Het nieuwe geven. Beurzen koersen op politieke besluitvorming

Transcriptie

1 1 6 pag Visie 2012 Ben Steinebach over de vooruitzichten van komend jaar 8 pag Eurocrisis Vijf visies op de crisis en de mogelijke oplossingen pag Het Familie Programma 14 pag zorgt voor inzicht en rust bij vermogenskwesties 12 Familiezaken Marc Overmars Als je een tientje hebt, kun je geen twaalf euro uitgeven Financial Focus is een uitgave van ABN AMRO MeesPierson. no 11 Jaargang 2 Trend Het nieuwe geven De charitasmarkt is flink in beweging. Door een terugtrekkende overheid hebben goededoelenorganisaties het vizier gericht op de vermogende particulier. Maar die is lastig te vangen en stopt zijn geld steeds vaker in eigen initiatieven. Met wisselend succes. Oud-Oracle-topman Loek van den Boog volgde acht jaar geleden zijn passie en richtte samen met zijn vrouw Anke de stichting Net4Kids op. Aanleiding daarvoor was het feit dat zij een groot bedrag wilden do- neren aan een kinderrechtenorganisatie, maar ondanks herhaalde navraag vooraf kregen zij geen inzage in de besteding van dat bedrag. Daarop besloten ze dan maar hun eigen goede doel op te zetten. Hoewel Vanaf de jaren vijftig is er een sterke, stabiele groei in het aantal particuliere initiatieven van Nederlanders nog maar een paar jaar in bedrijf financiert Net4kids inmiddels al een groot aantal projecten in verschillende ontwikkelingslanden. Vorig jaar ging het om 37 kinderhulpprojecten op het gebied van scholing, opvang en zorg in 18 landen, waaronder Ghana, India en Nepal. Transparantie, goede rapportage en binding met het doel zijn de sleutelwoorden van Net4Kids. Het is een concept dat vooral de nieuwe, mondige donateurs lijkt aan te spreken. En daarbij speelt internet een cruci- ale rol. Het hart van de organisatie wordt gevormd door de internetmarktplaats Via deze site kunnen donateurs zelf precies bepalen waaraan zij hun geld willen geven. Doordat de organisatie (ca. 30 vrijwilligers, en 2,6 FTE op de loonlijst) wordt gefinancierd door het echtpaar Van den Boog, garandeert Net4Kids dat 100 procent van de donaties bij de goede doelen terechtkomt. OPRICHTING PARTICULIERE INITIATIEVEN Lees verder op pagina 2 CijferScan euro kunnen ouders in 2011 schenken aan hun kinderen zonder dat daarover schenkbelasting moet worden betaald. Onder voorwaarden kan een hoger bedrag belastingvrij worden geschonken. 3% kan de maximale belastingdruk voor de schenk- of erfbelasting ongeveer zijn bij een goed uitgevoerde bedrijfsoverdracht, voor zover geen beleggingsvermogen. 16 miljoen euro aan voorlopige teruggaven wordt verrekend met openstaande belastingschulden. 40% bedraagt het percentage van de voor 2012 voorgestelde extra aftrekpost voor niet-loonkosten en investeringen van ondernemers die vernieuwende producten en diensten ontwikkelen bron: Radboud Universiteit Nijmegen Beurzen koersen op politieke besluitvorming Het uitzetten van een goede beleggingskoers is momenteel zeer lastig, omdat politieke besluitvorming een grotere invloed heeft op financiële markten dan economische ontwikkelingen. Het beleggingsbeleid moet dan ook afgestemd worden op deze politieke risicofactor. De Europese schuldencrisis bepaalt voorlopig de stemming op de internationale beurzen. Een scenario waarbij de politiek vroeger of later tot een aanpak komt die alle twijfels op de financiële markten wegneemt, is ruim dubbel zo groot als de mogelijkheid dat een verdere escalatie van de problemen tot het uiteenvallen van de eurozone leidt. Maar omdat de gevolgen van die laatste optie voor beleggers veel verstrekkender zijn vormt dit scenario het uitgangspunt van het beleggingsbeleid van ABN AMRO MeesPierson. Een verergering van de crisis zal leiden tot een diepe recessie in Europa waardoor ook andere regio s worden geraakt. Dit risico wordt weerspiegeld in een grote kaspositie, die het bovendien mogelijk maakt om snel het karakter van de beleggingsportefeuille aan te passen als de ontwikkelingen rondom de Europese schuldencrisis daarom vragen. Op regionaal niveau is het advies om Europa te onderwegen, terwijl voor de Verenigde Staten en voor opkomende markten een overweging geldt. Die laatstgenoemde regio heeft veruit de beste groeivooruitzichten. Dat wordt overigens niet weerspiegeld in de beurskoersen in opkomende markten, aangezien de internationale aandelen beurzen in tandem bewegen daar ze gedreven worden door mondiale geldstromen. Lees verder op pagina 6

2 2 Gericht geven Met een Fonds op Naam kan gericht aan één project worden gedoneerd Toekomstvoorzieningen TREND (vervolg pag. 1) Reserveren voor tegenvallende pensioenen noodzakelijk? Inspiratie voor particuliere initiatieven onstaat veelal tijdens een reis of verblijf in het buitenland Door de problemen bij sommige pensioenfondsen is het de vraag of het pensioen wel waardevast is. Welke maatregelen kan de toekomstige pensioengerechtigde daarvoor nu al nemen? Tot een paar jaar geleden ontving bijna iedereen het pensioen zoals dat op het pensioenoverzicht stond. Een pensioen dat bovendien ieder jaar keurig werd geïndexeerd. Door de verslechterende situatie bij pensioenfondsen is het duidelijk geworden wat de betekenis van het woord voorwaardelijk is, in een voorwaardelijk geïndexeerde pensioentoezegging. Kortom, het is nog maar de vraag of ons pensioen waardevast blijft. Daarvoor is indexatie een belangrijke voorwaarde. Minder dan gedacht Stel dat de pensioenfondsen niet meer in staat zijn om de pensioenen te indexeren. Wat betekent dit nu financieel? En welke maatregelen kan de toekomstige pensioengerechtigde nu nemen? Een voorbeeld uit de praktijk maakt dit duidelijk. Jacques is 65 jaar en ongehuwd. Hij heeft, net zoals veel werknemers, een voorwaardelijk geïndexeerd pensioen. Vanaf dit jaar ontvangt hij voor het eerst ieder jaar levenslang euro bruto aan pensioen en een geïndexeerde AOW-uitkering. Uitgangspunt in het voorbeeld is een inflatie van 2 procent per jaar. Zijn pensioenuitkering wordt echter niet geïndexeerd. Het eerste jaar spaart Jacques niets, maar hij hoeft ook niets aan zijn vermogen te onttrekken. Kortom, Jacques heeft het eerste jaar precies voldoende aan zijn pensioen en AOW. Wil de koopkracht van zijn pensioen ieder jaar hetzelfde blijven, dan zou zijn pensioen ieder jaar met 2 procent moeten stijgen. Dat wil zeggen, op 75-jarige leeftijd zou zijn pensioen bijna euro moeten bedragen. Maar de hoogte van zijn pensioen bedraagt slechts euro, euro minder dan gedacht. Inflatie-effect Jacques zal dus moeten ontsparen, ofwel zijn vermogen aanspreken om van te leven. Daarvoor moet er een pot zijn waaruit kan worden geput. Om dit straks mogelijk te maken, moet nu voor ieder jaar het tekort worden berekend. Vervolgens wordt berekend welk bedrag Jacques op 65-jarige leeftijd hiervoor moet reserveren. We zijn ervan uitgegaan, dat Jacques op 82-jarige leeftijd overlijdt en dat het rendement op zijn reserveringen 3 procent bedraagt. Het te reserveren bedrag bedraagt in dit geschetste voorbeeld ongeveer euro. Op het moment dat Jacques jonger zou zijn, zal het Nu is duidelijk wat de betekenis van het woord voorwaardelijk is tekort groter zijn. Immers het inflatie-effect werkt langer door. Daartegenover staat wel dat Jacques nog kan reserveren. Reserveren Reserveren kan op verschillende manieren. In de eerste plaats door te reserveren in box 3. Het voordeel hiervan is flexibiliteit. Het nadeel is dat men in de meeste gevallen geen enkel fiscaal voordeel heeft. De tweede manier is te sparen binnen een (bancaire) lijfrente. De premie is onder voorwaarden fiscaal aftrekbaar. Over het lijfrentespaartegoed hoeft geen vermogensrendementsheffing te worden betaald. Een derde manier is om in een (bancaire) kapitaalverzekering eigen woning te sparen. Hiermee kan de hypotheek straks (deels) worden afgelost. Door de daling van de woonlasten stijgt het besteedbaar inkomen. Ook hier zijn weer fiscale voorwaarden aan verbonden. Is hieraan voldaan, dan is de uitkering onbelast. Er is geen vermogensrendementsheffing verschuldigd over de waarde van de polis of bankrekening. Naam: Masha Bril Functie: Specialist Toekomstvoorzieningen Expertise: Pensioenen, kapitaalverzekeringen, banksparen en gouden handdrukken masha.bril@nl.abnamro.com Het verhaal van Net4Kids is een goed voorbeeld van een golf van particuliere initiatieven op het gebied van goede doelen in de afgelopen vijf jaar. Sara Kinsbergen, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, deed vorig jaar onderzoek naar het fenomeen particulier initiatief (PI). Volgens haar gaat het alleen al in Nederland om zo n 900 organisaties, goed voor een gezamenlijk vermogen van 80 miljoen euro. De inspiratie voor deze particuliere initiatieven, zegt Kinsbergen, ontstaat vooral tijdens een reis of verblijf in het buitenland. De meeste PI s worden opgericht voor doelen in werelddelen als Afrika en India. Daar worden mensen tijdens hun reis of vakantie vaak geconfronteerd met honger, armoede en andere lokale ellende. Getroffen door al dat leed wordt dan spontaan besloten om zelf te gaan helpen. Volgens Diana van Maasdijk, filantropieadviseur en auteur van het handboek Goed Geven, is er inmiddels sprake van een nieuw type donateur. Naast een kritische houding en de behoefte om direct te helpen is de nieuwe donateur ook veel zakelijker geworden. Hij of zij heeft namelijk steeds meer interesse in andere vormen van geven, zoals investeren in commerciële of sociale ondernemingen die streven naar veranderingen. Ook wordt gebruikgemaakt van financieringen via renteloze leningen of met lage rentes. Lange termijn visie Ondanks de groei en het onmiskenbare succes van veel particuliere initiatieven zijn er ook nadelen aan verbonden. Van Kinsbergen: Door de enorme bevlogenheid en de nietpraten-maar-doen -mentaliteit kan er in korte tijd veel worden bereikt. Maar vaak ontbreekt een kritische houding ten opzichte van het eigen project en is er geen visie voor de langere termijn. Want wat gaat er gebeuren als de nieuwe school, het ziekenhuis of de waterinstallatie af is? Wie zorgt er voor het onderhoud en de salarissen? Is er voldoende geld en bereidheid om een project ook na realisatie te blijven steunen? Daar wordt vaak onvoldoende over nagedacht. Geloofwaardig communiceren Volgens van Maasdijk zitten goededoelenorganisaties momenteel in een lastige spagaat. De organisaties willen aan de ene kant steeds opener zijn over hun werken, maar dat mag aan de andere kant weer niet te veel geld kosten. Want als geld aan communicatie wordt uitgegeven, vinden donateurs dat een te groot gedeelte van de donaties aan de zogeheten strijkstok blijft hangen. Van Maasdijk: De goede doelen stoppen te weinig geld in hun eigen communicatiesysteem, bijvoorbeeld in evaluaties en een heldere rapportage over wat zij doen en bereiken, omdat ze niet willen dat donateurs over organisatorische kosten klagen. Maar dat kost ze uiteindelijk zelf geld. Om donateurs te stimuleren en betrokken te laten voelen, moeten goede doelen beter communiceren met Negen van de tien Nederlanders geven aan een goed doel, dat is uniek hun leden. Een standaard bedankbriefje is niet meer genoeg, het moet persoonlijk en direct zijn. Anders is het niet meer geloofwaardig. Daarnaast leidt een terugtrekkende overheid ertoe dat ook de financiële huishouding van veel non-profitorganisaties steeds meer onder druk is komen te staan. Doordat ze steeds minder budget van de overheid krijgen en ook de bedrijven door de naderende recessie de hand op de knip houden, moeten de goede doelen het nog meer bij (vermogende) particulieren zoeken. Dat is overigens niet iets van de laatste tijd. Van Maasdijk: In feite is dat in de loop der eeuwen altijd zo geweest. Als je bijvoorbeeld door Amsterdam loopt, kom je veel gebouwen en instellingen tegen die gebouwd zijn dankzij particuliere giften: het Rijksmuseum, het Concertgebouw, de universiteiten Ontwikkelen en vernieuwen Gezien de historie en onze vrijgevige volksaard ziet Van Maasdijk de toekomst van de non-profitorganisaties daarom ook zeker niet somber in. Volgens de goededoelendeskundige zijn Nederlandse particulieren altijd al gulle gevers geweest, zeker in vergelijking met andere landen. Negen van de tien Nederlanders geven aan een goed doel, dat is uniek. Nederlandse particulieren hebben op dit moment ook meer geld dan ooit, maar de organisaties moeten wel richting en duidelijkheid geven aan de donateurs. Daar moeten veel non-profitorganisaties aan wennen. Maar dat biedt ook weer nieuwe kansen. Zo hebben sommige non-profitorganisaties inmiddels zogeheten fondsen op naam opgericht. Dit zijn particuliere fondsen binnen goede doelen, met een doelstelling die binnen de algemene doelstelling van het grote goede doel valt waaronder ze zijn opgericht. Op deze manier kunnen donateurs invloed uitoefenen op de projecten waar het geld aan wordt besteed en krijgen ze inzage in de bestedingen. Volgens Van Maasdijk moet net als in andere sectoren ook de charitasmarkt zich blijven ontwikkelen en vernieuwen. Maar er is een stevige basis. We hebben het nog nooit zo goed gehad. En al heerst er nu een recessie, de betrokkenheid is groter dan ooit te voren. Fonds op naam Goede doelen, zoals het Oranje Fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds of de KNRM, geven donateurs de mogelijkheid om een fonds op naam op te richten. In feite gaat het om een goed doel binnen een goed doel. Oprichters kunnen een fonds op naam tijdens hun leven oprichten, of na hun overlijden door het fonds alvast in het testament op te nemen. De regels van het fonds worden in overleg met de betreffende stichting vastgesteld. Door een fonds op naam in te stellen bespaart de initiatiefnemer zichzelf een hoop formaliteiten waarmee de oprichter van een eigen stichting wel te maken zou hebben. Oprichters van een fonds op naam hoeven bijvoorbeeld niet op zoek naar drie onafhankelijke bestuurders of langs de notaris voor een officiële inschrijving. Daarnaast is er geen goedkeuring vereist van de Belastingdienst.

