Identiteit. "weer veel geleerd!" "leuker dan verwacht" "inspirerend" Angelika Raths

Transcriptie

1

2 Identiteit Angelika Raths Het was een langgekoesterde wens. Maar in de waan van de dag verpulverde de tijd voor concrete stappen telkens weer. Ons 40-jarig jubileum was een goede aanleiding er toch eindelijk eens werk van te maken. En daar is het dan: ons bordje Opleidingspraktijk Huisartsopleiding VUmc. We hebben gezocht naar doorzichtig materiaal, passend bij onze visie op transparantie (in procedures en communicatie) en omdat daarmee elke achtergrond onderdeel van het plaatje wordt (een principe van het huisartsenvak en het opleiden, toch?). Het kan worden opgehangen of neergezet. Het ontwerp moest uiteraard in het kader van de VUmc-huisstijl. Wij wilden graag een warme, zonnige kleurstelling met een licht verloop de associatie van beweging. De uiteindelijke keuze is (natuurlijk) ook in overleg met opleiders gemaakt. Waarom überhaupt? Voor mij heeft zo n bordje te maken met identiteit, zichtbaarheid en verbondenheid. Onze opleiders zijn ons visitekaartje. En ik hoop dat dat wederzijds is. Samen leveren wij flinke inspanningen om de kwaliteit van de Nederlandse huisartsenzorg te behouden en zo mogelijk of nodig te verbeteren. "weer veel geleerd!" "leuker dan verwacht" "inspirerend" De meerdaagse van afgelopen juni is er een mooie illustratie van. Het was, zoals elke keer, een behoorlijke investering in tijd en menskracht voor iedereen. Gelukkig zijn de evaluaties weer ronduit positief met een gemiddelde van 8,2. Toppers waren trouwens (opnieuw) de seks die vanzelf spreekt met een 9, en zowel een leergang 2-groep (leergesprekken) als Deep Listening met elk een 8,8. Op deze plek een extra pluim voor de docenten van de EBM-cursus (waaronder hao, HAOVU-bestuurslid en hao-teamlid, Katinka Prince), die de deelnemers overtuigend wisten te enthousiasmeren voor een onderwerp waarvan het sexappeal niet direct evident is. 3

3 "erg fijne sfeer!!" "ik verheug me op november" Naast de inhoud las ik veel opmerkingen over de goede sfeer tijdens het werk. Mooi en herkenbaar. Onze vierdaagse is uniek en een wezenlijk element van onze H(a)OVUmcidentiteit met de provu als uithangbordje (mogen jullie ook eens aan de aios laten zien!). Voor mij mag zo n bordje in de praktijk aan de buitenwereld zichtbaar maken: Dit is een plek waar gebouwd wordt aan de toekomst met een vinger aan de pols van ontwikkelingen op het gebied van wetenschap, maatschappij en individu. Hier is aandacht voor de mens en voor leren, hier is kwaliteit in huis om nieuwe, goede huisartsen op te leiden. Ik zie dat het opleiderschap in de loop der jaren steeds meer deel uitmaakt van jullie professionele identiteit. Ik vraag me af of het opleider-zijn bij de VU daar nog een speciale betekenis aan geeft. aios Carolien Hogenhuis en hao Elbrig Wijbenga praktijkondersteuner Kim van Alstede en hao Jan de Heer aios Romane Schook en hao Pauline Daalmeijer Hoe verhoudt zich onze identiteit tot de alliantie-plannen met het AMC? Samenwerken, waar nuttig, prima. Een samenvoeging van de huisartsinstituten lijkt gelukkig niet in zicht. Stel je voor: zo n mega-leerfabriek, waar je elkaar niet meer kent een verschrikking! Kijk naar de belabberde ervaringen in heel grote onderwijsinstellingen. Bovendien hebben de verschillende instituten gedurende 40 jaar hun eigen identiteit ontwikkeld. Trouw spreekt van cultureel zeer verschillende instituten (5-7-14, p. 9) - zonder trouwens toe te lichten in welk opzicht. Voor mijn vakgebied kan ik dat beamen. Het gaat niet om beter of slechter, het gaat om verschillen en dat de ruimte daarvoor blijft bestaan zonder dat de één de ander domineert. Ik hoop dat wij onze identiteit kunnen behouden en verder ontwikkelen, want de HOVU, de manier waarop wij hier werken en omgaan met opleiders, is ook deel geworden van mijn identiteit. Natuurlijk heeft ieder van jullie haar/zijn persoonlijke fingerprint. Denk aan: man/vrouw, homo/hetero, SCEN-arts, kaderarts, individuele eigenschappen, achtergrond, overtuigingen, waarden. Sommige kenmerken zijn zichtbaar, andere niet. Kennen we, van wat zichtbaar is, de betekenis voor de ander of vullen we dat zelf in? Hoort het bij onze identiteit nieuwsgierig te zijn naar die van de ander? Ik hoop het, want zonder dat wordt het moeilijk een goede opleider zijn. Laat je door de collega s op onze coverfoto s inspireren! hao-coördinator 4

