Provinciale Staten VOORBLAD

Transcriptie

1 Provinciale Staten VOORBLAD Onderwerp SIS-nummer Agendering (advies Griffie) Nota verbonden partijen PS Commissie AFW Provinciale Staten Behandelwijze Overleg-/ beslispunten Context X Kaderstellen Controleren Adviseren PS (door commissie) Vaststellen (door PS) Kaders voor het aangaan van verbonden partijen In het kader van de voorhangprocedure geven GS aan PS de gelegenheid wensen en bedenkingen te uiten. Voorgesteld wordt dit in de commissie AFW op 24 oktober a.s. te doen, in het kader van de begroting Opmerkingen Griffie Openbare samenvatting van GS Meer informatie Dhr. E. Wanders, tel e.wanders@gelderland.nl GS-besluit: 2-10 /Ontvangen door Griffie: /Geplaatst op SIS: 15-10

2 Nota Verbonden Partijen Gelderland September

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding nota Doel nota Strekking begrip verbonden partij Inhoud nota Publiek belang en zeggenschap Verbonden partijen provincie Gelderland Landelijke ontwikkelingen Verbonden partijen als instrument van publiek belang Bestuurlijk belang in verbonden partij Financiële kaders Beginnen, wijzigen of beëindigen van deelneming in verbonden partij Algemeen Beginnen verbonden partij Wijzigen verbonden partij Beëindigen verbonden partijen Aansturing verbonden partijen Rollen PS en GS Algemeen Bepalen publiek belang Voorhangprocedure (wensen en bedenkingen) Informeren PS Verantwoording afleggen Vertrouwelijkheid Sturingsvormen en bestuurlijke verantwoordelijkheid binnen verbonden partijen Sturingsvormen Deelname aan het bestuur van een privaatrechtelijke rechtspersoon Sturingsinstrumenten Governance Bijlage 1 Overzicht provinciale verbonden partijen medio Bijlage 2 Toelichting stroomschema beoordeling deelneming in verbonden partijen Bijlage 3 Beoordelingskader relevantie bestaande provinciale verbonden partijen Bijlage 4 Privaatrechtelijke rechtsvormen

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding nota In het Coalitieakkoord Uitdagend Gelderland staat onder meer dat een omslag moet worden gemaakt van subsidieverlening naar de inzet via participaties, waaronder revolverende fondsen. Risico s worden met burgers, organisaties en bedrijven gedeeld. Verder moet Ontwikkelingsmaatschappij Oost NV het werkterrein naar kansrijke Gelderse sectoren versterken en verbreden. Ook zal worden bezien welke taken in de toekomst door de provincie zelf kunnen worden verricht en voor welke taken externe inhuur of uitbesteding efficiënter en effectiever is. Aan het realiseren van het coalitieakkoord kunnen verbonden partijen een bijdrage leveren. Naast nieuwe rechtspersonen kunnen hiervoor mogelijk ook bestaande rechtspersonen worden ingezet. Het inschakelen van verbonden partijen voor het realiseren van provinciale doelen stelt eisen aan de bestuurlijke aansturing en verantwoording van de provincie en ook aan de organisatorische inrichting met betrekking tot de advisering, het beheer en de begeleiding van de verbonden partijen. Het beleid rond verbonden partijen is te kenmerken als nee, tenzij. In de paragraaf Verbonden partijen van de Beleidsrekening 2011 hebben wij een nota aangekondigd waarin wij een nadere uitwerking van tenzij vastleggen om in de toekomst de afweging scherp te kunnen maken. Het besluitvormingsproces met betrekking tot de verbonden partijen is gediend met een kader op basis waarvan meer gerichte keuzes kunnen worden gemaakt. 1.2 Doel nota Doel van de Nota Verbonden Partijen is om ons college een kader te bieden op grond waarvan wij kunnen handelen als het gaat om verbonden partijen. Met het oog hierop dient de nota op basis van de juridische kaders, uitgangspunten, en randvoorwaarden: Duidelijkheid te bieden over rollen, taken en verantwoordelijkheden van ons college en uw Staten bij verbonden partijen; en De huidige stand van zaken te schetsen met betrekking tot het verbonden partijenbeleid van de provincie. Deze nota vormt een startpunt en bevat informatie over de verschillende aspecten waarmee rekening moet worden gehouden bij het werken met verbonden partijen. Daarnaast is de wijze waarop binnen de provinciale organisatie wordt omgegaan met verbonden partijen beschreven. Deze nota is de basis voor nader onderzoek naar mogelijkheden om voor verbonden partijen nieuw beleid te vormen. Hierbij zal bijvoorbeeld de recente besluitvorming over revolverende middelen worden betrokken. Bedoeling is om uw Staten hierover begin volgend jaar een voorstel te doen. 1.3 Strekking begrip verbonden partij Volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is sprake van een verbonden partij als de provincie daarin een bestuurlijk en een financieel belang heeft. Een bestuurlijk belang wil zeggen dat de provincie zeggenschap in de verbonden partij heeft, bijvoorbeeld via een bestuurslidmaatschap. Met een financieel belang wordt bedoeld risicodragende financiële betrokkenheid. Dat wil zeggen dat middelen ter beschikking zijn gesteld die in principe ter vrije beschikking staan van de rechtspersoon en die geheel of gedeeltelijk verloren gaan in geval van faillissement van de verbonden partij. Het uitsluitend verstrekken van leningen en garantstellingen is niet voldoende om te worden aangemerkt als risicodragende financiële betrokkenheid. Een verbonden partij kan zowel een publiekrechtelijke als privaatrechtelijke rechtspersoon zijn. De Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) biedt de mogelijkheid om samenwerkingsverbanden met andere publiekrechtelijke rechtspersonen aan te gaan. Wordt op basis van de Wgr besloten een openbaar lichaam in te stellen, dan ontstaat een nieuwe rechtspersoon. Dit openbaar lichaam is een verbonden partij en heeft een algemeen bestuur en een dagelijks bestuur. Aan een openbaar lichaam kunnen provinciale taken en bevoegdheden worden overgedragen. Onder de voorwaarde dat hiervoor 3