3 3 Orders inleggen Beurshandel direct vanuit Vermogensrapportage Online mogelijk Eindelijk samen Voormalig MeesPierson-klanten nu ook op ABN AMRO-systemen (bron: Drie vragen aan, pagina 3) interview Gerichte benadering klant is speerpunt 2012 Met de koppeling van de systemen zijn ABN AMRO en MeesPierson eindelijk echt één private bank. Algemeen Directeur Frans van Lanschot over de integratie, de juiste benadering en de plannen voor de toekomst. De integratie is achter de rug. Graag een kleine terugblik. De integratie is inderdaad achter de rug. Op een paar zaken na, is alles goed gegaan. Alle voormalig MeesPierson-klanten zitten sinds het weekend van 11 november op de ABN AMRO-systemen. Eindelijk zijn we echt één private bank. Dat geeft een goed gevoel. Ik wil dan ook graag van de gelegenheid gebruik maken om onze klanten te bedanken voor het vertrouwen dat zij ons hebben gegeven bij het samengaan van de twee banken. Tevens wil ik onze medewerkers een groot compliment maken, zij hebben zich dag en nacht ingezet de afgelopen maanden. Wat kunnen klanten verwachten van de bank na de integratie? Een gerichte benadering. Zo heeft de ondernemer andere behoeften dan een charitatieve instelling of een familie waar vermogensbehoud of een goede overdracht belangrijk is. De private banker moet weten wat er in de wereld van de specifieke klant speelt. Ervaring leert dat dit is wat klanten zoeken en wat meehelpt aan een verhoging van de klanttevredenheid. Kunt u daar een aantal voorbeelden van geven? Wij merkten bijvoorbeeld dat een ondernemer die zijn bedrijf net heeft verkocht, vaak nog niet voldoende nagedacht heeft over zijn leven na de overdracht. De opbrengst heeft meestal ook niet direct een bestemming. Zo n klant heeft behoefte aan rust en een goed advies over het structureren van zijn vermogen voor de toekomst. Hiervoor hebben we de Ondernemers Oriëntatie Rekening ontwikkeld: advies in combinatie met een spaarrekening. Met andere klanten bespreken we het levenstestament. Een juiste invulling om de zorg over het vermogen voor later goed te regelen. Ziekte en overlijden zijn emotionele onderwerpen, maar uiteindelijk is het een opluchting als het goed is geregeld. Dan is duidelijk hoe het vermogen moet worden beheerd als je ziek wordt en dit zelf niet meer kunt doen. Datzelfde geldt trouwens voor een ondernemer en zijn onderneming. Hiervoor bestaat het ondernemerstestament. Ook het bespreekbaar maken van vermogensoverdracht binnen de familie kan aardig complex zijn. Workshops voor kinderen en ouders onder leiding van ervaringsdeskundigen kunnen hiervoor een oplossing bieden. Hoe wordt de expertise van ABN AMRO MeesPierson toegankelijker voor klanten? Daar ligt een grote rol voor onze private bankers. De klant heel goed Bereikbaarheid via meerdere kanalen wordt steeds belangrijker kennen in zijn wensen, behoeften en ambities is de basisvoorwaarde. Daarnaast vind ik dat de private banker ook in staat moet zijn om nog niet Frans van Lanschot Algemeen Directeur ABN AMRO MeesPierson onderkende behoeftes op tafel te krijgen. Het bespreken van onderwerpen met klanten waar de klant zelf nog niet over heeft nagedacht of die ze moeilijk vindt. Zo merken we bijvoorbeeld dat het bespreken van een levenstestament veel klanten de ogen opent. Welke wensen hebben klanten verder? Je merkt dat het bereikbaar zijn via meerdere kanalen steeds belangrijker wordt voor de klant. Op het door hem gewenste moment, vanaf de plek waar hij op dat moment is. De klant wil zelf het kanaal kunnen kiezen. Denk aan mobiel bankieren of internetbankieren, of werken met een efficiënt servicecenter dat permanent bereikbaar is. Die mogelijkheid moeten wij de klant gaan geven. Met de ABN AMRO-systemen ligt hier natuurlijk een prima basis. Hier moeten we voor onze private-bankingklanten in blijven investeren. Zo vind ik het mooi dat onze klanten en hun adviseurs sinds half december samen online de gehele actuele beleggingsportefeuille kunnen doornemen. De klant en de adviseur ieder vanachter zijn eigen bureau. Maar denk ook aan apps, alerts (meldingen) op beleggingsgebied en een 24-uurs bereikbaarheid. En wat mogen klanten verwachten op beleggingsgebied in deze moeilijke markten? Met deze volatiele beurzen en marktomstandigheden hebben klanten behoefte aan contact met hun beleggingsadviseur. Een telefoontje, een mail. Al is het alleen maar om even een klankbord te hebben, een visie te horen of gerustgesteld te worden. Dat mogen klanten zeker verwachten. Daarnaast zullen we de klanten ook via andere kanalen op de hoogte houden. Zo worden er regelmatig webseminars georganiseerd, die mensen thuis achter hun pc kunnen volgen, en hebben we newsletters om onze klanten op de hoogte te houden van de actualiteiten. Wat is uw grootste uitdaging voor 2012? Ik zou het de ambitie van de hele organisatie willen noemen: het verder verhogen van de klanttevredenheid en het werven van nieuwe klanten. Hier zullen we ons ook weer in 2012 volledig voor inzetten. Ik wens alle klanten fijne feestdagen en een voorspoedig en gezond drie vragen aan Vermogensrapportage Online zorgt voor meer inzicht in het vermogen Klanten hebben sinds kort toegang tot de uitgebreide Vermogensrapportage Online. Die biedt naast een altijd actueel overzicht van de vermogenspositie diverse handige toepassingen. Drie vragen aan marketingmanager Maurice Eikmans over de online extra s. 1Wat zijn de belangrijkste verbeteringen? Vermogensrapportage Online biedt een actueler overzicht van de beleggingsportefeuille, zoals klanten nu ook al periodiek als papieren versie ontvangen. De Vermogensrapportage Online heeft als groot voordeel dat deze elke dag wordt geactualiseerd op basis van de slotkoers van de vorige dag. Vanuit de online ver- mogensrapportage kan bovendien worden gehandeld op de beurs; orders kunnen direct worden doorgegeven en dan wordt ook de real time koersinformatie getoond *. Daarnaast is extra informatie over de aandelen, obligaties, beleggingsfondsen en andere instrumenten in de portefeuille beschikbaar zoals nieuws, bedrijfsresearch, opinie en historische koersinformatie. Het cashflowoverzicht maakt de inkomensstromen uit de portefeuille zichtbaar 2Welke uitbreidingen zullen de klanten naar verwachting verrassen? In het gebruikersonderzoek hebben we de nieuwe vermogensrap- portage voorgelegd. De reacties waren positief. Men was bijzonder te spreken over het cashflowoverzicht dat is toegevoegd. Hierin zijn de inkomensstromen uit de portefeuille zichtbaar. Deze toepassing biedt inzicht in de cashflow uit de portefeuille, zoals rente, aflossingen en dividenden per maand voor het komende jaar of per jaar voor de komende tien jaar. Met de nieuwe vermogensrapportage kan de klant samen met de eigen beleggingsadviseur op afstand online naar de portefeuille kijken. Dat is handig als de klant een vraag heeft over de portefeuille; de beleggingsadviseur kan dan vanachter zijn eigen computerscherm meekijken en een toelichting geven. 3Blijven klanten de papieren vermogensrapportage ontvangen? Zeker. Het is wel de verwachting dat op termijn door de klant de keuze kan worden gemaakt tussen de papieren vermogensrapportage of de online versie. Vermogensrapportage Online is ook per onderdeel af te drukken of in excel of pdf-format op te slaan. Dat laatste maakt dat deze informatie ook gemakkelijk te bekijken is op bijvoorbeeld tablets als de ipad. Vermogensrapportage Online is binnen Internet Bankieren beschikbaar onder beleggen > overzichten > vermogens - rapportage. * Dit geldt niet voor vermogensbeheerklanten

4 4 Van brood tot brillen Nederland kent zo n 740 verschillende franchiseformules (bron: Nederlandse Franchise Vereniging) Even voorstellen 7 franchisenemers Naam: Ferry Boender (62) Franchisenemer van: Albert Heijn Sinds: 1989 Naam: Renske van Mameren Franchisenemer van: McDonald s Sinds: 1991 Naam: Krijn Vermeulen (43) Franchisenemer van: Plus Sinds: 2005 De ervaring met andere supermarktketens deed Ferry Boender ruim twintig jaar geleden met overtuiging kiezen voor de Albert Heijn-formule. In zijn filiaal in Zaltbommel zet hij nu sterk in op het verder professionaliseren van onder meer de personele organisatie. Renske van Mameren begon twintig jaar geleden als medewerker bij McDonald s. Inmiddels is ze franchisenemer van zeven McDonald s-restaurants. Vorig jaar won ze de Golden Arch Award, de hoogste onderscheiding die een franchisenemer van McDonald s kan ontvangen. Als franchisenemer bij Plus heeft supermarkteigenaar Krijn Vermeulen de laatste jaren sterk uitgebreid. Aan de vestiging in Amersfoort werden sinds 2005 filialen in Barneveld en Utrecht toegevoegd. Zijn ambitie is groei, maar deze moet wel rendabel zijn. 4 Naam: Richard Verhagen (43) Franchisenemer van: C1000 Richard Verhagen is al sinds zijn zestiende werkzaam in de supermarktbranche en had vanaf het begin plannen om zichzelf als zelfstandige te bewijzen. Toen hij de kans kreeg, greep hij deze met beide handen aan. 6 Naam: Anke Gerrits Franchisenemer van: McDonald s Sinds: 1999 Sinds: 1999 Als franchisenemer van McDonald s is Anke Gerrits eigenaar van restaurants in Ermelo en Batavia Stad in Lelystad. Ze is enthousiast over de sterke serviceorganisatie van de franchisegever, omdat deze de kracht van een internationaal merk combineert met voldoende vrijheid om zelf te ondernemen. 5 Naam: Anita Wouters (52) Franchisenemer van: Etos 7 Naam: Frits Offermann (50) Franchisenemer van: parfumerie Mooi Sinds: 1992 Anita Wouters koos ooit voor het ondernemerschap omdat dit beter bij haar gezinssituatie paste. Zo kon ze haar eigen tijden beter regelen. Veel passie voor haar werk is haar drijfveer om klanten elke dag weer de best mogelijke service te geven. Sinds: 1996 Frits Offermann startte in 1988 als zelfstandig ondernemer met een apotheek. Toen hij een drogisterij zelfstandig probeerde te runnen, merkte hij gelijk hoe verschillend de branches waren. De risico s die het zelfstandig ondernemerschap met zich meebrengt, maakten de keuze voor een franchise makkelijker. 1Ferry Boender Eind jaren tachtig was Albert Heijn (AH) de eerste franchisegever die een contract afsloot waarin je als ondernemer pand- en financieel ongebonden was, waardoor je als ondernemer veel meer vrijheid kreeg. Er heerste in de AHorganisatie een collegialiteit die je elders weinig tegenkwam en het professionele marketingapparaat zorgde voor grote omzetstijgingen. Nu werken we verder aan een geoliede organisatie, waarin medewerkers met plezier aan de slag gaan. 2Renske van Mameren Ik vond McDonald s meteen geweldig. Door mijn enthousiasme is de keuze voor een franchiseformule nooit echt bewust gegaan, ik ben er gewoon ingerold. Het grootste voordeel van de franchiseformule van McDonald s is dat de knowhow al aanwezig is. Ik vind het een uitdaging om in de toekomst verder uit te breiden. Mijn team en ik zijn er in ieder geval klaar voor! 3Krijn Vermeulen Het bijzondere aan Plus is dat het een coöperatie is. Er zijn geen eigenaren of aandeelhouders die de winst afromen. De aangesloten ondernemers zijn gezamenlijk eigenaar en een deel van de winst wordt direct uitgekeerd. Het voordeel van de franchisevorm is dat veel werk aan de achterkant, zoals marketing, inkoop en positionering, al gedaan is zodat je jezelf kunt richten op maximale performance op de werkvloer. 4Richard Verhagen Het zelfstandig ondernemerschap bij C1000 is prettig, omdat ik me helemaal kan richten op de verkoop in de winkel. Hoe het gaat? Met ups en downs. Ik heb goede jaren gehad, maar door de prijzenoorlog in 2003 en 2004 kwamen rendementen onder druk te staan. Pas de laatste jaren is C1000 weer de formule die ik ken en is de straatvechtersmentaliteit terug, met een compact assortiment en de beste acties van Nederland. 5Anita Wouters Toen ik twintig jaar geleden begon, had ik een dochtertje op een kinderdagverblijf altijd hectische toestanden om op tijd te zijn. Ik kende Etos goed, ik was er al werkzaam. Na overleg was de stap naar het ondernemerschap zo gezet. Onze formule zorgt voor kracht en eenheid, maar daar moeten we wel hard voor werken. Dat betekent dat je op alle niveaus met elkaar in verbinding moet staan en aandacht geeft aan alles wat je doet. 6Anke Gerrits De samenwerking met de serviceorganisatie is intensief en duidelijk zichtbaar in de uitstraling van onze bedrijven, waardoor uniformiteit ontstaat. Een gast in Ermelo kan dezelfde kwaliteit verwachten als in Groningen, Maastricht of in het buitenland. Voordat ik franchisenemer werd, bekleedde ik diverse managementposities. Die ervaring biedt een goede basis voor mijn rol als franchisenemer bij McDonald s, waarin ik met ambitie naar de toekomst kijk. 7Frits Offermann Toen ik net begon met de drogisterij maakte ik alle mogelijke fouten. De keuze voor de franchiseformule met parfumerie Mooi was toen erg snel gemaakt. Het belangrijkste voor een succesvolle franchiseneming is het zelfstandige gedeelte. De vrijheid die je als franchisenemer moet hebben. Dat is voor de franchisegever balanceren, maar het is wel essentieel voor een succesvolle zaak. Ook is het belangrijk dat er niet alleen naar de verkoopcijfers wordt gekeken, maar naar het totaalplaatje.