4 Hoofdzaken Nettie Blankenstein Oogstjaar Het oogstjaar, zoals ik in de vorige ProVU het jaar 2014 benoemde, draagt al behoorlijk vrucht. Allereerst hebben we op 15 mei een spetterend 40-jarig jubileum gevierd: met een ruime opkomst van hao s en stageopleiders, aios en medewerkers beeldden we het thema Dappere Dokters uit, wandelden we over het strand en dansten we in James Bondsfeer tegen de achtergrond van de vurig in zee ondergaande zon. Dank aan allen die deze feestelijke dag hebben voorbereid. Verder heeft de EBM intussen haar plek in de paralleldagen veroverd, in maart 2015 zullen we dit onderwijs evalueren. Het e-portfolio komt in jaar 1 wat krakend op gang. Nu we landelijk hetzelfde portfolio gebruiken vallen de kleine verschillen tussen de opleidingen meer op: de ComBeL wordt verschillend gebruikt, formulieren zijn toch net iets anders dan bij de buren, naast instructiefilmpjes blijkt toch een papieren handleiding gewenst. Maar het werkt, en per 1 maart 2015 gaat ook het tweede jaar het e-portfolio gebruiken. Het nieuwe APC-curriculum is met enthousiasme goedgekeurd door de hoofden huisartsopleiding. De landelijke werkgroep APC zal, op haar eigen verzoek en met instemming van de hoofden, nog een jaar blijven voortbestaan om de implementatie in de praktijk te begeleiden. Het is fijn als ze met jullie kunnen oefenen hoe je leergesprekken kunt houden over de APC-aspecten in de Kenmerkende Beroeps Activiteiten (KBA s). De nieuwe selectieprocedure van aios draait goed, de centrale landelijke plaatsing voeren we iets later in dan gepland: aios die starten per 1 september 2015 worden volgens de landelijke procedure geplaatst. Het aantal aios gaat trouwens de komende jaren omhoog. Terwijl de ziekenhuisspecialismen minder aios mogen opleiden, heeft minister Schippers besloten de capaciteit van de huisartsopleiding in te verhogen van 720 aios naar 750 per jaar. Dat betekent voor HOVUmc elk jaar 4-5 aios extra. Dus zoeken we ook 10 extra opleiders! We hebben jullie hard nodig de komende jaren en we hopen dat jullie door willen gaan met opleiden. Daarmee komen we op een heikel punt: de praktijkaccreditering. Praktijkaccreditering De LHOV heeft de noodklok geluid over de stapeling van eisen die gesteld worden aan opleidingspraktijken. Menig opleider geeft aan te stoppen als de druk niet lager wordt. Huisartsopleiding Nederland neemt samen met LHV en NHG de ontstapeling van accreditatie-eisen ter hand. Dat gaat langzamer dan we allen wensen, maar het is wel nodig. Vanaf 1 januari 2016 ontneemt de RGS de erkenning aan niet-geaccrediteerde opleidingspraktijken. Van onze HOVUmc-opleiders werkt nu ruim 80% in een geaccrediteerde praktijk, 15% wil alsnog starten zodat eind 2015 naar verwachting maximaal 5% van de opleidingspraktijken in de gevarenzone zit. Een deel van hen heeft aangegeven desnoods te stoppen met opleiden, anderen twijfelen nog. Tom Segers heeft deze inventarisatie uitgevoerd. Hij blijft contactpersoon voor de praktijkaccreditatie. Dus wil je ondersteuning of overleg: a.segers@vumc.nl. Nieuwe vrijstellingsregeling Jullie gaan meer merken van de vrijstellingsverzoeken van aios. Vanaf januari 2015 worden voor aios de mogelijkheden voor het aanvragen van vrijstelling voor gedeeltes van de driejarige huisartsopleiding verruimd. De nieuwe regeling is eenvormig voor alle geneeskundig specialismen vallend onder de Kaderbesluiten van het CGS. De regeling geldt niet alleen voor aios die aangenomen worden vanaf 1 januari 2015, maar ook voor alle aios die dan in opleiding zijn. De nieuwe regeling heet individualisering opleidingsduur en gebruikt de term eerder verworven competenties. De vrijstelling wordt vanaf 1 januari 2015 voor aanvang van de opleiding voorlopig toegekend. Vervolgens wordt tweemaal in een voortgangsgesprek in het eerste jaar daarna getoetst of de vrijstelling terecht is toegekend. Daarna neemt het hoofd een definitief besluit over de vrijstelling. De aios levert bij het begin van de opleiding een portfolio aan waaruit blijkt dat hij/zij beschikt over de vereiste competenties van het betreffende onderdeel van de opleiding waarvoor hij vrijstelling verzoekt. Aios kunnen hiervoor de betreffende ComBeLs gebruiken. 5

