Onze rol als stomaverpleegkundige

Transcriptie

1 Optimalisatie van de intramurale begeleiding van de stomapatiënt Onze rol als stomaverpleegkundige De materiaalkast Werkstuk aangeboden in het kader van de opleiding stoma-, fistel- en incontinentiezorg door L. Lenie, C. Berben en P. Knoops

2 2 Voorwoord We werken in een klein regionaal ziekenhuis waar er weinig nieuwe stoma s worden aangelegd en waar niet dagelijks andere stomapatiënten verblijven. Toch merken we vaak dat op verschillende afdelingen nood is aan mensen die de stomapatiënten helpen begeleiden bij de verzorging, problemen, Binnen de organisatie zijn er tot nu weinig initiatieven genomen om de stomazorg verder uit te diepen. In het kader van de lopende reorganisatie willen we ons met een paar verpleegkundigen meer toeleggen op de opvang van stomapatiënten binnen ons ziekenhuis. Tot nu toe was er slechts 1 verpleegkundige die zich extra inzette om zich deze materie eigen te maken. We hebben het werk praktisch bekeken zodat we alles onmiddellijk kunnen gebruiken in de dagelijkse werking van ons ziekenhuis. We hopen onze kennis en kunde nog te kunnen vergroten door ervaring, bijscholing, om zo voldoende ondersteuning te kunnen bieden binnen het hele ziekenhuis. De eerste contacten met de directie zijn gelegd om ook van hen de nodige ondersteuning te krijgen voor de uitbouw van ons project en voor de bepaling van onze positie binnen het ziekenhuis. Dit werk is een eerste aanzet en we hopen dat het een goede start is om de stomazorg in ons ziekenhuis te optimaliseren.

3 3 Inhoud Voorwoord... 2 Inhoud... 3 Inleiding De rol van een stomaverpleegkundige Knelpuntanalyse Stomazorg op de afdeling heelkunde Pré-operatieve checklist voor de stomapatiënt Postoperatieve checklist voor de stomapatiënt Inventaris stomaverzorgingsmaterialen De apotheek De afdeling Voorbeeldprotocollen Colostomie Urostomie Brief ter bekendmaking van ons stoma-team... 26

4 4 Inleiding In ons eindwerk trachtten wij een beeld te scheppen hoe de stomazorg in ons ziekenhuis tot nu toe verliep en hoe wij het graag zouden zien in de toekomst. Vooreerst geven we een omschrijving van de rol van stomaverpleegkundigen. Verder hebben we een visgraatdiagram opgesteld met daarbij een knelpuntanalyse. Hieruit hebben wij kunnen opmaken dat het omgaan en het verzorgen van stomapatiënten niet altijd even gemakkelijk is en toch wel heel wat vragen doet oprijzen. Vervolgens hebben we een checklist uitgewerkt, zowel pré-operatief als postoperatief, die ons het begeleiden van de patiënten gemakkelijker en vollediger moet maken. Tevens maakten we een inventaris van het stomamateriaal wat op de afdeling reeds aanwezig is, en wat de apotheek ons verder kan aanbieden. Bestaande informatieboekjes over colo-, ileo- en urostomie hebben we toegevoegd aan ons eindwerk. Tenslotte hebben we een brief opgesteld voor de bekendmaking van ons stomateam in het ziekenhuis zowel gericht naar onze collega's verpleegkundigen als naar de artsen toe.

