De Groene Loper, beleefbare verbinding van stad en platteland. Plan van aanpak actief burgerschap en recreatieve beleving t.b.v. De Groene Corridor

Transcriptie

1 De Groene Loper, beleefbare verbinding van stad en platteland Plan van aanpak actief burgerschap en recreatieve beleving t.b.v. De Groene Corridor IVN Brabant Februari 2013

2 1. Aanleiding Gemeente Eindhoven, gemeente Oirschot, Brabants Landschap en Defensie hebben het plan om tussen het centrum van Eindhoven en de Markt in Oirschot de Groene Corridor te realiseren. De Groene Corridor moet dé recreatieve fietsverbinding worden tussen het centrum van Eindhoven, Oirschot en het Groene Woud. Voor het onderdeel burgerparticipatie en recreatieve beleving langs de Groene Corridor heeft de projectgroep aan IVN Brabant gevraagd om het project De Groene Loper door te vertalen in een beknopt Plan van Aanpak. IVN als partnerorganisatie Het IVN is partner in het vergroten van de belevingswaarde van de Groene Corridor. Het stimuleren van burgerbetrokkenheid en de recreatieve beleving past goed bij de eigen rol van IVN in de provincie en in den lande. Met de aanwezige ervaringen, expertise, het netwerk, achterban, partnership in landelijke en provinciale campagnes zoals GroenDichterbij en de toegang tot landelijke stimuleringsbudgetten zoals DuurzaamDoor /NMEprogramma/Postcodeloterij zijn wij een betrouwbare partner. Bij de uitvoering is IVN altijd op zoek naar krachtenbundeling en lokale samenwerking, waarbij het grote netwerk van vrijwilligers en partnerorganisaties van grote waarde is. 2. Uitgangspunten Trotse en betrokken bewoners: Voor de identiteit van Het Groene Woud is het van het grootste belang om bewoners effectief te betrekken bij hun directe omgeving. Zij zijn de tienduizenden visitekaartjes van hun landschap. Met trotse en betrokken bewoners zet Het Groene Woud zichzelf niet alleen op de kaart als hoogwaardig groen landschap, maar tegelijkertijd als een landschap waar mensen trots zijn om te wonen, te werken en te recreëren. Inspelen op groene burgerinitiatieven: In rap tempo ontstaan op dit moment allerlei nieuwe initiatieven in de steden zoals buurtmoestuinen, gezamenlijk te beheren plantsoenen, stadslandbouw, pluktuinen, eten van dichtbij, speelnatuur, biowalking etc. Deze groeiende groene interesse in de stad biedt kansen voor het versterken van de groene initiatieven en daarmee van de groene economie op het nabije platteland. Toeristisch recreatief decor: De Groene Corridor doorsnijdt als toekomstige fietsboulevard een veelvoud van toeristisch recreatief zeer aantrekkelijke gebieden tussen Eindhoven en Oirschot: o De nieuwe bedrijvigheid rondom Strijp S en Strijp R en de monumentale gebouwen van Philips o De bossen van Landgoed De Wielewaal en het Philips de Jongh wandelpark o De Philips Fruittuin o De Oirschotse Heide o De historische kern (markt) van Oirschot Met dit afwisselende aanbod verbindt de route uiteenlopend natuurlijk, militair, industrieel en cultuurhistorisch erfgoed. Anderzijds biedt de route vanuit haar historische betekenis niet een eenduidig verhaal om toeristischrecreatief te vermarkten. 3. Doelstellingen De Groene Loper als invulling van actief burgerschap en recreatieve beleving langs de Groene Corridor heeft twee hoofddoelstellingen: 1. Het versterken van de relatie van bewoners, organisaties en ondernemers met Het Groene Woud, enerzijds door hen het landschap excellent te laten beleven en anderzijds door hen laagdrempelig, effectief, inspirerend en actief te betrekken bij de Groene Corridor; 2. Het versterken van de sociaal culturele en economische waarden van de Groene Corridor door de verdere ontwikkeling, bundeling en promotie van groene recreatieve producten en diensten van recreatieve en agrarische bedrijven.

