voorzitterschap zal ter zake van dit Britse idee met voorstellen komen. Commissievoorziter Delors constateerde dat er onder de ministers geen unanimiteit bestond voor nieuwe garanties. Hij zei een nieuw voorstel te willen doen, dat in het najaar in de Ecofin Raad besproken kan worden. De a.s. Jaarvergadering van Wereldbank en IMF in Berlijn De vergadering hield een korte voorbespreking van de onderwerpen die tijdens deze Jaarvergadering aan de orde zouden komen. Er werden geen nieuwe standpunten ingenomen of voorstellen gelanceerd. Tweede Kamer, vergaderjaar , hfdst IXB, nr