5 5 Financieel onafhankelijk Ik kan mijn dagen op mijn eigen manier invullen (bron: Marc Overmars, pagina 14) Geen vals alarm door de hond Moderne alarmsystemen zijn goed aan te passen aan de leefwijze van een gezin (bron: Geert Offergelt, Hoofd Private Insurance) veilig bankieren Bescherming van persoonlijke gegevens online Om klanten beter te informeren over internetcriminaliteit, voeren de Nederlandse banken gezamelijk de campagne Veilig Bankieren ABN AMRO MeesPierson doet mee aan de gezamenlijke campagne Veilig Bankieren. Deze geeft klanten inzicht in de vormen van internetcriminaliteit en laat zien hoe ze zichzelf daartegen kunnen beschermen. Het digitale betalingsverkeer neemt toe. Zo n 15 procent van de Nederlanders bankiert via zijn smartphone of tablet. Naast de tien miljoen Nederlanders die al bankieren via de computer. En dat worden er alleen maar meer. Helaas neemt hiermee ook de criminaliteit toe, want het digitale betalingsverkeer is een aantrekkelijk doelwit voor criminelen. Om klanten inzicht te geven in de vormen van internetcriminaliteit en de manier waarop ze zichzelf kunnen beschermen, voeren de Nederlandse banken gezamenlijk de campagne Veilig Bankieren. In deze campagne staat het fenomeen phishing centraal. Criminelen proberen door middel van het versturen van s, die van een bank afkomstig lijken te zijn, persoonlijke gegevens van de klant te achterhalen. Maatregelen Een bank vraagt nooit telefonisch of De bank vraagt nooit per of telefonisch om persoonlijke gegevens per om persoonlijke gegevens van de klant. Deze nieuwe campagne wil gebruikers hier nog een keer op wijzen. Er zijn diverse maatregelen die bescherming bieden, waaronder het gebruik van recente antivirussoftware en een goede firewall. Het is geruststellend om te weten dat, mocht een klant buiten zijn schuld het slachtoffer worden van internetcriminaliteit, de bank de schade vergoedt. De klant raakt dus niet financieel gedupeerd. Meer informatie staat op of op abnamro.nl/veiligheid. Ook kan contact worden opgenomen met de private banker. PINNEN BUITENLAND In verband met fraudebeperkende maatregelen, kan het in het buitenland voorkomen dat er maar beperkte geldopname mogelijk is. Phishing ontvangen? Wie denkt een phishing te hebben ontvangen, kan deze doorsturen naar een speciaal adres van de bank: valse- @nl.abnamro. com. ABN AMRO zorgt ervoor dat de desbetreffende namaakwebsite zo spoedig mogelijk van het internet wordt verwijderd. Verzekeren Inbrekers te slim af met gedegen beveiliging De donkere winteravonden vormen traditioneel het toneel voor een inbraakgolf. Verbeteringen in huis helpen om de kans op inbraak te verminderen. Auteur: Geert Offergelt Hoofd Private Insurance Bij de inbraakgolf in het najaar gaat het meestal om geoefende professionals, die niet terugdeinzen voor goed beveiligde panden, hoge hekwerken en potige kluizen. Aan de meeste woningen is vaak nog het nodige te verbeteren. Een goed beveiligingsplan bestaat uit drie hoofdelementen: het organisatorische onderdeel, een bepaalde mate van fysieke weerstand (hang- en sluitwerk, kluis, hekken) en adequate detectie (een alarmsysteem). Basisvoorziening Het organisatorische plan omvat zaken als het niet in het zicht hangen van kostbare objecten en het achterlaten van een bewoonde indruk tijdens vakanties. Bij het installeren van camera s is het van belang goed rekening te houden met bomen en struiken in het gezichtsveld van deze apparatuur. Een adequaat snoeiplan voorkomt belemmering van het camerazicht. Een elektronisch alarm met doormelding naar een alarmcentrale (en niet naar de mobiele telefoon van buren of familie) is daarnaast slechts een basisvoorziening. De kwaliteit hangt onder andere af van de telefoonlijn waarover het signaal loopt. Een zogeheten AL-1 lijn, die slechts één keer per 24 uur gecontroleerd wordt, kan onvoldoende zijn. Bij sabotage krijgt de meldcentrale namelijk geen melding. Het alternatief is een AL-2 lijn die meerdere keren per seconde signalen uitstuurt. Moderne systemen zijn uitstekend in te regelen op de aanwezigheid van bijvoorbeeld jonge kinderen en honden. Over honden gesproken: vaak wordt aangenomen dat inbrekers wel op afstand gehouden zullen worden door de aanwezigheid van een vriendelijke viervoeter. In de praktijk kan hier pas sprake van zijn wanneer het huisdier met succes het keuzevak voedselweigering heeft gevolgd. in de wijk aanwezig zijn. Deze kunnen binnen luttele minuten ter plaatse zijn, wat de slagingskans van een inbraak aanzienlijk verkleint. Kluis Zijn er veel sieraden in huis, dan is een kwalitatief goede, verankerde of verlijmde kluis een must. Let erop dat deze zowel inbraak- als brandwerend is en voldoet aan de Europese kwaliteitsnormering. De waardeindicatie van de kluis moet toereikend zijn in verhouding tot de waarde van de kostbaarheden. Koppel de kluis via Een afleidingskluis kan tijdwinst opleveren Worst met slaapmiddel vormt veelal een onderdeel van de standaarduitrusting van professionele indringers. Snelheid Bouwkundige beveiliging kan de fysieke weerstand dusdanig verhogen dat een inbreker er een hele kluif aan heeft de woning binnen te komen. Het vergroot de kans dat een beveiligingsdienst tijdig arriveert. De snelheid waarmee een melding opgevolgd wordt, is cruciaal voor de kwaliteit van het preventieplan. In bepaalde regio s zijn professionele diensten beschikbaar die s avonds en s nachts een trilalarm aan het alarmsysteem. En plaats de kluis niet tegen een buitenmuur. Met regelmaat wordt er met professioneel materiaal een gat geboord door de muur én door de wand van een kluis. Een afleidingskluis is ook een optie: een kleinere kluis die minder onopvallend geplaatst is, met slechts een bescheiden inhoud. Dit zorgt voor tijdwinst en wellicht kijken de inbrekers vervolgens niet verder. Voor meer informatie is de afdeling Private Insurance te bereiken via private.insurance@nl.abnamro.com of

6 6 Luxegoederen De omzet van luxegoederen zal dit jaar tóch 10% stijgen tot 191 miljard euro (bron: Bain & Company) VISIE 2012 Aanpak schuldencrisis bepaalt beleggingskoers Griekenland Ierland Portugal Spanje Italië België Renteverschillen 15 Het uitblijven van een geloofwaardige aanpak van de schuldencrisis in Europa stelt het geduld van beleggers op de proef. De kans op een goede uitkomst is in de visie van ABN AMRO MeesPierson uiteindelijk veruit het grootst. Toch wordt er in het beleggingsbeleid ook rekening gehouden met een minder positief scenario, omdat de gevolgen desastreus kunnen zijn als het onverhoopt toch mis mocht gaan. Ben Steinebach hoofd Beleggingsstrategie ABN AMRO MeesPierson De Europese schuldencrisis blijft voorlopig de drijvende factor op internationale aandelen- en obligatiemarkten. Daarbij is de aandacht deels verschoven van Griekenland naar Italië, terwijl beleggers zelfs overdreven angstig naar Europese kernlanden kijken. De Amerikaanse kredietbeoordelingsbureaus Standard & Poor s en Moody s hebben los van elkaar aangekondigd dat zij in de komende periode de kredietwaardigheid van Europa s sterkste landen tegen het licht zullen houden. De ideale positionering van de portefeuille is afhankelijk van de wijze waarop de schuldcrisis uiteindelijk wordt aangepakt. Het meest aannemelijke scenario is dat er te elfder ure drastische maatregelen worden genomen door Europese politici om de crisis te bezweren. ABN AMRO MeesPierson koppelt hieraan een waarschijnlijkheid van 70 procent. Een oplossing zal pijnlijk zijn en politiek lastig, maar het alternatief is een systeemcrisis die tot veel ernstiger gevolgen zal leiden. De laatste maanden blijkt al dat dit proces schoksgewijs verloopt, waarbij financiële markten telkens tijdelijk opleven na een nieuwe topbijeenkomst, waarna de scepsis na enkele dagen terugkeert. Volgens berekeningen van ABN AMRO MeesPierson is er een fonds van miljard euro nodig om de huidige problemen aan te pakken en om financiële markten gerust te stellen. Vooruitzichten economische groei (in %) p 2012p Eurozone 1,8 1,5-0,8 Verenigde Staten 3,0 1,7 1,7 Japan 4,1-0,3 2,5 China 10,4 9,2 8,4 India 9,0 7,7 8,0 Brazilië 7,5 3,5 4,0 p=prognose Staatsmanschap (m/v) gezocht De huidige situatie vraagt eigenlijk om hetzelfde staatsmanschap dat bijvoorbeeld Helmut Kohl heeft laten zien tijdens de Duitse eenwording. Indertijd waren er heel veel mensen die voorspelden dat het helemaal mis zou gaan en dat het geen slimme zet was om de Oost- en West-Duitse mark één-opéén omwisselbaar te maken. Kohl heeft toch doorgezet en na een lange periode van grote aanpassingen is de Duitse economie opgebloeid en uitgegroeid tot de motor van Europa. Het is nu aan Angela Merkel om moeilijke keuzes te maken die uiteindelijk voor meer eenheid in Europa zullen zorgen. Het liefst wil ze de eurozone bij elkaar houden, de onafhankelijkheid van de Europese Centrale Bank bewaren én ervoor zorgen dat Duitsland niet de rekening moet betalen van de huidige crisis. Die drie doelen zijn onmogelijk met elkaar te verenigen. Maar als Merkel harde afspraken kan afdwingen over de fiscale discipline die alle Europese landen moeten nakomen, is ze waarschijnlijk bereid tot extra kapitaalinjecties om de eurozone te redden. Deze aanpak verdient de voorkeur boven bijvoorbeeld de introductie van eurobonds. Die zouden eigenlijk het sluitstuk van de integratie moeten zijn en de creatie daarvan is waarschijnlijk een tijdrovend proces, aangezien er mogelijk een verdragswijziging voor nodig is. De groei in opkomende markten wordt steeds meer bepaald door binnenlandse kracht In het alternatieve scenario voor de eurocrisis, met een waarschijnlijkheid van 30 procent, lukt het niet om tot een politieke oplossing te komen, zodat de eurozone uiteen valt. De chaotische situatie die dan ontstaat, zal leiden tot een diepe en mondiale recessie. Omdat die gevolgen voor financiële markten veel ernstiger zouden zijn dan bij een goede afloop, houdt ABN AMRO MeesPierson daarmee rekening bij het positioneren van het beleggingsbeleid. De laatste maanden zijn de rendementen op bedrijfsobligaties en op leningen van landen uit de Europese periferie opgelopen, terwijl die van ogenschijnlijk veilige landen zoals Duitsland en de Verenigde Staten zijn gedaald. De rente op Duitse staatsobligaties is ongeveer 2 procent, terwijl dat onder normale omstandigheden bij het huidige inflatieniveau 3,5 procent zou zijn. Het reële rendement op deze obligaties is nu dus negatief, terwijl het rendement op bijvoorbeeld bedrijfsobligaties is opgelopen naar een hoog niveau. De verwachting van ABN AMRO MeesPierson is dat dit soort onevenwichtigheden wordt rechtgetrokken als er uitzicht komt op een geloofwaardige aanpak van de schuldencrisis. Om goed te kunnen anticiperen op de ontwikkelingen, die zich naarmate de tijd vordert steeds scherper zullen aftekenen, wordt een sterk overwogen cashpositie gehanteerd. Liquiditeiten vormen 30 procent van de modelportefeuille voor een neutraal profiel. Inflatievooruitzichten (in %) p 2012p Eurozone 1,6 2,6 1,3 Verenigde Staten 1,6 3,3 1,9 Japan -0,7-0,3-0,3 China 4,0 5,5 4,5 India 12,0 6,8 5,9 Brazilië 5,0 6,5 5,5 p=prognose index: 1 januari 2009 = 100 % t.o.v. een jaar eerder ,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 jan jan jan apr 10 MSCI Wereld S&P-500 Eurotop-100 AEX 1999 jul jan 10 okt 10 Opgelopen renteverschillen ten opzichte van Duitsland maken geloofwaardige maatregelen noodzakelijk Ver. Staten EMU Japan China (as rechts) jan 09 jan 11 apr 11 Aandelenkoersen Aandelenkoersen zijn sinds de zomer sterk gedaald als gevolg van de Europese schuldencrisis Inflatie heeft in de meeste landen de top bereikt 2003 Inflatie jan Kapitaalmarktrente jan jan 11 jul okt 11 Duitsland VS Japan Rendement op Duitse en Amerikaanse staatsobligaties fors gedaald als uitvloeisel van vlucht naar veilig geachte havens 2011 Bron: Datastream Bron: Datastream Bron: Datastream Bron: Datastream