5 Aios die al in opleiding zijn kunnen beoordelen of ze hun huidige aanvraag met het oog op de nieuwe regeling willen uitbreiden of alsnog een vrijstellingsverzoek volgens de nieuwe regeling willen indienen. Wat betekent dit voor opleiders en docenten? De belangrijkste praktische verandering wordt dat een nieuwe aios bij de start van de opleiding voorlopige toestemming vraagt en krijgt. Dit wordt in minstens twee voortgangsgesprekken getoetst. Docent en opleider zullen dus tijdens voortgangsgesprekken bespreken of de aios de competenties ook werkelijk in de praktijk laat zien. Wij stellen ons voor dat de betreffende ComBeLs van de stage waarvoor de aios vrijstelling vraagt de toetssteen worden. Echter het zal best moeilijk zijn om halverwege het 1 e jaar de 2 e -jaars competenties Spoedzorg, CZ of GGZ te toetsen. Daar moeten we ons als 1 e -jaars hao s en docenten wel op gaan voorbereiden. Derdejaars opleiders kunnen met een vrijstellingsverzoek te maken krijgen als een aios die nu al gestart is en ervaring heeft in de huisartspraktijk (bijvoorbeeld als militair arts) alsnog vrijstelling vraagt voor een deel van jaar 3. Maar dat zal een uitzondering blijven. Tuitjenhorn Tot slot wil ik jullie op de hoogte brengen van de voortgang in de zaak Tuitjenhorn. Een jaar geleden is het alweer dat onze opleider Nico Tromp een terminale patiënt een uitzonderlijk hoge dosis morfine gaf. Nico werd geschorst en vervolgd en begin oktober 2013 maakte hij een eind aan zijn leven. De Inspectie Gezondheids Zorg heeft in juni 2014 haar rapport afgerond. Dit heeft lang geduurd, wat ongeduld opriep bij o.a. onze opleidersvereniging en de vereniging praktijkhoudende huisartsen. De inspectie geeft aan dat zij hebben gewacht tot alle betrokkenen in staat waren hun reactie te geven op hun deel van het conceptverslag. Op 27 juni heeft de ministerraad besloten dat het door minister Schippers al toegezegde onafhankelijke evaluatieonderzoek binnenkort van start gaat. Doel van het onderzoek is om te zien wat de rol van iedere betrokken instantie was en welke lessen hieruit zijn te trekken voor de toekomst. De commissie wordt voorgezeten door oud-vicepresident van de Hoge Raad Carel Bleichrodt. Toine Lagro is huisartslid van deze commissie. Uiterlijk 31 januari rondt de commissie haar evaluatie af. Pas daarna zal de inhoud van het IGZ-rapport bekend gemaakt worden. Geurt Essers, sommigen van jullie kennen hem als docent in leergang 5: Expeditie APC. Geurt is in juni gepromoveerd op het proefschrift Clarifying the role of context in doctor-patient communication. Zijn onderzoek toont aan dat APC in hoge mate gestuurd wordt door contextfactoren in het consult. En belangrijk voor de huisartsopleider: beoordelaars verschillen sterk in de mate waarin ze de context meewegen. De beoordeling van consulten wordt meer valide als je contextfactoren expliciet benoemt. 6

6 Berichten uit de hao-kwaliteitscommissie Novembermodule Titel cursus Doelgroep Cursusdagen Docenten Aantal deelnemers Competenties Inhoud cursus Thema s Werkwijze FEEDBACK OP DE FEEDBACK! 10 kleurige variaties op dit thema Opleiders van alle leergangen die in juni niet deel hebben genomen aan de didactische scholing Dinsdag/woensdag 11 en 12 november Theo Voorn (Hoogleraar huisartsgeneeskunde) en Gerrit Hagenbeek (zeer ervaren ex-hao) Maximaal 18 De opleider 2.2 begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van diens opleiding ondersteunt de aios bij het opstellen van diens individuele opleidingsschema ondersteunt bij het formuleren van haalbare leerdoelen en bijbehorend plan van aanpak signaleert ineffectief leergedrag en maakt dit inzichtelijk daagt uit tot het verleggen van grenzen en bespreekt de haalbaarheid bevordert het eigenaarschap van de aios bij diens eigen leerproces 2.3 beoordeelt resultaten en adviseert over de consequenties voor de voortgang bewaakt de representativiteit van het portfolio verzamelt relevante informatie t.b.v. de voortgang en beoordeling van de aios koppelt leerresultaten terug beoordeelt en legt de voortgang in het leerproces vast geeft advies aan het hoofd van de opleiding ten aanzien van de voortgang 3.1 past samenwerkingsvaardigheden gericht toe zorgt voor een heldere taakverdeling, -afstemming en uitvoering met andere (stage)opleider(s) en praktijkmedewerkers identificeert problemen en geeft de aios ondersteuning bij het leren oplossen van (dreigende) conflicten neemt verantwoordelijkheid voor consistentie en continuïteit van de opleiding Na deze tweedaagse: Kun je 10 methoden om feedback te geven opnoemen en heb je er met minstens 5 geoefend. Krijg je een kort literatuuroverzicht over deze methoden. Heb je meer mogelijkheden om feedback te geven en kun je meer variatie toepassen, afhankelijk van de context. Krijg je feedback op jouw feedback, zeker als je eigen materiaal meeneemt. Kan de groep op basis van geïnventariseerde wensen specifiek aandacht vragen voor bepaalde vormen van feedback. Heb je meer zicht op jouw sterke kanten bij deze leeractiviteit en kun je formuleren wat je beter kunt doen. Wordt veel aandacht besteedt aan feed forward (wat doe je zelf en wat doet de aios met feedback). Wat kan ik en doe ik nu op het gebied van feedback geven? Welke andere mogelijkheden zijn er, welke ga ik oefenen? Hoe zorg ik ervoor dat er met de feedback ook iets wordt gedaan en hoe volg ik dat? Jouw wensen worden tevoren geïnventariseerd. Een lichte vorm van voorbereiding hoort erbij. Presentaties duren niet langer dan 10 minuten. We oefenen zoveel mogelijk met eigen materiaal. De groepsgrootte is afhankelijk van het leerdoel. We maken gebruik van beeldmateriaal zoals foto s en films. Je maakt een eigen kort verslag voor jouw praktijk. We maken een gezamenlijke toets. 7

