Memo. 1 Missie en visie van de regio. 2 USP s van de regio. 3 USP s in het nieuws. Stuurgroep A15 Panteia. Rivierenland

Transcriptie

1 Memo AAN VAN Stuurgroep A15 Panteia DATUM 28 januari 2016 ONDERWERP Eindnotitie A15 corridor Regio Rivierenland 1 Missie en visie van de regio De Regio Rivierenland wil een bereikbare, veilige en duurzame regio zijn om haar economische ambities te kunnen realiseren. De regio ziet haar rol met betrekking tot bereikbaarheid, veiligheid en duurzaamheid in het voorkomen van het dichtslibben van de A15 corridor en onderneemt hierin zelf acties. 2 USP s van de regio De regio heeft duidelijke ambities, ligt centraal, is goed ontsloten en is een sterke agro-logistieke regio. Er is groei mogelijk en bedrijven zien de regio als een aantrekkelijke vestigingsplaats. Het economisch belang van de regio voor Nederland wordt onder andere onderkend doordat er twee MIRT studies in relatie tot het gebied (A15 en A2) worden uitgevoerd. Er vinden investeringen plaats in bijvoorbeeld Medel en de regio werkt aan een duurzaam mobiliteitsplan inclusief maatregelen om te voorkomen dat de A15 (rijksweg) een structurele file-weg zoals de huidige A2 wordt. 3 USP s in het nieuws Dat ambities zijn omgezet in feiten en die feiten hebben geresulteerd in effecten, wordt ook in media berichtgeving als logistiek (mei 2015) onderkend: Regio Rivierenland (Tiel-Geldermalsen) als logistieke hotspot is de grootste stijger dit jaar. Voorgaande edities was deze logistieke hotspot een vaste top tien klant, maar vorig jaar zakte de regio met ambitie naar een veertiende plaats. Deze regio heeft zich herpakt en krijgt nu de waardering voor het feit dat het van logistiek een beleidsspeerpunt heeft gemaakt. Daarnaast doet logistiek bedrijvenpark Medel aan de A15 het ook erg goed met de vestiging onlangs van het Nederlandse distributiecentrum van kledinggigant H&M en Kuehne + Nagel dat volop bezig is met de ontwikkeling van een grote logistieke campus voor onder andere klanten als Unilever en Kimberly Clark. Een panellid zegt dan ook in zijn commentaar op Regio Rivierenland: Perfecte ligging voor nationale distributiecentra, wat minder voor EDC s. Regio wil vol voor logistiek gaan.

2 PAGINA 2 van 14 4 Kansen en mogelijkheden van de regio Rivierenland ligt het meest centraal in Nederland van alle regio s en kent goede ontsluitingen per weg en binnenvaart in alle windrichtingen. De bereikbaarheid per binnenvaart is goed. De bereikbaarheid over de weg is zodanig, dat dit een concurrentievoordeel kan opleveren ten opzichte van andere gebieden (conform de bereikbaarheidsindicator). Het faciliteren van fruitstromen naar Rotterdam per binnenvaart. In deze sector (landbouwproducten, voedingsmiddelen) wordt groei verwacht. Medel beschikt over voldoende reeferaansluitingen. Branding van Rivierenland als logistieke hotspot in de vorm van een (Gelderse of Green Logistics Valley) corridor maakt regio mogelijk nog aantrekkelijker voor bedrijven. De corridor Oost is momenteel relatief veel gericht op doorvoer en relatief weinig op waarde toevoeging. Hier liggen kansen voor de economische ontwikkeling van de corridor. Potentie voor railvervoer. Meer samenwerking met de regio Arnhem Nijmegen en met de regio Liemers. Verkenning van mogelijkheden voor kruiplijn coasters. Indien een terminal geschikt wordt gemaakt voor kruiplijncoasters zouden deze kunnen doorvaren naar Rivierenland als eerste stop. 5 Mogelijke bedreigingen De veiligheid op de A15 is een continu aandachtspunt. Ongevallen zorgen voor een onbetrouwbare doorstroming en daarmee een onbetrouwbare bereikbaarheid. Dit haaks op de ambities zoals geformuleerd in de SMART corridor. Tevens leidt dit tot het niet kunnen realiseren van economische ambities en daarmee tot een lagere economische toegevoegde waarde voor Nederland, de provincie en de regio. De economische schade ten gevolge van een verminderde doorstroming bedroeg voor het vervoerend en verladend bedrijfsleven op de A15 tussen Deil en Ochten in 2014 ongeveer 1 miljoen (bron: TLN). Dit is in relatie tot andere delen in Nederland gering. Het geeft echter wel aan dat een verminderde doorstroming een bedreiging is voor het realiseren van economische ambities. Ontbreken van een Railopstappunt (ROP). Verschillende factoren zijn van invloed op een vestigingsklimaat. Naast bereikbaarheid (zowel van logistiek als van werknemers) zijn bijvoorbeeld een passende huisvesting en een evenwichtige arbeidsmarkt van belang. Match van vraag en aanbod (kwalitatief en kwantitatief) op de arbeidsmarkt en het onderwijs alsmede de regionale programmering van werklocaties zijn aandachtspunten. Te weinig capaciteit bij de regio om invulling / gevolg te geven aan maatregelen en monitoring van effecten. Gebrek aan een regionaal fonds waaruit mobiliteitsmaatregelen kunnen worden gefinancierd. Bereikbaarheid van bedrijventerreinen voor medewerkers 24/7. 6 Visie op de toekomst Regio Een bereikbare, duurzame en veilige regio om economische ambities te kunnen realiseren, waarbij de regio haar verantwoordelijkheid neemt om het dichtslibben van de A15 corridor te voorkomen. De

