Betreft Beleidsplan hoogwaardig handhaven gemeente Stein 2005

Transcriptie

1 Stein Gemeenteblad Afdeling A 2005, no. Agendapunt Bijlagen 1 Concept-raadsvoorstel Aan De Raad Betreft Beleidsplan hoogwaardig handhaven gemeente Stein 2005 Inleiding Voor de jaren 2003 en 2004 heeft uw raad in december 2002 een handhavingsbeleidsplan opgesteld. Dit plan dient opnieuw vastgesteld te worden daar het ook ter vervanging dient van een van de verplichte verordeningen in het kader van de Wet werk en bijstand, namelijk de fraudeverordening. De gemeente Stein heeft daarnaast ingeschreven op de Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardig handhaven (projectaanvraag ligt ter inzage) met de bedoeling om handhaving in het licht van de Wet werk en bijstand verder te optimaliseren. Dit beleidsplan geeft hiervoor handvaten en bepaalt de richting waarin handhaving zich dient te ontwikkelen. In de gemeente Beek wordt gelijktijdig hetzelfde beleidsplan vastgesteld, omdat beide gemeenten samen aan deze stimuleringsregeling uitvoering geven. Het beleidsplan moet ook gezien worden in het licht van het handhavingsbeleid van het Rijk en de gemeenten. Argumentatie In het beleidsplan worden concrete verbeteractiviteiten genoemd op de deelterreinen: - Vroegtijdig informeren: introductie van een informatiemap, heldere communicatie over rechten en plichten, verbeteren van de gebruikte formulieren en het hanteren van een checklist voor een dienstverlenend gesprek. - Dienstverlening op maat: het vervangen van het maandelijkse rechtmatigheidsonderzoeksformulier door een maandelijks mutatieformulier. - Vroegtijdige detectie: een efficiëntere en effectievere controlesystematiek invoeren waarbij ook de rol en doel van huisbezoeken beter gedefinieerd worden, het invoeren van signaal- en risicosturing en het verbeteren van de afstemming met de Sociale Recherche. - Daadwerkelijk sanctioneren: meer aandacht voor het lik-op-stuk beleid en de invordering van onterecht ontvangen uitkeringen. Door het uitvoeren van een klanttevredenheidsonderzoek wordt de uitvoering van deze activiteiten, zoals u die kunt terugvinden in hoofdstuk 4 en 5 van het plan, ook getoetst aan de mening van onze klanten. Over de uitkomsten van dit onderzoek wordt u nog geïnformeerd. Met de oplevering van de beschrijvingen van de nieuwe werkprocesbeschrijvingen per 1 april 2004, op basis van de nieuwe visie en werkwijze, wordt het project afgesloten en moet de implementatie een feit zijn.

2 Financiële onderbouwing De nog in 2005 uit te voeren activiteiten die in het beleidsplan zijn genoemd komen ten laste van en hebben grotendeels betrekking op de Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardig Handhaven en worden gedekt door de verleende projectsubsidie. De financieel-technische verwerking hiervan gebeurt (budgettair neutraal) in berap De overige activiteiten dienen binnen de huidige bezetting en communicatieactiviteiten van de afdeling plaats te vinden. De cliëntenraad is gevraagd advies uit te brengen over dit voorstel. Hun reactie ligt voor uw raad ter inzage. Voorstel Vaststellen beleidsplan hoogwaardig handhaven gemeente Stein Burgemeester en Wethouders, de Secretaris, de Burgemeester, Dict. AC 2

3 Beleidsplan Handhaving Gemeenten Beek en Stein Vroegtijdige detectie/afhandeling Vroegtijdig informeren Draagvlak benutten Preventie Visie Repressie Draagvlak creëren Optimaliseren dienstverlening Daadwerkelijk sanctioneren December 2004

4 Inhoudsopgave 1 INLEIDING 2 2 HUIDIGE STAND VAN ZAKEN De Wet werk en bijstand Stand van zaken m.b.t. Handhaving Evaluatie handhavingsplan Uitkomsten quick scan Nulmeting Beek Nulmeting Stein Conclusies 10 3 VISIE OP HOOGWAARDIGE HANDHAVING Wat is handhaving Ambities 11 4 VAN VISIE NAAR BELEID EN UITVOERING Kritische succesfactoren Van beleid naar uitvoering Vroegtijdig informeren Het wegnemen van drempels Vroegtijdige detectie/afhandeling Daadwerkelijk sanctioneren 19 5 PLANNING & FINANCIËN Planning Financiën 21 6 BIJLAGEN 22 Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 1/27

5 1 Inleiding Voor u ligt het gezamenlijke beleidsplan Hoogwaardig Handhaven van de gemeenten Beek en Stein. Het beleidsplan Hoogwaardig Handhaven is onderdeel van de implementatie van de Wet werk en bijstand (WWB). Het opstellen van het beleidsplan is één van de activiteiten die in het kader van de stimuleringsregeling Hoogwaardig Handhaven worden uitgevoerd. Door een beroep te doen op de stimuleringsregeling konden gemeenten tot 1 september 2003 een subsidie aanvragen als bijdrage voor de ontwikkeling van beleid en/of implementatieactiviteiten van het concept Hoogwaardige Handhaving. Beek en Stein hebben van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. De regeling loopt af per 1 april De subsidieaanvraag met bijlagen is voor uw Raad ter inzage gelegd. Om het project Hoogwaardig handhaven te begeleiden en uit te voeren is een stuur- en werkgroep ingericht. De werkgroep evalueert de bestaande instrumenten en komt met voorstellen voor een aangepaste aanpak. Het beleidsplan is één van de producten van de werkgroep. De gemeenten Beek en Stein hebben besloten de ontwikkeling van het beleid op het terrein van hoogwaardig handhaven gezamenlijk ter hand te nemen om een tweetal redenen. De sociale recherche is in een samenwerkingsverband tussen de gemeenten Beek, Schinnen en Stein georganiseerd. Daarnaast wordt momenteel onderzocht op welke wijze de diensten van de gemeenten Beek en Stein verder kunnen samenwerken, waarbij de oprichting van een Intergemeentelijke Sociale Dienst op voorhand niet is uitgesloten. Mogelijk zal in een later stadium gemeente Schinnen ook aansluiten. In de Wet werk en bijstand (WWB) wordt sterker nog dan in de Algemene bijstandswet (Abw) de eigen verantwoordelijkheid van de burger om zijn eigen inkomen te verwerven, benadrukt. Bijstandverstrekking is het sluitstuk en komt pas in beeld wanneer het vinden van werk niet mogelijk blijkt. Wanneer het de burger niet zelfstandig lukt om een baan te vinden, ondersteunt de gemeente bij het vinden van werk en verstrekt tijdens deze periode van werkloosheid een bijstandsuitkering. In dit beleidsplan wordt ingegaan op de vraag hoe wij er voor gaan zorgen dat de uitkering terecht komt bij degene die daar recht op heeft. Anders gezegd: op welke wijze gaan wij een rechtmatige en doelmatige uitvoering van de WWB handhaven. Leeswijzer en samenvatting 1. in het tweede hoofdstuk zal de bestaande situatie worden beschreven; 2. in het derde hoofdstuk wordt het concept van Hoogwaardig Handhaven beschreven; 3. in het vierde hoofdstuk hoe de visie wordt omgezet naar beleid en uitvoering; 4. het beleidsplan wordt afgesloten met een hoofdstuk over planning en financiën. De gemeenten willen met het project Hoogwaardig Handhaven de uitvoering van handhaving meer structureren, op een hoger plan krijgen en het onderwerp in samenhang brengen met de overige doelstellingen van de organisatie. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 2/27