5 bij Koninklijk Besluit machtiging wordt verleend kunnen hieraan ook private rechtspersonen deelnemen. Gemeenschappelijke regelingen vallen onder het publiekrecht. De provincie kan ook deelnemen in privaatrechtelijke rechtspersonen of een privaatrechtelijke rechtspersoon oprichten. Artikel 158, tweede lid, van de Provinciewet, bevat hiervoor de rechtsgrond. Dit artikel bepaalt dat GS voor het behartigen van een publieke taak kunnen besluiten tot het oprichten van en het deelnemen in een privaatrechtelijke rechtspersoon. Hiervoor moet dan wel een daartoe bijzonder aangewezen belang aanwezig zijn. De voorkeur gaat uit naar samenwerking in de publiekrechtelijke vorm. Hiermee is een aantal democratische aspecten, zoals doorzichtigheid van het bestuur, openbaarheid van de besluitvorming en democratische controle, gewaarborgd. Participaties in een besloten of naamloze vennootschap, waarin de provincie aandelen heeft, worden vaak aangeduid als deelneming. Omdat een deelneming onder het begrip verbonden partij valt wordt in deze nota zo veel mogelijk het begrip verbonden partij gebruikt. In het private domein wordt een deelneming in een geconsolideerde jaarrekening opgenomen. Voor provincies is dit op grond van het BBV niet toegestaan. Dit betekent dat de provincie het inzicht in de gang van zaken bij de verbonden partij op andere wijze moet krijgen. In bijlage 4 is een overzicht opgenomen met een beschrijving van de verschillende privaatrechtelijke rechtspersonen waarin kan worden deelgenomen. Hierin wordt onder meer aangegeven welke bestuursorganen bij de rechtsvorm horen en wat dit betekent voor de aansprakelijkheid van de bestuurders. 1.4 Inhoud nota In de nota wordt het algemene kader zoals dat geldt voor verbonden partijen geschetst. In hoofdstuk 2 wordt de situatie van de Gelderse verbonden partijen in het algemeen beschreven en wordt ingegaan op landelijke ontwikkelingen die hierbij van belang zijn. Verder wordt de strekking van de begrippen publiek belang en zeggenschap, die bij verbonden partijen een belangrijke rol spelen, verduidelijkt. Ook wordt in dit hoofdstuk aandacht besteed aan het starten, wijzigen en beëindigen van deelneming in verbonden partijen en aan het financiële kader bij verbonden partijen. In hoofdstuk 3 is de verdeling van de bestuurlijke verantwoordelijkheden van ons college en uw Staten weergegeven. Daarbij wordt ook aangegeven de wijze waarop publieke belangen binnen verbonden partijen vanuit de provincie worden geborgd en welke acties worden ondernomen om de kwaliteit hiervan verder te optimaliseren. Ook wordt ingegaan op aspecten van governance. Deze nota bevat geen nieuw beleid. De opgenomen beleidsuitgangspunten worden in de praktijk al toegepast. 4

6 2 Publiek belang en zeggenschap 2.1 Verbonden partijen provincie Gelderland De provincie investeert gericht in de kwaliteit van Gelderland voor de langere termijn. Hierbij kunnen bestaande verbonden partijen mogelijk een rol vervullen of kunnen nieuwe verbonden partijen worden opgericht. Het inzetten van verbonden partijen voor het behartigen van een provinciaal belang heeft personele, materiële en bestuurlijke gevolgen. Het is dan ook van belang dat het volgen en aansturen van dit provinciaal belang goed is geregeld. Het aantal verbonden partijen waaraan de provincie Gelderland deelneemt is in de afgelopen jaren toegenomen en zal verder toenemen als de oprichting van een zevental Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD s) een feit is. De provincie is in de afgelopen jaren actief betrokken geweest bij het opzetten van verbonden partijen die zijn aangegaan om een publiek belang te realiseren, zoals Openbaar Lichaam Park Lingezegen, Projectbureau Tuinbouw Bommelerwaard en Innovatie-& Investeringsfonds Gelderland BV. Met de verkoop van de NUON-aandelen en de gefaseerde levering in tranches vanaf 2009 zal uiteindelijk in 2015 het deelnemen in één grote verbonden partij worden beëindigd. In bijlage 1 is een overzicht gegeven van de verbonden partijen waarin de provincie Gelderland medio 2012 deelneemt. Dit overzicht laat zien dat sprake is van een grote diversiteit, zowel wat betreft het taakveld als wat betreft omvang. Dit brengt ook verschillende gevolgen mee voor de personele, materiele en bestuurlijke betrokkenheid. Het komt voor dat de provincie betrokken wordt bij aanvragen of projecten tot deelneming in een verbonden partij die als economisch structuurversterkend kan worden aangemerkt. Bij veel van die aanvragen of projecten wordt ook de Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV (Oost NV) betrokken. Dit houdt verband met onze opvatting dat wij zo mogelijk gebruik willen maken van in Gelderland aanwezige uitvoeringsorganisaties, alvorens een nieuwe verbonden partij op te richten. De transparantie is met verdere spreiding van het publieke (provinciale) belang niet gediend. Daarnaast brengen verbonden partijen voor het bestuur en de organisatie extra inzet mee voor zover het betreft de governance. Op basis van het Coalitieakkoord is 100 mln. gereserveerd om op revolverende wijze in de economie te worden ingezet. Deze middelen vloeien bij succes terug naar de verbonden partij en kunnen daarna opnieuw worden ingezet. Tijdens het opstellen van deze nota wordt gewerkt aan een voorstel om een deel van deze middelen te verdelen (Statenvoorstel ). Hierbij worden de uitgangspunten en criteria gehanteerd uit het Statenvoorstel `Algemene Kaderstelling Gelderse Revolverende Middelen', zoals op 30 mei 2012 door uw Staten vastgesteld (Statenvoorstel ). De in dit verband op te richten organisatie (Topfonds Gelderland) is niet aan te merken als verbonden partij in de betekenis van deze nota. Omdat hiervoor provinciale middelen worden ingezet is het echter wel van belang te beschikken over een instrumentarium aan de hand waarvan het doel waarvoor de middelen beschikbaar zijn gesteld kan worden behaald. 2.2 Landelijke ontwikkelingen De ruimte om het publiek belang te behartigen via deelname in verbonden partijen wordt in belangrijke mate bepaald door de kaders die landelijk zijn bepaald. Verschillende van deze ontwikkelingen zijn voor het provinciale verbonden partijenbeleid van belang en worden daarom hier kort beschreven. In maart 2012 is een concept-wetsontwerp wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) ter consultatie voorgelegd aan het IPO, de VNG en de UvW. Hierin is het voorstel opgenomen om een nieuwe bestuursvorm mogelijk te maken die beter is toegesneden op gemeenschappelijke regelingen meer gericht op bedrijfsvoering. De nieuwe bestuursvorm moet beschikken over rechtspersoonlijkheid zonder de zware bestuursstructuur van het openbaar lichaam (met algemeen bestuur, dagelijks bestuur en een voorzitter). Daarmee kan de samenwerking op het gebied van de taken met een bedrijfsmatig karakter, ofwel de zogenaamde PIOFACH-taken (personeel, informatievoorziening, organisatie, financiën, administratieve organisatie, communicatie en huisvesting) worden vereenvoudigd. 1 1 Nadere toelichting: Het gaat hier dus om taken die naar hun aard een bedrijfsneutraal en afgebakend karakter hebben. Om deze reden kan de gemeenschappelijke regeling volstaan met slechts één bestuursorgaan. Omdat het gaat om taken op het terrein van de bedrijfsvoering kunnen uitsluitend GS aan gemeenschappelijke regelingen als deze deelnemen. 5