5 5 1 De rol van een stomaverpleegkundige De functie van stomaverpleegkundige is de laatste jaren steeds verder uitgediept. Het is een apart specialisme geworden binnen de verpleegkunde, waarvoor een speciale opleiding bestaat. Tijdens deze opleiding doen wij, verpleegkundigen, kennis op over alle aspecten van de stomazorg. Niet alle ziekenhuizen hebben een stomaverpleegkundige. In ons ziekenhuis ZMK is er een referentieverpleegkundige, Gert Joosten, die verantwoordelijk is voor de stomazorg. Zij is zeer bedreven in het verzorgen van de stoma s. Stomazorg is iets dat men in de vingers moet hebben. Door ervaring leert men immers welke materialen geschikt zijn voor bepaalde problemen en hoe ze het beste kunnen worden gebruikt. Het opvullen van plooien en kuiltjes bij lekkende stoma s lijkt meer op knutselen dan op een medische handeling. Naast het adviseren, behandelen en begeleiden van mensen met een stoma ligt onze rol van stomaverpleegkundige vooral ook op het gebied van coördinatie. De stomaverpleegkundige zal doorgaans de centrale figuur zijn waarmee de patiënt te maken krijgt voordat de operatie plaatsvindt. In gesprekken met de specialist en de stomaverpleegkundige wordt dan duidelijk gemaakt wat er precies gaat gebeuren. De stomaverpleegkundige zal in overleg met de chirurg of uroloog meestal van te voren de plaats bepalen, waar de stoma het beste kan worden aangelegd. Het is echter nooit voor 100% zeker of de chirurg of uroloog de als ideaal verkozen plaats kan aanhouden. Soms blijkt pas tijdens de operatie dat voor een andere techniek moet worden gekozen, waardoor de stoma op een andere plaats moet worden aangelegd. Hoewel de dagelijkse zorg voor de stoma meestal wordt overgelaten aan de algemene verpleging, is het meestal de stomaverpleegkundige waar men met vragen terecht kan en die de patiënt leert omgaan met de stoma. Bij ontslag van de patiënt zal de stomaverpleegkundige adviseren waar de stomamaterialen kunnen worden besteld. Er wordt contact opgenomen met onze bandagiste. Deze komt meestal ook eens langs tijdens de opnameperiode in het ziekenhuis. Men krijgt dan ook informatie over de patiëntenverenigingen.

6 6 De thuisverpleegkundige wordt geïnformeerd, zodat deze paraat is als men thuis hulp nodig heeft. Bij probleemstoma s komt deze tijdens het verblijf op de afdeling al eens mee de verzorging doen. Bij problemen thuis kan men steeds terecht bij: - de afdeling heelkunde op het nummer: 089/ de thuisverpleegkundige - bandagiste Martina Lemmens: 089/ die ook aan huis komt bij problemen en u het juiste materiaal kan aanbieden, afgestemd op uw stoma. Zij beschikt over stomamateriaal van meerdere firma s. - Carine Suykens: 0477/ firma convatec. Problemen worden vanaf dit jaar ook geregistreerd zodat we veel voorkomende problemen in de toekomst kunnen vermijden of tips kunnen meegeven aan de patiënten. Een FAQ-lijst staat ter beschikking. In de toekomst zouden de stomaverpleegkundigen ook graag één maal per trimester willen samenkomen om problemen te bespreken.