6 Vroegtijdig informeren Door de communicatie over rechten, plichten en handhaving te verbeteren, willen de gemeenten dat de cliënten beter op de hoogte zijn van hun rechten en plichten en de gevolgen van het niet naleven van deze regels. Een informatiemap op maat en het hanteren van een checklist voor een dienstverlenend gesprek zijn voorbeelden hiervan.via het klanttevredenheidonderzoek moet worden vastgesteld of dit daadwerkelijk zo is. Dienstverlening op maat De gemeenten willen hun dienstverlening optimaliseren. Een voorbeeld hiervan is het vervangen van het ROFje door een mutatieformulier. Op die manier wil de gemeente de drempels, waardoor de cliënt zich moeilijker aan de regels houdt, weghalen en wil zij draagvlak creëren. Daarmee wil de gemeente de wederkerigheid tussen de klantmanagers en de cliënten vergroten. Via het klanttevredenheidsonderzoek wordt gemeten of de gemeente hierin slaagt. Vroegtijdige detectie De gemeenten willen een efficiëntere en effectievere controlesystematiek invoeren dan de huidige systematiek. Zij zullen dit neerleggen in een Controleplan. De gemeenten willen met eenzelfde besteding aan tijd meer fraude detecteren dan zij nu doet. Daarnaast wil men voorkomen dat cliënten in een strafrechttraject terecht komen, waardoor ook het justitiële apparaat ontlast wordt. Daadwerkelijk sanctioneren De gemeenten willen dat de geloofwaardigheid van hun handhavingsbeleid hoog is. Wie fraudeert, moet boeten en twijfelaars moeten zich niet aangemoedigd voelen om over de schreef te gaan. Daartoe willen Beek en Stein extra aandacht besteden aan de uitvoering van een streng doch rechtvaardig lik op stuk -maatregelenbeleid. Tevens zal feitelijke terugvordering en het sluitstuk zijn van een effectief handhavingsbeleid. Bij geconstateerde fraude wordt een haalbaar incassotraject ingezet en het aantal af te schrijven fraudevorderingen zal tot een minimum beperkt worden. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 3/27

7 2 Huidige stand van zaken 2.1 De Wet werk en bijstand De Wet werk en bijstand (WWB), die op 1 januari 2004 formeel van kracht is geworden, heeft ingrijpende gevolgen voor de afdelingen Sociale Zaken van de gemeenten. Het handhavingbeleidsplan 1 is de laatste stap die de afdelingen nog moesten zetten om de kanteling naar de WWB volledig te maken. Gemeenten zijn met de invoering van de WWB tevens volledig financieel verantwoordelijk geworden. Overschotten en tekorten binnen het inkomensdeel komen ten gunste/ten laste van de gemeente. Ook zullen de revenuen van een gedegen handhavingsbeleid, in de vorm van teruggevorderde uitkeringen en opgelegde maatregelen, rechtstreeks terugvloeien naar de gemeente. Controle op maat is dan ook een belangrijk instrument om het financiële risico voor de gemeente te beperken. Het grotere financiële risico is gekoppeld aan een grotere beleidsvrijheid voor de gemeente: de uitgebreide wet- en regelgeving onder de Algemene bijstandswet (Abw) is vervangen door de gemeentelijke verplichting om verordeningen te maken. Het ministerie blijft eindverantwoordelijk voor de rechtmatige uitvoering door gemeenten, maar of het gemeentelijke beleid succesvol is en zijn doel treft, is een zaak van de gemeente zelf. Dit betekent dat de gemeente niet meer gebonden is aan oude controle-instrumenten, maar de beoordeling van de rechtmatigheid zo kan gaan inrichten dat deze zowel efficiënter als effectiever wordt. 2.2 Stand van zaken m.b.t. Handhaving De gemeenteraden hebben in december 2002 het Handhavingplan vastgesteld, dat in zowel de gemeenten Beek, Stein als Schinnen gelijktijdig van kracht ging. Bewust werd niet de term fraudebeleidsplan gehanteerd omdat het juist niet tot fraude mag komen en het gaat om het goed opvoeden van de klant zodat er geen mogelijkheden ontstaan voor fraude. Vandaar ook de ondertitel controle op maat aan de voorkant. Alvorens in de volgende hoofdstukken in te gaan op de nieuwe ontwikkelingen en activiteiten voor , vooral ingegeven door het project Hoogwaardig Handhaven, willen wij eerst kort terugblikken op de realisatie van de conclusies en beslis-/actiepunten uit het huidige plan dat op 31 december 2004 afloopt. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk een foto gemaakt van de manier waarop hoogwaardig handhaven op dit moment in beide gemeenten is georganiseerd. 1 De gemeenten hebben er voor gekozen om haar beleid t.a.v. fraudebestrijding niet vast te stellen middels de zgn fraudeverordening, maar dit te doen middels een jaarlijks vast te stellen handhavingbeleidsplan. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 4/27

8 2.2.1 Evaluatie handhavingplan Een korte terugblik in cijfers geeft het volgende beeld over de periode Tabel 1. Fraudezaken gemeente Stein Jaar Aantal fraudezaken in onderzoek Aantal fraudezaken afgehandeld Benadelingbedrag Aangifte bij OM , , (tot 1-7) ,- 0 Tabel 2. Fraudezaken gemeente Beek Jaar Aantal fraudezaken in onderzoek Aantal fraudezaken afgehandeld Benadelingbedrag Aangifte bij OM (tot 1-7) De opdracht om 50% van de in behandeling genomen zaken ook tot afhandeling en constatering van fraude te laten komen, lijkt met bovenstaande cijfers gehaald te worden. Maar een daling of relatie tussen aantal zaken en fraudebedragen is moeilijk te leggen omdat soms een enkele grote zaak het hele beeld kan vertekenen. Sinds 2003 wordt het Inlichtingenbureau gebruikt om samenloopgegevens te ontdekken. Het inlichtingenbureau heeft begin 2003 hard gewerkt aan de betrouwbaarheid van haar gegevensuitwisseling met alle instanties. Dit is medio 2003 op orde gebracht waardoor het uitwisselingsproces nu gecontroleerd verloopt. Alleen heeft de uitwisseling in de gemeente Stein in 2003 niet naar behoren gefunctioneerd door het verkeerd aanleveren van het eigen bestand. Op dit moment functioneert het Inlichtingenbureau in Stein nog steeds niet regelmatig en naar behoren. Het aantal signalen dat nu verwerkt wordt is gegroeid ten opzichte van 2002 want naast de signalen van de belastingdienst wordt nu ook informatie over vermogen, studiefinanciering, WAO, Ziektewet, werkloosheidsuitkering, Wajong en binnenkort ook detentie uitgewisseld. Dit brengt extra werk met zich mee. Er is nog geen tendens zichtbaar dat de witte fraude nu vermindert omdat de informatieuitwisseling versneld is en de klant sneller met witte fraude geconfronteerd wordt. Wel zorgt het feit, dat de werkgevers vergeten hun klanten af te melden bij beëindiging van het dienstverband, ervoor dat een heleboel signalen onterecht blijven terugkomen. Maar dit is een landelijk probleem dat bij het Inlichtingenbureau onder de aandacht is gebracht. De realisatie van de beslis- en actiepunten is als volgt verlopen. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 5/27