7 Nog niet duidelijk is wanneer deze wetswijziging in werking treedt. Een wijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) wordt voorbereid waarbij aan de voorgeschreven onderdelen van de begrotingsparagraaf worden toegevoegd: a. een overzicht van het belang dat de provincie onderscheidenlijk gemeente in elk van de verbonden partijen heeft; b. het eigen en het vreemd vermogen van de verbonden partijen aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar; en c. het geraamde resultaat van de verbonden partijen. Bedoeling van deze wijziging is om de deelnemers meer inzicht en daarmee sturingsmogelijkheden te bieden. De wijziging gaat waarschijnlijk in 2013 in. De wetgever wil de salarissen van topfunctionarissen in de (semi-)publieke sector normeren. Dit betekent dat deze salarissen aan een maximum wordt gekoppeld. Zo wil de wetgever bijvoorbeeld dat salarissen van topbestuurders in de (semi-) publieke sector maximaal 130% van het (schaal)salaris van een minister kunnen bedragen. Dit staat in het wetsvoorstel Normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). De huidige Wopt komt als zelfstandige wet te vervallen en wordt in de WNT opgenomen. De belangrijkste regels in de nieuwe wet worden: Bestuurders en hoogste leidinggevenden in publieke en semipublieke instellingen als het onderwijs, de publieke omroep, drinkwaterbedrijven, zorginstellingen en woningbouwcorporaties mogen niet meer verdienen dan 130% van het bruto salaris van een minister. Deze instellingen vallen onder regime 1 (onder meer publieke sector, drinkwaterbedrijven, woningbouwcorporaties en zorginstellingen). Alle (semi-)publieke organisaties moeten hun gegevens openbaar maken over salarissen van topbestuurders die eindverantwoordelijk zijn. Bij ontslag mag in regime 1 een ontslaguitkering van maximaal worden betaald. Als organisaties zich niet houden aan de maximale salarissen, kan de overheid het teveel betaalde salaris terugvorderen. Het wetsvoorstel WNT is op 6 december 2011 aanvaard door de Tweede Kamer. De inwerkingtreding van de wet is afhankelijk van goedkeuring door de Eerste Kamer en publicatie in het Staatsblad. Bedoeling is om de wet op 1 januari 2013 in werking te laten treden. Geconcludeerd kan worden dat er landelijke ontwikkelingen zijn die een verbetering inhouden voor gebruikmaking van het instrument van de verbonden partij. De wijziging van de Wgr waarbij het gebruik van een eenvoudig openbaar lichaam mogelijk wordt, kan gebruik van de gemeenschappelijke regeling voor PIOFACH-taken aantrekkelijker maken. 2.3 Verbonden partijen als instrument van publiek belang Een voorwaarde voor het voor het deelnemen in een andere rechtspersoon (m.n. privaatrechtelijke rechtspersoon) is dat hiermee een publiek belang moet zijn gediend. De vraag is wat onder publiek of openbaar belang moet worden verstaan. Als richtlijn wordt de volgende definitie van de WRR gehanteerd: Er is eerst sprake van een publiek belang indien de overheid zich de behartiging van een maatschappelijk belang aantrekt op grond van de overtuiging dat dit belang anders niet goed tot zijn recht komt Wat een publiek belang is, wordt deels bepaald door de wetgever (medebewind) en voor het overige behoort dit tot de autonome bevoegdheden van uw Staten. Onze besluiten om een belang als publiek belang te beschouwen moeten goed zijn gemotiveerd. Deze motivering moet voldoende transparant zijn, zodat dit getoetst kan worden door uw Staten. De toezichthouder (minister van BZK) toetst uitsluitend besluiten tot oprichting en het aangaan van nieuwe deelnemingen. Het bezit van rechtspersoonlijkheid betekent dat het openbaar lichaam bevoegd is om zelfstandig aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen en privaatrechtelijk handeling te verrichten. Gedacht kan worden aan het sluiten van overeenkomsten en het in dienst nemen van ambtenaren. Een ander gevolg is dat het ook aanbestedingen kan doen die onder de reikwijdte van de Aanbestedingsrichtlijn en/of de Dienstenrichtlijn kunnen vallen. 6

