Actualiteiten VOF, CV en maatschap. Matthijs van Rozen, notaris Arjen Westerdijk, advocaat

Transcriptie

1

2 Actualiteiten VOF, CV en maatschap Matthijs van Rozen, notaris Arjen Westerdijk, advocaat

3 VOF, CV, maatschap ?

4 Verouderde wetteksten Voorbeeld: Artikel 20 Wetboek van Koophandel: Deze [de commanditaire] vennoot mag geene daad van beheer verrigten of in de zaken van de vennootschap werkzaam zijn, zelfs niet uit kracht eener volmagt. Hij draagt niet verder in de schade dan ten beloope der gelden, welke hij in de vennootschap heeft ingebragt of heeft moeten inbrengen, zonder dat hij immer tot teruggave van genotene winsten verpligt zij.

5 Indeling personenvennootschappen maatschap - ca ingeschreven vennootschap onder firma (VOF) - ca ingeschreven commanditaire vennootschap (CV) - ca 6000 ingeschreven (bron: Handelsregister van de kamer van koophandel)

6 Kenmerken maatschap uitoefening beroep (bedrijf indien niet naar buiten kenbaar) maten voor gelijke delen aansprakelijk

7 Kenmerken VOF uitoefening bedrijf vennoten hoofdelijk aansprakelijk

8 Kenmerken CV twee typen vennoten: beherend en commanditair ten minste 1 commanditaire vennoot en 1 beherend vennoot commanditaire vennoot blijft extern onbekend en niet aansprakelijk beherend vennoot volledig aansprakelijk

9 Personenvennootschap Personenvennootschap overeenkomst, geen rechtspersoon geen vormvoorschriften aangaan (intern) bewijs: schriftelijke overeenkomst

10 Personenvennootschap Wat zijn de bestaansvereisten voor een personenvennootschap? En waarom is dat relevant?

11 Bestaansvereisten Samenwerken op basis gelijkwaardigheid Delen van voordeel Inbreng Beroep/bedrijf (Gemeenschappelijke) Naam

12 Afbakening andere overeenkomsten arbeidsovereenkomst: gezagsverhouding (verschillen tussen vennoten kunnen er wel zijn) participatie- of samenwerkingsovereenkomst: let op bij gezamenlijk naamsgebruik huwelijk en samenleving substance over form: de inhoud is bepalend voor de kwalificatie

13 Vertegenwoordiging (1) Openbare maatschap: vennoten (maten) binden in beginsel alleen zichzelf, tenzij sprake is van volmacht van overige maten aanvullende afspraken in maatschapsovereenkomst CV: beherend vennoten = VOF commanditaire vennoten: beheersverbod

14 Vertegenwoordiging (2) VOF: vennoot bevoegd VOF te binden alle handelingen redelijkerwijs dienstig kunnen zijn tot verwezenlijking doel bevoegdheid beperken met werking jegens derden?

15 Vertegenwoordiging (3) ja, mits kenbaar uit handelsregister meerhandtekeningenclausule bepaalde handelingen of tot bepaald bedrag ( B.V.) kan vennoot, onbevoegd o.g.v. overeenkomst, VOF toch binden?

16 Vertegenwoordiging (4) ja, als hij daartoe gevolmachtigd is overige vennoten kunnen onbevoegd verrichte handelingen bekrachtigen (Hof: hoge eisen bij stilzwijgen) als handeling VOF ten voordele heeft gestrekt (Hof: handeling niet slechts aanvankelijk voordelig voor VOF maar uiteindelijk) anders: slechts handelende vennoot voor geheel verbonden (= contractspartij, dus ook nakoming! volmacht)

17 Vertegenwoordiging (5) Casus: V1 V2 V3 VOF bevoegd tot EUR 2.000; ingeschreven in handelsregister V1 sluit overeenkomst met adviseur tot ondersteuning VOF in kort geding werkneemster totaal honorarium adviseur bijna EUR 5.000, nota s van EUR en EUR VOF gebonden aan overeenkomst?

