Stein, 11 september Graad Coumans Wouter Heinen Hub Janssen Jan Raes Jos Schouren Maurice Steffin

Transcriptie

1 HUISVESTING EN SPREIDING VAN BASISSCHOLEN IN DE GEMEENTE STEIN EEN REACTIE OP DE DOOR STICHTING KINDANTE OPGESTELDE VISIE OVER DE TOEKOMST VAN HET BASISONDERWIJS IN STEIN Stein, 11 september 2013 Werkgroep: Peter Claessen Graad Coumans Wouter Heinen Hub Janssen Jan Raes Jos Schouren Maurice Steffin

2 INHOUDSOPGAVE: Voorwoord 3 Blz. Hoofdstuk 1: Inleiding 4 Hoofdstuk 2: Uitgangspunten 6 Hoofdstuk 3: Streefbeeld 7 Hoofdstuk 4: Collegeopdracht 9 Bijlagen: 1. Strategische visie Kindante 2. Uitwerkingsnotitie Kindante 3. Kaarten locaties (huidige situatie/visie Kindante) 4. Overzicht financiële gegevens 5. Toetsingskader inspectie 2

3 Voorwoord Geachte commissie- en raadsleden, Voor u ligt het rapport van de werkgroep toekomstvisie Kindante. De taak van de werkgroep was het formuleren van een reactie op de visie van de stichting Kindante, die vervolgens aan de Raad wordt voorgelegd Het inrichten van een door de raad zelf ingestelde werkgroep levert het voordeel op dat de bespreking van een complexe materie een tijdje buiten de politieke arena met al zijn wetmatigheden en codes gehouden kan worden. Op deze wijze hebben wij op een zorgvuldige wijze met respect voor elkaars standpunten met ruimte voor onderbouwing en uitleg gezamenlijke standpunten kunnen innemen Betrokkenheid bij de materie bij alle leden van de werkgroep heeft ertoe geleid dat met een grote mate van afspraakvastheid het nodige voorwerk steeds leidde tot een efficiënte wijze van werken. Al snel werd duidelijk dat de reactie op de standpunten van de stichting Kindante vooral opgebouwd dient te zijn vanuit een eigen stelling name middels met uitgangspunten onderbouwde streefbeelden. Leidend hierin is uiteraard de te waarborgen kwaliteit van onderwijs en zijn de financiële lasten,zeker aan de kant van de gemeente. Onderwijsvoorzieningen raken tevens de haarvaten van een samenleving en kunnen niet los gezien worden van ontwikkelingen in het sociale domein. Het pleidooi van de werkgroep, dat de stichting Kindante in deze ook haar maatschappelijke verantwoordelijkheid dient te realiseren en dient te zorgen voor een verantwoordde geografische spreiding is dan ook voor de hand liggend. Jan Raes, Voorzitter werkgroep toekomstvisie Kindante 3