8 Een publiek belang is overigens niet hetzelfde als een publieke taak. Hiervan is in juridische zin pas sprake als de overheid een rechtsplicht heeft tot actief optreden om het publieke belang te borgen. Een publiek belang kan worden behartigd in samenwerking met andere publieke partijen of met private partijen. De wetgever heeft gekozen voor het neen, tenzij-principe. Dit houdt in dat indien het overheidsorgaan niet als subsidieverstrekker of regelgever het publiek belang kan behartigen het de voorkeur verdient om een andere publiekrechtelijke weg te kiezen, bijv. de oprichting van een publiekrechtelijke rechtspersoon. Publiekrechtelijke rechtspersonen zijn onderworpen aan de regels van het publiekrecht, zoals de Provinciewet en de Wet Gemeenschappelijke Regelingen. De gemeenschappelijke regelingen vallen onder het publiek recht. De belangrijkste reden voor het volgen van het neen, tenzij-principe bij het oprichten/ deelnemen in privaatrechtelijk rechtspersonen is dat er publiekrechtelijke alternatieven zijn om het publieke belang te behartigen. Daarbij zijn de democratische controle en verantwoording, de doorzichtigheid van de bestuursstructuur en de openbaarheid van de besluitvorming gewaarborgd. Het overheidshandelen heeft daarmee een grotere mate van transparantie. Bij het nee tenzij-princip[e speelt ook een rol dat bij het onderbrengen van taken bij privaatrechtelijke rechtspersonen, waarin overheidsfunctionarissen een rol spelen, zich gemakkelijk situaties kunnen voordoen van ongewenste belangenvermenging. Dus pas in laatste instantie komt voor het behartigen van het publiek belang het deelnemen in een privaatrechtelijke rechtspersoon in beeld. Wij gaan niet over tot de oprichting van of de deelneming in een privaatrechtelijke rechtspersoon, tenzij op deze wijze een publiek belang wordt behartigd dat niet, althans minder effectief, op een andere wijze kan worden behartigd. Voor een keuze voor de privaatrechtelijke weg moet sprake zijn van een bijzonder daartoe aangewezen belang. Met het oog op de argumenten van de wetgever en het feit dat deze ook voor de provincie valide zijn, hanteert de provincie het nee, tenzij-principe. Dit betekent dat wij niet over gaan tot de oprichting van of de deelneming in een privaatrechtelijke rechtspersoon, tenzij op deze wijze een publiek belang wordt behartigd dat niet op een andere effectieve en efficiënte wijze tot stand kan worden gebracht. 2.4 Bestuurlijk belang in verbonden partij De aanwezigheid van een bestuurlijk belang is één van de randvoorwaarden om een organisatie als verbonden partij te kunnen aanmerken. Hiermee wordt bedoeld dat de deelnemer enige bestuurlijke zeggenschap ofwel beslissingsbevoegdheid binnen de organisatie moet hebben. Dat kan het geval zijn wanneer de overheid benoemingsrechten heeft binnen het bestuur of een college van toezicht van de privaatrechtelijke rechtspersoon. Bij een gemeenschappelijke regeling is dat het geval indien de provincie vertegenwoordigd is in het dagelijks bestuur of in het algemeen bestuur. Overigens moet wel sprake zijn van een relevante en ook beoogde zeggenschap. Zo brengt het lidmaatschap van bijvoorbeeld de ANWB onvoldoende zeggenschap mee om deze organisatie als verbonden partij te kunnen aanmerken. Zeggenschap wordt met dit lidmaatschap ook niet beoogd. Een vereniging heeft een bestuur en een algemene ledenvergadering. Een stichting daarentegen heeft uitsluitend een bestuur. Zowel bij de vereniging als de stichting kan een raad van toezicht worden ingesteld. In een vennootschap zijn met name het bestuur (RvB/directie), de eventuele raad van commissarissen (RvC) en de Algemene vergadering van Aandeelhouders (AvA) relevant. Voor het besturen van de vennootschap zijn vooral de RvB en de RvC verantwoordelijk. RvB en RvC zijn wettelijk gehouden zich uitsluitend te richten op het belang van de vennootschap. Voor een overzicht met een beschrijving van de verschillende privaatrechtelijke rechtspersonen waarin kan worden deelgenomen wordt verwezen naar bijlage 4. Indien zwaarwegende redenen bestaan om de behartiging van een provinciaal belang geheel of gedeeltelijk over te dragen aan een privaatrechtelijke organisatie, wordt telkens nauwkeurig overwogen of en hoe de provinciale zeggenschap in de vennootschap, vereniging of stichting eruit komt te zien. 2.5 Financiële kaders Verbonden partijen brengen vrijwel altijd risico s met zich mee. Met het oog op het betrokken publiek belang moet zorgvuldig met publieke middelen worden omgegaan en risico s zoveel mogelijk worden 7

9 vermeden. Daarom dient het deelnemen in verbonden partijen steeds getoetst te worden aan een aantal randvoorwaarden. Provinciale financiering De financiering van een verbonden partij kan bestaan uit eigen en vreemd vermogen. Bij het financieel belang van de provincie bij de rechtspersoon kan het gaan om aandelenkapitaal of om de verantwoordelijkheid voor financiële resultaten. Bij dat laatste kan worden gedacht aan bijdragen in eventuele verliezen. Ook een achtergestelde lening kan soms tot het eigen vermogen worden gerekend. Uitsluitend een aandeel in het vreemd vermogen (verstrekte lening) of een garantstelling (voor geldleningen) is niet voldoende om op basis van dit criterium als verbonden partij te worden aangemerkt. Overigens dient het provinciale aandeel in het eigen vermogen volgens de bestaande wet en regelgeving (BBV) tegen aanschaffingsprijs of lagere marktwaarde te worden geactiveerd. Wet Financiering Decentrale Overheden (wet Fido) De Wet Fido bevat een belangrijk financieel kader voor de provincie. In deze wet wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen deelneming in een verbonden partij en een belegging. De Wet Fido zegt dat beleggen niet een normale publieke taak is, maar als een tijdelijke activiteit moet worden beschouwd omdat er een bepaalde tijd meer geld in kas zit dan op dat moment voor de gewone bedrijfsvoering nodig is. De provincie belegt dan ook niet om zoveel mogelijk rendement te maken, maar om geld dat in enige periode niet nodig is op een veilige manier weg te zetten. Daarom mag de provincie alleen beleggen in waardepapieren met weinig risico. Daarvoor is het Strategisch Beleggingsplan vastgesteld. Staatsteun Iedere deelneming in een verbonden partij wordt expliciet getoetst aan de Europese regelgeving voor staatsteun. Aan een rechtspersoon wordt niet deelgenomen als de deelneming niet toegelaten staatsteun oplevert. Inzicht in risico s Iedere verbonden partij is anders. Immers de risico s hangen mede samen met het doel van de verbonden partij. Naast het aandeel van de provincie kan vooral de financieringsstructuur en risico inschatting bij iedere verbonden partij verschillen. Deze wordt op basis van de afzonderlijke situatie beoordeeld. Sommige verbonden partijen kenmerken zich door een kapitaalintensieve financieringsstructuur die uiteraard een geheel andere risicobenadering kent dan een kapitaal extensieve organisatie. Hierbij moet rekening worden gehouden met de mogelijkheid dat verbonden partijen (bv. Ontwikkelingsmaatschappij NV Oost) ook kunnen deelnemen in andere rechtspersonen of nieuwe rechtspersonen kunnen oprichten. Dit kan het risico voor de provincie vergroten en minder inzichtelijk maken. Om invloed te kunnen uitoefenen dient dan ook bij de beslissing over het deelnemen in een verbonden partij aan dit aspect voldoende aandacht worden besteed. Invloed kan hierop worden uitgeoefend door bijvoorbeeld in de statuten te laten opnemen dat deelneming door de nieuwe verbonden partij in een andere rechtspersoon niet is toegestaan of dat hiervoor goedkeuring van de provincie nodig is. Overigens is voor de deelnemingen door de verbonden partij de goedkeuring van de minister van BZK niet nodig. In het kader van de besluitvorming over het deelnemen aan een nieuwe verbonden partij worden de financiële en niet-financiële risico s geïnventariseerd. Op basis van deze analyse wordt beoordeeld of de nagestreefde provinciale doelen (publieke belang) door de verbonden partij kunnen worden gehaald. Zo mogelijk en nodig worden indicatoren aan de hand waarvan de verantwoording over de realisatie van de gestelde doelen kan plaatsvinden. Deze indicatoren kunnen bijvoorbeeld zijn hoogte van de cash flow, terugverdientijd, ontwikkeltijd, doorlooptijd, bezettingsgraad of aantal arbeidsplaatsen. 2.6 Beginnen, wijzigen of beëindigen van deelneming in verbonden partij Algemeen Door het ministerie van BZK is, in samenwerking met VNG, IPO en UvW, een stroomschema ontwikkeld. Dit is bedoeld als hulpmiddel bij de afweging om te bepalen welke uitvoering- of samenwerkingsvorm in de betreffende situatie de meest geschikte is om het publieke belang te behartigen. Dit stroomschema is hierna opgenomen. De toelichting daarop is opgenomen in bijlage 2. 8