9 1. Hoofdprioriteit leggen bij meervoudige zaken en bij enkelvoudige zaken die betrekking hebben op inkomen en vermogen. Weliswaar ligt de hoofdprioriteit bij de meervoudige zaken maar deze doen zich niet zo frequent voor. Wel zijn de enkelvoudige zaken die betrekking hebben op inkomen en vermogen de meest voorkomende en afgehandelde zaken. Zaken in verband met leefvorm en verblijfplaats zijn een goede tweede en verdienen ook aandacht, zeker in relatie tot de oproep van de minister om meer huisbezoeken af te leggen. 2. Inzetten van een nieuw werkproces. Het nieuwe werkproces is onvoldoende van de grond gekomen omdat in de praktijk de afspraken niet volledig zijn geïmplementeerd. 3. Verbetering van de aansturing door creëren van aanspreekpunt en periodieke overleggen op medewerkers- en portefeuillehoudersniveau. De periodieke overleggen en het aanspreekpunt functioneren sinds Genereren managementinformatie Sinds 2003 wordt per kwartaal managementinformatie gegenereerd en aangereikt aan de hoofden Sociale Zaken voor bespreking met de sociaal rechercheurs. 5. Halfjaarlijkse beleidsrapportage aan portefeuillehouders Halfjaarlijks rapporteren de hoofden aan de portefeuillehouders in een apart portefeuillehoudersoverleg. Daarna wordt de rapportage ook ter kennisname gebracht aan de colleges in Beek en Stein. 6. Vervanging automatisering. Sinds 2003 maakt de Sociale Recherche gebruik van een nieuw pakket, omdat het oude niet meer onderhouden en ondersteund werd door de leverancier. Het nieuwe pakket levert bovendien betere managementrapportages op en bevat ook een extra applicatie voor het verwerken van de signalen van het Inlichtingenbureau. 7. Onderzoeken van regionale samenwerking op het gebied van Sociale Recherche. De regionale samenwerking is lang onderwerp van gesprek geweest. Uiteindelijk is toch het besluit genomen om niet aan te sluiten bij een andere eenheid. De overwegingen hierbij waren dat de organisatie waarbij mogelijk aangesloten zou worden in een reorganisatie verkeerde en het niet het juiste moment geacht werd om daar dan bij aan te sluiten. Geconcludeerd mag worden dat er een kleine stap vooruit gezet is en er een beter inzicht is ontstaan in de werkwijze en resultaten van de sociale recherche maar de verbinding van sociale recherche naar de rest van de afdeling Sociale Zaken nog aangesterkt kan worden. 2.3 Uitkomsten quick scan Voorafgaand aan de start van het project Hoogwaardige Handhaving is in beide gemeenten een quick scan uitgevoerd om een beeld te krijgen van de startpositie en de stappen die ondernomen zouden moeten worden in het kader van het project Hoogwaardige Handhaving. Met de quick scan is een foto genomen van de organisatie op augustus Inmiddels zijn we al een stuk verder in het project. Daarom zal aan het eind van het project een tweede foto, een eindmeting, worden gemaakt. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 6/27

10 De resultaten van de quick scan worden weergegeven in de vorm van de Planning- & beleidscyclus die is opgebouwd uit een achttal spaken. De spaken zijn de verschillende aandachtsgebieden die essentieel zijn voor een succesvol handhavingsbeleid en die een actieve handhaving vertegenwoordigen. De gedachte achter de Planning- & beleidscyclus (het wiel ) is dat de spaken onderling ongeveer op gelijke spanning moeten staan. Als alle spaken voldoende op spanning staan, dan draait de Planning- & beleidscyclus optimaal rond. Anders gezegd, als aan alle voorwaarden om een succesvol handhavingsbeleid te voeren is voldaan, zal de uitvoeringspraktijk bedrijfsmatig zijn opgezet en leiden tot resultaten op het beleidsterrein handhaving en fraudebestrijding. Opvallend is dat de uitkomsten van de nulmetingen van beide gemeenten zeer vergelijkbaar zijn Nulmeting Beek In de gemeente Beek ziet de quick scan er als volgt uit: 100 Visie Evaluatie Beleidsplan Resultaat Werkprocessen Aansturing 53 Randvoorwaarden Kennis/vaardigheden/attitudes Per spaak valt het volgende te zeggen over de stand van zaken: Visie (69) Er is een vastgelegde visie op handhaving. Deze staat beschreven in het Handhavingplan Deze visie is echter nog niet verwerkt in de visie op Sociale Zaken in de breedste zin. De visie op Handhaving kan nog verder worden aangescherpt. Beleidsplan handhaving (56) De gemeente Beek beschikt over een duidelijk en inhoudelijk uitgewerkt beleidsplan, maar in dit beleidsplan ontbreken nog de concreet meetbare handhavingdoelen op de visieonderdelen optimale dienstverlening en vroegtijdige detectie van Hoogwaardige Handhaving. De medewerkers zijn in beperkte mate betrokken bij de totstandkoming van het beleidsplan, maar zijn wel op de hoogte van de doelstellingen ervan. Werkprocessen (24) De werkprocessen van de dienst zijn niet beschreven. De medewerkers geven aan signalen te registreren. De werkprocessen/protocollen zijn niet gebaseerd op risicoprofielen of signalen. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 7/27