4 Hoofdstuk 1: Inleiding Eind 2012 heeft het College van Bestuur van Stichting Kindante haar visie gepresenteerd over de toekomst van het basisonderwijs in de gemeente Stein. Niet alleen voor onze gemeente, maar voor alle gemeenten waarin Kindantescholen gehuisvest zijn. De ontgroening in deze regio, tot uitdrukking komend in een terugloop van het aantal leerlingen, is voor Stichting Kindante aanleiding geweest zich te bezinnen over de vraag wat de impact hiervan is op de scholen die door hun in stand worden gehouden. De peilers waarop de door de Kindante geformuleerde visie is gestoeld zijn enerzijds het garanderen van kwalitatief goed onderwijs en anderzijds ervoor zorgen dat dit geschiedt binnen de financiële mogelijkheden. Dit komt tot uitdrukking in het centrale uitgangspunt van deze toekomstvisie dat door Kindante als volgt is omschreven: het realiseren van een zodanige spreiding van scholen en kindfuncties zodat deze hun onderwijskundige opdracht op kwalitatief hoogwaardige wijze op de lange termijn kunnen realiseren vanuit een financieel economisch gezonde basis. In de raadsvergadering van 21 februari 2013 is het voorstel behandeld waarin door het college een toelichting is gegeven op de aanpak die men voor ogen had voor wat betreft de bespreking van deze visie. Centraal hierin stond het formeren van een werkgroep waarin alle raadsfracties één vertegenwoordiger zouden afvaardigen. De taak van deze werkgroep was het formuleren van een reactie op deze toekomstvisie, die ter besluitvorming aan de raad moest worden voorgelegd. Het door de raad genomen besluit vormt vervolgens de basis voor de vervolgdialoog tussen het gemeentebestuur en de Stichting Kindante. Een meerderheid van de raad is akkoord gegaan met dit voorstel. Het CMB heeft besloten niet te participeren in deze werkgroep. Hoewel er respect is voor dit besluit vinden wij dit ontzettend jammer. Wij waren en zijn nog steeds van mening dat deze partij, met hun inhoudelijke deskundigheid, een belangrijke bijdrage had kunnen leveren aan de discussie over de toekomst van het basisonderwijs in onze gemeente. Onder leiding van de onafhankelijke voorzitter Jan Raes, bestond de werkgroep uit de volgende personen: a. Peter Claessen (DOS) b. Hub Janssen (CDA) c. Maurice Steffin (VVD) d. Jos Schouren (PvdA) e. Graad Coumans (Steins Belang) f. Wouter Heinen (D 66) De ambtelijke ondersteuning is verzorgd door Wil van Gansewinkel, beleidsmedewerker van de afdeling Maatschappelijk & Ruimtelijk Beleid. De werkgroep, waarin op constructieve wijze is samengewerkt met respect voor elkaars standpunten, heeft zich in eerste instantie gebogen over de inhoud van de opdracht. Het was immers zaak op voorhand overeenstemming te bereiken hoe aan deze taak, die in redelijk algemene bewoordingen was geformuleerd, invulling zou worden gegeven. Op 26 april 2013 heeft de werkgroep haar opdracht definitief vastgesteld. Aan de hand van deze opdracht is de inhoudelijke discussie gestart om te komen tot een door de werkgroep gedragen streefbeeld over de toekomst van het basisonderwijs. Daartoe hebben alle werkgroepleden hun vragen en opmerkingen op papier gezet over de visie van Kindante. Al deze vragen/opmerkingen zijn vervolgens geïnventariseerd en toegezonden aan het College van Bestuur van Kindante. Op 24 juni 2013 heeft overleg plaatsgevonden met het College van Bestuur van Kindante. Een bespreking die een informatief karakter had. 4

5 Enerzijds is het College van Bestuur in de positie gebracht een toelichting te geven hoe de voor de gemeente Stein opgestelde visie tot stand is gekomen. Anderzijds hebben de werkgroepleden de gelegenheid gekregen vragen te stellen, zonder dat een inhoudelijke discussie is gevoerd. Vanaf deze plaats maken wij als werkgroep nogmaals gebruik van de gelegenheid, de heren Prince en Van den Eijnden te danken voor hun heldere presentatie en duidelijke antwoorden. Bij de uitvoering van de opdracht hebben wij ons laten leiden door de toekomstvisie zoals deze door Kindante is verwoord in de Strategische notitie spreiding en huisvesting onderwijslocaties vanuit perspectief van de Stichting Kindante en daterend van 7 december 2012 (bijlage 1). Wel hebben wij op enig moment vernomen dat het College van Bestuur van Kindante op 22 april 2013 een uitvoeringsnotitie heeft vastgesteld die eveneens als bijlage (nr. 2) is bijgevoegd. Deze notitie is een uitvloeisel van de Strategische notitie en bevat onder andere een verfijning van de in december 2012 gepresenteerde voorstellen over de toekomst van het basisonderwijs in de gemeente Stein. Sec kijkend naar de planvoorstellen blijkt dat deze op hoofdlijnen niet afwijken van de eerste voorstellen. In beide notities zet Kindante in op een afbouw van 12 naar 5 schoollocaties. Als werkgroep hebben wij gemeend, via het college van burgemeester en wethouders, een signaal te moeten afgegeven naar het College van Bestuur van Kindante om gedurende de uitvoering van de opdracht geen onomkeerbare beslissingen te nemen t.a.v. de Steinse basisscholen. Het was immers zaak dat we voldoende tijd hadden op een gedegen wijze te komen tot een reactie op door Kindante opgestelde visie. Ook zou het ons inziens niet correct zijn wanneer het schoolbestuur, wetende waartoe de raad heeft besloten, vooruitlopend op het eindrapport al concrete besluiten zou nemen. Wij zijn in ieder geval blij dat Kindante uitvoering heeft gegeven aan dit verzoek en denken dat daarmee een gezonde basis is gecreëerd om de vervolgdialoog aan te gaan. Als werkgroep hebben we ervoor gekozen het conceptrapport toe te lichten tijdens een informele raadsbijeenkomst, die op 10 september 2013 heeft plaatsgevonden. Een bewuste keuze om de aanwezige raads- en commissieleden in gelegenheid te stellen hun mening te geven over de door ons voorgestelde koers. Op basis van de verkregen input zijn we tot de conclusie gekomen dat het college, naast de reeds geformuleerde opdracht, in de dialoog met Stichting Kindante expliciet dient in te zoomen op: a. de maatschappelijke verantwoordelijkheid van schoolbesturen met name op het terrein van de leefbaarheid, hetgeen voor ons reden is in te zetten op het behoud van de scholen in de kleine kernen; b. het belang van een goede monitoring van een eventuele verschuiving van leerlingenstromen voortvloeiende uit de discussie over de toekomst van het basisonderwijs en de mogelijke gevolgen voor de afzonderlijke scholen. In het nu voorliggende eindrapport zal achtereenvolgens worden ingegaan op de uitgangspunten die de werkgroep heeft gehanteerd om te komen tot een streefbeeld. Vervolgens wordt een toelichting gegeven hoe de werkgroep de toekomst van het basisonderwijs in de gemeente Stein ziet. Het rapport wordt afgesloten met het formuleren van een concrete opdracht voor het gemeentebestuur als basis voor het vervolgoverleg met Stichting Kindante. Tot slot vragen wij nog uw aandacht voor het volgende. De door de werkgroep vastgestelde opdracht voorziet er in dat na het raadsbesluit een eenmalige themabijeenkomst wordt georganiseerd waarvoor de raadsleden, het voltallige college en de Stichting Kindante worden uitgenodigd. Deze bijeenkomst, die feitelijk moet worden gezien als de start van de dialoog tussen het gemeentebestuur en het schoolbestuur, biedt alle betrokkenen de mogelijkheid een toelichting te geven op de voorliggende stukken zijnde de toekomstvisie van Stichting Kindante en het eindrapport van de werkgroep. 5