7 Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Junidagen

8

9 Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Leergang 1 De Duizendpoot Caroline Waasdorp Daar gaan we dan de eerste leergang in Doorn. Normaal ben ik sociaal best handig, maar nu alleen, net wat te vroeg, tussen alle ouwe rotten sta ik met mijn koffie-tje en voel ik me verloren. Geen enkele bekende collega Herkent u dit gevoel? Tot ik erachter kom dat ik me bij de verkeerde groep heb aangesloten, iets met transport ofzo Gelukkig gaat het in mijn eigen groep al een stuk beter; allemaal bekenden van de oriëntatiecursus en startersdagen. leuk om elkaar weer te zien, ervaringen uit te wisselen, maar oh wat duizelt het me ALVU, IOP, POP, ProVU, ComBeL, Dart-N, APC, Communicatiewiel, van Katwijk, Maas-Globaal, LHK, ga zo maar door Herkent u dit gevoel? Dan twee dagen later Veel en veel wijzer, maar vooral enorm geraakt en geïnspireerd door enthousiaste docenten en eerlijke, betrokken collega s. Veel ervaringen uitgewisseld, niet alleen op het vlak van opleiden, maar ook allerlei andere huisartsen en privézaken. Gezellige lunches, BBQ en koffiepauzes. En tussendoor de mooiste muziek van alle deelnemers met persoonlijk verhaal erbij. Mooie gesprekstechnieken en rollenspellen gezien van collega s die zich kwetsbaar kunnen en durven op te stellen. Ik voel me trots dat ik opleider mag zijn Herkent u dit gevoel? Dan de introductie van onze begeleiders Heeft een van de docenten nou echt sandalen met geitenwollen sokken aan? Heeft iedereen wel zijn videoopnames meegenomen? Een nieuwe kennismakingsopdracht met muziek? Help, hoe kom ik deze dagen door? Herkent u dit gevoel? Bij thuiskomst blijkt de praktijk onder leiding van onze eerstejaars aios op rolletjes te lopen, ik voel me nog trotser en kijk uit naar de volgende tweedaagse in Doorn Herkent u dit gevoel? 10

10 Leergang 2 Leergesprekken Inez te Hennepe Via afwisselende onderwerpen zoals de cirkels van aanspreken (wens > compliment > kritische feedback > confrontatie) en de feedbackregels kwamen we bij het belangrijkste van deze twee dagen: Het bekijken van de meegebrachte leergesprekken. Ik kan nu alleen over mijzelf spreken maar ik was zeer bewust onbekwaam aanwezig in het gesprek met mijn aios. De tweede leergang: Leergesprekken. Met videoopname en het WK 2014 speelschema in het hoofd begon ik aan deze tweedaagse. Mijn eerste gedachten over deze twee dagen waren: Leuk de groepsgenoten weer te zien. Maar ook Jeuk: weer een verplicht onderwerp van het VUmc. Saaie rollenspelen en strenge eisen. Maar niets bleek hiervan waar. Op de eerste dag maakten wij kennis met Simone, Erik en Moniek. Onze begeleiders voor deze twee dagen. Middels een metafoor moesten wij uitleggen hoe wij ons als opleider zien in het leergesprek. Lampen laten schijnen. Beeldhouwers van een ruw stuk hout. Klutsen van kennis tot een glad papje. Met wat receptregels iets heerlijks van een gerecht/ aios maken. Iedereen had een rijke fantasie. Doordat de groep klein was en het bespreken in twee- en drietallen, voelde het voor iedereen veilig om zich open te stellen voor feedback. Er werd geoefend met de ALVU om zo nog gerichter te kijken naar de video. Daarbij maakten we een persoonlijk leerdoel van onze video. Ik had het nooit gedacht, maar het bespreken van de video s vond ik leerzaam en leuk. De avond werd afgesloten met een barbecue en natuurlijk voetbal kijken in de bar. Geen tango dit keer. De tweede dag werden er wederom video s bekeken, met een van de begeleiders erbij. En als afwisseling hadden we het leiden-volgen -spel in een regenachtig bos. Waarbij enkelen van ons flink in de maling werden genomen (partnerruil). Bijzonder om te merken dat zo n simpel spel de opleider-aiossituatie zo goed kan benaderen! Via deze leuke uitgangspunten in ons leergesprek kwamen we op de jeuk-onderwerpen. Wat opviel was dat de leuk toch meer aanwezig was dan de jeuk. Via de Roos van Leary werden er nog wat kleine details toegevoegd aan een geslaagde tweedaagse. Waarbij ik zeker bewuster bekwaam ben geworden in het leergesprek. Met als verrassende afsluiter een verhaal van Toon van Tellegen, voorgelezen door Simone. 11