10 In de toelichting wordt strijdigheid met het recht of het algemeen belang, financiële risico's en aspecten van staatsteun en aanbestedingsverplichtingen meegenomen. De uitkomst wordt uiteindelijk bepaald op basis van een bestuurlijke afweging. Het coalitieakkoord is één van de kaders. Het stroomschema is richtinggevend; het gaat in elk specifiek geval om maatwerk! Beginnen verbonden partij Initiatieven tot het aangaan van (nieuwe) verbonden partijen worden getoetst aan de volgende criteria: Sprake dient te zijn van een strategisch provinciaal belang, dat structureel van karakter is en onderdeel uitmaakt van provinciale beleidsopgaven; Het strategisch provinciaal belang dient te zijn vertaald in duidelijke beleidsdoelen. Dit is van belang om de verantwoordelijkheden en risico s van de provincie te benoemen en te beperken. Dit is ook ondersteunend voor het kwantificeren van de risico s; en 9

11 Een deelneming aan een verbonden partij dient op financieel en zakelijk verantwoorde gronden te berusten. Dat wil zeggen dat ten minste de continuïteit van de verbonden partij gewaarborgd moet zijn. Een van de voorwaarden voor het deelnemen aan private verbonden partijen is volgens art. 158 van de Provinciewet dat daarmee een publiek belang wordt gediend. Het besluit hiertoe wordt niet eerder genomen dan nadat aan uw Staten een ontwerpbesluit is toegezonden en de gelegenheid heeft gehad om wensen en bedenkingen te uiten. Nieuwe private verbonden partijen mogen alleen worden aangegaan als dat, na zorgvuldige afweging van de alternatieven, de beste keuze lijkt te zijn (nee tenzij-principe). Uitgangspunt hierbij is dat publieke middelen bij voorkeur niet risicodragend worden ingezet en dat het aandeelhouderschap in beginsel niet het geëigende middel is om publieke belangen te borgen. Publieke middelen zijn schaars en dienen doelmatig te worden besteed met zo gering mogelijk risico. Bovendien is de provincie geen belegger en mag niet om speculatieve redenen deelnemen in private verbonden partijen. Er moet dus een belangrijke reden zijn om op basis van de genoemde voorwaarden risicodragend te participeren in een vennootschap of andere rechtspersoon Wijzigen verbonden partij Verbonden partijen kenmerken zich door een grote mate van dynamiek en onvoorspelbaarheid. Hierdoor kunnen situaties ontstaan die aanleiding zijn om de relatie met de verbonden partij tussentijds aan te passen. Hierbij kan aan verschillende omstandigheden worden gedacht: 1. De verbonden partij komt in zodanige financiële omstandigheden terecht dat bijbetaling wenselijk of noodzakelijk is. Indien alle deelnemers deze verplichting naar evenredigheid moeten inlossen, wijzigt de verhouding in de zeggenschap niet. Gelet op de begrotingsgevolgen moet dit voor goedkeuring aan uw Staten worden voorgelegd. 2. De provincie heeft bepaalde publieke belangen die ze via een bestaande verbonden partij wil realiseren. Dit kan betekenen hiervoor extra financieringsmiddelen moeten worden ingebracht. Hierover zal niet alleen overeenstemming met het bestuur van de verbonden partij moeten worden bereikt maar ook met de andere deelnemers. In feite moet dit behandeld worden als ware sprake van een nieuwe verbonden partij. Ook dit moet voor goedkeuring aan uw Staten worden voorgelegd. 3. Binnen bestaande verbonden partijen komen aandelen van andere deelnemers beschikbaar, die aan de overige deelnemers worden aangeboden. De provincie zal moeten overwegen of ze die wil overnemen. Hiervoor moet ofwel een duidelijk publiek belang zijn, ofwel moet het financieel voor de provincie geen extra kosten of risico s opleveren. Ook dat vereist goedkeuring van uw Staten. Bij wijziging van een verbonden partij is vrijwel altijd sprake van maatwerk. In de gevallen dat er veranderingen optreden in de financiering door de provincie van de verbonden partij zal ook goedkeuring van uw Staten vereist zijn Beëindigen verbonden partijen Voor het vervreemden of liquideren van een privaatrechtelijke verbonden partij is op grond van de regelgeving geen toestemming van uw Staten nodig. Wanneer liquidatie of vervreemding aan de orde is betrekken wij uw Staten bij onze besluitvorming overeenkomstig het besluit van uw Staten d.d. 26 januari 2005 inzake Betrokkenheid van Provinciale staten bij privaatrechtelijke rechtshandelingen, rechtsgedingen en civiele verdediging (PS ). Dat betekent dat uw Staten in wezenlijke gevallen in de gelegenheid worden gesteld om wensen en bedenkingen te uiten. Wie bevoegd is tot beëindigen van een publieke verbonden partij (gemeenschappelijke regeling) is afhankelijk van welk bestuursorgaan de regeling is aangegaan (PS, GS of CdK). Dit bestuursorgaan kan ook besluiten tot het eventueel beëindigen van de deelname aan de gemeenschappelijke regeling. Indien het beëindigen kan leiden tot ingrijpende financiële of andere gevolgen dan ligt het voor de hand uw Staten, onverminderd uw budgetrecht, hierover in alle gevallen op tijd te informeren. Bij het eventueel beëindigen of vervreemding van een verbonden partij wordt vooraf in ieder geval aan de volgende 4 beoordelingscriteria getoetst: 1. Het deelnemen van de provincie aan een verbonden partij heeft als instrument geen toegevoegde waarde meer voor de realisatie/borging van het publieke belang. Bijvoorbeeld omdat de betrokken publieke belangen via andere instrumenten zoals wet- 10