7 7 Duitse eenwording De huidige situatie vraagt om het soort staatsmanschap dat Kohl liet zien tijdens de Duitse eenwording (bron: Visie 2012) OESO: grens krimp Wereldwijd was de indicator 100,1 (net groei). De euregio kende wel krimp (98,5). India ook: 93,1 (bron: Het Financieele Dagblad) Allocatie Dollar-lusten en -lasten Europa staat momenteel voor de grootste economische uitdaging, maar andere regio s kampen eveneens met problemen. De economische groei in de Verenigde Staten ligt bijvoorbeeld beneden het natuurlijke groeipad, dat bepaald wordt door de som van de toename van de beroepsbevolking en de stijging van de arbeidsproductiviteit. Het land is bovendien niet immuun voor de schuldproblemen in Europa. Als de eurozone uiteenvalt, neemt de Amerikaanse export af en ontkomt ook dat land niet aan een recessie. Het voordeel voor de Verenigde Staten is dat de dollar veruit het belangrijkste internationale betaalmiddel is. Maatregelen om de economie te stimuleren door geld bij te drukken, leiden hierdoor niet automatisch tot binnenlandse inflatie. Het internationale karakter van de wereldeconomie en vrij kapitaalverkeer zorgen ervoor dat deze middelen hun weg vinden naar regio s waar de groei het hoogst ligt, en dat zijn opkomende markten zoals China en Brazilië. De Chinese overheid kiest ervoor om de renminbi enige speelruimte (verslechtering van de concurrentiepositie) te geven ten opzichte van de dollar, en ook Brazilië krijgt bijvoorbeeld al last van gevolgen van de sterke real. Naarmate de Verenigde Staten deze verruiming van de geldhoeveelheid (in populair taalgebruik het aanzetten van de geldpers ) verder doorvoeren, Inzoomen Sectoren Vastrentend Regionale spreiding aandelen Regio Trend Europa (incl. Nederland) Noord-Amerika Japan Opkomende landen bestaat het risico dat andere landen minder bereid zijn om dollars te accepteren. Zover is het voorlopig niet, maar de Amerikanen hebben nadrukkelijk meer oog voor de lusten dan voor de lasten van de rol van de dollar als s werelds reservevaluta. Ontkoppeling Opkomende markten hebben voorlopig de beste vooruitzichten. De tijd dat deze landen de rente moesten verhogen om economische oververhitting te voorkomen, ligt achter ons en in verschillende regio s is de rente al weer aan het dalen. Minstens zo belangrijk is de structurele verandering dat de groei in opkomende markten steeds meer bepaald wordt door binnenlandse kracht dan door export naar de westerse wereld. Toch is er van een ontkoppeling van de beurzen nog lang geen sprake. De belangrijke aandelenindices in de verschillende regio s bewegen vaak in dezelfde richting. De relatief gezonde financiële positie van opkomende markten en het toenemende belang van binnenlandse bestedingen voor de economische groei betekent dat opkomende markten voor beleggers een aantrekkelijke regio vormen. Die kans kan overigens ook op indirecte wijze bespeeld worden door te beleggen in westerse bedrijven die belangen hebben in opkomende markten. Voor Amerikaanse aandelen geldt eveneens een overweging, terwijl voor Europa en Japan een onderwogen positie wordt aangeraden. Energie = Energie = Basismaterialen Basismaterialen Industrie Industrie Duurzame = consumptiegoederen Duurzame = consumptiegoederen Niet-duurzame consumptiegoederen Niet-duurzame consumptiegoederen Gezondheidszorg = Gezondheidszorg = Financiële instellingen = Financiële instellingen = Informatietechnologie = Informatietechnologie = Telecom = Telecom = Nutsbedrijven Nutsbedrijven Staatsobligaties Staatsobligaties Inflatiegerelateerde obligaties Inflatiegerelateerde obligaties Bedrijfsobligaties (hoge Bedrijfsobligaties kwaliteit) (hoge kwaliteit) Convertible = obligaties Convertible = obligaties High Yield obligaties = High Yield obligaties = Schuld van = opkomende Schuld van landen = opkomende landen Onderwogen Onderwogen Overwogen Overwogen = Neutraal = Neutraal bron: ABN AMRO MeesPierson Alle categorieën: voorkeur voor direct rendement In het algemeen verdienen in de huidige omstandigheden beleggingen met een aantrekkelijk direct rendement op basis van stabiele kasstromen sterk de voorkeur. Deze beleggingen kunnen vooral worden gevonden in bedrijfsobligaties, aandelen met een stabiel dividendrendement en sommige vastgoedbeleggingen van goede kwaliteit. Blijven opletten Naast Nederlandse en Duitse staatsleningen is het verstandig om ook andere obligatiecategorieën in de portefeuille aan te houden. In de overheidshoek kan gedacht worden aan semi-overheid en supranationals - organisaties die wereldwijd actief zijn -, maar ook aan inflatiegerelateerde staatsleningen die relatief goedkoop zijn geworden. Staatsleningen uit de Europese periferie passen hier niet in. Aantrekkelijke rendementen zijn te behalen met bedrijfsobligaties van goede kwaliteit. Een waarschuwing is op zijn plaats voor achtergestelde leningen van banken, omdat de financiële sector op grote schaal moet herkapitaliseren. Ook highyieldobligaties Sterk onderwogen Sterk onderwogen Neutraal AANDELEN Neutraal LIQUIDITEITEN zijn riskant, doordat bedrijven met een zwakke balans in de problemen kunnen komen door de krapte op de kredietmarkten. Obligaties van overheden in opkomende markten hebben te lijden van de uitstroom van kapitaal iedere keer wanneer de spanning op de financiële markten toeneemt. Aantrekkelijke rendementen zijn te behalen met bedrijfsobligaties van goede kwaliteit Behoedzaam In termen van waardering lijken aandelen momenteel zeer aantrekkelijk, maar voor een substantieel beursherstel is een terugkeer nodig naar meer normale waarderingsniveaus, zoals die er in het verleden waren. Een ontwikkeling die voorlopig niet te verwachten is zolang de winstmarges verder onder druk komen en grote internationale beleggers risicoavers opereren. Daarom is het Sterk overwogen Sterk overwogen Het bovenstaande overzicht is een weergave van de huidige aanbevolen tactische allocatie voor de verschillende beleggingscategorieën. Deze allocatie is gebaseerd op een neutraal risicoprofiel. Bron: ABN AMRO MeesPierson Sterk onderwogen Sterk onderwogen aanhouden van de aandelenportefeuille op langere termijn zeer kansrijk, maar is op korte termijn behoedzaam beleggen het devies. Het sectorbeleid is defensief ingericht met overwegingen voor sectoren als Gezondheidszorg, Telecom en Consumentenproducten en onderwegingen voor Financiële Waarden en Industrie. Regionaal gaat de voorkeur uit naar de VS als grote liquide markt en naar de groeimarkten in Azië en Latijns-Amerika. Europa en Japan zijn onderwogen. Alternatieve beleggingen Hedgefundbeleggingen geven toegang tot alternatieve strategieën die het risico in de beleggingsportefeuille verder spreiden. Helaas blijken ook hedgefundmanagers niet altijd te ontkomen aan het zwakke beursklimaat, al blijven de verliezen hier doorgaans beperkt. Vastgoed is meestal niet zo interessant in een periode van neergaande conjunctuur, zoals we die momenteel kennen, maar inmiddels is er al een aantal jaren sprake van stagnerende vastgoedmarkten en zijn steeds meer beleggers bereid om in kwalitatief sterk vastgoed met aantrekkelijke huuropbrengsten te stappen. Neutraal OBLIGATIES Neutraal Sterk overwogen Regionale spreiding aandelen ALTERNATIEVEN Sterk overwogen

8 8 Veiligheid drukt rendement Zwitserse staatspapier levert een effectief rendement van 0,66 procent op Eurocrisis Eurotop biedt voorzichtige hoop op einde crisis 65% 110% 98% 82% De recente politieke top over de crisis maakte duidelijk hoe verdeeld Europa is. Toch lijken de gemaakte afspraken een aanzet naar de oplossing. Financial Focus vroeg deskundigen op diverse terreinen hoe zij de crisis beleven en wat hun idee van de oplossing is. Zoals dat bij een internationale top hoort werden door de deelnemers vooral de gemaakte afspraken gememoreerd. Maar leverde de recente eurotop nu werkelijk de oplossing voor de crisis? Wordt de top van 27 eurolanden over tien jaar gezien als de bijeenkomst die ervoor zorgde dat de eurocrises werd bezworen? Ja en nee. Tijdens de top werden begrotingsafspraken gemaakt, maar er was veel minder eensgezindheid dan verwacht. Toch zijn analisten wereldwijd positief over het gesloten akkoord. De bereikte afstemming over de maximale overheidstekorten en schuldomvang tussen landen is een voorwaarde voor de eenheid binnen de Europese Unie. Hoofd econoom Han de Jong van ABN AMRO trok al eerder de vergelijking met de gemeentelijke overheid in Nederland. Gemeenten hebben een behoorlijke vrijheid, maar als ze er een potje van maken, worden ze onder curatele gesteld. Dat laatste staat landen die zich niet aan de regels houden straks ook te wachten. Verder overleg De uitkomst is een compromis. De gemaakte afspraken zijn minder hard dan verwacht. In alle gevallen geldt dat de nieuwe regels vooral een opmaat zijn voor verder overleg. De invulling van de afgesproken maatregelen volgt later en zal de komende weken veel politieke discussie opleveren. In sommige landen is nog een referendum nodig of moet het nationale parlement zich nog buigen over de afspraken. De vrijgemaakte financiële noodhulp is naar verwachting voldoende voor eventuele steun aan onder andere Italië en Spanje. Zo kan worden voorkomen dat deze grote economieën in problemen komen en de rest van Europa meeslepen. Het echte werk forse bezuinigingen in diverse landen om aan de regels te voldoen moet nog gaan plaatsvinden. Veel landen in Europa kunnen niet meer voldoen aan de criteria die ooit in het Verdrag van Maastricht werden vastgelegd om de stabiliteit in de eurozone de bewaken. Daarin staat dat in elk land de staatsschuld slechts 60 procent van het Bruto Binnenlands Product (BBP) mag uitmaken. De tekening hiernaast laat de huidige stand van zaken zien; de landen met een relatief lage schuld (als percentage van het BBP) springen er uit 101% Relatief lage schuldpositie Relatief hoge schuldpositie 68% 85% 121% Topafspraken De nieuwe begrotingsregels moeten eenheid bewaken. De belangrijkste op een rij: Het jaarlijkse structurele begrotingstekort van overheden mag niet meer dan 0,5 procent (van BBP ) bedragen. Snelle inzet van 440 miljard euro van noodfonds EFSF en vervroegde start van ESM. Overheden die het tekort te hoog laten oplopen staan sancties te wachten. Vermoedelijk boetes, maar invulling volgt nog. Europese Commissie bewaakt afspraken. Europese Centrale Banken storten 200 miljard euro in het IMF, zodat de instelling leningen kan verstrekken aan landen in moeilijkheden. Barbara Baarsma, directeur SEO Economisch Onderzoek Waarom noemt u de huidige crisis een politieke crisis? Deze crisis is ontstaan doordat de politiek niet tijdig en niet adequaat heeft ingegrepen toen de eerste problemen zich voordeden in Griekenland. Het Griekse probleem was klein en behapbaar. In een eerder stadium heeft de politiek ook forse steken laten vallen door zich niet aan de afspraken in het Stabiliteitspact te houden. Het grootste misverstand rond de crisis? Dat Nederland gaat profiteren als de Zuid-Europese landen uit de gezamenlijke valuta stappen. Een scenario met een neuro van noordelijke landen is minder aantrekkelijk dan het lijkt. Nederland heeft tot nu toe veel voordeel gehad bij de export van de rela- Welke invloed heeft het op uw leven? Waar ik me soms zorgen over maak is of ik nu last krijg van de geldonttief lage euro ten opzichte van andere valuta. Een neuro is vergelijkbaar met een harde gulden en zal dus van negatieve invloed zijn op de concurrentiepositie van ons land. Wat is de oplossing? Een langetermijnperspectief en een kortetermijnoplossing kunnen niet zonder elkaar. Het eerste betekent dat we afspraken maken om grote onevenwichtigheden te voorkomen, zoals een begrotingstekort en structurele tekorten op de handelsbalans, en dat we de banken beter onder controle krijgen. Op korte termijn moet er genoeg geld in het noodfonds worden bijgestort om landen die op de kapitaalmarkt niet meer aan de bak komen een jaar of twee te helpen. Het noodfonds krijg je niet gevuld zonder een langetermijnperspectief te schetsen. Barbara Baarsma is directeur van SEO Economisch Onderzoek, bijzonder hoogleraar Marktwerking- en Mededingingseconomie aan de Universiteit van Amsterdam en bekleedt diverse commissariaten. foto: Mikel Buwalda Peter Buwalda, schrijver Hoe beleeft u de eurocrisis? Wat mij opvalt is dat de omvang van de crisis groter is dan we tot dusver hebben meegemaakt. Als je hoort over een noodfonds van miljard euro daar kun je je geen voorstelling bij maken. Het is een crisis die bovendien alleen via de media tot ons komt. Daardoor lijkt het soms alsof alles in een andere werkelijkheid plaatsvindt. Heel anders, stel ik me zo voor, dan bijvoorbeeld de oliecrisis in de jaren zeventig, met de lege snelwegen. waarding. Moet ik het geld dat ik heb verdiend als schrijver van een beststeller nu op een spaarrekening zetten of niet? Dat is verontrustend, omdat het geld een buffer is om van te leven in de periode dat ik aan mijn volgende boek werk. Ik stond altijd rood; nu heb ik wat geld en dan vormt nu de geldontwaarding een bedreiging. Als je geld hebt beleef je zo n crisis anders. De beste oplossing? Iedereen spaart momenteel, maar we moeten juist veel blijven kopen om de economie te smeren, denk ik. Ik probeer telkens net iets meer uit te geven. Dat helpt als we dat allemaal doen, daar ben ik van overtuigd. Voormalig journalist Peter Buwalda debuteerde in 2010 met Bonita Avenue. De roman is het best verkopende boek van 2011 en werd genomineerd voor tien literaire prijzen.