3 4. Plan van Aanpak In de realisatieplannen onderscheidt de projectgroep Groene Corridor enkele deelgebieden ( kamers ). Samen maken deze deelgebieden van de Groene Corridor een robuuste groene recreatieve verbinding. Ieder deelgebied heeft zijn eigen identiteit, landschappelijke waarde, cultuurhistorische betekenis, belevingswaarde en actoren. Per deelgebied zijn ontwerpuitgangspunten (over inrichting, bomen, straatmeubilair, materiaalgebruik, communicatiemiddelen en informatievoorziening) uitgewerkt tot principeprofielen en toekomstbeeld. Het gaat om de volgende deelgebieden: D: Rijkeluisstraat/Molenstraat D: Moorland D: De Kemmer/Bloemendaal D: Oirschotse Heide D: Westfields/De Ruyter van Steveninck Kazerne D: Oirschotsedijk 3 (Beatrixkanaal A2) D: Oirschotsedijk 2 (A2 Anthony Fokkerweg) D: Oirschotsedijk 1 (Anthony Fokkerweg Bezuidenhoutseweg/Landgoed Wielewaal) D: Zwaanstraat D: Torenallee (Strijp S) D: Mathildelaan 2 (Glaslaan Vonderweg) D: Mathildelaan 1 (Vonderweg Emmasingel) Actief burgerschap Wij gaan bewoners actief betrekken bij de Groene Corridor. De ambitie is dat de Groene Corridor voor hen de beleefbare verbinding gaat zijn tussen de eigen leef en woonomgeving en Het Groene Woud. Per deelgebied ( kamer ) activeren wij bewoners en andere actoren om in hun directe omgeving in actie te komen en de Groene Corridor te verrijken met eigen accenten die de belevingswaarde van de Groene Corridor vergroten. De corridor vormt als het ware de gang waarlangs zich achter verschillende deuren door trotse bewoners onderhouden kamers bevinden, die uitnodigen om af te stappen voor een nadere kennismaking, een activiteit, een versnapering, etc. In dit project organiseren wij huiskamer, werkkamer en voortuinsessies om samen met bewoners en andere actoren ideeën om te zetten in actie en deze 365 dagen per jaar zichtbaar en beleefbaar te maken vanaf de Groene Corridor. Recreatieve beleving Voor het versterken van de recreatieve beleving langs de Groene Corridor nemen wij de methodiek Ambassadeurs van het Landschap (zie recreatie) van IVN als uitgangspunt. Dit is een cursus voor recreatie ondernemers, gericht op kennisontwikkeling over het landschap, netwerkvorming en productontwikkeling t.b.v. een gezamenlijke ambitie om het landschap recreatief toeristisch op de kaart te zetten. De cursus Ambassadeurs van het Landschap heeft inmiddels met succes in alle Nationale Parken gelopen; daarnaast vindt de cursus op dit moment voor de tweede keer plaats in De Maashorst en wordt daar inmiddels gewerkt aan een stevig recreatief aan bod gericht op beleving van het landschap. Omwille van het vroegtijdig verbinden van initiatieven (en bovendien kostenefficiëntie) organiseren wij bijeenkomsten (huiskamer, werkkamer en voortuinsessies) en andere activiteiten niet per kamer, maar per kamercluster of voor de gehele Groene Corridor. De clusters zijn: D1: Oirschot stad land D2: Oirschotse Heide/Westfields D3: Oirschotsedijk: Beatrixkanaal Landgoed Wielewaal D4: Eindhoven stad Go/no go: na iedere fase is er een go/no go moment samen met de projectgroep Groene Corridor, waarbij wij kijken of er voldoende basis is voor de start van de volgende fase.