12 en regelgeving afdoende zijn geregeld of omdat de provincie het publieke belang zelfstandig efficiënter kan uitvoeren; 2. Niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van deelname van de provincie aan een verbonden partij, als gevolg waarvan de publieke belangen onvoldoende kunnen worden behartigd; 3. Het wegvallen van waarborgen, als gevolg waarvan de continuïteit van de dienstverlening door deelneming aan een privaatrechtelijk verbonden partij in gevaar komt. Hierbij kan worden gedacht aan financiële problemen van de onderneming of afstoting van aandelen in buitenlandse of speculatieve handen. De mogelijkheid van deze risico s dient vanuit een maatschappelijke zorgplicht te worden meegewogen in de bredere afweging van de borging van publieke belangen; en 4. Publieke middelen dreigen verloren te gaan. Bijvoorbeeld omdat voor de vervreemding van aandelen de marktsituatie ongunstig is of het bedrijf zich in een fase bevindt die voor potentiële gegadigden als minder aantrekkelijk kunnen worden gezien. In dergelijke gevallen zal de afweging moeten worden gemaakt van de opbrengstpotenties en risico s van het nog tijdelijk aanhouden van de aandelen tegenover de opbrengstpotenties en risico s van een eventuele vervreemding. Voor de periodieke toetsing van de relevantie van de verbonden partij is een beoordelingskader opgesteld. Dit is opgenomen in bijlage 3. Iedere verbonden partij wordt minimaal 1 keer per 4 jaar aan dit kader getoetst. De conclusie van de beoordeling kan zijn: De verbonden partij ongewijzigd aan te houden; De verbonden partij aan te houden met wijzigingen; en De verbonden partij (geheel of gedeeltelijk) te beëindigen. Daarnaast wordt gekeken of er eventueel andere afspraken gemaakt moeten worden met betrekking tot de verbonden partijen. Hierbij wordt aangetekend dat het beëindigen in bepaalde verbonden partijen geen optie is, bijvoorbeeld omdat dit zou leiden tot kapitaalvernietiging doordat voor de aandelen geen markt is. Zo moeten de aandelen van Alliander in overheidshanden blijven en is het bij een eventuele verkoop moeilijk kopers te vinden.. Bij eventuele beëindigingsoperaties wordt vooraf een proces opgesteld. In dit proces wordt aandacht besteed aan onder meer de volgende aspecten: Afstemming met andere deelnemers ten behoeve van een eenduidige besluitvorming in bestuursorganen van de verbonden partij; De kaders en uitgangspunten van de beëindiging als opdracht van de deelnemers aan het bestuur, zo mogelijk voorzien van een indicatieve planning, toetsingscriteria en ijkpunten; Duiding van eventuele risico s en onzekerheden (bijvoorbeeld beëindigen contracten en andere te verrichten juridische handelingen, inventarisatie toekomstige verplichtingen en fiscale scan); Afspraken over de voortgangsbewaking door de deelnemers (bijvoorbeeld via de AvA of de AHC); De wijze waarop uw Staten in het proces zal worden betrokken; en De wijze waarop met eventuele vertrouwelijke informatie wordt omgegaan Niet voor alle beëindigingsoperaties. zullen alle bovengenoemde punten van belang zijn. Telkens zal dus sprake zijn van maatwerk, waarbij de procedures vooraf goed worden doordacht. 11

13 3 Aansturing verbonden partijen 3.1 Rollen PS en GS Algemeen Het inzetten van verbonden partijen als instrument voor het behartigen van publieke doelen stelt hoge eisen aan de bestuurlijke aansturing. De sturingsmogelijkheden zijn in sterke mate afhankelijk van de juridische en organisatorische structuur van de verbonden partijen en de bevoegdheden die hieruit voortvloeien voor deelnemer. Ook de mate van zeggenschap bepaalt de sturingsmogelijkheden. De sturingsmogelijkheden in IIG BV, waarvan de provincie 100% van de aandelen heeft, zijn uiteraard groter dan die in Vitens NV, waarin de provincie 6,67% van de aandelen heeft. Via het meer of minder actief deelnemen moeten de publieke doelen door de betreffende verbonden partij zo optimaal mogelijk worden gerealiseerd. Hieronder werken we uit wat dit betekent voor de rol- en taakverdeling en verantwoordelijkheden bij de bestuurlijke aansturing. Uw Staten en ons college hebben hierin een eigen rol. In deze paragraaf worden deze verschillende rollen toegelicht en wordt voor het invullen daarvan een kader geschetst. Het duale stelsel heeft het vraagstuk van het deelnemen aan privaatrechtelijke rechtspersonen complexer gemaakt. Hoewel de bevoegdheid tot het oprichten van en het deelnemen in privaatrechtelijke rechtspersonen aan ons college is opgedragen, vinden wij het van belang dat binnen uw Staten voldoende draagvlak is voor ons handelen. Dit kan bijvoorbeeld worden georganiseerd door uw Staten op tijd te betrekken bij de belangrijke besluiten die aan de orde zijn. Daarbij speelt onze verantwoordelijkheid als deelnemer ook een rol. Dit houdt in dat wij ook zorg dienen te dragen voor de belangen van het bedrijf en rekening moeten houden met belangen van de andere deelnemers. Het is dan ook belangrijk dat er een vertrouwensbasis is die het mogelijk maakt om invulling te geven aan de verschillende rollen en verantwoordelijkheden die bij het deelnemen aan de orde zijn. Dit betekent dat op de voorhand duidelijk moet zijn hoe het samenspel tussen uw Staten en ons college bij verbonden partijen is en wat hierbij van elkaar verwacht mag worden. Voor zover het betreft het aangaan van gemeenschappelijke regelingen is de situatie na dualisering ongewijzigd. De bevoegdheid tot het oprichten, wijzigen en beëindigen van een gemeenschappelijke regeling ligt bij het bestuursorgaan waaraan de taak is toegewezen. Het samenspel tussen uw Staten en ons college vindt zijn basis in de wet. Voor het verbonden partijenbeleid gaat het daarbij vooral om de artikelen 158 en 167 van de Provinciewet, de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) en het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Dit samenspel moet vooral op hoofdlijnen en vanuit duidelijke kaders plaatsvinden. Voorkomen moet worden dat uw Staten betrokken worden bij details of uitvoeringskwesties. Ook dient het verschaffen van informatie op vertrouwelijke basis zoveel mogelijk te worden beperkt Bepalen publiek belang Verbonden partijen zijn een instrument om publieke belangen te behartigen. Wat tot de publieke belangen van de provincie moet worden gerekend, voorzover dat niet uit medebewindswetgeving voortvloeit, is zoals eerder aangegeven een bevoegdheid van uw Staten. Dit betekent dat uw Staten hiervoor het kader vaststellen. De passages in het coalitieakkoord zoals in de inleiding opgenomen geven een richting aan. Het door uw Staten gegeven kader vormt voor ons college het politiek mandaat om uitwerking te geven aan de gestelde doelen en activiteiten. Uit het kader kunnen nieuwe besluiten volgen die om instemming of reactie van uw Staten vragen. In het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) is voorgeschreven dat zowel de begroting als de jaarrekening een afzonderlijke paragraaf over de verbonden partijen bevat. Via deze paragrafen kunnen uw Staten de ontwikkelingen met betrekking tot de verbonden partijen waaraan de provincie deelneemt volgen en eventueel sturen. In de begrotingsparagraaf wordt het beleid voor de komende jaren vastgelegd. Hierin moet uiteraard ook het beleid zoals neergelegd in deze nota terug zijn te vinden. De begrotingsparagraaf dient volgens het BBV in ieder geval te bevatten: 12