11 Randvoorwaarden (36) De beschrijving van de taken en bevoegdheden van medewerkers ten aanzien van handhaving is voor ongeveer de helft van de medewerkers duidelijk. Dit geldt ook voor de bekendheid met de bevoegdheden inzake controle en opsporing. Uit de nulmeting blijkt dat de medewerkers de spreekkamers als niet erg veilig ervaren. Twee aandachtspunten zijn de beschikbare tijd voor a) intensieve controle en b) het af leggen van huisbezoeken om fraudesignalen te onderzoeken. Kennis, vaardigheden en houding (53) De meerderheid van de medewerkers en het management tolereren geen fraude. Uit de nulmeting blijkt dat de medewerkers qua attitude fraudealert zijn. De scores van de medewerkers laten zien dat zij niet zeker zijn of zij over voldoende kennis en vaardigheden beschikken om fraudesignalen te detecteren. De medewerkers hebben behoefte aan een trainingstraject dat past binnen de nieuwe visie op Hoogwaardig Handhaven. Aansturing (34) Er wordt gestuurd op handhaving door middel van het beleidsplan. Uit de nulmeting blijkt dat de medewerkers ervaren dat het management niet optimaal stuurt op a) het behalen van handhavingdoelstellingen b) samenwerking tussen verschillende afdelingen om een effectieve handhavingaanpak te realiseren en c) op de resultaten van terugvordering en sancties bij fraudegevallen. Resultaat (31) Er vindt regelmatig resultaatmeting en terugkoppeling van resultaten plaats, waarbij de terugkoppeling zich voornamelijk richt op de politiek. Evaluatie (18) Evaluatie van het handhavingsbeleid staat nog in de kinderschoenen. Dit betekent dat in de Planning- & beleidscyclus evaluatie als een onderdeel van het activiteitenprogramma wordt opgenomen in de implementatie van Hoogwaardige Handhaving Nulmeting Stein In de gemeente Stein ziet de quick scan er als volgt uit: 100 Evaluatie 75 Beleidsplan Resultaat Werkprocessen Aansturing 64 Randvoorwaarden Kennis/vaardigheden/attitudes Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 8/27

12 Per spaak valt het volgende te zeggen over de stand van zaken: Visie (37) Er is een vastgelegde visie op handhaving. Deze staat beschreven in het Handhavingplan Deze visie is echter nog niet verwerkt in de visie op sociale zaken in de breedste zin en is ook nauwelijks bekend bij de medewerkers. Beleidsplan handhaving (28) De gemeente Stein beschikt over een duidelijk en inhoudelijk uitgewerkt beleidsplan, maar in dit beleidsplan ontbreken nog de concreet meetbare handhavingstoelen op de visieonderdelen optimale dienstverlening en vroegtijdige detectie van Hoogwaardige Handhaving.De medewerkers zijn in beperkte mate betrokken bij de totstandkoming van het beleidsplan en zijn niet of nauwelijks op de hoogte van de doelstellingen. Werkprocessen (32) De werkprocessen van de dienst worden op dit moment beschreven in het kader van de invoering van een kwaliteitssysteem. De medewerkers geven aan signalen te registreren. De werkprocessen/protocollen zijn niet gebaseerd op risicoprofielen of signalen. Randvoorwaarden (56) De beschrijving van de taken en bevoegdheden van medewerkers ten aanzien van handhaving is voor de meerderheid van de medewerkers duidelijk. Dit geldt ook voor de bekendheid met de bevoegdheden inzake controle en opsporing. Uit de nulmeting blijkt dat de medewerkers de spreekkamers als onveilig ervaren. Een belangrijk aandachtspunt is in ieder geval de geordendheid en inzichtelijkheid van de dossiers. Kennis, vaardigheden en houding (64) De medewerkers en het management tolereren geen fraude. Uit de nulmeting blijkt dat de medewerkers qua attitude fraudealert zijn. De scores van de medewerkers laten zien dat zij niet zeker zijn of zij over voldoende kennis en vaardigheden beschikken om fraudesignalen te detecteren. De medewerkers hebben behoefte aan een trainingstraject dat past binnen de nieuwe visie op Hoogwaardig Handhaven. Aansturing (44) Er wordt gestuurd op handhaving door middel van het beleidsplan. Uit de nulmeting blijkt dat de medewerkers ervaren, dat het management niet optimaal stuurt op a) het behalen van handhavingdoelstellingen b) samenwerking tussen verschillende afdelingen om een effectieve handhavingaanpak te realiseren en c) op de doorlooptijd van afhandeling van (fraude)signalen. Resultaat (25) Er vindt regelmatig resultaatmeting en terugkoppeling van resultaten plaats, waarbij deze terugkoppeling zich voornamelijk richt op de politiek. Evaluatie (18) Evaluatie van het handhavingsbeleid staat nog in de kinderschoenen. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 9/27

13 2.3.3 Conclusies Bezien vanuit de verschillende invalshoeken van hoogwaardig handhaven kunnen de nulmetingen van Beek en Stein als volgt worden samengevat. Vroegtijdig informeren: In Stein wordt aan de cliënt een informatiekalender verstrekt, waarin in begrijpelijke taal onder meer de rechten en plichten vermeld staan. Zowel in Beek als Stein is er geen intern & extern communicatieplan handhaving en geeft de organisatie aan behoefte te hebben aan een training dienstverlenend gesprek. Dienstverlening op maat: Zowel voor Beek als Stein geldt dat er (nog) geen klanttevredenheidsonderzoek is gedaan. Verder is er een behoefte om het gehele concept van dienstverlening onder de loep te nemen: minder bureaucratie, stroomlijnen van de verschillende klantcontacten enz. Wat betreft de controle op maat, ligt in beide gemeenten de nadruk op een goede controle aan de poort. De gemeenten zijn aangesloten op het Inlichtingenbureau (IB). Er wordt niet gewerkt met risicogroepen. De werkprocessen van de dienst zijn niet gescreend op fraudeaspecten. Wat betreft sanctioneren op maat, hanteren zowel Beek als Stein een strikt lik op stuk - beleid. Doordat de werking van de Wet Boeten en Maatregelen (WBM) wordt beëindigd is een maatregelenbeleid ontwikkeld. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 10/27