7 7 2 Knelpuntanalyse

8 8 3 Stomazorg op de afdeling heelkunde De aanpak tot heden De patiënt krijgt op de consultatie te horen dat hij een stoma zal moeten krijgen. Verbetering voor de toekomst De dokter stuurt de pat. naar de afdeling voor een eerste kennismaking. De dokter geeft de nodige uitleg. De patiënt is zodanig aangedaan dat hij niet veel meer kan navertellen van wat er besproken is. Tot hiertoe was er niet altijd de mogelijkheid om met een stomaverpleegkundige alles nog eens te overlopen, terwijl de ervaring ons toch leert dat de patiënt daar meer als nood aan heeft, ook de echtgenoot. De pré-operatieve onderzoeken worden geregeld door de behandelende dokter, via de huisarts of eventueel via de spoedafdeling. De patiënt wordt opgenomen vb. voor een Bricker : dit is 2 dagen vóór de operatie, en hij heeft vele vragen. Te vaak wordt er verondersteld dat de patiënt de nodige uitleg kreeg van de dokter. Niet altijd is er de mogelijkheid om een plaatsbepaling te doen, of een zakje te plaatsen. De patiënt krijgt bezoek van de dokter-anaesthesist, opnieuw vragen en informatie. De patiënt wordt ingelicht dat hij na de operatie enkele dagen op de intensieve zorgen zal verblijven. De patiënt komt na 2 à 3 dagen terug op de kamer. In de mate van het mogelijke wordt er nu reeds een antwoord gegeven op de acute vragen, en een afspraak gemaakt met één van de stomaverpleegkundigen om eventueel samen met betrokkenen de open vragen te beantwoorden. Indien de pre-operatieve onderzoeken in het ziekenhuis plaatsvinden, kan hier misschien de afspraak met de stomaverpleegkundige geregeld worden. De dag van opname wordt er nog eens tijd vrijgemaakt om eventuele vragen of problemen te bespreken zodat de patiënt gerustgesteld is. Ook wordt er door de stomaverpleegkundige een plaatsbepaling gedaan met de nodige aandacht voor de manier van kleden en de lichaamsbouw. Er wordt een zakje geplaatst, zodat de patiënt al een beetje kan wennen aan de nieuwe situatie, en bij eventuele problemen dan nog een repositie kan gebeuren. De I.C. verwittigen Indien de patiënt er behoefte aan heeft een kort gesprekje regelen met een van de I.C. verpleegkundigen. Wanneer de patiënt er klaar voor is, een afspraak regelen om samen met de echtgenoot, of iemand naar eigen keuze, de verzorging te doen.

9 9 Voor ontslag, de thuiszorg verwittigen eventueel via patiëntenbegeleiding. Indien het om een probleemstoma gaat, de thuisverpleging naar keuze inschakelen om éénmaal de verzorging mee te doen, dit ook omwille van de gemoedsrust van de patiënt. Enkele dagen voor het ontslag van de patiënt; de stalen brengen en enkele infobrochuren, als er dan nog vragen zijn kunnen deze nog besproken worden. Bij ontslag wordt de bandagiste verwittigd, zodat deze weet welk materiaal er moet geleverd worden, tevens maakt zij een afspraak om aan huis te gaan bij de patiënt. Thuis wordt nog eens nagegaan of het stomamateriaal op maat is van de patiënt. Ontslagvoorbereiding, en een afspraak voor de volgende controle bij de dokter. Het is van groot belang dat de pat. voor ontslag gerustgesteld wordt en dat hij/zij voldoende materiaal meekrijgt en bij problemen dag en nacht kan bellen. Zorg in een laatste gesprek ervoor dat alle openstaande vragen beantwoord zijn. Bij de controle op de consultatie, de patiënt de mogelijkheid bieden om één v/d stomavpk te raadplegen, bij evt. problemen.

10 4 Pré-operatieve checklist voor de stomapatiënt 10 o Stomaverpleegkundige neemt contact op met stomapatiënt o Uitleg operatie, voorbereiding pré-operatief o Kennismaking stomamateriaal: - Patiënt stomamateriaal aanreiken - Uitleg hoe te gebruiken o Plaatsbepaling stoma. o Eventueel aanbrengen stomazakje 24-uur voor evt. knelpunten op te lossen.

11 5 Postoperatieve checklist voor de stomapatiënt 11 o Stomamateriaal + infoboekje afhankelijk van stoma; uro-, ileo-of urostoma samen met patiënt overlopen. o Bekijken van eigen stoma evt. met spiegel o Patiënt zelf hygiënische zorg stoma laten uitvoeren onder begeleiding. o Patiënt zelf grootte van stoma laten bepalen met een patroon. o Patiënt zelf stomaplaat op maat laten knippen of moduleren. o Patiënt stomazakje zelf laten aanbrengen. o Patiënt stomaplaat zelf laten aanbrengen.

12 12 o Diëtiste contacteren. o Andere disciplines, psychologe, patientenbegeleiding inschakelen o Bandagiste contacteren o Bij ontslag evt. thuisverpleging inschakelen. -voldoende materiaal meegeven.