4 Hoe gaan wij dit realiseren? Fase 1: Quickscan, huiskamersessies, werving Ambassadeurs van het Landschap Per kamercluster brengen wij in kaart wie er wonen, werken en recreeëren, welke organisaties een rol kunnen spelen, welke thema s (met name rondom vergroening/leefbaarheid) er spelen. Uit deze quickscan komen de urgente thema s waarop mensen te mobiliseren zijn. Initiatieven en ideeën van lokale groepen (bijv. Trefpunt Groen Eindhoven, Duurzaam 040, IVN Oirschot, IVN Eindhoven, wijkorganisaties, buurtwerk, ondernemersverenigingen, etc) nemen wij in de quickscan mee. Vervolgens organiseren wij per kamercluster twee huiskamersessies, waarbij op een laagdrempelige, inspirerende en creatieve manier wordt gebrainstormd over het verrijken van de eigen leefomgeving met bewonersinitiatieven die een (geografische) verbinding hebben met Groene Corridor. Naast bewoners nodigen wij ook bedrijven, middenstand, agrariërs, wijkorganisaties, buurtverenigingen, scholen/bso s, jongeren, etc uit. Een huiskamersessie moet overigens breed worden gezien; er wordt gezocht naar passende en inspirerende locaties per deelgebied (bijv. urban camping in op de verbinding stad land, innovatieve/creatieve locatie in Strijp S, huiskamers in woonwijken, etc). De organisatie van de huiskamersessies is inclusief actieve en brede werving, voorbereiding van het programma, een presentatie over de Groene Corridor, inzet van inspirerende sessieleiders en het laten zien van good practices van burgerparticipatieprojecten. Per kamercluster is de identiteit en het streefbeeld (zoals aangegeven in de Integrale Visie Groene Corridor) het kader waaraan initiatieven gekoppeld moeten worden. Op die manier vormen de burgerinitiatieven een eenheid ter versterking van de verschillende kamers en wordt er een balans gezocht tussen inrichtingseisen en eigen burgerinitiatief. Bestaande succesvolle bewonersinitiatieven dienen ter inspiratie, zoals Groen Dichterbij, Biodiversiteit in de Voortuin, Speelnatuur, Buurtrangers, insectenknooppunten, stadstuinen, pluktuinen, akkerrandadoptie, ontdekplekken, etc etc. (zie projectschets eerder stadium). In deze fase wordt de werving voor de cursus Ambassadeurs van het Landschap ingezet. Deze cursus richt zich op bedrijven die op een of andere manier een verbinding met Het Groene Woud willen maken. De werving vindt plaats via diverse media en door middel van een voorlichtingsbijeenkomst voor ondernemers. Het doel is een minimale deelname van 20 bedrijven langs de Groene Corridor. We gaan ervan uit dat er bij aanvang nog geen betrokkenheid met de Groene Corridor is bij bewoners. Met activiteiten, kleinschalige evenementen, het laten zien van de bijzondere plekjes langs de Groene Corridor, inzet social media etc. zal de betrokkenheid moeten worden gevoed. In iedere fase hebben wij daarom communicatiebudget opgenomen om met zichtbare en verrassende activiteiten de energie langs de Groene Corridor te laten stromen. Opbrengsten fase 1: 1. quickscan urgente thema s en lokale actoren 2. per kamercluster ten minste 15 initiatiefnemers betrokken en geïnspireerd d.m.v. twee huiskamersessies bedrijven geworven voor cursus Ambassadeurs van het Landschap 4. communicatie met als doel bekendheid en betrokkenheid bewoners bij planvorming Groene Corridor Fase 2: Planvorming, werkkamersessies, cursus Ambassadeurs van het Landschap Na de quickscan en de huiskamersessies worden bewoners e.a. uitgedaagd om de ideeën uit te werken en te komen tot een concrete actie en/of initiatief. Ter stimulering worden vouchers in het vooruitzicht gesteld voor goede ideeën (criteria nog te bepalen). Overigens is een van de uitgangspunten dat de initiatieven zelfvoorzienend zijn, oa. door inzet van vrijwilligers. Ook is er aandacht voor de borging en verduurzaming van de initiatieven, zodat deze een blijvende voorziening zijn langs de Groene Corridor. Per kamercluster vinden twee werkkamersessies plaats, waarbij de initiatiefnemers in contact worden gebracht met experts. Lokale groepen worden actief bij deze fase betrokken. Op deze manier bouwen de initiatiefnemers aan de verdere planvorming en weten zij waar zij in de vervolgfase terecht kunnen voor ondersteuning. Ook in deze fase is aandacht voor de relatie met de streefbeelden in de Integrale Visie Groene Corridor. Cursus Ambassadeurs van het Landschap, bestaande uit 4 dagdelen. Gastsprekers over historie Groene Woud/Groene Corridor, natuur & landschap Groene Woud/Groene Corridor, gastheerschap. Eén dagdeel wordt besteed aan een excursie langs de Groene Corridor. Slotbijeenkomst met presentaties door ondernemers van cursusopdracht gebiedsoriëntatie en uitreiking gevelbordjes door wethouders van Oirschot/Eindhoven.