14 3 Visie op Hoogwaardige Handhaving Het volledig implementeren van Hoogwaardige Handhaving is een proces van enkele jaren. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het begrip handhaving, de ambities en de visie op handhaving. 3.1 Wat is handhaving In de sociale zekerheid staat handhaving voor alles wat te maken heeft met het nastreven van volledigheid en juistheid van uitvoering van wetgeving. Hiermee kan de solidariteit voor het verstrekken van uitkeringen aan mensen die daar echt recht op hebben, behouden worden. Hierbij is het de kunst om een juiste balans te vinden tussen repressieve en preventieve activiteiten. Handhaving staat daarom voor alle bewust ondernomen activiteiten, die erop gericht zijn de spontane naleving van wet- en regelgeving te bevorderen. Hierbij is het de kunst om een juiste balans te vinden tussen repressieve en preventieve activiteiten 3.2 Ambities De afdeling Sociale Zaken heeft een belangrijke maatschappelijke functie en verantwoordelijkheid in de uitvoering van de wettelijke sociale zekerheid die gefinancierd wordt uit collectieve publieke middelen. De gemeente hecht grote waarde aan het afleggen van verantwoording over haar functioneren en de besteding van publieke middelen, mede gezien de invoering van de Wet Werk en Bijstand. Hieronder passeren de ambities op het terrein van handhaving. 1. Rechtmatige uitkeringen: Het rechtmatig verstrekken van uitkeringen staat bovenaan de lijst. Alleen mensen die er recht op hebben, moeten ook inderdaad een uitkering ontvangen. 2. Minder bijstandsfraude: Vermindering van sociale zekerheidsfraude is de tweede belangrijke doelstelling. Hoewel niet objectief is vast te stellen hoe vaak er gefraudeerd wordt, is wel duidelijk dat voor de samenleving elke frauderende cliënt er een te veel is. Door misbruik wordt immers collectief geld ingezet ter verrijking van het individu. Bovendien frustreren fraudeurs de uitstroom uit de bijstand en daarmee ook verlaging van de uitkeringslasten. 3. Spontane naleving van de wet: Klanten zouden spontaan de juiste en volledige gegevens aan Sociale Zaken moeten verstrekken, zodat deze kan bepalen of iemand ook echt recht heeft op een uitkering. 4. Geen onnodige strafrechtzaken: Voorkomen moet worden dat cliënten onnodig in een strafrechttraject terechtkomen. Onnodig wil zeggen: doordat Sociale Zaken onvoldoende controleert. 5. Optimale handhaafbaarheid: Om misbruik effectief te voorkomen of te bestrijden, moet de wet- en regelgeving natuurlijk zo handhaafbaar mogelijk zijn. Dat betekent dat de uitvoering zodanig georganiseerd moet worden dat er optimaal grip ontstaat op de efficiëntie, de effectiviteit en de fraudebeheersing. 6. Maatschappelijk draagvlak: Als de samenleving het idee krijgt dat iedereen die dat wil (dus ook de fraudeur) gemakkelijk een uitkering kan krijgen, dan brokkelt het draagvlak voor sociale zekerheid snel af. Dat zou betekenen dat degenen die wél recht hebben op een uitkering, moeten lijden onder de fraudeurs. Het is zaak deze omgekeerde wereld met kracht verre van ons te houden. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 11/27

15 Om deze ambities waar te kunnen maken, hanteert de gemeente het concept Hoogwaardig Handhaven. In het concept Hoogwaardig Handhaven passeren verschillende elementen de revue. Elementen gericht op voorkoming van fraude (preventie): Vroegtijdige voorlichting Optimaliseren dienstverlening Elementen gericht op aanpak van fraude (repressie): Vroegtijdig constateren en afhandelen van fraudesignalen Daadwerkelijke sanctionering in geval van geconstateerde fraude Het is de visie van de gemeente dat met preventie draagvlak verkregen en geconsolideerd wordt. Het hiermee verkregen draagvlak is nodig om de repressieve elementen in te kunnen zetten. Uitkeringsgerechtigden worden bijvoorbeeld goed geïnformeerd over hun rechten en plichten (preventief: draagvlak opbouwen), maar worden ook intensief gecontroleerd op mogelijke risicogebieden (repressief: draagvlak benutten). Het gaat vooral om het realiseren van de balans tussen preventie en repressie. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 12/27

16 4 Van visie naar beleid en uitvoering Nu de visie, die beoogt de (spontane) nalevingbereidheid van klanten te vergroten is vastgesteld is het zaak om deze vierdelige visie om te zetten in een helder en werkbaar beleid. Dat begint met een vertaling van visie-elementen in zogenaamde kritische succesfactoren. 4.1 Kritische succesfactoren Samenhang visie-elementen hoogwaardige handhaving Vroegtijdige detectie/afhandeling Vroegtijdig informeren Draagvlak benutten Preventie Visie Repressie Draagvlak creëren Optimaliseren dienstverlening Daadwerkelijk sanctioneren Met de benoeming van de verschillende visie-elementen is handhaving tegelijkertijd nader gedefinieerd. Met preventie worden die activiteiten bedoeld die betrekking hebben op vroegtijdig informeren en op optimaliseren van de dienstverlening. Repressieve activiteiten worden nader omschreven met vroegtijdige detectie & afhandeling en daadwerkelijke sanctionering. Het is de visie van de gemeente dat met preventie draagvlak verkregen en geconsolideerd wordt. Het hiermee verkregen draagvlak is nodig om de repressieve elementen in te kunnen zetten. Uitkeringsgerechtigden worden bijvoorbeeld goed geïnformeerd over hun rechten en plichten (preventief: draagvlak opbouwen), maar worden ook intensief gecontroleerd op mogelijke risicogebieden (repressief: draagvlak benutten). Het gaat vooral om het realiseren van de balans tussen preventie en repressie. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 13/27

17 4.2 Van beleid naar uitvoering Bovenstaande vier samenhangende beleidslijnen vormen de basis van het handhavingsbeleid. In het vervolg van het beleidsplan worden de doelstellingen voor handhaving bepaald en worden concreet meetbare doelen geformuleerd. Om deze doelen te kunnen formuleren is een aantal stappen gezet. Allereerst is er een stuur- en werkgroep ingericht. De werkgroep evalueert de bestaande instrumenten en komt met voorstellen voor een aangepaste aanpak. De resultaten zullen hun weerslag vinden in deelproducten zoals een Controleplan en een Fraudekompas. Vervolgens is het project officieel van start gegaan met een Workshop. Naast informering over Hoogwaardige Handhaving was deze bijeenkomst vooral gericht op het inventariseren van relevante doelstellingen voor het beleidsplan. Het verslag van deze bijeenkomst vindt u terug in de bijlagen. In deze brainstorm zijn een heleboel onderwerpen genoemd zonder stil te staan bij prioritering en de realiseerbaarheid hiervan. Om helder te krijgen welke activiteiten het belangrijkste worden gevonden en ook binnen een beperkte termijn te realiseren zijn, hebben gesprekken plaats gevonden met: twee consulenten van Beek sociale recherche twee consulenten van Stein kwaliteitsmedewerker Stein beleidsmedewerker Beek communicatie-adviseur Beek beleidsmedewerker Stein Conclusie uit deze gesprekken is dat men redelijk eensgezind is over de aanpak; maar ook dat er een aantal interessante discussiepunten is. De verschillen tussen gemeente Beek en Stein zijn in ieder geval niet dusdanig dat het een gezamenlijk beleidsplan in de weg staat. Voorbeelden van discussiepunten zijn: de frequentie, waarde en inhoud van huisbezoeken wijze waarop privacy aan de balie het best kan worden gerealiseerd de te betrachten strengheid bij het opleggen van maatregelen hoe ver het concept van dienstverlening zou moeten gaan manier hoe wordt omgegaan met de verificatie en validatie van gegevens of alle signalen naar de SR moeten of dat de klantmanager zelf eenvoudige onderzoeken kan uitvoeren Bedoeling was dat deze discussiepunten aan de orde zouden komen in een brainstormbijeenkomst met dezelfde deelnemers als de eerste bijeenkomst. Helaas is het niet mogelijk gebleken op korte termijn een brainstormbijeenkomst te organiseren. Vandaar dat in dit beleidsplan de grote lijnen worden beschreven. De discussiepunten komen aan bod in een bijeenkomst in januari De uitkomsten hiervan zullen dan bij de verdere uitwerking worden betrokken. Op de volgende pagina is per kritische succesfactor een aantal instrumenten opgesomd die door de geïnterviewde personen over het algemeen als belangrijk worden gevonden. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 14/27