13 13 6 Inventaris stomaverzorgingsmaterialen 6.1 De apotheek Combihesive II S : set post-op : - colostomie 100 mm - colostomie 70 mm - urostomie 70 mm Convatec urostomie: - huidplaat support 45 mm - huidplaat ultra plus 45 mm - stomazakje met accuseal kraantje, transparant 45 mm colostomie: - huidplaat ultra plus 57 mm - stomazakje gesloten met filter 57 mm ileo- en colostomie: - huidplaat ultra plus 57 mm - stomazakje met afvoer en klem, transparant 57 mm urostomie: - huidplaat ultra plus 57 mm - stomazakje met accuseal kraantje, transparant 57 mm colostomie: - huidplaat 70 mm - huidplaat met accordeonflens 70 mm - stomazakje gesloten met filter, opaak 70 mm ileo- en colostomie: - huidplaat 70 mm - stomazakje met afvoer en klem, opaak 70 mm urostomie: - huidplaat 70 mm - stomazakje met accuseal kraantje, 70 mm ileo- en colostomie: - huidplaat 100 mm - huidplaat met accordeonflens 100 mm - stomazakje met afvoer en klem, transparant 100 mm

14 14 Esteem synergy: colostomie: - stomazakje gesloten met filter, transparant 48 - stomazakje gesloten met filter, opaak 48 ileostomie: - stomazakje met invisiclose sluiting, filter, transparant 48 - stomazakje met klem, filter, transparant 48 urostomie: - stomazakje met accuseal kraantje, 48 ileo- en colostomie: - stomahesive huidplaat met flexibele hydrocolloïde pleisterrand, uitknipbaar 61 durahesive huidplaat met flexibele kleeflaag 61 - stomazakje met afvoer en klem, filter 61 - stomazakje met afvoer en invisiclose sluiting De afdeling Combihesive II S : Convatec Ileostomie: - huidplaat ultra plus 45 mm - stomazakje met afvoer en klem, transparant 45 mm - stomazakje met afvoer en klem, opaak 45 mm Urostomie: - huidplaat ultra plus 45 mm - stomazakje met accuseal kraantje 45 mm ileo- en colostomie: - huidplaat ultra plus 70 mm - huidplaat ultra plus met accordeonflens 70 mm - stomazakje met afvoer en klem, transparant 70 mm - stomazakje met afvoer en klem, opaak 70 mm urostomie: - huidplaat ultra plus 70 mm - stomazakje met accuseal kraantje 70 mm ileo- en colostomie: - huidplaat ultra plus 100 mm - stomazakje met afvoer en klem, transparant 100 mm

15 15 Esteem synergy: urostomie: - durahesive huidplaat kneedbaar met flexibele kleeflaag 35 - stomazakje met accuseal kraantje 35 colostomie: - stomahesive huidplaat uitknipbaar met flexibele kleeflaag 48 - stomazakje gesloten met filter 48 ileostomie: - stomahesive huidplaat uitknipbaar met flexibele kleeflaag 48 - stomazakje met invisiclose sluiting, filter, transparant 48 - stomazakje met klem, filter, transparant 48 colostomie: - durahesive huidplaat kneedbaar met flexibele kleeflaag 61 - stomazakje gesloten met filter 61 ileostomie: - durahesive huidplaat kneedbaar met flexibele kleeflaag 61 - stomazakje met invisiclose sluiting, filter, transparant 61 - stomazakje met invisiclose sluiting, filter, opaak 61 Figuur 1: voor de opleiding Figuur 2: na de opleiding

16 16 7 Voorbeeldprotocollen De hierna volgende procedures werden in samenwerking met de stafmedewerkers van het ziekenhuis ontwikkeld. De ontwerpen dienen nog ter goedkeuring bij de bevoegde personen te worden neergelegd. 7.1 Colostomie ZIEKENHUIS MAAS EN KEMPEN VERPLEEGKUNDIGE ZORGEN 1. VERPLEEG-TECHNISCHE HANDELINGEN 1.3. SPIJSVERTERINGSSTELSEL COLOSTOMIE VERZORGEN VAN EEN Datum: 18/05/05 Versie : Sleutelwoorden: Colostomie, Stomaverpleegkundige, wondzorg. Toepassingsgebied: Alle verpleegafdelingen, polikliniek, Spoedgevallen, Intensieve zorgen. Bevoegdheden / Verantwoordelijkheden: is een B2-handeling waarvoor een voorschrift van de arts nodig is (KB 18 juni 1990). Visering: Verpleegkundig en paramedisch directeur Dhr. J. Cox Hoofdgeneesheer Dr. M. Rosseel Ziekenhuishygiëne Mevr. M.R. Devlies