5 Met activiteiten, kleinschalige evenementen, het laten zien van de bijzondere plekjes langs de Groene Corridor, inzet social media etc. wordt de betrokkenheid van bewoners gevoed. In iedere fase hebben wij daarom communicatiebudget opgenomen om met zichtbare en verrassende activiteiten de energie langs de Groene Corridor te laten stromen. Opbrengsten fase 2: 1. tender voor indiening ideeën ter verrijking Groene Corridor 2. vouchers uitgereikt tijdens een evenement 3. plannen initiatiefnemers omgezet in actie door oa. twee werkkamersessies per kamercluster 4. cursus Ambassadeurs van het Landschap (4 bijeenkomsten) afgerond en 20 gevelbordjes uitgereikt 5. communicatie richting bewoners e.a. Fase 3: Uitwerking, voortuinsessies, community Blueconomy en productontwikkeling Ambassadeursbedrijven In deze fase gaan de initiatiefnemers met hun plan aan de slag. In nauw overleg met de projectgroep Groene Corridor bijv. over de informatievoorziening en zichtbaarheid vanaf de fietsroute wordt het idee uitgewerkt en klaargemaakt voor uitvoering. De lokale aanjagers geven actieve ondersteuning aan de uitwerking van de initiatieven; bovendien zijn zij de ogen en oren van de burgerparticipatie langs de Groene Corridor: zij weten wat er speelt en zorgen voor zichtbaarheid en verbinding. Tijdens deze fase vindt er in ieder kamercluster een voortuinsessie plaats, waarbij initiatiefnemers elkaar bezoeken. Op deze manier ontstaat kennisuitwisseling en wordt actief gewerkt aan de verbinding van alle losstaande initiatieven, met de Groene Corridor als rode draad. De verbinding wordt tevens zichtbaar in de digitale community van Blueconomy. Hier krijgen alle initiatieven langs de Groene Corridor een plaats, waarbij duidelijk zichtbaar is waar en wanneer er activiteiten plaatsvinden. Samen met Blueconomy willen wij nadenken over een revolving fund om inkomsten vanuit deze activiteiten deels ten goede te laten komen aan onderhoud van de Groene Corridor. Het netwerk van kersverse Ambassadeurs gaat aan de slag met de (door)ontwikkeling van recreatieve producten, gekoppeld aan de identiteiten van de kamers van de Groene Corridor. De productontwikkeling wordt ondersteund door VVV, TOP Brabant, Servicenet Nationale Landschappen en inhoudelijke experts op thema. Hier vindt ook kruisbestuiving plaats met de burgerinitiatieven: bij activiteiten kan men naar elkaar verwijzen of gebruik maken van elkaars expertise. Er wordt zonodig gebruik gemaakt van bestaande recreatieve producten in het land. Met activiteiten, kleinschalige evenementen, het laten zien van de bijzondere plekjes langs de Groene Corridor, inzet social media etc. wordt de betrokkenheid van bewoners gevoed. In iedere fase hebben wij daarom communicatiebudget opgenomen om met zichtbare en verrassende activiteiten de energie langs de Groene Corridor te laten stromen. Opbrengsten fase 3: 1. vorming kralenketting van beleefbare bewonersinitiatieven, ca. 10 per kamercluster (groeimodel) 2. kennisuitwisseling en verbinding tussen de diverse initiatieven d.m.v. voortuinsessies 3. zichtbaarheid en aanzet revolving fund i.s.m. community Blueconomy 4. vorming kralenketting van beleefbare recreatieve mogelijkheden, ca. 20 in totaal 5. communicatie richting bewoners e.a.