18 Vertegenwoordiging (6) Hof (2015): nee, uitsluitend V1 = gebonden EUR > EUR overeenkomst valt geheel buiten bevoegdheid V1 niet slechts voor bedrag boven EUR VOF + V3 niet aansprakelijk jegens adviseur

19 Vertegenwoordiging (7) Hoe bepaal je waarde van handeling? V1 bevoegd tot vertegenwoordiging VOF tot EUR V1 koopt namens VOF bij garage bestelbusje voor EUR opdracht kleine reparaties voor EUR overschrijding vertegenwoordigingsbevoegdheid V1? verschil reparaties bij andere garage of pas na een jaar?

20 Vertegenwoordiging (8) V2 bevoegd tot vertegenwoordiging VOF tot EUR V2 sluit namens VOF leasecontract maandelijkse lasten VOF EUR 500 waarde contract?

21 Vertegenwoordiging (9) rol opzeggingstermijn? oplossing? volmacht overige vennoten

22 Goederenrechtelijke aspecten (Kern)probleem: een overeenkomst als eigenaar van goederen en de vennoten als gezamenlijke eigenaren

23 Afgescheiden vermogen vermogen dient tot verhaal zaakschuldeisers privé schuldeisers kunnen hierop geen verhaal nemen hoe kunnen privé schuldeisers verhaal nemen?

24 Beschikken over aandeel in bepaalde goederen niet toegestaan Beschikken over totale aandeel in personenvennootschap onoverdraagbaar vanwege persoonlijke karakter

25 Overdracht van goederen bij toe- en uittreden Wijze overdracht hangt af van soort goed Problemen doen zich veelal voor bij registergoederen Tenaamstelling bij registergoederen VOF/Maatschap: op naam van individuele vennoten? CV: alleen op naam beherend vennoot: risico ook op naam commanditaire vennoten: beheersverbod

26 Aansprakelijkheid (1) Openbare maatschap: individuele vennoten (maten) aansprakelijk voor gelijke delen dat wil zeggen: afgeleid van het aantal maten afwijkende contractuele afspraken mogelijk en gebruikelijk (bijv. huurcontract) alleen bij ondeelbare prestaties is sprake van hoofdelijkheid let op: bij sommige deelbare prestaties (opdracht) tòch hoofdelijkheid tenzij anders afgesproken of niet-toerekenbaar

27 Aansprakelijkheid (2) CV: beherend vennoten = VOF commanditaire vennoten : in beginsel slechts aansprakelijk tot hoogte inbreng, tenzij

28 Aansprakelijkheid (3) VOF: beherend vennoot = hoofdelijk aansprakelijk voor verbintenissen VOF aansprakelijkheid naast VOF: dus afgescheiden vermogen VOF en privévermogen vennoot = verhaalsobject voor vennootschapsschuldeisers intern regres op overige vennoten (verhaal?) let op: schikking met VOF inclusief finale kwijting = niet automatisch afstand vordering jegens vennoten; schuld wel verminderd met door VOF voldaan bedrag

29 Aansprakelijkheid (4) wat nu als je als beherend vennoot toetreedt tot een bestaande VOF/CV? ook aansprakelijk voor vennootschapsschulden ontstaan vóór toetreding?

30 Aansprakelijkheid (5) lagere rechtspraak en literatuur verdeeld nog geen uitspraak Hoge Raad 2015: witte vlek door Hoge Raad ingevuld wat vinden jullie?

31 Aansprakelijkheid (6) Casus: Carlande Dienstverlening C.V. (detachering chauffeurs binnen beroepsgoederenvervoer over de weg) B C CV 17/8/2010: toetreding B als enig beherend vennoot tot CV 15/9/2010: aanmelding CV bij Pensioenfonds, zonder verdere gegevens 21/2/2011: 12 ambtshalve aanslagen Basispensioenregeling over periode februari 2010 t/m januari 2011 voor EUR per maand 12/1/2011: CV opgeheven; Pensioenfonds vordert van B betaling van EUR wat vinden jullie: B aansprakelijk?