11 Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Leergang 3 Expeditieleider Daniël Barten Kunt u ons de weg naar Hamelen vertellen, meneer? Kapiteinslog dag 1, het ochtendgloren: In de verte komt de zon al over de heuvel en het torentje van het Maarten Maartenshuis is al te zien door de glasheldere ramen, terwijl wij luisteren naar de enthousiasmerende woorden van ons opleidingsinstituut. Zijn wij er echt klaar voor? Mogen we nu echt naar dit kasteel? Daar waar vele oer-ervaren opleiders ons voor gingen. Voor het eerst zelf op pad als gevorderde opleiders. Leergang drie ligt voor ons; het lijkt nog ver weg daar boven op de berg maar met de volledige bagage van de voorgaande leergangen in onze rugzak lopen wij met volle moed onze eigen expeditie tegemoet. Gaan we netjes over het kiezelpad of lopen we over het gazon? De eerste beslissingen worden genomen. Bij welke inheemse stam zullen we gaan behoren nu Willem, Angela, Chris en Angelique de stuurmannen zijn? Deze nieuw vorm gekregen groep expeditieleden zit vol met persoonlijkheden die de moeite waard zijn eens nader te bekijken. Elk specimen zal zijn steen verleggen om meer stuurkracht te krijgen op de reis van zijn of haar aios. Snel wordt duidelijk dat onze stuurmannen Chris en Angelique veel ruimte laten voor de creativiteit en eigenheid van onze medereizigers. Daar waar de beste stuurlui aan wal blijven staan zullen wij niet blijven. Wij varen met ze mee naar nieuw te ontdekken gebieden en nemen als opleiders onszelf mee op deze spannende reis. De stuurlui horen goed wat alle expeditieleden verwachten van de reis en zijn benieuwd naar waar en wanneer het landt. Kapiteinslog dag 1, middag: Nog enkele momenten vliegen we alle kanten op maar al snel zijn alle neuzen in dezelfde richting en lichten wij het anker. We zijn onderweg en bekijken de weg die onze eerdere aios met ons hebben afgelegd met onze persoonlijke routekaart. Waar hadden wij onze aios willen brengen en zijn we daarin geslaagd? Via de communicatiedriehoek, die in onze 3Dwereld eigenlijk een piramide is, komen we langs de graancirkels van Kolb en daarna bij De Kern, met al zijn kwadranten. Onderweg hebben we moeten uitkijken voor onze valkuilen, want het is maar al te makkelijk daarin te trappen. De expeditie stopt een moment; hebben we de Cetirizine wel meegenomen in onze reisapotheek? Voor je het weet is de alom bekende Allergie namelijk weer full blown aanwezig. Kapiteinslog dag 2, een nieuwe dag: Nu de kwaliteiten van onze reisgenoten duidelijk zijn rijst de vraag hoe leren we van elkaar?. Waar kan het Voelen het Willen helpen en hoe krijgt de Theoreticus de Doener aan het denken. De groep lijkt uit elkaar te vallen in uitersten. Ieder voor zich en één voor ons allen. Onze stuurlui brengen ons gelukkig terug in rustiger wateren en we zien in dat we elkaar nodig hebben om, samen uit is samen thuis, te komen. Kapiteinslog dag 2, nog enkele uren voor de voetbal : Nu is het tijd onze rugzak opnieuw in te pakken. We laten overbodige ballast achter in Doorn en gaan met frisse moed het pad van/ met onze huidige aios bewandelen. We hebben stuurkracht gevonden in het benoemen van wat onze aios kan bezighouden en zullen ze niet zondermeer de richting wijzen als zij ons de weg naar Hamelen zullen vragen, maar hen de route laten beschrijven langs driehoeken, cirkels en vierkanten. 12

12 Leergang 4 Doorstart Dennis Wolthuis Wegens de wedstrijd Nederland - Australië werd de eerste dag ingekort tot 18:00 uur. We mochten kiezen. Voetbal kijken of een wandeling met een gids van natuurmonumenten door de bossen van Doorn. Ik haat voetbal. Komt door een ernstig jeugdtrauma. Ik was altijd slecht in balsporten en werd altijd als laatste gekozen. Een grotere vernedering voor een onzekere puisterige puber is nauwelijks denkbaar. Gezellig weerzien te Doorn Voor de 4e keer alweer met de vertrouwde groep. Dit jaar was er een nieuwe bij. Collega C. Hij heeft de wereld rondgezeild op een supersonische trimaran en zijn dochters zijn amazones op topniveau en hij kan geweldig tekenen. Met een paar halen met de viltstift toverde hij een springruiter te paard op een vel papier van 2 vierkante meter. C. werd direct in de groep opgenomen. Want zo zijn wij. Wij zijn toffe jongens. En meisjes natuurlijk. Na een handige kennismakingsronde werd de lat door docenten Rinel en Harry meteen hoog gelegd. Of we een tekening wilden maken over hoe wij onze toekomst als opleider zagen. Met C. als uitzondering concludeer ik dat huisartsen niet kunnen tekenen. F. 1 tekende een erlenmeyer waar spermatozoïden in zwommen en bloemen uit groeiden. W. tekende een zwart gat met een bungyjumper erboven. Rorschach-test volgens W. U ziet hier toch wel een bungy-jumper in? M. tekende een mislukte Zoef de Haas zonder politiepet. Zoef de Haas zonder politiepet? Dat kan echt niet natuurlijk. Maar goed. We blijven aardige jongens onder mekaar. Van de tekeningen van mijn dochtertjes zeg ik ook altijd dat ze er prachtig uitzien. In duel met de docente Die wandeling dan maar? Om het hoekje heb ik nog even naar de groep wandelaars gekeken. Oude vrouwen met Nordic-Walking-stokken en loodzware wandelschoenen. Van die legerkisten. Vederlichte Nikes lijken mij veel geschikter maar dat wordt in die tak van sport kennelijk gezien als valsspelen. Kon niet anders dan een tergend trage slentering gaan worden. Ik ben maar een rondje door het bos gaan rennen. Op de 2e dag was de hoofdrol weggelegd voor Laura de actrice. Wij konden feedback op haar oefenen. Laura was geweldig. Ze verstond de kunst om binnen een fractie van een seconde een totaal ander mens te worden. Ik wist het zeker. Laura is een heks. Na het vertrek van Laura ontvouwde zich een interessante discussie over het adagium dat gevoelens benoemd moeten worden. Niet nodig volgens F miljoen jaar evolutie heeft er immers voor gezorgd dan we geen woorden nodig hebben om elkaars emotie haarfijn aan te voelen. Je moet het maar durven zeggen. F. 2 heeft natuurlijk gelijk. En mocht het wederzijds niet benoemen van emoties tot gevolg hebben dat er een patiënt overlijdt, dan komt het de natuurlijke selectie alleen maar ten goede. Zoef de Haas volgens M. De echte Zoef. Natuurlijk met politiepet. M. had nog meer lef. Toen we ten slotte gevraagd werden om op een SMART wijze een DARTN in onze tekening te integreren was voor M. de maat vol. M. haat DARTN nog meer dan ik voetbal haat. Ik kan het niet, ik wil het ook niet en ik doe het niet! Tot november. 13