18 Verbeterpunten Instrument Resultaat Vroegtijdig informeren gesprekskader dienstverlenend gesprek klantcontact zoveel mogelijk op afspraak informatiemap/beschikkingen op maat periodieke voorlichting in streekbladen plan van aanpak poortwachterrol CWI Meer klanten zijn goed geïnformeerd: kennen rechten en plichten vinden gesprek duidelijk vinden beschikkingen begrijpelijk hebben alle informatie gehad Het wegnemen van drempels Vroegtijdige detectie/afhandeling Daadwerkelijk sanctioneren vervangen inkomstenbriefje door mutatieformulier meer privacy aan de balie formulieren evalueren duidelijk en consequent zijn in handelen fraudealertheid verbeteren evalueren en bijstellen bestaande instrumentarium verificatie- en validatieplan aanpassen protocol huisbezoek opstellen afspraken vastleggen tussen klantmanagers en sociale recherche praktijk van invordering verbeteren meer uniformiteit in de uitvoering van het maatregelenbeleid realiseren gemeenteoverschrijdende projecten Meer klanten zijn tevreden over: privacy gekregen antwoorden wijze van benadering Meer klanten: leven de verplichtingen na Minder sancties ivm inlichtingenformulier Meer incidentele heronderzoeken Periodiek overleg afdelingen en SR Meer geregistreerde signalen Meer afgesloten signalen Snellere terugkoppeling vanuit SR Hogere inkomsten uit terugvordering Verschil opgeboekt en ontvangen bedrag is verminderd Geen achterstanden in terugvordering Maatregelen per klantmanager vergelijkbaar Vroegtijdig informeren Als burgers weten wat hun rechten en plichten zijn, kunnen zij deze ook gemakkelijk naleven. Door hen vroegtijdig te informeren, wordt voorkomen dat onwetendheid tot fraude leidt. Een klantenonderzoek kan inzicht verschaffen in de mate, waarin de rechten en plichten bij de klanten bekend zijn. Dit is eind 2004 uitgevoerd door middel van diepte-interviews. Een persoonlijk gesprek is een goed instrument om de rechten en plichten aan de uitkeringsgerechtigde uit te leggen, en de consequenties van het niet-naleven hiervan te benadrukken. Door zoveel mogelijk op afspraak te werken, worden diverse doelen gerealiseerd: het maakt het mogelijk een gesprek goed voor te bereiden; verhoging privacy door gesprek in de spreekkamer in plaats van aan de balie; efficiëntere werkwijze. Het gebruik van een gesprekskader, in de vorm van een checklist, kan voorkomen dat bepaalde onderwerpen vergeten worden. Een gesprekskader kan ook een gedragslijn omvatten, gericht op het creëren van een professionele afstand tijdens een gesprek. Schriftelijke informatie kan dienen als naslagwerk voor de bijstandontvanger en kan tevens fungeren als periodieke herinnering aan deze rechten en plichten. De informatie dient misbruik te ontmoedigen. Ook dient het als bewijs dat de uitkeringsgerechtigde door de gemeente is geïnformeerd over de rechten en plichten. Door gebruik te maken van een informatiemap kan informatie op maat worden verstrekt. Door informatie separaat en niet als bijlage van de Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 15/27

19 beschikking aan te bieden, bestaat een grotere kans dat de informatie periodiek wordt geraadpleegd en kan de beschikking in omvang worden teruggebracht. Tevens kan informatie gemakkelijk worden bijgesteld en aangevuld. De informatie die in de map wordt opgenomen dient in ieder geval duidelijk en begrijpelijk te zijn. Uiteraard binnen de juridische kaders. Eén suggestie die hierbij wordt betrokken is om alle kanbepalingen te vervangen door wordbepalingen. Behalve het gebruik van een nieuwsbrief is periodieke publicatie in streekbladen een goed voorlichtingsinstrument. Het is belangrijk dit ook consequent te doen en ook hierbij de nodige aandacht te besteden aan helder en begrijpelijk taalgebruik. Een aspect dat de gemeente moeilijk kan beïnvloeden is de informatieverstrekking bij het Centrum voor werk en inkomen (CWI). Hier wordt namelijk de uitkeringsaanvraag ingenomen en een eerste check op de rechtmatigheid gedaan. Daarom zou het CWI een belangrijke rol als poortwachter moeten vervullen. Op dit moment schiet de informatieverstrekking bij het CWI nog tekort. Hoewel dit probleem niet gemakkelijk is op te lossen, is het wel een belangrijk aandachtspunt omdat de werkloze hier een beroep op een uitkering doet. Een mogelijke oplossingsrichting zou kunnen zijn om hier in een nieuwe SNO (Service niveau overeenkomst) met het CWI aandacht aan te schenken. Doelstelling Vroegtijdig informeren: Een goed geïnformeerde cliënt zodat onwetendheid niet leidt tot frauderen en frauderen wordt ontmoedigd. Instrumenten: gesprekskader voor dienstverlenend gesprek klantcontact zoveel mogelijk op afspraak informatiemap/beschikkingen in begrijpelijke taak periodieke voorlichting in streekbladen plan van aanpak poortwachterrol CWI Resultaat: Meer klanten zijn goed geïnformeerd Meetmethodiek: Uitkomst klanttevredenheidsonderzoek. Actiepunten: gesprekskader opstellen communicatiekalender maken informatiemap samenstellen en beschikkingen aanpassen i.s.m. CWI plan van aanpak opstellen Het wegnemen van drempels Uitkeringsgerechtigden zullen de regels en de controle daarop eerder accepteren als ze niet met allerlei ondoorzichtige of onnodige procedures te maken krijgen. Een heldere, volledige en tijdige informatievoorziening aan de klanten bevordert de nalevingbereidheid.voorkomen van dubbele vraagstelling, aandacht voor klanttevredenheid en een betere dienstverlening aan de balie zijn instrumenten die hieraan een belangrijke bijdrage kunnen leveren. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 16/27