32 Aansprakelijkheid (7) Kantonrechter: ja eiser in hoger beroep: kan niet aansprakelijk worden gehouden voor schulden ontstaan vóór toetreding Hof: niet van belang omdat CV pas op 15/9/2010 was aangemeld bij Pensioenfonds toen was B al beherend vennoot dus aansprakelijk voor gehele bedrag

33 Aansprakelijkheid (8) Hoge Raad hakt knoop door: toetredend beherend vennoot = ook hoofdelijk aansprakelijk voor schulden VOF die vóór toetreding zijn ontstaan Argumenten: hoofdelijke aansprakelijkheidsregeling in wet niet beperkt tot nieuwe schulden strekking wettelijke regeling: bescherming schuldeisers ook commanditair die beheersverbod overtreedt is aansprakelijk voor oude schulden rechtszekerheid: schuldeisers hoeven geen onderzoek te doen

34 Aansprakelijkheid (9) Literatuur: toetreder profiteert ook van bestaande overeenkomsten Kritiek: schuldeisers krijgen er een verhaalsmogelijkheid bij anders dan ingetrokken wetsvoorstel Gevaar: toetredend vennoot wordt overvallen met onverwachte claims uit verleden hoe los je dat op als toetreder?

35 Aansprakelijkheid (10) vóór toetreding inzage verlangen in schuldenpositie VOF zelf boekenonderzoek doen garanties bedingen van zittende vennoten afspraken maken over interne draagplicht voor bepaalde schuldem is dat in alle gevallen voldoende?

36 Aansprakelijkheid (11) geen oplossing voor aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad (haal je niet uit boekenonderzoek) garantie helpt niet als zittende vennoten geen verhaal bieden onduidelijke overweging Hoge Raad over maatschap: mogelijk is toetredende maat niet aansprakelijk voor reeds bestaande schulden (?)

37 Aansprakelijkheid (12) En wat nu als je uit een VOF uittreedt? blijf je dan aansprakelijk voor bestaande schulden VOF? ook aansprakelijk voor nieuwe schulden VOF uit bestaande overeenkomsten? zo ja, hoe lang dan?

38 Aansprakelijkheid (13) NL recht kent geen bijzondere wettelijke regeling bijv. Duitsland, België (3/5 jaar) gewone verjaringstermijnen van toepassing (veelal 5 jaar) regres op voortzettende vennoten duurovereenkomsten: uitgetreden vennoot afhankelijk van besluiten en grillen van voortzettende vennoten (bijv. huur- of kredietovereenkomsten) rechtspraak en literatuur verdeeld

39 Aansprakelijkheid (14) Casus: V1 V2 VOF 20/1/2009: VOF en wederpartij (VNU) sluiten duurovereenkomst (levering diensten tegenover betaling door VOF) 1/8/2009: ontbinding VOF + voortzetting onderneming door V2 10/8/2009: inschrijving handelsregister facturen VNU over periode januari t/m september 2010 blijven onbetaald VNU vordert in rechte betaling van V1 en V2 V1 aansprakelijk?

40 Aansprakelijkheid (15) Kantonrechter: veroordeelt V1 tot betaling V1 in hoger beroep: niet aansprakelijk; verbintenissen ontstaan nà uittreden Hof (2014) blijft bij eerder ingenomen standpunt: vennoten in beginsel aansprakelijk voor later ontstane verbintenissen uit eerder gesloten duurovereenkomsten, tenzij

41 Aansprakelijkheid (16) wederpartij is op de hoogte gesteld van uittreden (en wederpartij heeft nooit geprotesteerd) er is sprake van latere verzwaring voorwaarden overeenkomst bescherming schuldeiser staat voorop: bij sluiten overeenkomst vertrouwd op verhaalsmogelijkheid op meerdere privévermogens schuldeiser duurovereenkomst hoeft niet steeds handelsregister te raadplegen

42 Aansprakelijkheid (17) (Overtreding) Beheersverbod bij de CV Beherende vennoten vertegenwoordigen Beherende vennoten zijn aansprakelijk Commanditaire vennoten blijven buiten beeld Staan ook niet in de naam En zijn niet aansprakelijk

43 Aansprakelijkheid (18) Sanctie beheersverbod De [commanditaire] vennoot die [het beheersverbod] overtreedt, is wegens alle de schulden en verbindtenissen van de vennootschap hoofdelijk verbonden. ofwel: Casus De Katterug