6 Hoofdstuk 2: Uitgangspunten Het fenomeen krimp wordt door de voltallige werkgroep erkend c.q. onderschreven. Krimp, ontgroening en vergrijzing gaan niet aan de gemeente Stein voorbij. In het kader van de strategische visie van de gemeente Stein worden maatregelen genomen die het effect van de krimp kunnen nivelleren. Desalniettemin zijn maatregelen op het gebied van onderwijshuisvesting noodzakelijk. Op termijn zullen in de gemeente Stein geen 12 schoolgebouwen in stand gehouden kunnen worden. De werkgroep wil nadrukkelijk inzetten op een goede spreiding van schoolgebouwen in de gemeente Stein, door onderwijs in de kleinere kernen Meers en Berg aan de Maas in stand te houden. De kwaliteit van het onderwijs dient echter wel geborgd te zijn. De normen van de inspectie van het onderwijs zijn daarbij maatgevend. (Het toezichtkader voor het primair onderwijs van de inspectie is als bijlage toegevoegd). Het onderwijs moet betaalbaar zijn. Voor de gemeente. Maar ook voor Kindante. Kindante moet bereid zijn om haar financiële gegevens transparant op tafel te leggen om de dialoog over de huisvesting van het onderwijs in Stein goed te kunnen voeren. Het realiseren van het door ons geformuleerde streefbeeld c.q. van de eventuele bijstelling zal in de nabije toekomst een behoorlijke financiële en planmatige inspanning vergen van de gemeente. Kindante moet de bereidheid hebben om een aantal uitgangspunten los te laten om een goede spreiding van het onderwijs in de gemeente Stein te kunnen realiseren. De benadering per schoolgebouw blokkeert mogelijkheden op het gebied van spreiding van onderwijs. De werkgroep gaat er van uit dat Kindante bereid is om een integrale benadering toe te passen. De werkgroep is verder van mening dat schoolbesturen wel degelijk een taak hebben op het terrein van de leefbaarheid. Instellingen die van gemeenschapsgeld bekostigd worden, hebben ten principale een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Bijdragen aan de leefbaarheid is een vorm van maatschappelijke betrokkenheid. Tegen deze achtergrond is de nabijheid van een school ook een kwaliteit. Ouders / verzorgers / leerlingen mogen niet belemmerd worden in hun vrije schoolkeuze. Concreet betekent dit, dat in Urmond/Berg, Stein/Meers en Elsloo één locatie aanwezig blijft waar openbaar en/of bijzonder neutraal onderwijs kan worden gevolgd. Lopende onderzoeken (De Brök, Berg-Urmond en Don Bosco) worden niet on hold gezet. Ze worden afgerond en afzonderlijk aan de raad voorgelegd. Op dat moment moet blijken of het streefbeeld moet worden bijgesteld. 6