17 17 1. Doel - Inspectie van stoma en omliggende huid. - Voorkomen van irritaties en infecties van de huid. - Bij lekkage een vervangingsplaat aanbrengen om de huid tijdig te beschermen. - Opvangen van faeces in een stomazakje. 2. Indicatie TERMINAAL - Definitief: Vervanging van anus wegens rectumtumor, Derivatie wegens rectovaginale fistel, palliatieve behandeling bij obstruerende tumor. - Tijdelijk: Decompressie van colonobstructie door tumor of diverticulitits. Onmogelijke reanastomose na resectie bij diverticulitis, ziekte van Crohn, DUBBELLOOPS: - Definitief: Palliatie van obstruerende tumor. - Tijdelijk: Decompressie bij anale atresie, ziekte van Hirschsprung, Derivatie bij ischemische colitis, rectovaginale fistel, Bescherming van distale sutuur bij ziekte van Crohn, anteriorresectie, 3. Contra-indicatie - Misselijkheid, braken en buikpijn. - Personen met een zoutloos dieet. - Acute aambeien en opstoten van anuskloven. - Hartdecompensatie en nierinsufficiëntie bij oudere personen. - Acute abdominale aandoeningen, buikvliesontsteking, bloedende onsteking van het rectum en het maagdarm kanaal, anomalieën van het colon (ziekte van Hirschsprung), ontsteking van de appendix en verlengde renale insufficiëntie. 4. Benodigdheden - Schaar. - Pen, mal of stans. - Maatkaart. - Huidbeschermingsplak. - Opvangzakje. - Vuilniszakje. - Lauw water. - Zeep. - Papieren zakdoekjes. - Zacht washandje. - Handdoek. - Scheergerief. - Huidverzorgingsmiddelen indien nodig.

18 18 5. Werkwijze Het vervangen van het opvangmateriaal en de huidverzorging is een niet-steriele handeling. EENDELIG SYSTEEM - Ontsmet eerst de handen. - Knip de huidbeschermingsplaat op juiste maat uit a.d.h.v. de maatkaart. - Verwijder het gebruikte zakje van boven naar beneden en ondersteun met de andere hand de huid. - Reinig de stoma en huid met papieren zakdoekjes, lauw water, neutrale zeep en washandje. - Goed naspoelen en drogen. - Observeer de stoma. - Gebruik zo nodig huidverzorgingsmiddelen, maar geen antiseptische oplossingen, geparfumeerde zeep, ether, alcohol of aceton. - Breng het nieuwe zakje van beneden naar boven aan. - Ontsmet de handen. - Gesloten zakje wordt 1 à 2 maal per dag vervangen. - Open zakje wordt meermaals per dag geledigd en zal om de 2 à 3 dagen worden vervangen. TWEEDELIG SYSTEEM ZONDER PLAATVERVANGING Dit systeem bestaat uit huidbeschermingsplaat met ring en een afzonderlijk opklikbaar zakje ( open of gesloten ) dat dagelijks kan vervangen worden. De huidbeschermingsplaat met ring kan meerdere dagen ( 2 à 4 dagen ) ter plaatse blijven. - Ontsmet de handen. - Verwijder het zakje van boven naar beneden. - Reinig de stoma met papieren zakdoekjes en eventueel een wattestaafje. - Breng het nieuwe zakje aan van beneden naar boven. - Ontsmet de handen. TWEEDELIG SYSTEEM MET PLAATVERVANGING - Ontsmet de handen. - Knip of vouw de juiste opening uit de plaat. - Verwijder de gebruikte plaat met opvangzakje van boven naar beneden. - Reinig de stoma en omgevende huid met lauw water en zachte zeep. - Spoel grondig en droog zorgvuldig. - Breng indien nodig een huidbeschermer aan en wacht 1 minuut. - Verwijder het papier van het adhesieve centrale gedeelte. - Druk het centrale adhesieve gedeelte goed aan rond het stoma. - Eindig met de buitenste rand van onder naar boven. - Verwijder het overige beschermingspapier. - Breng het opvangzakje van onder naar boven aan en controleer of het goed vastzit. - Ontsmet de handen.