20 Een belangrijke bron van irritatie bij uitkeringsgerechtigden is het maandelijks inleveren van het inkomstenbriefje (ROFje, rechtmatigheidonderzoeksformulier). Daarnaast levert dit instrument slechts een beperkt aantal signalen op. Daarom wordt het ROFje vervangen door een voorbedrukt mutatieformulier; waarop de klant moet aangeven of deze gegevens nog correct zijn en eventuele wijzigingen opgeven. Voorlopig wordt het statusformulier maandelijks toegepast om de klant maar ook onszelf hieraan te laten wennen. Vervolgens wordt het geëvalueerd en kan eventueel een lagere inleverfrequentie worden voorgesteld. Een ander aspect wat aandacht blijft vragen is de privacy aan de balie. Zoveel mogelijk klantcontact op afspraak en invoering van een telefonisch spreekuur zijn instrumenten die hieraan een positieve bijdrage kunnen leveren. Ook een aparte wachtkamer voor burgers die voor Sociale Zaken komen, is een mogelijkheid. In Stein is bezig om met behulp van verbouwing de privacy aan de balie te verbeteren. Niet alle gehanteerde formulieren zijn up to date en eenvoudig in te vullen Voorstel is om bij het opstellen van het Controleplan een evaluatie van de gebruikte formulieren te betrekken. Een vaak onderschat instrument in het bevorderen van de nalevingbereidheid is duidelijk en consequent handelen van de medewerker van Sociale Zaken. Dit impliceert dat meer verantwoordelijkheid bij de uitkeringsgerechtigde wordt neergelegd. Doelstelling Wegnemen van drempels: Verbetering van de dienstverlening en het wegnemen van organisatorische belemmeringen dient de spontane nalevingbereidheid te vergroten en het aantal klachten te verminderen. Instrumenten: vervangen inkomstenbriefje door mutatieformulier meer privacy aan de balie formulieren evalueren duidelijk en consequent zijn in handelen Resultaat: Uitkeringsgerechtigden zijn tevreden over de privacy en de wijze van benadering en gekregen antwoorden Meetmethodiek: Uitkomst klanttevredenheidsonderzoek. Actiepunten: in werkgroep statusformulier ontwerpen inclusief implementatieplan en implementeren periodieke training dienstverleningsgesprek Vroegtijdige detectie/afhandeling Het vroegtijdig detecteren van fraudesignalen en het snel afhandelen ervan is een repressief actiemiddel met sterke preventieve kanten. Immers: de schade blijft beperkt en er wordt mee voorkomen dat cliënten (vanwege een gebrekkige controle) met het strafrecht te maken krijgen. Vroegtijdige detectie betekent dat alert op fraudesignalen wordt gereageerd. Dit kan op basis van schriftelijke signalen, maar ook tijdens een klantcontact. Omdat dit onderdeel het hart is van hoogwaardige handhaving zal hiertoe een Controleplan, een aangepast verificatie- en validatieplan en een Fraudekompas worden opgesteld. In het Controleplan zal een aangepast Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 17/27

21 controle-instrumentarium worden gepresenteerd. Uitgangspunt hiervan is het verkrijgen van zoveel mogelijk signalen op een zo klantvriendelijk, zo effectief en zo efficiënt mogelijke manier. Ook zal door de klantmanagers een training fraudealertheid worden gevolgd. Het onaangekondigde huisbezoek kan een heel effectief instrument zijn. Maar niet iedere klantmanager maakt hier evenveel gebruik van en onderzoekt de zelfde aspecten. Daarom zal een protocol voor de frequentie en uitvoering van het huisbezoek worden opgesteld. Om vroegtijdige detectie te stimuleren is een intensieve samenwerking tussen de verschillende disciplines van het grootste belang. Vooral het melden en afmelden van signalen door de klantmanager en de terugkoppeling vanuit de sociale recherche vraagt hierbij aandacht. Ook ontbreekt op dit moment structureel overleg. Een ander instrument in het kader van vroegtijdige detectie is het werken met risicoprofielen. Door voor bepaalde profielen themacontroles in te voeren kan het instrument van controle efficiënter worden ingezet. Dit zou bijvoorbeeld kunnen door een gezamenlijk project te starten met andere partijen zoals de politie, woningbouwcorporaties, energiebedrijven, het UWV en de belastingdienst. In de interviews (en ook daar buiten) was dit een zeer gevoelig punt. Veel mensen zijn bang dat het werken met risicoprofielen wordt gelijk gesteld met discrimineren. Dat betekent dat hoewel relatief veel van de fraudesignalen betrekking hebben op woonwagenbewoners, en dezen een substantieel deel uitmaken van het totale uitkeringsbestand (inschatting is 20%), men deze liever niet tot risicogroep benoemt. Doelstelling vroegtijdige detectie/afhandeling: In een zo vroeg mogelijk stadium onderkennen van fraudesignalen waarna adequate maatregelen worden genomen. Instrumenten: fraudealertheid verbeteren evalueren en bijstellen bestaande instrumentarium verificatie- en validatieplan aanpassen protocol huisbezoek opstellen afspraken vastleggen tussen klantmanagers en sociale recherche Resultaat: Er worden meer signalen afgegeven en meer incidentele heronderzoeken. Binnen 3 maanden wordt duidelijk wat met een signaal gebeurt. Meetmethodiek: Managementinformatie fraudesignalen Actiepunten: training fraudealertheid opstellen Controleplan, verificatie- en validatieplan en Fraudekompas periodiek overleg SR en afdelingsleiding afspraken vastleggen klantmanager en SR protocol huisbezoek training huisbezoeken ontwikkeling signaal- en risicosturing Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 18/27

22 4.2.4 Daadwerkelijk sanctioneren Als fraude niet wordt bestraft, verliest het handhavingsbeleid aan geloofwaardigheid. Sterker nog: het zou voor twijfelaars een aanmoediging zijn om over de schreef te gaan. Wie fraudeert, moet dus direct gestraft worden. Het is daarom noodzakelijk dat een lik-op-stuk-beleid zichtbaar wordt gevoerd, dat het maatregelenbeleid hierop is afgestemd en dat de medewerkers beschikken over de relevante tools en deskundigheid. Het incassotraject is, vanwege de gevraagde specifieke deskundigheid, geen taak van de klantmanager. Het boeken van ontvangsten krijgt niet de gewenste prioriteit binnen de afdeling waardoor acties als gevolg van achterstallige betaling te laat op gang komen, bijvoorbeeld pas bij een heronderzoek. Daarnaast blijven bij geconstateerde inkomsten nadeelberekeningen geregeld te lang liggen, zodat verrekening met de uitkering niet meer mogelijk is. Ook de benadering van de fraudeur kan sneller, strenger en zakelijker worden opgepakt. Een training omgaan met agressie lijkt in dit kader zeker aan te bevelen. De maatregelenverordening is leidend en duidelijk. Een maatregel wordt opgelegd, tenzij Toch zijn niet alle klantmanagers even strikt bij het opleggen van maatregelen. Vooral de afweging betreffende de verwijtbaarheid van de gedraging wordt soms aangegrepen om af te zien van een maatregel. Het is een belangrijke taak van de toetsers/kwaliteitsmedewerkers hierop toe te zien en te coachen. Doelstelling Feitelijk sanctioneren: Feitelijke sanctioneren van misbruik door de klant zo snel mogelijk nadat dit feit zich heeft voorgedaan. Instrumenten: praktijk van incasso verbeteren meer uniformiteit in de uitvoering van het maatregelenbeleid realiseren Resultaat: Het aantal opgelegde maatregelen per klantmanager is vergelijkbaar. Verschil tussen opgeboekt en ontvangen bedrag is verminderd. Meetmethodiek: Debiteurenregistratie. Registratie maatregelen. Aantal terugkoppelingen toetser. Actiepunten: training omgaan met agressie prioriteit geven aan nadeelberekeningen en boekingen i.v.m. invordering aandacht voor implementeren van de strikte incassoprocedure zoals beschreven in de nota WWB coaching uniformiteit in het opleggen van maatregelen Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 19/27