9 9 Auf wiedersehen, England Duits opinieblad Der Spiegel over het afwijzen van euroverdrag door Engeland Braafste jongetjes Alleen Finland, Zweden, Luxemburg en Estland voldoen aan de Europese begrotingsregels VAKTAAL 72% 50% 162% Overheidsschuld in Europa als percentage van het BBP Inge van Kemenade, oprichter winkelketen Topshelf Megastores Wat merkt u als ondernemer van de crisis? Voor ons betekent een crisis harder werken voor minder winst onder aan de streep. De consument houdt de hand meer op de knip. Toch merken we dat mensen per bezoek in onze winkels meer uitgeven dan vóór de crisis. Dat doet ons goed, want de concurrentie is groot. Hoe speelt u in op de crisis? Door de klant niet uitsluitend dood te gooien met acties. Natuurlijk kunnen klanten bij ons terecht voor goede aanbiedingen, maar daarnaast moet je ook een brede collectie met com- plete series blijven aanbieden. We hebben ook juist nu geïnvesteerd in een nieuw automatiseringspakket. Deze maand stappen we over op software die onze medewerkers informatie op maatniveau geeft. Zo kun je de onderneming goed sturen in een markt als deze. Wat is de uw beste tip voor collegaondernemers? Liquiditeiten zijn belangrijk in de crisis. Je moet vet op de botten hebben. Daarnaast is het zaak eerlijk te kijken naar je activiteiten. Als een daarvan verlies genereert, kun je er beter mee stoppen als het verlies nog klein is. Inge van Kemenade is oprichter van Topshelf, een keten van vijf megastores met sport- en vrijetijdskleding en 300 man personeel. Nick Kounis, Hoofd Macroeconomisch Onderzoek ABN AMRO Wat moet iedereen weten over deze crisis? Hoewel we het hier over een economische crisis hebben, zijn de ingrediënten extreem politiek. Iedereen concentreert zich nu op de euro, maar deze monetaire eenheid functioneert pas echt goed met eenheid in staatsfinanciën. Wat is de oplossing voor de eurocrisis? Er zijn drie oplossingen: Niets doen en toekijken hoe de eurozone uit elkaar valt. Hopen dat de Europese Centrale Bank (ECB) op grote schaal staatsobligaties opkoopt. Dit is slechts een tijdelijke oplossing. De derde oplossing is de beste; laat overheden hun uitgavenpatroon beteugelen zoals Arjen van Witteloostuijn, hoogleraar Economie U noemde de huidige crisis recent een mogelijke sleutel tot geluk? De huidige crisis dwingt hopelijk hervormingen af op het gebied van een open arbeidsmarkt en het versterken van de economie. Mocht de noodzaak daarvan eindelijk doordringen in kringen in en rond het kabinet, dan brengt deze ongelukkige crisis op den duur misschien toch ook geluk. Wat moet er veranderen? Nederland zakt steeds verder weg wat betreft investeringen in onderwijs, onderzoek en innovatie. De huidige hoge positie op internationale ranglijsten is het gevolg van investeringen in een ver verleden. Daarnaast krijgen we te maken met een krappe arbeids- Crisis vocabulaire De eurocrisis en de recente eurotop hebben diverse woorden aan de taal toegevoegd. Noodfonds Inmiddels staan drie noodfondsen IMF, ESM en EFSF de eurolanden in moeilijkheden financieel bij. Het European Stability Mechanism (ESM) is een Europese variant van het IMF, gevoed door overheidsgeld van lidstaten. Het noodfonds European Financial Stability Facility (EFSF) trekt kapitaal aan door de uitgifte van obligaties. Hiermee kon onder andere Ierland eind 2010 worden geholpen. Gouden regel Overeengekomen is dat het jaarlijkse structurele tekort op de overheidsbegroting niet meer dan 0,5 procent van het BBP mag bedragen. Automatische sancties Bij een te recent in de Eurotop is afgesproken. Dat heeft sterke directe en indirecte effecten. Zo wordt dan bijvoorbeeld een hoge inflatie in de eurozone voorkomen. Zijn de tijdens de Eurotop gemaakte afspraken voldoende? Ze zijn hoopgevend, maar niet voldoende om de eurocrisis onder controle te krijgen. De big bazooka, (zie kader red.) ontbreekt. Zonder deze financiële ondersteuning voor banken en overheden ziet het er naar uit dat de overeenkomst niet voldoende is om het vertrouwen in markt terug te brengen. Welk effect heeft de crisis op uw eigen leven? Ik heb het veel drukker. Mensen zijn altijd erg geïnteresseerd in economische vooruitzichten, maar nu wil iedereen er helemaal het fijne van weten. Nick Kounis is hoofd Macroeconomisch Onderzoek ABN AMRO en levert de input voor het beleggingsbeleid van de bank. Hij wordt regelmatig geïnterviewd door internationale nieuwszenders. markt. Door de vergrijzing neemt de beroepsbevolking af. Voornamelijk aan technisch en hoger opgeleide werknemers bestaat een structureel tekort. Een doelgericht open en gastvrij arbeidsmarktbeleid is vereist. En hoe kan de euro worden gered? Twee elementen zijn cruciaal. Ten eerste: het vergroten van het noodfonds tot een zodanig niveau dat daarvan een geloofwaardig signaal uitgaat in de richting van de financiële markten. Europa schaart zich vierkant achter de euro. Ten tweede: het fors ophogen van het eigen vermogen van het bankwezen, zodat ook langs die weg het signaal wordt afgegeven dat de Europese financiële sector tegen een stootje kan. Door deze maatregelen wordt speculanten de wind uit de zeilen genomen bij hun speculatierace tegen het voortbestaan van de euro. Arjen van Witteloostuijn is hoogleraar Economie aan de Universiteit van Tilburg en combineert dit met hoogleraarschappen aan de universiteiten van Utrecht en Antwerpen. hoog begrotingstekort worden sancties uitgevoerd door de Europese Commissie van kracht. Deze kunnen alleen worden opgelegd als een meerderheid van de landen voor is. Volgens kenners een bron van discussie. Firewall Deze uit de IT afkomstige term wordt gebruikt voor de omvangrijke financiële steun uit noodfondsen, waarmee het land uit handen van speculanten blijft. Een voorwaarde van de ECB die het effect van het opkopen van schuldpapier wil versterken. Bazooka Term voor de omvang van de financiële steun die de eurozone een stimulans zou moeten geven. Groot genoeg om de twijfels in de markt weg te nemen. De specialistische begrippen uit beleggingsartikelen laten zich aan de hand van onderstaande begrippenlijst verklaren. Alfa Hiermee wordt aangegeven wat de extra opbrengst van een aandeel of beleggingsfonds is, gecorrigeerd voor het risico, vergeleken met de prestatie van een referte-index. Dit risico wordt de bèta genoemd. Een voorbeeld: in een jaar tijd is de opbrengst van een aandeel is 8,5% en de korte rente 1%. Extra opbrengst: 7,5%. De benchmark heeft een extra opbrengst van 4%. Als de bèta 1,5 is (het risico van het aandeel is 1,5x dat van de benchmark) dan is de verwachte opbrengst 1,5x die van de benchmark: 6%. De opbrengst is 7,5%, wat resulteert in een alfa van 1,5%. Tracking error Maatstaf voor het beoordelen van de beleggingsstijl, die wordt gebruikt in vermogensbeheer. Geeft de mate aan waarin de performance van een beleggingsportefeuille afwijkt van de performance van de betreffende benchmarkt. Trackrecord Prestaties van een bedrijf of persoon gemeten over de laatste jaren. Benchmark Een ijkpunt of objectieve maatstaf waartegen ontwikkelingen in/van een beleggingsportefeuille worden afgezet. Vaak wordt hiervoor een maatgevende beursindex gekozen. Yield Het rendement van een belegging uitgedrukt als percentage. Dit rendement kan dividend of rente zijn. In het geval van een uitgekeerd dividend, wordt er ook gesproken van dividendrendement. High yield bonds Obligaties met een hogere rentevergoeding en tegelijkertijd een hoger kredietrisico. Deze worden vaak uitgegeven door middelgrote bedrijven. Ook staatsobligaties van landen met een lagere rating vallen in deze categorie. Cyclische waarden Aandelen van ondernemingen die werkzaam zijn in een conjunctuurgevoelige bedrijfstak, bijvoorbeeld de auto-industrie, de chemie, de scheepvaart of de staalindustrie. Diversificatie Hiervan is sprake als een onderneming activiteiten ontplooit die geen of weinig relatie met elkaar hebben. Basispunt Een honderdste procent (0,01%). Wordt meestal gebruikt voor rente- en rendementsschommelingen van obligaties. 300 basispunten komt dus overeen met 3%. Reëel rendement Het percentage rendement dat behaald wordt gecorrigeerd met het inflatiepercentage. Is het rendement op een belegging hoger dan de inflatie dan is het reële rendement positief. Als het rendement lager is dan wordt gesproken van een negatief reëel rendement.

10 10 Kijk voor meer fundamentele opinies op abnamro.nl/beleggen AMGEn Advies: kopen Opiniewijzigingen $ jan 06 jan 07 Vodafone jan 08 Het Britse telecombedrijf Vodafone is goed gediversifieerd doordat het wereldwijd actief is en een breed assortiment diensten aanbiedt. Bovendien kenmerkt de telecomsector zich door een hoog dividendrendement, solide kasstromen en een robuuste winstontwikkeling, ook in mindere jan 06 jan 06 jan 07 jan 07 Koersverloop Amgen jan 08 jan 09 jan 09 jan 10 Koersverloop Vodafone jan 08 jan 09 Société Générale Het sentiment rondom Franse banken wordt meer door externe factoren gedreven dan door bedrijfsspecifieke. Société Générale (SocGen) kan de vergelijking met BNP Paribas (houden) en Crédit Agricole (verkopen) niet doorstaan en krijgt dan ook een verkoopadvies. jan 10 Koersverloop Société Générale jan 10 jan 11 jan 11 jan 11 jan 12 Advies: KOPEN AANBEVOLEN LIJST tijden. Dit alles rechtvaardigt een plek op de aanbevolen lijst. Vodafone richt zich steeds meer op groei- en onverzadigde markten, zoals India en Turkije, en behaalt inmiddels 27% van de omzet en brutowinst in deze regio s. Daarnaast is het bedrijf groot in Europa en de Verenigde Staten. De strenge regelgeving in Europa jan 12 jan 12 Het Amerikaanse bedrijf Amgen is wereldwijd de grootste beursgenoteerde ontwikkelaar en producent van zogenaamde biologische of biotechmedicijnen. Het bedrijf heeft een zeer sterke balans en genereert hoge vrije kasstromen. Oudere kaskrakermedicijnen van Amgen met vooral een focus op bloedarmoede zien hun omzet nu wat teruglopen. Deze omzetdaling kan echter meer dan opgevangen worden door de nieuwe producten die onlangs geïntroduceerd zijn of in de pijplijn zitten. Vooral een hele reeks producten op basis van het nieuwe molecuul denosumab lijkt veel potentieel te hebben, omdat het zeer effectief blijkt in de preventie van onder andere botontkalking. Naast een eerste toelating voor gebruik door osteoporosepatiënten (Prolia), is een tweede toepassing voor kankerpatiënten ter voorkoming van botverzwakking (Xgeva) nu ook op de markt. Verdere toepassingen op het gebied van oncologie worden klinisch getest. Momenteel wordt de sterke balans van de onderneming bovendien door middel van substantiële inkoop van eigen aandelen en een wat hogere financieringsgraad optimaal ingezet om de waarde van het aandeel te verhogen (minder aandeelhouders delen een sterk groeiende kaspositie). En er is weer een inkoopprogramma van 10 miljard dollar aangekondigd. Het voornemen luidt om meer dan 60% van de nettowinst terug te geven aan de aandeelhouders in de vorm van inkoop van aandelen en dividendbetalingen. Analist: Edith Thouin heeft ervoor gezorgd dat men in de kosten is gaan snijden. Ook probeert men het gebruik van mobiele telefonie, mobiel dataverkeer, vast breedband en nieuwe diensten te stimuleren. Prioriteit heeft het verkopen van bedrijfsonderdelen waarover het bedrijf geen zeggenschap heeft. Vodafone heeft hiermee al 14,2 miljard pond opgehaald. Bijna de helft wordt gebruikt om eigen aandelen in te kopen en met de rest wordt de nettoschuldpositie verbeterd. Vodafone rapporteerde over het eerste halfjaar van 2011 solide resultaten. Positief is ook de verbeterde prognose voor boekjaar Men verwacht nu een genormaliseerde operationele winst van 11,4-11,8 miljard pond (+0,4 miljard pond) en een vrije kasstroom van 6,0-6,5 miljard pond (onveranderd). De waardering is in lijn met die van de sector en het aandeel genereert een mooi dividendrendement van 8,1%. Analist: Markus Glockenmeier Advies: verkopen SocGen is een van de drie grote Franse banken. Het richt zich op retail, asset management en investment banking. De Franse banken hebben relatief meer schuldpapier van periferielanden dan andere banken SocGen heeft zelfs een Griekse dochtermaatschappij en hebben daarnaast ook last van de stijgende Franse staatsrente. Dit komt omdat er steeds meer twijfel ontstaat over de Franse kredietwaardigheid. Franse banken moeten hierdoor ook een hogere rente betalen voor obligaties die ze zelf uitgeven en wanneer de nood aan de man komt, zou het kunnen betekenen dat ze te groot zijn om te kunnen worden gered. Bovendien zijn Amerikaanse geldmarktfondsen minder geneigd om Europees bankpapier te kopen en dat raakt vooral Franse banken. De derdekwartaalcijfers van SocGen waren gemengd. Men nam verlies op de Griekse schulden en verkleinde de posities in overheidsschuld van Spanje, Portugal, Ierland en Italië. Hoewel de balans werd versterkt, is nog 2,1 miljard euro kapitaal nodig om aan de verscherpte eisen te voldoen. Hoewel het aandeel extreem goedkoop is en de bank over een goed management beschikt, is het koersverloop erg slecht en stellen analisten hun winstverwachtingen naar beneden bij. Analist: Ralph Wessels Datum Onderneming Komt van Gaat naar Abbott Laboratories Houden Kopen Alcatel-Lucent Kopen Houden American Express Kopen Kopen/Aanbevolen lijst Apple Kopen Houden Aviva Houden Verkopen Avon Houden Verkopen Bank of America Houden Verkopen Becton Dickinson Kopen Houden BNP Paribas Kopen Houden Bristol-Meyers Squibb Kopen Kopen/Aanbevolen lijst China Telekom Houden Kopen CNBM Kopen Houden Crédit Agricole Houden Verkopen Crédit Suisse Houden Verkopen Daimler Kopen/Aanbevolen lijst Kopen Daimler Kopen Houden Dow Chemical Kopen/Aanbevolen lijst Houden Eli Lilly & Co Verkopen Houden EMC Corp/Mass Kopen Houden Estée Lauder Houden Kopen Gilead Sciences Kopen/Aanbevolen lijst Kopen Goldman Sachs Kopen Houden Goldman Sachs Houden Verkopen Google Kopen Kopen/Aanbevolen lijst Hartford Financial Houden Verkopen Heijmans Kopen Houden Incitec Pivot Kopen/Aanbevolen lijst Kopen J.P. Morgan Kopen/Aanbevolen lijst Kopen Kimberly-Clark Houden Verkopen Lenovo Group Kopen Houden LVMH Houden Kopen/Aanbevolen lijst Manpower Kopen Houden Michelin Geen opinie Kopen Mitsubishi Estate Kopen Houden National Australia Bank Kopen Houden Noble Group Houden Verkopen Oracle Kopen Houden PostNL Kopen Houden Randstad Kopen Houden Schneider Electric Kopen/Aanbevolen lijst Houden Sika Kopen Houden Singapore Airlines Houden Verkopen Société Générale Houden Verkopen Stora Enso Kopen Houden Swatch Kopen/Aanbevolen lijst Houden Swiss Life Houden Verkopen Wavin Kopen Houden Esteé Lauder Advies: kopen Het Amerikaanse Estée Lauder is wereldleider in persoonlijke verzorgingsproducten in het duurdere segment en opereert in meer dan 130 landen. In de VS heeft het bedrijf bijna de helft van de cosmeticamarkt in handen. Ondanks, of wellicht dankzij, het trage economische herstel in de VS en de crisis in Europa is de vraag naar de cosmeticaproducten van Estée Lauder sterk gegroeid. Dit geldt ook voor de opkomende markten. Bovendien is het sterke herstel van de passagiersaantallen in de luchtvaart gunstig voor de verkoop van cosmetica aan boord voor Estée Lauder 8% van de groepsomzet en maar liefst 25% van de winst. Ten slotte beginnen de kostenbesparingen geleidelijk zichtbaar te worden in de resultaten, die over het $ jan 06 jan 07 Koersverloop Estée Lauder jan 08 eerste kwartaal de verwachting overtroffen. De omzet steeg met 18% tot 2,48 miljard dollar, terwijl de winst per aandeel (WPA) met 45% toenam tot 1,41 dollar (raming: 1,18 dollar). De winstmarge verbeterde met 300 basispunten tot 17,5%. De jaarprognose voor het boekjaar 2012 is verhoogd. De verwachting voor de WPA is nu 4,25-4,45 dollar (was 4,00-4,20 dollar) en voor de autonome omzetgroei 8-10% (was 6-8%). Bij de presentatie van de kwartaalresultaten kondigde het management ook een dividendverhoging van 40% aan, plus een splitsing van de uitstaande aandelen van 1 naar 2. Dit belooft veel goeds voor de koers van het aandeel, wat de opinieverhoging naar een koopadvies rechtvaardigt. Analist: Yunpu Li jan 09 jan 10 jan 11 jan 12 De analisten hebben geen persoonlijk belang in de genoemde aandelen. Nadere toelichting staat vermeld in de disclaimer op pagina 15.