6 Fase 4: Uitvoering, communicatieve begeleiding van initiatieven, jaarlijks Groene Corridor evenement, verwerving nieuwe initiatieven In deze fase ontstaan op verschillende plekken langs de Groene Corridor groene initiatieven van burgers, die gezamenlijk een 'parelketting' vormen die de Groene Corridor als geheel verrijkt en de belevingswaarde versterkt. Ook de recreatieve producten komen in deze fase beschikbaar. De lokale aanjagers hebben ook in deze fase de belangrijke rol van ondersteuner en verbinder. Met communicatieve ondersteuning zijn de diverse initiatieven goed verbonden met de Groene Corridor. Door middel van fysieke markeringen langs de Groene Corridor zijn beleefbare burgerinitiatieven en recreatievoorzieningen zichtbaar. Recreatievoorzieningen worden vermarkt i.s.m. de lokale VVV, Uitpunten, Vrijetijdshuis Brabant en andere publieke diensten in de regio. Ieder jaar wordt met veel publiciteit vooraf een 13km lange loper uitgerold over de Groene Corridor (vgl. Tijdens dit jaarlijkse Groene Corridor evenement bundelen beleefbare initiatieven in stad, dorp en platteland lang hun krachten en organiseren tientallen activiteiten langs de Groene Corridor. In deze fase starten we met het verwerven van nieuwe initiatieven die passen bij de dan actuele thema s. In deze periode zorgen we ook voor ontmoeting van de bestaande initiatieven met potentieel nieuwe partners zijnde bijvoorbeeld ondernemers of maatschappelijke organisaties die een bijdrage willen leveren aan het desbetreffende initiatief. Met activiteiten, kleinschalige evenementen, het laten zien van de bijzondere plekjes langs de Groene Corridor, inzet social media etc. wordt de betrokkenheid van bewoners gevoed. In iedere fase hebben wij daarom communicatiebudget opgenomen om met zichtbare en verrassende activiteiten de energie langs de Groene Corridor te laten stromen. Opbrengsten fase 4: 1. ca. 60 groene burgerinitiatieven en 15 recreatieve mogelijkheden verrijken de Groene Corridor 2. communicatie met diverse middelen (website, (lokale) pers, sociale media, informatieborden, verwijzingen vanaf de Groene Corridor) 3. jaarlijks Groene Corridor evenement (2014, 2015, 2016, 2017) 4. verwerving nieuwe initiatieven met oa. ontmoeting bestaande initiatieven met potentieel nieuwe partners Fase 5: Monitoren en leren Gedurende voorafgaande fasen worden de diverse initiatieven gevolgd in de opgedane leerervaringen, kansen en knelpunten. Ook monitoren we de veranderende rol van een sturende naar een faciliterende overheid. Op grond van deze leerervaringen organiseren we voor nieuwe initiatiefnemers, energieke ambtenaren, participerende organisaties e.d. jaarlijks een leersessie om zodoende met de groene corridor een structurele gang in te zetten voor een groene energieke samenleving. Opbrengsten fase 5: 1. Monitoring initiatieven 2. Jaarlijkse leersessies t.b.v. nieuwe initiatiefnemers 5. Organisatie Het onderdeel actief burgerschap en recreatieve beleving langs de Groene Corridor voeren wij met de volgende rolverdeling uit: Coördinatie: Projectteam: Communicatie: Opdrachtgever: Partners (o.a.): IVN Brabant projectleider IVN, lokale aanjagers 4 kamerclusters communicatieadviseur IVN, communicatieadviseur streekorganisatie Groene Woud projectgroep Groene Corridor (gemeente Eindhoven, gemeente Oirschot, Brabants Landschap, Defensie) lokale vrijwilligersgroepen, experts creatieve sessies, ZLTO, Vrijetijdshuis Brabant, KvK, TOP Brabant, VVV, Routebureau Brabant, NME diensten, wijkorganisaties, scholen, BSO, sportinstellingen, cultuurinstellingen, St. Kunstland, leiders creatieve sessies/planvorming.