7 Hoofdstuk 3: Streefbeeld Hiervoor is al gesteld dat vanwege de demografische krimp op termijn in de gemeente Stein geen 12 schoolgebouwen in stand gehouden kunnen worden. De werkgroep onderschrijft dan ook de noodzaak om het aantal schoolgebouwen terug te brengen. Kindante wil omwille van de kwaliteit en de betaalbaarheid van het onderwijs terug van 12 naar 5 scholen. Bij de onderbouwing van deze conclusie kunnen vraagtekens gesteld worden. Met name de financiële paragraaf is niet overtuigend. Ook de stelling van Kindante in de toekomstvisie dat het schoolbestuur geen rekening hoeft te houden met maatschappelijke ontwikkelingen ontgaat de werkgroep ten enenmale. Maatschappelijke betrokkenheid zou een van de drijfveren van Kindante moeten zijn bij de bepaling van haar onderwijsbeleid. Op basis van de hiervoor geformuleerde uitgangspunten en gegeven de huidige omstandigheden is het streven er op gericht om minimaal 7 schoollocaties in stand te houden, te weten 2 scholen in Elsloo, 2 scholen in Stein, 1 school in Urmond, 1 school in Berg aan de Maas en 1 school in Meers. De werkgroep is van mening dat de gemeente in de dialoog met Kindante stevige en valide argumenten heeft om dit streefbeeld verder uit te werken en te realiseren. Ter verwezenlijking van dit streefbeeld staan we als werkgroep een ontwikkelmodel voor. Oftewel wordt het streefbeeld via een gefaseerde aanpak gerealiseerd. Zodoende kan er rekening worden gehouden met voortschrijdend inzicht bij de implementatie van het streefbeeld. Maar ook wordt hiermee voorkomen dat betrokkenen al te rigoureus en veel te snel wijzigingen moeten doorvoeren, c.q. ondergaan. Voor Kindante liggen die wijzigingen o.a. in de sfeer van de bedrijfsvoering en organisatie. Voor de gemeente bestaan die veranderingen ondermeer in het maken van keuzes voor nieuw-, ver- of herbouw, alsmede de invulling van vrijkomende schoollocaties. Voor ouders en leerlingen liggen die wijzigingen vooral in de sfeer van een keuze voor een bepaalde school en de gewenning aan een nieuwe schoolomgeving. Het moge duidelijk zijn dat die veranderingen voor sommige partijen ook nog eens financiële gevolgen hebben. Bij al deze veranderingen moet het belang van het schoolgaande kind zwaar wegen. De leerling mag niet het kind van de rekening worden. Het is met andere woorden van groot belang om het veranderingsproces op een zorgvuldige wijze te doorlopen en daarbij zoveel mogelijk draagvlak bij alle betrokken partijen te creëren. Bekend is dat op dit moment nog diverse onderzoeken gaande zijn, die voor (de huisvesting van) het basisonderwijs relevante resultaten kunnen opleveren. Deze resultaten kunnen aanleiding vormen het thans geformuleerde streefbeeld bij te stellen. In Nieuwdorp en Berg aan de Maas loopt een leefbaarheidsonderzoek en t.a.v. basisschool De Brök is de gemeente op dit moment doende om de (financiële) gevolgen helder te krijgen sinds de woningcorporatie zich uit het project heeft terug getrokken. Zo ook kunnen maatschappelijke ontwikkelingen tot bijstelling van dit streefbeeld leiden. In onze strategische toekomstvisie zetten we in op een aantal speerpunten, waaronder jongerenhuisvesting, centrumplan en ontwikkeling Bramert-Noord, die van invloed kunnen en waarschijnlijk ook zullen zijn op die maatschappelijke ontwikkelingen. Niet dat we de demografische krimp daarmee voor Stein uitbannen, maar er mag een zekere mitigerende werking van diverse beleidsinstrumenten verwacht worden. Zeker als de gemeente hier bewust op gaat sturen. Dat kan ook consequenties hebben voor het onderwijsveld. De werkgroep dringt er op aan bij de realisatie van het streefbeeld rekening te houden met veranderde inzichten en waar nodig en mogelijk dit beeld bij te stellen. Een jaarlijkse evaluatie van het streefbeeld in dialoog met alle betrokken partijen ligt dan ook in de rede. Zodoende houden betrokken partijen elkaar over en weer op de hoogte van relevante ontwikkelingen en de consequenties daarvan, hetgeen moet leiden tot bijstelling van het streefbeeld waar voortschrijdend inzicht daartoe uitnodigt. 7