11 11 Kijk voor meer fondsinformatie op Aantrekkelijk De relatief gezonde financiële positie en toename van binnenlandse bestedingen maken opkomende markten aantrekkelijk (bron: Visie 2012) FIDELITY SOUTH EAST ASIA Performance vooral door selectie Drie thema s staan centraal bij het beleggingsproces van Fidelity South East Asia: cyclische waarden, ondernemingen die het juist niet van cyclische groei moeten hebben en opportunistische beleggingen. Als input wordt de eigen research van 31 lokale analisten gebruikt. Door deze thema s te combineren bouwt de beheerder een goed gediversifieerde kernportefeuille op. De alfa is door de tijd heen aanzienlijk en wordt vooral behaald door de aandelenselectie. De samenstelling van het fonds naar sector, land en kapitalisatie is een uitkomst van deze selectie, maar blijft wel in de buurt van de benchmark. De tracking error is met circa 5% beperkt. 80% van het fonds is verdeeld over vier landen: China (30%), Zuid-Korea (20%), Taiwan (17%) en Hongkong (12%). In de benchmark komen Australië en India niet voor. Hiermee moet rekening gehouden worden bij het afzetten van Fidelity South East Asia tegen vergelijkbare fondsen en de MSCI Asia ex Japan. De resultaten zijn de afgelopen vijf jaar consequent beter geweest dan die van de benchmark (eind oktober 2011: +16%) en vergelijkbare fondsen. Het fonds heeft deze zomer last gehad van de crisis en loopt nu achter bij de MSCI Asia Pac (circa -2% op 11 november 2011 en begin augustus nog +2%). AA Advisors heeft nog altijd volop vertrouwen in fondsbeheerder Allan Liu, die ruim 22 jaar ervaring heeft bij Fidelity International op het gebied van de markten in Azië. Analist: Sophie Chauveau M&G EUROPEAN CORPORATE BOND Voorkeur voor high yield Het fonds heeft tot eind oktober goed gepresteerd. M&G European Corporate Bond deed het door de onderwogen positie in financiële ondernemingen en de flexibele top-downbenadering beter dan vergelijkbare fondsen. Daarnaast was er vanwege de lichte voorkeur voor high yield in de maand augustus sprake van een outperformance ten opzichte van de benchmark. Eind augustus lag het fonds nog licht achter op de benchmark, maar dit was beter dan de andere fondsen. Ook de komende maanden achten wij portefeuillebeheerder Stefan Isaacs in staat zijn benchmark te verslaan. Dankzij de top-downbenadering profiteerde het fonds van een forse onderweging in financiële ondernemingen (33% tegen 50% in de benchmark) en dan vooral van banken (zo n 23% tegen 45%). De negatieve inschatting van de perifere eurolanden pakte eveneens gunstig uit. Het fonds belegt momenteel 7 à 8% van de beleggingen in liquiditeiten. Isaacs heeft dat belang onlangs verhoogd om voorbereid te zijn op eventuele onttrekkingen en ook op een verhoging van Parvest Bond Euro Government is een staatsobligatiefonds (in euro s) van BNP Paribas Asset Management. Portefeuillebeheerder Claude Guérin is al ruim twintig jaar bij de organisatie en beheert de portefeuille sinds februari Hij is een van de zeventien portefeuillemanagers van het Eurozone Core Fixed Income-team. De leden zijn gespecialiseerd naar strategie en markt, zijn zeer ervaren en vormen een redelijk stabiel geheel. Het beleggingsproces is een combinatie van fundamentele analyse van macro-economische ontwikkelingen op basis waarvan looptijd en rente bepaald worden en van een individuele (bottom-up) selectie van landen in de eurozone. Op de langere termijn doet Parvest Bond Euro Government dat vooral sterk is in risicobeheer het prima. Op de korte termijn is de resultaatontwikkeling daarentegen teleurstellend. Eind oktober lag het fonds voor 2011 aanzienlijk achter op de benchmark, vooral door de positie in de niet-kernlanden van de eurozone (Griekende positie aan de bovenkant van high-yieldbeleggingen. Hij ziet kansen in papier met een BBrating en ziet de weging daarvan in zijn portefeuille de komende weken stijgen van 7,3% naar circa 10%. Hoewel hij inziet dat de liquiditeit in de markten is afgenomen, levert dat volgens hem ook goede instapkansen op, vooral bij high yield (momenteel 10% van de fondsbeleggingen). Isaacs heeft een sterke achtergrond in high yield en beheert tevens een high yield bond fund. Analist: Florian Greffeuille Index: 15 november 2006 = nov 06 Fidelity South East Asia A-Acc-USD Benchmark Rendement nov 07 nov 08 nov 09 nov 10 nov 11 ISIN-code: LU Benchmark: MSCI AC Asia Ex Japan NR USD Fondsmanager: Allan Liu Rendement: 1 jaar: -11,59% 3 jaar: 22,82% 5 jaar: 6,85% Index: 15 november 2006 = nov 06 M&G European Corporate Bond A EUR Benchmark Rendement nov 07 nov 08 nov 09 nov 10 nov 11 ISIN-code: GB Benchmark: IBOXX EUR Corp TR Fondsmanagers: Stefan Isaacs Rendement: 1 jaar: 0,48% 3 jaar: 8,73% 5 jaar: 3,68% JP MORGAN GLOBAL NATURAL RESOURCES Vertrek fondsmanager gevoelig AA Advisors heeft onlangs besloten het JPMorgan Global Natural Resources Fund van de lijst met aanbevolen fondsen te halen. Het Global Natural Resources Fund stond binnen het internationale aandelenteam van J.P. Morgan (JPM) de afgelopen twintig jaar onder leiding van Ian Henderson. In oktober maakte JPM het vertrek van Henderson bekend. Henderson is de grondlegger van de strategie binnen JPM en heeft sinds 1991 de eindverantwoordelijkheid gehad voor het beheer van het fonds. Hij wordt gezien als een van de meest ervaren deskundigen op het gebied van natuurlijke hulpbronnen. In zijn unieke strategie ligt de nadruk op bedrijven met een middelgrote, kleine en microkapitalisatie. Neil Gregson is door JPM benoemd als vervanger van Henderson. Gregson beschikt over de nodige ervaring, maar is pas een jaar geleden bij het team gekomen. Hij heeft niet de expertise van Henderson in de selectie van kleine ondernemingen. Zijn ervaring ligt meer bij de grotere namen. De rest van het team blijft ongewijzigd en wordt gevormd door twee gespecialiseerde analisten: Stuart Connell en Chris Korpan. AA Advisors ziet het vertrek van Henderson als een groot verlies voor de strategie en heeft daarom besloten het fonds van de aanbevolen lijst te halen. Analist: Emeline Taris PARVEST BOND EURO GOVERNMENT Neutralere relatieve positie land, Portugal, Spanje). De afgelopen maand heeft men de positie in die landen geleidelijk verlaagd, waardoor het fonds een meer neutrale positie is gaan innemen ten opzichte van de benchmark. Het team schat de mogelijkheden voor een langetermijnoplossing van de staatsschuldencrisis echter positief in en vindt de reactie van de markten te sterk. Wel onderkent men dat de risico s op de korte termijn zijn toegenomen. Vandaar ook die defensievere portefeuille. Analist: Florian Greffeuille Index: 15 november 2006 = nov 06 JPM Global Natural Resources A (acc)-eur Benchmark Rendement nov 07 nov 08 nov 09 nov 10 nov 11 ISIN-code: LU Benchmark: MSCI World/ Materials USD Fondsmanagers: Ian Henderson & Neil Gregson Rendement: 1 jaar: -15,48% 3 jaar: 33,83% 5 jaar: 2,65% Index: 15 november 2006 = nov 06 Parvest Bond Euro Government C Benchmark Rendement nov 07 nov 08 nov 09 nov 10 nov 11 ISIN-code: LU Benchmark: Citi EuroBIG 5+ Yr EUR Fondsmanager: Claude Guérin Rendement: 1 jaar: -4,01% 3 jaar: 2,39% 5 jaar: 2,47% Indien uw belangstelling gewekt is door de beschrijving van deze fondsen, raden wij u aan de brochure of het prospectus van deze fondsen te lezen, alvorens u besluit in deze fondsen te beleggen. Hierin treft u relevante informatie aan over onder meer de werking, de risico s, de kosten en de verhandelbaarheid van deze fondsen.

12 12 Familieberaad De bank organiseert bijeenkomsten voor vermogenden en hun kinderen U EN UW FAMILIE Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Workshop Portefeuille Partner Ouders Kinderen Toekomst Vermogen Levensfase Generaties Overlijden Familie Programma betrekt gezin in belangrijke vermogenskwesties Binnen het Familie Programma van ABN AMRO MeesPierson worden alle aspecten rond vermogen en dat van de naasten geregeld. Dat zorgt voor inzicht en bovenal rust. sprekken met de private banker. Ze maken deel uit van het zogeheten Familie Programma van ABN AMRO MeesPierson. Hierin brengt de private banker alle expertise en ervaring over het beheer van het vermogen voor de klant en zijn naasten samen. Door de expertise van de bank te bundelen kunnen de onderdelen beter op elkaar worden afgestemd en kan sneller worden gereageerd op ontwikkelingen. Vertrouwenspersoon Deze dienstverlening heeft vorm gekregen door ervaringen in de praktijk. Door klanten wordt veel belang gehecht aan het feit dat bij gesprekken met de private banker niet alleen de partner, maar ook de kinderen een belangrijke plaats innemen. Beslissingen rond het vermogen zijn immers ook op het gezin van invloed. Zo is het niet prettig maar wel belangrijk om na te denken over een scenario waarin een van de partners wegvalt. Dat maakt duidelijk wat er moet worden geregeld om ervoor te zorgen dat de partner en (stief)kinderen verzorgd achterblijven. Ook bespreekt de private banker de overdracht van vermogen naar de kinde- Een van de mooiste aspecten van het bezit van vermogen is de mogelijkheid naasten hiervan te laten meegenieten. Bijvoorbeeld de partner of de (volwassen) kinderen. Tegelijkertijd brengt het bezit van vermogen verantwoordelijkheid met zich mee. Zaken moeten goed zijn geregeld, voor nu en in de toekomst. Denk bijvoorbeeld aan de wens om het vermogen op toekomstige generaties over te laten gaan. Of om het zo te regelen dat de afwikkeling van financiën in geval van ziekte, ouder worden of overlijden door blijft gaan. Deze en andere onderwerpen komen terug in de geren. Sommige ouders kiezen ervoor om de kinderen (nog) niet in te lichten over het vermogen. Bijvoorbeeld om de kinderen hiermee niet te belasten. Anderen vinden het juist belangrijk om kinderen op een bepaalde leeftijd al te laten wennen aan het vermogen dat hun in de toekomst zal toevallen. Die keuze is heel persoonlijk. In ieder geval moet er een vertrouwenspersoon zijn die het vermogen voor het minderjarige kind kan beheren in het onverhoopte geval dat de ouders wegvallen. Dergelijke overwegingen maken deel uit van het Familie Programma. Voorbereiding op vermogen Samen met de private banker worden alle onderwerpen die van belang zijn rondom vermogen geïnventariseerd. Die zijn in elke levensfase van de klant en zijn gezin anders. Zo zal in eerste instantie de nadruk liggen op het structureren van het vermogen, op een wijze die ervoor zorgt dat er optimaal van het vermogen kan worden genoten. Bijvoorbeeld door de kinderen te helpen bij de aankoop van een (grotere) woning. Of wellicht is er de wens om een deel van het vermogen te schenken. Op een gegeven moment kan ook de