13 Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Junidagen

14

15 Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 Gestalt en begeleiding Wim Schuurman verbonden met elkaar voelt dan wanneer je tegenover elkaar staat; wat ons tot nadenken stemde kijkend naar de gebruikelijke opstellingen in spreekkamers en de wijze waarop leergesprekken gevoerd worden. Iedereen kan in principe zijn eigen probleem dragen Gestalt in de begeleiding Nadat ik door Angelika als oudgediende gelauwerd was met het nieuwe uithangbord voor de opleidingspraktijken van de HOVUmc, begon ik de opleidersmeerdaagse met veel nieuwsgierigheid. Fijn om ook weer eens een nieuw gezicht te hebben als docent. In één van de sfeervolle stijlkamers van het Maarten Maartenshuis leidde Marten Bos ons op een inspirerende wijze langs aspecten van de Gestalt en hoe die toe te passen in de begeleiding van aios. Gestalt, ontstaan als tegenhanger van de freudiaanse leer, was enigszins in de ban gedaan na de uitwassen in de jaren zeventig waarbij alles wat je dwars zat vooral naar buiten gebracht moest worden met schreeuwen, spugen en slaan op kussens. Het is weer terug in de nuance en wordt weer op velerlei plekken gebruikt. In een kleine intieme groep met 6 opleiders hebben we Gestalt-wijsheden opgezogen en met de concepten geoefend. We leerden niet te pushen in de begeleiding maar te komen tot een echte subject-to-subjectrelatie zonder zelf object te zijn of de ander tot object te maken en waarbij de basis van de relatie is: ik ben oké, jij bent oké.daarbij gaat het meer over hoe dan over wat. Alweer een mooi uitgangspunt. Het herkauwen van onze introjecties (door je opvoeding ingelepelde waarheden waar je mogelijk last van hebt) - ben vervolgens gewaar van het woordgebruik - en deze opnieuw te proeven en eventueel uit te spugen kan helpen te begrijpen wat ons aandeel is in de wijze van contact met de ander; plastisch maar o zo inzichtelijk. De zogenaamde contactstijlen die ook nog andere vormen kunnen aannemen dan de introjecties, zoals confluenties (samen, leuk, niet boos), projecties, retroflexies (vluchten in jezelf), deflecties (we gaan t ergens anders over hebben) worden creatieve aanpassingen aan de situatie genoemd. Let op de positieve waardering. In zo n creatieve aanpassing poog je de compassie met de ander te zoeken. Veel wijsheden, beelden en Gestalt-zinnetjes die kunnen bijdragen aan het repertoire van instrumenten die we allen gebruiken in de begeleiding. Ga op zoek naar de spiegels waarin iemand kan kijken: mijn spiegels zijn niet de jouwe. En besef dat na de ontdekking van je eigen introjecties er ook een liefdevolle kant aan deze boodschappen zit die tot een mild oordeel kan leiden. Ons gewaarzijn (een van de steunpilaren in de Gestalt) is ons bewuster gemaakt en het werd ons duidelijk dat we altijd contact hebben met elkaar. Je gewaarzijn van/in een situatie kun je gebruiken door dit in te brengen in een begeleidingstraject en de ander erop te laten reageren. Men gaat er vanuit dat er een zelfoplossend vermogen ontstaat als er een dialoog is tussen de verschillende gewaarzijn. Ook hebben we gevoeld dat het uitmaakt welke letterlijke positie je ten opzichte van elkaar inneemt. Wanneer je schouder aan schouder staat je je meer Ik verheug me op het vervolg van deze training in het najaar. 16