7 Begroting IVN Groene Corridor Fase 1: Quickscan, huiskamersessies, werving Ambassadeurs van het Landschap Kamerclusters (4): 1. Oirschot stad-land, 2. Oirschotse Heide/Westfields, 3. Oirschotsedijk 1/2/3, 4. Eindhoven stad kamercluster Kosten overall Kosten Fase 1 Quickscan urgente thema's en lokale actoren (per kamercluster) Huiskamersessies (2 per kamercluster) Werving Ambassadeurs vh Landschap (overall) Communicatie t.b.v. bekendheid en betrokkenheid bewoners/bedrijven (overall) Materiaal/overige kosten: 4x2 huiskamersessies, 1 wervingsbijeenkomst, communicatie Totaal Fase 2: Planvorming, werkkamersessies, cursus Ambassadeurs vh Landschap kamercluster Kosten overall Kosten Fase 2 Stimulering planvorming (tender, website, prijzen) (per kamercluster) Werkkamersessies incl. verbinding ideeën-gebiedsvisie GC (2 per kamercluster) Cursus Ambassadeurs vh Landschap (overall) Communicatie t.b.v. bekendheid en betrokkenheid bewoners/bedrijven (overall) Materiaal/overige kosten: 4x2 werkkamersessies, vouchers (20* 500), cursusbijeenkomsten AvhL, communicatie Totaal Fase 3: Uitwerking, voortuinsessies, community Blueconomy en productontwikkeling Ambassadeursbedrijven kamercluster Kosten overall Kosten Fase 3 Ondersteuning initiatieven door lokale aanjagers, vorming kralenketting (per kamercluster) Voortuinsessie t.b.v. kennisuitwisseling en verbinding (1 per kamercluster) Ondersteuning productontwikkeling Ambassadeursbedrijven door lokale aanjagers (overall) Communicatie t.b.v. bekendheid en betrokkenheid bewoners/bedrijven (overall) Materiaal/overige kosten: 4x voortuinsessie, communicatie Totaal Fase 4: Uitvoering, communicatieve begeleiding (incl. jaarlijks evenement) en verwerving nieuwe initiatieven kamercluster Kosten overall Kosten Fase 4 Ondersteuning uitvoering initiatieven door aanjagers (per kamercluster) Organisatie jaarlijks Groene Corridor evenement (overall 2014, 2015, 2016, 2017) Verwerven nieuwe initiatieven (overall) Regie vermarkting recreatieve beleving (overall) Communicatie t.b.v. bekendheid en betrokkenheid bewoners/bedrijven (overall) Materiaal/overige kosten: zichtbaarheid initiatieven, 4x GC evenement, communicatie Totaal Fase 5: Monitoren en leren kamercluster Kosten overall Kosten Fase 5 Monitoring initiatieven (per kamercluster) Jaarlijkse leersessie (overall) Coördinatie fase 1 t/m 5 (overall) Materiaal/overige kosten: 4x bijeenkomst leersessie Totaal Totaal Cofinanciering ( ) IVN: Netwerkrol beroepsorganisatie IVN: Inzet vrijwilligers (uren) Cursusbijdragen Ambassadeurs van het Landschap Brabant Uitnodigend Groen pm Revolving Fund via Blueconomy pm TOTAAL