13 13 Waardevast of niet Bescherm pensioen tegen inflatie (zie pagina 2) Prioriteit had de zorg voor moeder Vermogensoverdracht in goede banen (bron: Familie Programma in de praktijk) behoefte ontstaan om de kinderen kennis te laten maken met de diverse aspecten van vermogen. ABN AMRO MeesPierson ontwikkelde daarvoor de Generation Next Academy. Een workshopprogramma gericht op volwassen kinderen tussen 25 en 40 jaar, bedoeld als voorbereiding op de verantwoordelijkheid voor het vermogen dat zij in de toekomst zullen krijgen. Zorg voor later Belangrijk element van deze dienstverlening is het regelen van de zorg voor later. Zodat het mogelijk is in de toekomst de huidige levensstijl te behouden, rekeninghoudend met bijvoorbeeld de benodigde toekomstige zorg. En wat moet er nu al worden geregeld in geval dat dit later bijvoorbeeld door ziekte niet meer kan? Wensen op dit gebied kunnen bijvoorbeeld in een levenstestament worden vastgelegd. Ook is het belangrijk een notariële volmacht voor een vertrouwenspersoon op te laten stellen. Zodat deze de afhandeling van financiële zaken over kan nemen in een periode waarin de klant dat zelf niet meer kan. Als onderdeel van het Familie Programma wordt ook besproken wat er op financieel gebied bij een overlijden komt kijken in de situatie van de klant. Door dit in kaart te brengen wordt duidelijk waar nog aanpassingen nodig zijn. Daarbij worden ook de andere gezinsleden betrokken. De private banker kan daarbij oplossingen aandragen, afgestemd op de behoefte van de klant. Neem de situatie waarin deze een eigen beleggingsportefeuille beheert en zich afvraagt hoe deze in de toekomst met kennis van zaken kan worden voortgezet. Samen Zorg voor het vermogen Het Familie Programma bundelt expertise op diverse terreinen. Familieberaad Het is belangrijk om regelmatig met het gezin van gedachten te wisselen over vermogenskwesties. De private banker kan hierbij helpen. Zorg voor later Het nu regelen van alle financiële zaken voor de toekomst geeft overzicht en rust. Denk ook aan het overnemen van de financiële administratie voor tijden waarin dat tijdelijk niet meer zelf kan. Afspraken kunnen worden vastgelegd in een levenstestament. Generation Next Academy - Workshopprogramma om de volgende generatie (25-40 jaar) voor te bereiden op het toekomstige beheer van het vermogen. Estate planning Advies over de overgang en instandhouding van (familie)vermogens. Bewindvoering - De klant kan regelen dat zijn vermogen door ABN AMRO MeesPierson wordt beheerd als hij daar zelf niet meer toe in staat is, of komt te overlijden. Executele - Afwikkelen van een nalatenschap door een professionele executeur. Bijvoorbeeld omdat de klant zijn nabestaanden hiermee niet wil belasten. Nabestaanden service Begeleiding van nabestaanden bij het afwikkelen van de nalatenschap. weet de klant dat zijn naasten in een emotionele periode kunnen rekenen op de expertise van de bank, voor een zorgvuldige afwikkeling. Klanten vinden het belangrijk dat bij vermogenskwesties niet alleen de partner, maar ook de kinderen worden betrokken Familie Programma in de praktijk Het is bijzonder als meerdere generaties kunnen genieten van een zorgvuldig opgebouwd vermogen. Zoals bij de familie Hendriks *. De bank adviseert hen al drie generaties lang. Voor je het weet is het vermogen in een paar generaties weg aan belastingen. Het begon allemaal met een uiterst complex testament, dat al enige decennia in een la lag. Toen de vader van Anneke Hendriks enkele jaren geleden overleed, liet hij zijn vrouw en dochter het vermogen na dat hij als ondernemer had opgebouwd. Zijn testament was een zogeheten keuzetestament. Hierbij kunnen de erfgenamen aangeven voor welke verdeling van de erfdelen ze kiezen. Voordeel is dat daarbij voor de meest passende oplossing kan worden gekozen na het overlijden. Hendriks en haar moeder werden echter verrast door de complexiteit ervan. Anneke: Ik besprak altijd zakelijke dingen met mijn vader, maar over een testament hebben we het nooit gehad. Ik vermoed dat hij het zelf ook was vergeten. Anneke Hendriks ging bij een notaris te rade, maar werd daar niet veel wijzer. Hij nam geen tijd om dingen uit te leggen. Bovendien had de notaris, omdat hij iets belangrijks over het hoofd had gezien, zonder overleg, op kosten van de familie een kostbare specialist ingeschakeld. Bij ABN AMRO MeesPierson de bank was altijd de huisbankier van vader geweest kwam de familie Hendriks in contact met private banker Agnes Niesen. De door haar aanbevolen estate planner en notaris konden de diverse mogelijkheden die het testament bood, goed en zorgvuldig toelichten. En weer in goede banen leiden. Verzorging Prioriteit had de verzorging voor moeder, zegt Anneke Hendriks. Voor je het weet is het vermogen in een paar generaties weg aan belastingen. Het is de bedoeling het vermogen in stand te houden, zodat mijn moeder op dezelfde voet verder kan leven. Zij is nu 84. Er moet genoeg kapitaal zijn om van te leven en, indien nodig, zorg in te kunnen kopen, zodat ze zelfstandig kan blijven wonen. Die wens was leidend bij de afwikkeling van de nalatenschap. Gekozen werd voor een zogenoemde langstlevenderegeling. Mijn erfdeel heb ik daarom weer uitgeleend aan mijn moeder. Zij heeft het vermogen tot haar beschikking, maar is wel verplicht aan mij rente te betalen. De betaalde rente zorgt voor de overheveling van vermogen. Dit voorkomt dat we nog een keer belasting moeten betalen. Als mijn moeder overlijdt, komt het vermogen immers ook weer bij mij terecht. Samen met de estate planner en de private banker werd besproken dat het schenkingsplan niet tot een te snelle verschuiving van vermogen mocht leiden. Anneke: Moeder moet er ook onder minder goede economische omstandigheden en als er veel zorg nodig is van kunnen leven. Bij de afwikkeling van de erfenis kreeg moeder het advies om haar dochter een notariële machtiging te geven. Een goed idee, vond Anneke. Mijn moeder is slechthorend. Nu kan ik zaken met de bank bespreken en thuis in alle rust aan haar voorleggen. Woonruimte Een mooie bestemming voor een deel van het vermogen werd gevonden in woonruimte voor de dochter van Anneke Hendriks. Zij is musicus en had daardoor moeite met het vinden van een woonruimte. Anneke: De notaris kwam met het idee dat zij bij oma kon gaan wonen. We hebben een verdieping toegevoegd aan het vrijstaande huis. Mijn dochter heeft nu een zelfstandig appartement met een eigen ingang, dat in de toekomst ook kan dienen voor de huisvesting van eventuele verzorgers. Anneke Hendriks noemt de nalatenschap een grote zorg. Reden om het vermogensbeheer uit te besteden aan de bank. Private banker Niesen legt uit dat het geld is belegd volgens een matig defensief profiel. Doel is de instandhouding van het vermogen. Moeder en dochter hebben beide geen ervaring met beleggen, dat maakt vermogensbeheer de beste vorm voor hen. De aanbevolen notaris kon de mogelijkheden binnen het testament toelichten Niesen neemt minimaal twee keer per jaar contact met de familie op. Om te bekijken of het gekozen pad voor hen nog steeds het juiste is. De familie Hendriks is blij met de zorgvuldige begeleiding door de bank, die Anneke betrokken en behulpzaam noemt. De familie verdiept zich de komende tijd in een bijzonder bestedingsdoel ter nagedachtenis aan vader. Bijvoorbeeld binnen een fonds, dat lijkt me mooi. Tenslotte heeft hij het kapitaal vergaard waarvan wij nu kunnen genieten. * Om privacyredenen is de naam van de familie Hendriks gefingeerd. beleggen is dan een mogelijkheid, waarbij zoon of dochter kan rekenen op de ondersteuning van de bank. Op die manier leert het kind omgaan met vermogen en kan de ouder erop vertrouwen dat de portefeuille straks in goede handen is. Hulp voor nabestaanden Ook worden de wensen rond de nalatenschap besproken. Met deze kennis kan de private banker de nabestaanden later helpen bij de afwikkeling van de nalatenschap. Hiervoor ontwikkelde de bank de nabestaandenservice. Hierbij kunnen nabestaanden rekenen op de hulp van de private banker en specialisten bij het afwikkelen van de nalatenschap aan de hand van een stappenplan. Zo Van gedachten wisselen De ervaring leert dat vermogende particulieren het prettig vinden met anderen van gedachten te wisselen over wat hen bezighoudt. Klanten hebben immers vaak dezelfde vragen en dilemma s rond vermogen. Bijvoorbeeld over het financieel ondersteunen van kinderen of het laten wennen van de kinderen aan vermogen. Reden voor ABN AMRO MeesPierson om een platform te creëren waar ervaringen kunnen worden uitgewisseld, onder andere tijdens speciale besloten bijeenkomsten. Ook worden er bijeenkomsten georganiseerd waaraan zowel ouders als kinderen kunnen deelnemen. Aanmelden kan via de private banker.

14 14 Investeren in stenen Rapport Visie op Bouw en Vastgoed is te downloaden op abnamro.nl/sectoren INTERVIEW Marc Overmars (1973) werkte al tijdens zijn actieve voetbalcarrière met zijn vader en broer aan een regionaal vastgoedimperium. Daarnaast is hij aandeelhouder en commissaris Technische Zaken bij Go Ahead Eagles. Een man met principes: Als je een tientje hebt, kun je geen twaalf euro uitgeven. Oude stempel Zaken doe ik samen met mijn vader Ben en mijn broer Edwin. We zijn alle drie verschillend. Mijn vader is van de oude stempel. Hij heeft de crisis begin jaren 80 meegemaakt en kiest misschien mede daardoor graag voor veiligheid. Mijn vader kwam met het idee om het geld dat ik met voetballen verdiende in stenen te stoppen. Wij zeggen wel: hij is het slot op de deur, altijd geweest. Ik heb veel geleerd van de wijsheid van mijn vader en moeder. Versnelling hoger Mijn vader kreeg het zeker in de beginjaren al gauw benauwd. Dat was voor mij heel erg leerzaam. Ik was begin dertig, had nog nooit een economische neergang meegemaakt en kon dus veel van hem leren. Zelf neem ik wel iets meer risico dan mijn vader, even een versnelling hoger. Dan kun je jezelf na afloop op de schouders slaan of een tik in het gezicht verkopen. Mijn broer durft nog meer. Hij is de creatieveling van de familie. Dat botst wel eens, maar het is wel onze kracht en we komen er altijd uit. We zijn een evenwichtig team. Aandelenhausse Toen ik bij Ajax en in Engeland (bij Arsenal, red.) voetbalde, gingen al mijn teamgenoten mee in de aandelenhausse. Ik was toch iets voorzichtiger. Ik kan me herinneren dat ik vanuit het vliegtuig de bank belde, omdat de jongens allemaal wild waren van een bepaald aandeel. Ik wilde eerst wel even overleggen voor ik zou aankopen. Het advies van de bank luidde om er maar beperkt in mee te gaan. In het begin heb ik wel in aandelen belegd, maar dat heb ik op een gegeven moment afgebouwd. trouw Als voetballer heb ik veertien jaar een contract met Adidas gehad. Dat is ontzettend lang. Ik zit ook al achttien jaar bij dezelfde bank. Zakelijk kiezen we voor duidelijkheid en bekendheid. Op de lange duur is het gras heus niet groener bij de buren. De adviezen van de bank zijn altijd zeer waardevol. Het is voor mij een prettig gevoel dat ik op hen kan vertrouwen, en vice versa. Ik weet bij wie ik moet zijn, daar hecht ik veel waarde aan. Wat een geld Ik heb altijd aan de toekomst gedacht, maar ik heb ook wel goed geleefd. Net als veel andere voetballers kocht ik een grote, splinternieuwe auto toen ik die ineens kon betalen. Het is op die leeftijd heel moeilijk om met beide benen op de grond te blijven staan. Maar nu denk ik wel: Ik heb heel veel op gevoel gedaan tsjongejonge, wat een geld. De laatste jaren heb ik wat dat betreft rustig aan gedaan. Mijn huidige auto is zes jaar oud inmiddels. Wonen vind ik wel heel belangrijk. Daar heb ik veel geld aan uitgegeven. Geen vat op grote projecten Als familie weten we waar we goed in zijn. We voelen ons goed thuis in de regio; daar moeten we dus actief blijven. Qua vastgoedbeleggingen zijn we echt een lokale speler. We hebben weinig met heel grote projecten. Daar hebben we geen vat op en dan doen we er liever niet in mee. Waar de portefeuille uit bestaat? Een deel is horeca, we investeren in een aantal winkels, in woonhuizen, maar ook in een prachtig bungalowpark in Vaassen. Van alles wat eigenlijk. Missers We hebben natuurlijk ook missers gehad, dingen die niet goed waren. Meestal gebeurt dat bij grote projecten, maar we zijn gelukkig ook een keer net op tijd afgehaakt, omdat het niet goed voelde. Dat bleek een verstandige keuze, ookal hebben we uiteindelijk wat verlies geleden. Ik heb ook nog in de kleding gezeten, stond ik zelf in de zaak. Maar dat was niet mijn ding. Al die lessen neem ik mee, ook in het voetbalbedrijf. Liefde voor de club Voormalig Go Ahead-voorzitter Hans de Vroome blies de club in 2005 nieuw leven in en ik wilde hem daar graag bij helpen. Ik heb een klein aandeel genomen in de club. Ik denk trouwens dat het financieel niet zo slim is om privé te investeren in een voetbalvereniging, maar voor mij ging het bij Go Ahead echt om liefde voor de club. Ik ben hier opgegroeid. Nu werk ik hier bijna fulltime, als commissaris Technische Zaken. Gezondste clubs Bij Go Ahead Eagles werken we met een relatief klein budget. Maar we groeien elk jaar. We zitten bij de drie gezondste clubs van Nederland en het aantal toeschouwers neemt elk jaar toe. Hoewel er nog maar een bescheiden aantal van vijf- of zesduizend mensen op de wedstrijden afkomt, is dit relatief gezien een enorme stijging ten opzichte van een paar jaar geleden. Marc Netto Ik noem mezelf geen supergoede ondernemer. Maar ik heb wel een paar principes die zakelijk van pas komen. Als je een tientje hebt, kun je nu eenmaal geen twaalf euro uitgeven. Dat vergeet de huidige jeugd nog wel eens, heb ik het idee. Bij Ajax noemden ze me ook wel Marc Netto. Dan kregen we een premie van dertigduizend gulden voor plaatsing in de Champions League en kochten ze daar meteen een auto van. Maar van die dertigduizend houd je misschien de helft over. Wijsheid Heel veel heb ik op gevoel gedaan. In het voetbal, maar ook zakelijk. De dingen die ik op gevoel heb gedaan, zijn altijd succesvol geweest. Tegelijkertijd analyseer ik veel. Ik heb, denk ik, wel een bepaalde wijsheid, zonder dat ik heel geleerd ben en allerlei titels achter mijn naam heb staan. Hoe willen we verder, zakelijk gezien? We blijven kijken waar we goed in zijn en bouwen het rustig uit. Onze huurders zijn gelukkig stabiel. Ons rendement is niet altijd geweldig, maar in de loop van de tijd komt dat goed. We hoeven niet voortdurend het onderste uit de kan. Bij Ajax noemden ze me ook wel Marc Netto Financieel onafhankelijk In het dagelijks leven zul je aan mij niet merken dat ik veel geld heb verdiend. Het prettige van financieel onafhankelijk zijn, vind ik vooral dat ik mijn dagen op mijn eigen manier kan invullen. Ik besef heel goed dat ik geluk heb met de baan die ik nu heb. Vier dagen in de week loop ik hier bij Go Ahead rond en sinds kort zit ik ook één dag in de week bij Ajax, maar ik ben baas over mijn eigen agenda.