23 5 Planning & Financiën 5.1 Planning De stimuleringsregeling Hoogwaardig handhaven loopt af per 1 april Dit betekent dat de meeste activiteiten voor die datum dienen te zijn afgerond. In onderstaande tabel is de planning opgenomen. Visie-element Actie Gereed voor Vroegtijdig informeren 1. gesprekskader opstellen X - checklist wat aan de orde moet komen - aandacht voor klantbenadering 2. communicatiekalender maken en uitvoeren X - aanpassen formulieren - publicatie in streekbladen - groepsinformatiebijeenkomsten 3. informatiemap & beschikking aanpassen X Wegnemen drempels 4. ontwerp/implementeren statusformulier X - voorbeeld in systeem opnemen 5. training dienstverleningsgesprek periodiek X (1 e heeft al plaatsgevonden) Vroegtijdige detectie en afhandeling Daadwerkelijk sanctioneren 6. training fraudealertheid X (al gepland) 7. opstellen Controleplan etc. X - rechtmatigheid en doelmatigheid - verificatie- en validatieplan - Fraudekompas - Arbeidsverplichtingen 8. periodiek overleg SR en afdelingsleiding - prioriteiten bepalen en terugkoppeling X 9. afspraken vastleggen klantmanager en SR - wie doet wat wanneer - terugkoppeling wat gebeurt met signaal - wijze van melding van signalen X 10. protocol huisbezoek X (wanneer, wie, wat, hoe) 11. training huisbezoeken X (al gepland) 12. signaal en risicosturing - risicoprofielen X - themacontroles (incl. externe samenwerking) 13. training omgaan met agressie X 14. prioriteit nadeelberekeningen en boeken X ontvangsten 15. incassoprocedure implementeren X 16. coaching uniformiteit opleggen maatregelen X Gereed na X X Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 20/27

24 5.2 Financiën De trainingen zijn al gestart en vallen binnen de begroting van de Tijdelijke Stimuleringsregeling Hoogwaardig Handhaven en implementatiebudget WWB. De overige activiteiten vallen binnen de reguliere capaciteit van de medewerkers en communicatie activiteiten van de afdeling Sociale Zaken vragen geen extra investeringen/budget. Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 21/27

25 6 Bijlagen Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 22/27

26 WORKSHOP Beleidsplan Hoogwaardige Handhaving Van: John Boes Aan: deelnemers van de workshop Onderwerp: Verslaglegging workshop d.d Datum: Deelnemers aan de workshop zijn: - Luc Feij (S), Jos Geraedts (B), Constant Heussen (B), Betsie v.d. Linden (B), Gerard Kraaijvanger (B), Adrie Slangen (B), Rob Sevens (B/S), Ben Knol (S), Katja Weltens (S), Audrey Cortlever (S), July Oort (S) en Jolanda Louwers (B) Doelen van de workshop: - informeren over Hoogwaardige Handhaving; - informeren over stand van zaken; - invullen beleidsplan met SMART-geformuleerde doelstellingen. Het resultaat van deze workshop heeft betrekking op het laatste doel. Programma Workshop Het programma bevat de volgende onderwerpen: Concept van Hoogwaardige Handhaving + stand van zaken; Opdracht SMART formuleren van doelen + terugkoppeling. Concept van Hoogwaardige Handhaving Wat is Hoogwaardige Handhaving? Het doel van Hoogwaardige Handhaving is het optimaliseren van de spontane nalevingbereidheid. Handhaving omvat preventieve en repressieve activiteiten die er gezamenlijk voor zorgen dat mensen zich aan wet- en regelgeving houden. Hoogwaardig Handhaven kent vier visie-elementen. In onderstaand schema zijn zij benoemd: Samenhang visie-elementen hoogwaardige handhaving Vroegtijdige detectie/afhandeling Vroegtijdig informeren Draagvlak Preventie: Draagvlak Visie creëren Repressie: benutten Optimaliseren dienstverlening Daadwerkelijk sanctioneren Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 23/27

27 Met de benoeming van de verschillende visie-elementen is handhaving tegelijkertijd nader gedefinieerd. Met preventie worden verder die activiteiten bedoeld die betrekking hebben op vroegtijdig informeren en op optimaliseren van de dienstverlening. Repressieve activiteiten worden nader omschreven met vroegtijdige detectie & afhandeling en daadwerkelijke sanctionering. Met preventie kan draagvlak verkregen en geconsolideerd worden. De hiermee verdiende credits zijn nodig om de repressieve elementen in te kunnen zetten. Uitkeringsgerechtigden worden bijvoorbeeld goed geïnformeerd over hun rechten en plichten (preventief: credits verdienen) maar worden ook intensief gecontroleerd op mogelijke risicogebieden (repressief: credits benutten). Over 5 jaar willen beide gemeenten het volgende gerealiseerd hebben: Elementen gericht op voorkoming van fraude (preventie): Goede en actieve voorlichting over rechten, plichten en handhaving aan alle uitkeringsgerechtigden en in gesprekken met de klant voorlichting op maat, Optimale dienstverlening zonder belemmeringen wat draagvlak creëert voor de uitvoering van de repressieve elementen. Elementen gericht op aanpak van fraude (repressie): Invoering van signaalsturing en risicosturing, Daadwerkelijke sanctionering in geval van geconstateerde fraude met een zo klein mogelijke doorlooptijd. De ambitie is om samenhang te creëren tussen deze vier onderdelen door deze zo te positioneren en te implementeren dat er onderlinge versterking plaatsvindt. SMART 2 formuleren van doelen De deelnemers worden in twee groepen verdeeld. Beide groepen nemen alle vier visieelementen voor hun rekening. De opdracht luidt als volgt: Welke verander/verbeterpunten zijn te benoemen per visie-element? Op welke aspect heeft dat betrekking: efficiency, effectiviteit, of kwaliteit? Wat is het concrete resultaat van dit verbeterpunt (meetbaar!)? 2 SMART = Specifiek, Meetbaar, Actiegericht, Resultaatgericht en Tijdgebonden Beleidsplan Handhaving gemeenten Beek en Stein 24/27