44 Aansprakelijkheid (19) De Katterug (1) ouders exploiteerden met zoon in een CV een lunchroom ouders commanditaire vennoten, zoon beherend vennoot ouders hebben een huurovereenkomst en een huurbeëindigingsovereenkomst (mede) namens de CV ondertekend ouders worden voor verplichtingen aangesproken verhuurder wist dat ouders commanditaire vennoten waren

45 Aansprakelijkheid (20) De Katterug (2) Rechtbank en Hof: door medeondertekenen van de huurovereenkomst ten onrechte de schijn van beherend vennoten gewekt wetenschap verhuurder niet van belang

46 Aansprakelijkheid (21) De Katterug (3) Hoge Raad: overtreding beheersverbod is een zware sanctie commanditaire vennoten behoren beheersverbod te kennen sanctie mag niet onevenredig zijn t.o.v. de overtreding

47 Aansprakelijkheid (22) Aandachtspunten bij uitspraak De Katterug Een nuancering in de rechtspraak, maar: Beheersverbod blijft wel degelijk van toepassing Verbod is overtreden, wellicht geen sanctie, wel naar toekomst aansprakelijk Bij meetekenen expliciet hoedanigheid commanditaire vennoot vermelden

48 Faillissement (1) personenvennootschap geen rechtspersoon kan de personenvennootschap toch failliet worden verklaard? en wat betekent dat voor de afzonderlijke vennoten?

49 Faillissement (2) ja, personenvennootschap met afgescheiden vermogen kan failliet worden verklaard sinds 1927: noodzakelijkerwijs brengt dit steeds ook faillissement van iedere (beherend) vennoot mee eind 2009 nog eens bevestigd kritiek in literatuur 2015

50 Faillissement (3) Casus: VDV Totaalbouw: schuldeiser verzoekt faillissement VOF èn vennoot vennoot verzoekt om toepassing WSNP onvoldoende stukken, niet verschenen bij mondelinge behandeling Rechtbank: VOF èn vennoot failliet verzet vennoot ongegrond, hoger beroep bij Hof tegen eigen faillietverklaring Hof: bekrach gt vonnis Rechtbank vennoot in cassatie bij Hoge Raad

51 Faillissement (4) Hoge Raad gaat om : faillissement VOF = niet steeds en niet zonder meer faillissement van de afzonderlijke vennoten faillissement van de vennoten doorgaans wel onvermijdelijk maar niet noodzakelijkerwijs: vennoot voldoende privévermogen om VOF-schuldeisers èn privéschuldeisers te voldoen

52 Faillissement (5) Argumenten voor omslag: vorderingen op VOF en vennoten = afzonderlijke vorderingen; vennoot persoonlijke verweermiddelen aanvoeren tegen vordering vennootschapsschuldeiser WSNP-praktijk leidde al tot zelfde resultaat oude lijn op gespannen voet met grondrechten (recht op eerlijk proces, art. 6 EVRM; hoor en wederhoor) persoonlijke relaties tussen vennoten minder op voorgrond dan eeuw geleden

53 Faillissement (6) Gevolgen voor praktijk: schuldeiser: in faillissementsaanvraag faillissement VOF + vennoten verzoeken rechter: onderzoek ten aanzien van VOF + afzonderlijke vennoten verkeren in toestand van te hebben opgehouden te betalen geldt ook voor CV en openbare maatschap VOF lijkt zo wel heel erg op rechtspersoon

54 VOF, CV, maatschap !

55 HARTELIJK DANK VOOR UW AANDACHT EN GRAAG TOT ZIENS! Wilt u de hand-outs van deze presentatie downloaden vanaf onze site, laat dan uw visitekaartje/ adres achter

56 CONTACT Arjen S. Westerdijk Advocaat Contracten- en Aansprakelijkheidsrecht T E arjen.westerdijk@kienhuishoving.nl Pantheon 25 Postbus AC Enschede T +31(0) F +31(0)

57 CONTACT Matthijs van Rozen Notaris Ondernemingsrecht T E matthijs.vanrozen@kienhuishoving.nl Pantheon 25 Postbus AC Enschede T +31(0) F +31(0)

58