19 19 Informeer de patiënt en ontsmet de handen Zakje van boven naar beneden verwijderen Eendelig systeem Neen Tweedelig systeem zonder plaatsvervanging Tweedelig met plaatvervanging Ja Reinig stoma, goed spoelen en drogen Reinig stoma met wattestaafje Reinig stoma met water en zeep Knip juiste maat uit beschermplaat Knip juiste maat uit de plaat Druk plaat goed aan tegen de huid Observatie van stoma en huid Nieuw zakje aanbrengen van beneden naar boven Handen ontsmetten Rapportage verpleegdossier

20 20 6. Complicaties Vroegtijdige verwikkelingen: - Bloeding. - Necrose. - Naar buiten treden van ingewanden. - Loskomen van de stoma-aanhechting met reïntegratie van de darm in de buikholte. - Dikkedarmafsluiting. - Dunnedarmafsluiting. - Fistels en peristomaal abces. Laattijdige verwikkelingen: - Prolaps 1. - Parastomale hernia 2. - Stenose. - Perforatie. - Huidproblemen. 7. Aandachtspunten - Ontgeurende filters van actieve koolstof verliezen hun vermogen indien zij vochtig worden. - Bij te vloeibare faeces is het gebruik van ileostomiezakjes nuttig. - Een patiënt met vast ontlastingspatroon kan ook minizakjes, een inwendige afsluitplug en een afsluitkleefplaat gebruiken. - Evacuatiebevorderend zijn : lichte massage rondom het stoma, druk op de buik van rechts naar links en aanspannen van de buikspieren. - Vermijd badolie tijdens douchen of baden. 8. Kritische kwaliteitskenmerken - Post-operatief is een liggende houding aangewezen bij verzorging terwijl daarna een staande houding aan te raden is bij de verzorging en niet zittend vanwege de huidplooien. - Bij verlies van faeces van meer dan 2 liter per 24u wordt de electrolytenbalans verstoord en ontstaat een tekort aan zouten en mineralen. - Zeep en zeepresten kunnen leiden tot korrelvorming en irritatie. - De huid dient volledig droog te zijn omdat materialen onvoldoende hechten op een vochtige huid. - Bloedverlies van meer dan 50ml is een reden om de arts te waarschuwen. - Donkerrood of zwarte verkleuring duidt op een necrose. - De plaat moet zo nauw mogelijk tegen de basis van de stoma aanpassen zonder af te snoeren. - Op lichaamstemperatuur is de kwaliteit van de hechting van de plaat het grootst. 9. Werking ZMK Stomaverpleegkundige: Er kan altijd beroep worden gedaan op de stomaverpleegkundige. => Neem contact op met de afdeling heelkunde Maaseik en vraag de stomaverpleegkundige. Indien deze laatste niet aanwezig is zal het afdelingshoofd het nodige ondernemen. 1 Prolaps: het uitzakken van de stoma. 2 Parastomale hernia: een breuk via de fascia-opening voor de stoma.

21 Materiaal: Bij probleemstoma s komt de afgevaardigde van de firma advies geven ter plaatse, deze laatste kan ook altijd telefonisch worden gecontacteerd. Doe dit altijd via de stomaverpleegkundige. De stomaverpleegkundige helpt mee aan het ontslag van de patiënt. Zij zorgt dat de patiënt voldoende materiaal heeft en dat de thuisverpleegkundige is geregeld. Het ziekenhuis werkt samen met de firma Convatec. Er zijn altijd stalen van het nodige materiaal in voorraad in de apotheek. => aandachtspunt: bestel tijdig en voldoende zodat u het weekend kan overbruggen. Uitzonderlijke maten die niet in voorraad zijn, worden binnen de 48u door de firma geleverd Referentie Wondzorg 1995 Stomata Wit-Gele Kruis. Stoma verzorging: cursus 4 de graad verpleegkunde, Regina Mundi in Genk.