16 Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 Seks, dat spreekt vanzelf Sjors Konijn Dit was werkelijk, by far, de beste cursus die ik de afgelopen jaren gedaan heb. En dit was nog maar de helft. Ik zie erg uit naar het vervolg in november. Dat seks vanzelf spreekt, spreekt vanzelf. Maar erover spreken is nog niet zo eenvoudig. Ook in onze groep moeten eerst de tongen losgemaakt worden. De een spreekt vrijer, een ander voorzichtiger. Hoe ver ga ik? Iedereen heeft een andere achtergrond, verleden, normen en waarden. Die beïnvloeden het discours. Maar die beïnvloeden ook mijn handelen als arts. Aan het begin van de cursus maak ik voor mezelf een soort seksuele biografie, om bewustzijn van die invloeden te krijgen. Gedurende de cursus worden stukken theorie gelardeerd tussen introspectieve opdrachten, rollenspellen en groepsdiscussies. "Ons libido" wordt afgeserveerd en maakt plaats voor een circulair model, waarin seksuele opwinding met remmende en stimulerende factoren een rol speelt. Ik leer hoe een normaal genitaal eruit ziet, maar ook dermatologische afwijkingen die seksuele problemen kunnen geven. Ik leer over medicijnen die niet, en andere die wel, goed voor onze seks zijn. Langzaam wordt me duidelijk wat ik als huisarts zou kunnen met seksuele problematiek, ik moet nog leren hoe, en vooral wat ik als "mijn rol" zie. Maar ik heb nog 2 dagen... 17

17 Leergang 5 Stress- en burn-outpreventie Erik Courant Hoe hou je je vuur brandend? Met deze vraag hadden zich 16 opleiders ingeschreven voor de meerdaagse in Doorn. Gezien de leeftijd van de aanwezigen (wel veel 50+) zou je veronderstellen dat er een rijk gevarieerd palet aan verhalen van dreigende overspannenheid, stress en burn-out en hoe ermee om te gaan tevoorschijn zou komen. Dat dit in het eerste deel van de cursus maar weinig voor het voetlicht kwam bleek vanwege de opzet die onze deskundige en enthousiaste docenten Anouk Bogers en Claar Spierdijk voor ons hadden bedacht. Het eerste deel van deze meerdaagse was met name bedoeld om het theoretisch kader en begrippenkader nog eens goed onder de knie te krijgen. Onderwerpen die op de eerste dag aan bod kwamen waren o.a. vragenlijsten Ben ik overspannen? Ben ik burn-out?, vragenlijsten om bronnen van stress op het werk te scoren, Moodboards waarop de aanwezigen hun levensdoelen moesten visualiseren met knipsels uit de Linda, Voetbal International, Garden, H&W,etc. Er werd hard geknipt en geplakt en het resultaat was er naar. Vooral de zin Men is oud als spijt de plaats inneemt van dromen die een van mijn collega s opgeschreven had, bleef mij nog lang bij. Dag 2 startte met de bespreking van kenmerken van type A en type B persoonlijkheid. Personen met kenmerken van type A persoonlijkheid (o.a. neiging tot perfectionisme, plichtsgetrouw, ambitieus, slecht grenzen bewaken, polyfasisch gedrag = proberen meer tegelijk te doen) zijn gevoeliger om burn-out te raken. Een vragenlijst leerde ons, niet geheel verrassend, dat veel van de aanwezigen min of meer tot deze groep behoren. Hoe om te gaan met stress en conflicten en de verschillende copingsmechanismen volgde daarna. Belangrijke preventie bij burn-out is o.a. het delen met anderen (bv. collega s). Nooit te laat om goede voornemens te hebben: een actieplan met doelen op het gebied van werk, privé en gezondheid in de periode die volgt tot de volgende meerdaagse in november was het sluitstuk. De mindfulness- cq ademoefening daarna gaf de nodige ontspanning, zeker in zo n lommerrijke omgeving als Doorn waar alleen de vogeltjes in het bos op de achtergrond de stilte tijdens de oefening verdreven. Heb heel wat ontboezemingen gehoord: Ik ga later beginnen met spreekuur, Toch die vrijdag weer vrij nemen die ik mezelf en m n echtgenote had beloofd, Geen werk mee naar huis nemen en Eindelijk(!) wat meer tijd aan mijn gezin besteden. We zullen in november zien wat daarvan terecht is gekomen. 18

18 Leergang 5 Deep Listening Saskia Melchers Een prachtige ervaring! Aan mij de eer om iets te schrijven over deze cursus, een alternatief in de 5 e leergang. Een cursus voor liefhebbers, bij de deelnemers ook opleiders van Utrecht en Groningen, en ik dus, docent bij de HOVUmc. Het gemeenschappelijk aspect van alle deelnemers is hun interesse in de mens en het intermenselijke contact. Ik heb een luisterpunt gecreëerd waardoor ik een 50/50 verdeling probeer te houden in de aandacht tussen mijzelf en de prater. Ik ben me bewust geworden van allerlei factoren die het luisterveld beïnvloeden. En ben me nog meer bewust van mijn eigen aanwezigheid, en mijn luister-attitude. Ik heb enorm genoten van de groep en de dynamiek die we onderling creëerden door de vele oefeningen die we samen deden. In drie dagen heb ik een enorme diepgang bereikt met mijn mede-cursisten en heb ik in de veelheid van het aangebodene de volgende punten onthouden, waarvan ik werkelijk nu in de praktijk al gebruikmaak: De drie dagen zijn voorbij gevlogen en ik verheug me nu al op de terugkomdag in november!!! Dank jullie wel, medecursisten, Rosamund en de HOVUmc die deze cursus aanbood! 19