14 a. De visie op verbonden partijen in relatie tot de realisatie van de doelstellingen die zijn opgenomen in de begroting; en b. De beleidsvoornemens omtrent verbonden partijen. Het BBV schrijft voor dat de paragraaf van de jaarrekening in ieder geval de volgende gegevens over de verschillende verbonden partijen verschaft: a. De naam en de vestigingsplaats; b. Het openbaar belang dat op deze wijze behartigd wordt; c. De veranderingen die zich hebben voorgedaan gedurende het begrotingsjaar in het belang dat de gemeente onderscheidenlijk provincie in de verbonden partij heeft; d. Het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar; en e. Het resultaat van de verbonden partij Voorhangprocedure (wensen en bedenkingen) De voorhangprocedure voorziet in de mogelijkheid die uw Staten worden geboden om voorafgaand aan het besluit wensen en bedenkingen in te brengen. Het gaat daarbij om richtinggevende uitspraken en suggesties van uw Staten die door ons betrokken worden bij de besluitvorming over de voorliggende voorstellen. Deze wensen en bedenkingen worden betrokken in onze besluitvorming, tenzij zwaarwegende overwegingen vanuit onze verantwoordelijkheid als deelnemer zich hiertegen verzetten. Hierover dienen wij ons tegenover uw Staten te kunnen verantwoorden. Wensen en bedenkingen zijn echter geen vraag om instemming. Wij behouden hier een eigen verantwoordelijkheid, waarover wij ons politiek hebben te verantwoorden. Tegelijkertijd achten wij het niet wenselijk dat een situatie ontstaat waarin uw Staten en ons college tegenover elkaar staan. Uw Staten geven de richting aan. Wij stellen uw Staten vooraf in de gelegenheid wensen en bedenkingen kenbaar te maken over de volgende aspecten: Een voorstel tot het aangaan van een nieuwe verbonden partij of oprichten van een privaatrechtelijke organisatie; Een voorstel tot wijziging van een verbonden partij voor zover hieraan financiële of belangrijke beleidsinhoudelijke gevolgen zijn verbonden (bv. statutenwijziging); Een voorstel tot de beëindiging/vervreemding van een verbonden partij; en Een privaatrechtelijke rechtshandeling, bijvoorbeeld het uitoefenen van aandeelhoudersbevoegdheden, indien de uitoefening ingrijpende gevolgen kan hebben voor de provincie. Voor zover het vennootschappen betreft bieden wij uw Staten aanvullend hierop de gelegenheid vooraf wensen en bedenkingen kenbaar te maken over de volgende aspecten (Statenvoorstel PS ): Vaststelling of goedkeuring van een jaarrekening die met verlies is afgesloten of indien bij de jaarrekening geen goedkeurende accountantsverklaring als bedoeld in de Verordening gedrags- en beroepsregels registeraccountants 1994 is overgelegd; Wijziging van de ondernemersstrategie van de vennootschap; Beslissingen ter uitoefening van bevoegdheden van de provincie als aandeelhouder (in een vennootschap waarin zij ten minste 5% van de aandelen houdt) voorzover het betreft: a. wijziging van de statuten van de vennootschap en het aangaan van aandeelhoudersovereenkomsten en andere rechtshandelingen met betrekking tot de vennootschap, die van aanmerkelijke betekenis zijn voor de continuïteit van de vennootschap, de zeggenschap van de provincie in de vennootschap of de verdeling van winst van de vennootschap; b. ontbinding van de vennootschap; c. het plaatsen dan wel verkrijgen of vervreemden van eigen aandelen door de vennootschap, indien met de onderscheiden transacties per kalenderjaar een bedrag van 5% of meer van het geplaatste aandelenkapitaal is gemoeid; en Vaststelling, wijziging en intrekking van beleidsregels over de benoeming van door de provincie aan te wijzen commissarissen bij vennootschappen. 13