22 Urostomie ZIEKENHUIS MAAS EN KEMPEN VERPLEEGKUNDIGE ZORGEN 1. VERPLEEG-TECHNISCHE HANDELINGEN 1.3. UROGENITAAL STELSEL VERZORGEN VAN EEN 1.3.xx. UROSTOMA Versiedatum Sleutelwoorden: Urostoma, Stomaverpleegkundige, wondzorg. Toepassingsgebied: Alle verpleegafdelingen, polikliniek, Spoedgevallen, Intensieve zorgen. Bevoegdheden / Verantwoordelijkheden: xx is een B2-handeling waarvoor een voorschrift van de arts nodig is (KB 18 juni 1990). Visering: Verpleegkundig en paramedisch directeur Dhr. J. Cox Hoofdgeneesheer Dr. M. Rosseel Ziekenhuishygiëne Mevr. M.R. Devlies

23 23 2. Doel De huid rond de stoma in goede conditie te houden en irritatie van het stom te voorkomen. 3. Terminologie De meest voorkomende operatie voor het aanleggen van een urostoma is de Bricker operatie. Bij deze operatie wordt er een stukje tussen de dunne darm uitgehaald. Dit wordt aan het ene eind aangesloten op de beide urineleiders en aan het andere eind door de buikwand naar buiten gebracht. Van dit stukje darm wordt de stoma gemaakt. Hierdoor kunnen er slijmvlokken in de urine zitten. Die worden veroorzaakt door het slijm dat het stukje dunne darm nog steeds produceert. 3. Indicatie 4. Contra-indicatie - 5. Benodigdheden - Huidplak in de gewenste maat - Stomazakje in de juiste maat - Zo nodig ene mal - Schaar - Niet-steriele kompressen - Nierbekken - Onderlegger - Zo nodig huidbeschermende producten - Afvalzakje - Handschoenen

24 24 6. Werkwijze Vertel de patiënt wat er gaat gebeuren en dat alles pijnloos zal verlopen Directe voorbereiding - Betrek de patiënt zoveel mogelijk bij de verzorging, zodat hij dit later zelf kan doen - Maak zo nodig de eerste keer zelf een mal van de stoma - Bewaar deze mal bij de patiënt - Knip of plooi de stoma-opening van de plak met behulp van de mal uit - De stoma kan van vorm veranderen, controleer daarom regelmatig de mal Verwijderen oude stomazakje - Trek wegwerphandschoenen aan - Verwijder de oude huidplak pellend van boven naar beneden - Trek de plak er niet af, dan kan de huid beschadigd worden - Houdt met één hand de huid goed tegen - De plakresten die niet gemakkelijk zijn te verwijderen, laten zitten, deze komen bij een volgende wisseling los. - Daarna met droge kompressen de huid voorzichtig maar goed droog maken - Leg daarna op stoma tijdelijk een droge depper om eventuele urine welk naar buiten komt op te vangen - Doe de handschoenen uit - Gooi vuil materiaal weg - Ontsmet de handen volgens procedure Aanbrengen van stomazakje - Maak de deppers met lauw kraantjeswater nat en maak de huid naar de stoma toe schoon scheer eventuele haren weg (gebruik geen ontharingscrème) houdt de stoma afgedekt, zodat de urine niet over de huid loopt maak bij lekkage de huid opnieuw schoon gebruik geen zalf of olie om de stoma omdat dit de plakkracht van de huidplak vermindert belangrijk is een goede verzorging om de roodheid en de pijn te voorkomen en de huid geschikt te houden voor het bevestigen van het opvangmateriaal - Zorg ervoor dat de plak niet ribbelt of tegen elkaar plakt - Breng het opvangzakje van onder naar bovenaan met een rollende beweging zodat het materiaal glad rond de stoma komt te zitten - Zorg ervoor dat de opening goed om de stoma heen komt te zitten zonder plooien of oneffenheden door de plak goed met de handen aan te wrijven op de huid, vooral rond de stoma - Zorg ervoor dat het zakje zijwaarts afhangt - Controleer of het zakje goed vastzit - Ruim alle materiaal op - Ontsmet handen volgens procedure Nazorg - Leeg het opvangzakje wanneer het voor 1/3 de gevuld is - Verschoon het zakje dagelijks (maximaal 2 keer)