8 De gemeenteraad heeft besloten om basisschool De Brök in Stein op dezelfde locatie te doen herbouwen. Voor het overige zijn de locaties van de scholen nog niet nader bepaald. Resultaten van (lopende) onderzoeken en toekomstige ontwikkelingen zullen gelet op het voorgestelde ontwikkelmodel tot een keuze moeten leiden. Uiteraard staat het de raad vrij om ook de locatiekeuze voor De Brök ter discussie te stellen. 8

9 Hoofdstuk 4: Collegeopdracht t.b.v. de dialoog met Stichting Kindante In de voorgaande hoofdstukken is een toelichting gegeven op de door ons gehanteerde uitgangspunten als basis voor het streefbeeld hoe wij, als werkgroep, de toekomst van het basisonderwijs zien in de gemeente Stein. Met inachtneming hiervan hebben wij onderstaand de navolgende opdracht geformuleerd voor het college van burgemeester en wethouders in verband met de vervolgbesprekingen met het College van Bestuur van Stichting Kindante: 1. gestreefd dient te worden naar het in stand houden van minimaal 7 schoollocaties, waarbij men zich expliciet sterk dient te maken voor het behoud van de onderwijsvoorzieningen in de kleine kernen Meers en Berg a/d Maas; 2. in het verlengde van het vermelde onder 1. dient men in te zetten op de volgende spreiding van onderwijsvoorzieningen: 2 scholen in Elsloo, 2 scholen in Stein, 1 school in Urmond en in de kernen Meers en Berg a/d Maas elk 1 school; 3. de legitimatie voor het onder 2. vermelde streefbeeld ligt verankerd in: - de veronderstelling dat het terugbrengen van het aantal schoollocaties van 12 naar 7 voldoende middelen moet genereren om extra gelden beschikbaar te stellen voor de scholen in de kleine kernen; - het feit dat de schoolbesturen een maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben wat het in stand houden van de scholen in de kleine kernen rechtvaardigt; - het gegeven dat de nu voorliggende toekomstvisie van Kindante onvoldoende is onderbouwd met financiële gegevens; 4. gewezen dient te worden op een aantal lopende onderzoeken (haalbaarheidsstudie Berg a/d Maas-Urmond, toekomst basisschool Don Bosco en de nieuwbouw van Brede School De Brök); de resultaten van deze onderzoeken kunnen aanleiding zijn tot bijstelling van het eerder geformuleerde streefbeeld; 5. met betrekking tot de in dit rapport geformuleerde uitgangspunten en het hierop gebaseerde streefbeeld dient met Kindante een route te worden bepaald binnen welke termijn men duidelijkheid verschaft over hun standpunt hieromtrent; het door Kindante geformuleerde standpunt dient concreet te worden onderbouwd met financiële cijfers; 6. de bevindingen van de nog lopende onderzoeken en het standpunt van Kindante over het geformuleerde streefbeeld vormen de basis om te komen tot een gezamenlijk gedragen visie over de toekomst van het basisonderwijs in de gemeente Stein dat moet worden doorvertaald in een plan van uitvoering, een zogenaamd ontwikkelmodel; 7. het uiteindelijke financiële plaatje van de implementatie van de door de partijen overeengekomen visie over de toekomst van het basisonderwijs in de gemeente Stein moet passen binnen de lasten zoals die op dit moment voor het openbaar en bijzonder onderwijs in de begroting c.q. meerjarenraming zijn opgenomen tenzij de raad op grond van onderbouwde plannen anders beslist; 8. Ouders/verzorgers/leerlingen mogen niet belemmerd worden in hun vrije schoolkeuze; concreet betekent dit dat in Urmond/Berg, Stein/Meers en Elsloo één locatie aanwezig blijft waar openbaar en/of bijzonder neutraal onderwijs kan worden gevolgd; 9. in overleg met Kindante dient ervoor te worden gezorgd dat, aan de hand van een communicatieplan, de direct betrokkenen (directies, teams, ouders/verzorgers, medezeggenschapsraden, ouderraden en de kindpartners) periodiek worden geïnformeerd over de voortgang van het proces; 9