15 15 Vooruitschuiven of actie ondernemen? Door het juiste moment te kiezen kan fiscaal voordeel worden behaald Overdrachtsbelasting Profiteer voor 1 juli volgend jaar van de tijdelijke verlaging van 2 procent (bron: Peter Pleijsant, Specialist Vermogensstructurering) Belastingen Fiscale tips voor de nadagen van 2011 Het jaar 2011 is bijna voorbij. Door tijdig in te spelen op bestaande en toekomstige wetgeving kan nu nog worden geprofiteerd van belastingvoordeel. Een greep uit de mogelijkheden. Auteur: Peter Pleijsant Specialist Vermogensstructurering 1,2 procent over het nettodividend worden bespaard. Het kan ook interessant zijn om te (laten) onderzoeken of het box 3-vermogen nog kan worden gestort in de BV of geleend aan de BV, eveneens ter besparing van inkomstenbelasting. Moet er nog een aanslag inkomstenbelasting worden betaald? Door dat nog dit jaar te doen, kan 1,2 procent belasting worden bespaard. Documenten op orde De wetgeving is onlangs behoorlijk gewijzigd. Mogelijk sluit het testament niet meer aan bij de actualiteit. Of zijn de wensen van de opsteller veranderd. Het testament en eventuele huwelijkse voorwaarden moeten ook aansluiten op de bedrijfsopvolging. Daarbij kan geld worden bespaard. Samenwoners die nog geen vijf jaar samenwonen, hebben vanaf 2012 in ieder geval een notarieel samenlevingscontract met wederzijdse zorgverplichting nodig om als partners voor de Successiewet te worden aangemerkt. Als aan alle voorwaarden is voldaan, kan bij overlijden van de ene partner, de ander dan gebruikmaken van de hoge vrijstelling en lage erfbelastingtarieven. De eigen woning Het kan raadzaam zijn te laten onderzoeken in hoeverre er nog voordeel is van het aanhouden van de schuld voor de eigen woning. Mogelijk is het bijvoorbeeld fiscaal aantrekkelijker om deze eigenwoningschuld af te lossen met box 3-geld. Dit is zeker van belang als het nettorendement in box 3 structureel lager is dan de nettofinancieringslast. Een uitgebreid overzicht van alle fiscale adviezen staat op mogelijk meer, al dan niet belastingvrij, te schenken aan de kinderen. Door het tijdig betalen van de aanslag kan belasting worden bespaard Schenken aan kinderen en kleinkinderen Veel klanten schenken aan kinderen in de maand december. De kinderen krijgen een voordeel en de belastingdruk op de erfenis van de ouders wordt hierdoor verminderd. Er bestaan vrijstellingen voor deze schenkingen. De meest gebruikte is de vrijstelling tot euro die zowel in 2011 als in 2012 geldt. Ieder kind kan dus dit jaar en volgend jaar in ieder geval dat bedrag ontvangen zonder dat het schenkbelasting moet betalen. Ook is het dan niet nodig een aangifte schenkbelasting in te dienen bij de Belastingdienst. Onder bepaalde voorwaarden is het Rekening houden met de peildatum in box 3 Sinds dit jaar heeft box 3 nog slechts één peildatum waarop de waarde van het beleggingsvermogen wordt bepaald: dit is 1 januari. In deze box 3 bedraagt de effectieve belastingdruk 1,2 procent van het vermogen. Het kan interessant zijn om deze belastingheffing zo laag mogelijk te houden. Hiervoor zijn diverse mogelijkheden. Is er een BV, dan kan een eventuele dividenduitkering uit de BV beter na 1 januari 2012 plaatsvinden. Zo kan Colofon & Disclaimer Financial Focus Een uitgave van ABN AMRO MeesPierson nummer 11, december 2011 Voor vragen of suggesties kunt u contact opnemen met uw private banker of ABN AMRO MeesPierson Redactie Financial Focus (AF 1540) Postbus 283, 1000 EA Amsterdam financial.focus@nl.abnamro.com Redactie: Willemijn van Benthem, Britta Boelrijk, Bastiaan Braams, Functioneel Wit, Marjoke Geluk, Jacques Hogerwerf, Karin Imming-Jonker, Michiel Pekelharing, Peter Rikhof, Coco Rookmaaker, Cleo Scheerboom, Ben Steinebach, Jeroen Vegt, Emile Verbeek, Liesbeth Wijnands, Gitte Wouters, Sandra Zwart, Madieke Zwetsloot Vormgeving: Sven van Pel Beeld: HillCreek Pictures, Adrie Mouthaan, Nationale Beeldbank, Frank Ruiter, Shutterstock Illustraties: Tyn Veen-Koch Prepress: GPB Media, Leiderdorp Over ABN AMRO MeesPierson ABN AMRO MeesPierson is een handelsnaam van ABN AMRO Bank N.V. ABN AMRO Bank N.V. is gevestigd aan de Gustav Mahlerlaan 10 (1082 PP) te Amsterdam (Nederland). Het internetadres van ABN AMRO MeesPierson is ABN AMRO Bank N.V. heeft een bankvergunning van De Nederlandsche Bank N.V. en is opgenomenin het register van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) onder nummer ABN AMRO Bank N.V. kan optreden als: - aanbieder van betaal-, spaar- en krediet-producten; - bemiddelaar en adviseur van betaal-, spaar-, krediet- en verzekeringsproducten; - beleggingsonderneming voor alle beleggingsdiensten, beleggingsactiviteiten en nevendiensten. Informatie over de klachtenregeling van ABN AMRO Bank N.V. en de geschilleninstantie waarbij ABN AMRO Bank N.V. is aangesloten kunt u vinden op of opvragen via telefoonnummer ( 0,10 per minuut). Op ABN AMRO Bank N.V. zijn het beleggers-compensatiestelsel en het depositogarantie-stelsel van toepassing. Meer informatiedaarover kunt u vinden op: of opvragen via telefoonnummer ABN AMRO Bank N.V. is ingeschreven in het Handelsregister K.v.K. Amsterdam onder nummer Het BTW-identificatienummer van ABN AMRO Bank N.V. is NL B01. Algemene Disclaimer De in dit document aangeboden informatie is opgesteld door ABN AMRO Bank N.V. en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. De informatie en de voorwaarden die van toepassing zijn op door ABN AMRO Bank N.V. aangeboden financiële instrumenten en beleggingsdiensten verleend door ABN AMRO Bank N.V. kunt u vinden in de Voorwaarden Effectendienstverlening ABN AMRO N.V. en het Informatieblad Effectendienstverlening ABN AMRO Bank N.V. die verkrijgbaar zijn via Hoewel ABN AMRO Bank N.V. tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt ABN AMRO Bank N.V. expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit document juist, volledig of actueel is. ABN AMRO Bank N.V. aanvaardt geen aanspra-kelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit document opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. ABN AMRO Bank N.V. is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. en/of haar agenten of onderaannemers aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op eni-gerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit document wordt aangeboden of het gebruik daarvan. ABN AMRO Bank N.V., of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit document aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo s). Het is niet toegestaan de informatie uit dit document te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ABN AMRO Bank N.V. of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit document wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. US Person Disclaimer ABN AMRO Bank N.V. ( ABN AMRO ) is geen geregistreerde verzekerings- of bankinstelling zoals bedoeld in de federale wetgeving en de wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Het is ABN AMRO Bank N.V. daarom niet toegestaan financiële diensten en/of producten, waaronder diensten en/of producten op het gebied van betalingsverkeer (waaronder het accepteren of het aanbieden tot het doen van stortingen), leningen, verzekeringen, hypotheken of creditcards aan te bieden aan Amerikaanse ingezetenen [ US Persons in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. ABN AMRO Bank N.V. is niet geregistreerd als broker-dealer en investment adviser zoals bedoeld in respectievelijk de Amerikaanse Securities Exchange Act van 1934 en de Amerikaanse Investment Advisers Act van 1940, zoals van tijd tot tijd gewijzigd, noch in de zin van andere toepasselijke wet- en regelgeving van de afzonderlijke staten van de Verenigde Staten van Amerika. Tenzij zich op grond van de hiervoor genoemde wetten een uitzondering voordoet, is de effectendienstverlening van ABN AMRO Bank N.V. inclusief (maar niet beperkt tot) de hierin omschreven producten en diensten, alsmede de advisering daaromtrent niet bestemd voor Amerikaanse ingezetenen [ US Persons in de zin van vorenbedoelde wet- en regelgeving]. Dit document of kopieën daarvan mogen niet worden verzonden of meegebracht naar de Ver-enigde Staten van Amerika of worden verstrekt aan Amerikaanse ingezetenen. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit document beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat ABN AMRO Bank N.V. op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit document of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit document en/of het afnemen van de in dit document beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. ABN AMRO Bank N.V. is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen.

16 16 Durfkapitaal Ruim 40 procent van het risicokapitaal in de Verenigde Staten is geïnvesteerd in Silicon Valley (bron: rapport PWC & National Venture Capital Association) Retrospect In de rubriek Retrospect zet Financial Focus een trend of ontwikkeling uit het verleden in het perspectief van vandaag Niet alleen Apple (hier afgebeeld), maar ook Google en Intel zijn met hun hoofdkantoor gevestigd in Silicon Valley Silicon Valley en de aantrekkingskracht van high-tech Wat zo n zes decennia geleden aan de Amerikaanse westkust begon als kavelverhuur aan technologiebedrijven door de Stanford University, is uitgemond in de grootste concentratie high-techbedrijven ter wereld. Honderd jaar geleden stonden er voornamelijk pruimen- en abrikozenbomen, nu is er een concentratie van high-techbedrijven gevestigd die zijn weerga in de wereld niet kent. Het leverde de vallei bij de Amerikaanse stad San Francisco de naam Silicon Valley op. Naar de grondstof silicium die in computerchips wordt gebruikt. Hier hebben onder andere Apple, Google en Intel hun hoofdkantoor, evenals veel duizenden kleine bedrijfjes en starters die in potentie even groot kunnen worden. Eerste huurders De ontwikkeling van Silicon Vally begon ruim een halve eeuw geleden. Om de financiële mogelijkheden te vergroten besloot Stanford University in Palo Alto begin jaren vijftig van de vorige eeuw de grond rond het universiteitscomplex te verhuren. De kavels werden alleen verhuurd aan technologiebedrijven, om zo een wisselwerking tussen studenten en ondernemers te stimuleren. Destijds nog onbekende bedrijven als Hewlett- Packard, General Electric en Eastman Kodak waren de eerste huurders. De technologische ontwikkelingen volgden elkaar in de jaren daarna steeds sneller op, zeker na de ontwikkeling van de eerste halfgeleider, de basis van een computerchip. Producenten van het eerste uur hebben gezelschap gekregen van onder andere gameontwikkelaars, producenten van elektrische sportwagens en windturbines en van biotechbedrij- ven. Belangrijke trends op dit moment zijn duurzame energie en mobiel internet. Economie De aantrekkingskracht van de regio is van grote invloed op de economie. Het gemiddelde jaarinkomen per huishouden in de regio rond San Jose de kern van Silicon Valley was volgens de cijfers van de Wall Street Journal afgelopen maand dollar. Ter vergelijking: het gemiddelde inkomen in de Verenigde Staten is dollar. Het effect op de huizenprijzen is navenant. Gemiddeld kost een huis in San Jose dollar tegen gemiddeld dollar in de VS als geheel. Keerzijde is de gevoeligheid van de regio voor de economische ontwikkelingen. Door het soepele Amerikaanse ontslagrecht is het effect van voor- en tegenspoed goed te zien in het aantal werknemers. Zo steeg het aantal medewerkers in de regio in de tijd van de dotcom bubble eind jaren negentig in razend tempo naar 1,04 miljoen, om in de huidige economische situatie terug te vallen naar het niveau van Momenteel zijn er gemiddeld zo n mensen in Silicon Valley aan het werk. De concurrentie voor ondernemers en daarmee werknemers is groot. Regionale wijsheid is dat originele ideeën niet bestaan. Op het moment dat een nieuw product of een nieuwe dienst wordt bedacht, hebben vier mensen in Silicon Valley een vergelijkbaar idee. BITS EN BYTES Hoofdstad San Jose claimt de hoofdstad te zijn van Silicon Valley, dat verder bestaat uit de plaatsen Santa Clara, Milpitas, Mountain View, Los Gatos, Palo Alto en Fremont. Intellectueel eigendom 12 procent van alle patentenaanvragen in de Verenigde Staten is afkomstig uit Silicon Valley. Serverboerderijen zogeheten server farms vol met computerservers voorzien in de stijgende vraag naar datacapaciteit door high-techbedrijven. Pay it forward De economische kracht van de regio trekt ook de aandacht van andere steden in de Verenigde Staten en ver daarbuiten. Die doen hun best om een vergelijkbare dynamiek te creëren. Onder andere Las Vegas en Boston timmeren hard aan de weg. Mark Zuckerberg, oprichter van online netwerksite Facebook, dat momenteel één van de meest prominente bedrijven in de Valley is, liet weten dat hij liever zou zijn neergestreken in Boston. De stad is door de prestigieuze universiteiten MIT en Harvard een gewilde vestigingsplaats voor de high-techindustrie. Ook buiten de Verenigde Staten wordt geprobeerd de opzet van Silicon Valley te evenaren. Zo is in Londen een groot project gestart om de wijk East End om te vormen tot een technologiecentrum. Toch blijft de aantrekkingskracht van The Valley groot. Het geheim zit hem volgens kenners in de instelling van Andere steden in de wereld doen hun best een vergelijkbare dynamiek te creëren de mensen. Een Stanford-hoogleraar noemt het de pay-it-forward cultuur, de grote bereidheid om kennis te delen en starters te helpen. Een gevolg van het feit dat bijna elke ondernemer in de regio zelf ook als starter met slechts een idee is begonnen. Klassiek voorbeeld is het verzoek dat Robert Noyce, de toenmalige CEO van Intel, in 1971 kreeg van een wat onzekere student die ondernemer wilde worden. Noyce kon niet vermoeden dat de tijd die hij vrijmaakte voor de student Steve Jobs jaren later bij zou dragen aan het succes van Jobs en zijn bedrijf Apple. wij wensen u fijne feestdagen namens alle medewerkers van ABN AMRO MeesPierson