25 25 7. Complicaties - huidirritatie - prolaps - intrekking - vernauwing 8. Tips en aandachtspunten - De patiënt mag douchen met of zonder zakje op de stoma. - Vermijd gebruik van badolie en zeep. Deze kunnen de huid ontvetten. - Bodylotion maakt de huid te vet, waardoor de plakkracht vermindert. - De opening van het stomamateriaal moet correct passen. - Zorg dat de patiënt voldoende drinkt. - Sommige voedsel producten kunnen een speciale geur geven, zoals asperges, knoflook, vis en uien. Dit wil niet zeggen dat ze niet mogen worden gebruikt. - Bepaalde medicijnen kunnen ook een speciale geur geven. - Slijmvlokken in de urine is normaal. - Als de urine sterk ruikt en het materiaal sneller aangetast is, moet de arts worden geraadpleegd. 9. Kritische kwaliteitskenmerken Werking ZMK Stomaverpleegkundige: Materiaal: Er kan altijd beroep worden gedaan op de stomaverpleegkundige. => Neem contact op met de afdeling heelkunde Maaseik en vraag de stomaverpleegkundige. Indien deze laatste niet aanwezig is zal het afdelingshoofd het nodige ondernemen. Bij probleemstoma s komt de afgevaardigde van de firma advies geven ter plaatse, deze laatste kan ook altijd telefonisch worden gecontacteerd. Doe dit altijd via de stomaverpleegkundige. De stomaverpleegkundige helpt mee aan het ontslag van de patiënt. Zij zorgt dat de patiënt voldoende materiaal heeft en dat de thuisverpleegkundige is geregeld. Het ziekenhuis werkt samen met de firma Convatec. Er zijn altijd stalen van het nodige materiaal in voorraad in de apotheek. => aandachtspunt: bestel tijdig en voldoende zodat u het weekend kan overbruggen. Uitzonderlijke maten die niet in voorraad zijn, worden binnen de 48u door de firma geleverd.

26 8 Brief ter bekendmaking van ons stoma-team 26 Beste collega s en artsen, Met deze brief willen we u laten weten dat we jullie vanaf nu met ons team van 4 verpleegkundigen willen helpen, raad geven, i.v.m. stomazorg, fistelen incontinentiezorg. Gert Joosten (verpleegkundige HK/MSK) is reeds meerder jaren actief als stomaverpleegkundige in ZMK. Christel Berben (verpleegkundige HK/MSK), Pascale Knoops (verpleegkundige mobiele équipe) en Lieve Lenie (hoofdverpleegkundige HK/MSK) volgden de cursus (post-hogeschoolvorming van de VZW VLAS stoma-, fistelen incontinentiezorg) in Brussel en beginnen nu ook binnen het ziekenhuis als stomaverpleegkundigen actief te zijn. Wat we zelf niet kennen, weten, proberen we op te lossen door contact op te nemen met een aantal andere mensen. Aarzel dus niet om te bellen, langs te komen op heelkunde, om ons te betrekken bij jullie vragen, problemen, zodat de patiënt optimaal begeleid en verzorgd wordt binnen ons ziekenhuis. Vriendelijke groeten, de stomaverpleegkundigen : Gert, Christel, Pascale en Lieve. Ons telefoonnummer via heelkunde Maaseik: tel. 089/509282