15 3.1.4 Informeren PS De wet verplicht ons uw Staten te informeren, wanneer daarom wordt verzocht. Wij informeren uw Staten ook ongevraagd bij de volgende ontwikkelingen binnen de grotere en bestuurlijk belangrijke provinciale verbonden partijen: Voorstellen voor een meerjarige strategie van een verbonden partij; Omvangrijke wijzigingen in de structuur van de verbonden partij (bijvoorbeeld een omvangrijke overname); Ingrijpende wijzigingen in de statuten; en Politiek of maatschappelijk belangrijke ontwikkelingen Verantwoording afleggen De jaarrekening en de begroting zijn de reguliere momenten waarop wij verslag uitbrengen aan uw Staten over de voortgang van de uitvoering van gestelde beleidsdoelen. Dit is ook voor verbonden partijen het geval, waarvoor in de jaarrekening de Paragraaf Verbonden Partijen is bedoeld. Hierin doen wij onder meer verslag van de belangrijkste beleidslijnen die zijn geformuleerd en van ontwikkelingen die zich binnen het beheer van verbonden partijen in de afgelopen periode hebben voorgedaan. Gemeenschappelijke regelingen zijn verplicht om hun begroting en jaarrekening voorafgaand aan de vaststelling voor advies aan de deelnemers voor te leggen. De informatievoorziening van privaatrechtelijk verbonden partijen moet privaatrechtelijk worden geregeld, bij voorkeur in de statuten. De invloed van de deelnemer is meestal afhankelijk van de mate van zeggenschap. Verderop in deze nota wordt hierop dieper ingegaan en wordt aangegeven op welke wijze invloed op het realiseren van de provinciale doelstelling binnen de verbonden partij kan worden uitgeoefend Vertrouwelijkheid Waar nodig kan met gebruikmaking van de bepalingen rond geheimhouding uit de Provinciewet gevoelige informatie over concrete verbonden partijen tussen uw Staten en ons college worden uitgewisseld. Hiermee kan enerzijds een adequate informatie-uitwisseling worden gewaarborgd en kunnen anderzijds bedrijfsbelangen worden ontzien. Met deze mogelijkheid moet terughoudend worden omgegaan ook om te voorkomen dat de controlerende rol van uw Staten wordt beperkt. 3.2 Sturingsvormen en bestuurlijke verantwoordelijkheid binnen verbonden partijen Sturingsvormen De aansturing van verbonden partijen als deelnemer kan op verschillende manieren plaatsvinden. De ideale situatie is dat de verbonden partij op zichzelf volledig beantwoordt aan de gestelde provinciale doelen en randvoorwaarden en relatief geringe risico s bevat. In deze situatie kan de realisatie van de gestelde doelen aan de betreffende verbonden partij worden overgelaten en de sturing als deelnemer zich beperken tot het monitoren van de resultaten en het bewaken van eventuele risico s. De verbonden partij fungeert op afstand van de provincie en de deelname aan de verbonden partij is vooral monitorend van aard. Hierbij ligt de nadruk op het monitoren van de resultaten en het bewaken van risico s. Echter zijn ook situaties denkbaar die een meer actieve sturing als deelnemer vereisen om de publieke belangen via de betrokken verbonden partij te borgen. Bijvoorbeeld wanneer een verbonden partij in een maatschappelijke context opereert die sterk in beweging is en vanuit het publieke oogpunt meer risico s bevat. Dit brengt een andere sturing als deelnemer mee omdat minder verzekerd is dat de doelen van de verbonden partij overeenkomen met het publieke doel. Nog complexer wordt het als ook nog andere instrumenten ingezet kunnen worden om het publieke belang te realiseren. Bijvoorbeeld door middel van een subsidie. Een voorbeeld van een dergelijke situatie is Oost NV, waar naast een aandeelhouderschap ook een substantiële structurele subsidierelatie aan de orde is. Ook is het denkbaar dat een verbonden partij raakvlakken heeft met andere verantwoordelijkheden van de provincie, bijvoorbeeld die van bevoegd gezag. Ook dit kan gevolgen hebben voor de wijze 14

16 waarop als deelnemer sturing wordt gegeven aan het borgen van het publieke belang in de betrokken verbonden partij. De provincie moet kunnen verantwoorden dat de deelname aan de verbonden partij voldoet aan wettelijk eisen en de gestelde provinciale doelen en randvoorwaarden. Hoe actief de provincie vervolgens zal moeten sturen om de publieke belangen te borgen, kan in algemene zin moeilijk worden bepaald en zal per verbonden partij verschillen. Bovendien kan het zijn dat omstandigheden veranderen, bijvoorbeeld door veranderde wetgeving of sterk gewijzigde marktverhoudingen of maatschappelijke omstandigheden, waardoor de oorspronkelijke inzet als deelnemer moet worden bijgesteld. Daarbij zullen de volgende elementen worden betrokken: Vindt borging van de publieke doelen primair via het deelnemen plaats of via andere instrumenten, bijvoorbeeld subsidies? Kan de deelname mogelijk strijdigheid opleveren met andere provinciale taken, bijvoorbeeld die van bevoegd gezag? Opereert de verbonden partij in een dynamische maatschappelijke context waardoor spanning kan ontstaan tussen de doelen van de verbonden partij en de publieke doelen? Is sprake van een groot bestuurlijk belang, bijvoorbeeld vanwege relatief grote risico s voor de kapitaalinzet, het dividend of de aandeelhouderswaarde? Op basis van deze criteria is onderstaand profiel opgesteld, dat gehanteerd zal worden om te bepalen of voor een monitorende of actieve vorm van de deelname wordt gekozen. Karakter aansturing: monitorend of actief Monitorend Inhoudelijk instrument verbonden partij past volledig in provinciaal doel inhoudelijke sturing verloopt primair via andere instrumenten dan deelname (bijv. subsidies) Financieel relatief klein bestuurlijk belang relatief geringe financiële risico s Actief verbonden partij opereert in dynamisch maatschappelijke context kans op spanning tussen belangen onderneming en publieke doelen relatief groot bestuurlijk belang relatief grote financiële risico s Met deze elementen en criteria met betrekking tot deelname in verbonden partijen wordt bij het hanteren van het in paragraaf 2.6 opgenomen stroomschema en het in bijlage 3 opgenomen beoordelingskader rekening gehouden Deelname aan het bestuur van een privaatrechtelijke rechtspersoon Het uiteindelijke doel dat de provincie nastreeft met het oprichten van of het deelnemen in een verbonden partij is het behartigen van een publiek belang. Deelname van een door de provincie aangewezen provinciebestuurder of ambtenaar aan het bestuur of het college van toezicht van de rechtspersoon zou daar in principe aan kunnen bijdragen. Zodanige bestuurlijke verantwoordelijkheid houdt echter het risico in zich van belangenconflicten als het publieke belang en het belang van de vennootschap, vereniging of stichting strijdig zijn. Daarbij moet worden bedacht dat bestuurders van rechtspersonen juridisch gehouden zijn het belang van de rechtspersoon te behartigen. Om belangenconflicten uit te sluiten heeft de provincie al in 2001 als beleid vastgelegd dat de benoeming van provinciebestuurders als commissaris bij een privaatrechtelijke rechtspersoon is uitgesloten (zie CAZ ). Als beleidslijn is vastgelegd dat wanneer de provincie invloed kan uitoefenen op de benoeming van een commissaris geen eigen bestuurders of ambtenaren naar voren worden geschoven, maar gezocht wordt naar een deskundige externe persoon. Bij de benoeming van bestuurders in stichtingen, waarin de provincie benoemingsrecht bezat, is doorgaans dienovereenkomstig gehandeld (bijv. Stichting Gelredome). Behoudens de mogelijkheid om in bijzondere gevallen daarvan af te wijken (op voorwaarde dat de bestuurlijke integriteit en transparantie is gewaarborgd), zullen wij deze beleidslijn blijven volgen. Uw Staten hebben een kaderstellende en controlerende rol. Het lidmaatschap van het bestuur of een college van toezicht van een verbonden partij van een lid van uw Staten laat zich hiermee niet verenigen. Statenleden zullen dus niet als externe persoon voor een bestuurlijke positie bij een verbonden partij kunnen worden aangewezen. 15