19 Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 Hoe temmen we het evidence beest? Markus Kruyswijk Je moet toch wat. Zo kwamen de meeste van de deelnemers aan de cursus Evidence Based Medicine, EBM, binnen. Verpakt in mooi ogende leerdoelen was het toch vooral de blijvende ongemakkelijkheid met het zelf pendelen tussen wat er in de spreekkamer gebeurt en wat de wetenschap voortbrengt waardoor deelnemers besloten hadden zich voor deze cursus aan te melden. De een had vroeger wel iets met wetenschap gedaan, de tweede was in een grijs verleden gepromoveerd, de derde werkt bij het NHG maar dan op de verkeerde afdeling, de vierde had tot zijn schrik gepromoveerde aios in de matchingsgroep gekregen, en zo bracht iedereen een eigen verhaal mee. Wetenschap, dat is meer iets voor anderen en niet voor ons weggelegd, dus laten we er maar mee dealen. Zoiets. Katinka Prince en Hans van der Wouden, de docenten, hadden zo hun eigen doel. Dat we EBM leuk zouden gaan vinden. En zinvol. Voor onszelf en voor de leeromgeving van de aios. Tja. En toch, na een snelle stevige inleiding in de grondslagen en de terminologie van Evidence Based Medicine, waren we al snel in staat zelf een PICO te formuleren (u weet wel, dat moeten onze aios ook zo nu en dan; weet u dat niet, dan hebt u nog iets met uw aios te bespreken). Onderzoeksvragen te over: Waarom zou ik bij een laag-normale vitamine B12-spiegel moeten suppleren? Kan ik niet iedere jongvolwassene die onveilig vrijt blind met een antibioticum behandelen in plaats van eerst een dure test te laten doen? Is die nieuwe laserbehandeling tegen schimmelnagels effectief? Moet je voor een vieze wond echt Biotex groen gebruiken? Al dit soort vraagstukken, waar de meesten van ons wel eens mee worstelen, kunnen gemakkelijk vertaald worden in een zoekopdracht voor de grote medische databases. Daar hebben we namelijk toegang toe. Als het goed is, want verreweg de meeste deelnemers konden zich niet goed herinneren inloggegevens te hebben ontvangen. Daar wordt aan gewerkt. Het ter voorbereiding rondgestuurde artikel, een verslag van een heuse RCT over het middels een cursus aanleren van kritisch leesvermogen nog wel, had het moreel op voorhand al onder druk gezet. Een ingewikkeld en maar moeilijk te doorgronden onderzoeksverslag uit een gerenommeerd digitaal tijdschrift. Ga er maar aan staan. Wat de meesten er wel uit hadden opgemaakt was dat de deelnemers haast niks hadden geleerd van de cursus. Maar ja, het ging in het onderzoek om een cursus van een halve dag, en wij krijgen vier hele dagen. Extrapoleren mag, hebben we te verstaan gekregen, in ons geval beslist niet. Na vanzelfsprekend nog een reflectie over hoe we deze nieuw opgedane vaardigheid in de opleidingssituatie kunnen inzetten zijn we, vol plannen, huiswaarts gekeerd. In november gaan we verder. 20

20 Leergang 5 Spoedzorg in de huisartspraktijk Lili van Rhijn "zeer aan te raden" "adembenemend levensecht" D = Disabilities Bewustzijn: alert? Dat was hard nodig. Er viel veel te leren en dus moesten we voortdurend goed opletten. Om in stijl te blijven: leeft de SBOH? Reken maar! Het is een zeer levend(ig)e organisatie, die vele ABCDE-cursussen geeft voor aios (naast de 2 e -jaars sinds dit jaar ook de 1 e -jaars) en vijf keer per jaar voor hao s. A = Airway Kijken, luisteren, voelen en dan handelen: hard werken, vier dagen achter elkaar. E = Exposure/Environment Het leek beetje kil op Papendorp in Utrecht, maar er bleken wel erg goede leermaterialen, onderwijsruimtes en uitstekende docenten te zijn. Conclusie: deze STARclass Spoedzorg in de huisartspraktijk voor opleiders is zeer aan te raden. Voor jezelf als huisarts, om bij te blijven bij wat aios leren en omdat het een stimulans geeft in het net iets anders leren hanteren van je ervaring. B = Breathing De scenario s die ze ons presenteerden waren regelmatig adembenemend. Levensecht, met acteurs die situaties speelden waarin wij mochten optreden. Daarna kregen we feedback van collega s, die vrijwel altijd milder was dan het oordeel dat we over onszelf hadden. De cursussen worden vijf keer per jaar aan hao s gegeven en je kunt je inschrijven via Naast of in plaats van een gewone meerdaagse cursus (bij voorkeur tijdens leergang 5). C = Circulation Eerst was het even een teleurstelling niet met de vertrouwde collega-hao s van de VU te zijn, maar het samen optrekken met collega s uit het hele land bleek hartverwarmend: jong, oud, vrouw, man, noord, zuid, oost, west, midden. De data in 2015 zijn: 10 t/m 13 februari 17 t/m 20 maart 16 t/m 19 juni 29 september t/m 2 oktober 15 t/m 18 december 21