3 PAGINA 3 van 14 ambitie is een betrouwbare doorstroming met als doel een adaptieve agenda voor de korte, middellange en langere termijn. Europese Commissie De ambitie van de Europese Commissie is neergelegd in onder andere de urban mobility package 1. De zogeheten SUMP methodiek (sustainable urban mobility planning) is hierin een belangrijk aspect. Samenwerking met belanghebbenden staat hierin centraal. In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de wijziging in focus van een traditionele visie / plandocument naar een SUMP gebaseerd document. Verkeers- en vervoerplan Focus op verkeer Hoofddoelstellingen gericht op capaciteit van wegen en doorstroming Gericht op modaliteiten afzonderlijk Gericht op de infrastructuur Sectoraal planningsdocument Termijn 5 tot 10 jaar met uitvoeringsprogramma Lokale focus Verkeerskundige stakeholders Planning door deskundigen SUMP Focus op mensen Hoofddoelstellingen gericht op toegankelijkheid tot voorzieningen, milieu, kwaliteit van leven, veiligheid, vestigingsklimaat, efficiency systeem, gezondheid Samenhangende ontwikkeling van alle relevante modaliteiten en verschuiving naar schonere en milieuvriendelijker modaliteiten Een geïntegreerd pakket van maatregelen, dus inclusief softe maatregelen Afgestemd, gezamenlijk opgesteld en in lijn met andere beleidsterreinen Uitvoeringsprogramma van 5 10 jaar op basis van een visie en strategie met een reikwijdte van 25 jaar. (boven) regionale focus (inter-lokaal). Interdisciplinaire planteams Planning met betrokken stakeholders en een transparant en participatief proces Overigens is het zo dat de EC het hebben van een mobiliteitsplan conform de SUMP methodiek min of meer als voorwaarde stelt voor het kunnen verkrijgen van Europese financiering. Ministerie I&M Vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Milieu DG Bereikbaarheid is eveneens de ambitie om een shift naar nieuw denken te maken. Dit is weergegeven in onderstaande tabel. Bron: Ministerie I&M Deze shift in denken vertaalt zich naar de zogeheten 5 i s. 1

4 PAGINA 4 van 14 Innoveren: beter inspelen op veranderingen in (reis)gedrag van personen en veranderingen in productieprocessen en logistiek; Informeren: slimmer toepassen van beschikbare informatie, waardoor gebruikers slimmer gebruik kunnen maken van beschikbare infrastructuur; In stand houden: efficiënt beheer en onderhoud, op een wijze die bijdraagt aan de bereikbaarheid; Inrichten: beter afstemmen van mobiliteitsmaatregelen en ruimtelijke keuzes; Infrastructuur: Investeren in infrastructuur komt alleen als maatregel in aanmerking als de overige i's onvoldoende effectief zijn én er financiële middelen beschikbaar zijn. Bij de aanpak van knelpunten wordt eerst gekeken naar kleine maatregelen en infrastructuur wordt alleen daar aangelegd waar het rendement het grootst is. Hiermee wordt tevens aangesloten op de werkwijze van het programma Beter Benutten. Het Ministerie deelt de ambitie van een fileloze regio niet, maar accepteert vanuit de NoMo indicator een reistijd in de spits van 1.5 maal de reistijd in de dal (vuistregel). Voor de Regio is het belangrijk om gezamenlijk problemen te verkennen en problemen gedeeld te erkennen. Provincie Kern bij de provinciale ambitie is eveneens samenwerking. Naast de door Rivierenland genoemde drie ambities, heeft de provincie Gelderland ook energie als thema. Ook hier is ruimte en infrastructuur noodzaak in het faciliteren van de ambities. Vanuit de provincie Gelderland gebiedsgerichte opgave zijn er een aantal opgaven benoemd die specifieke aandacht verdienen en waar quick wins mogelijk zijn. In de top drie staat het beter benutten van logistieke stromen. Als quick wins zijn o.a. het realiseren van een innovatief en groen Rail Overslag Punt en de doortrekking van de A15 benoemd. Voor opgaven als dynamiek op de knopen ontwikkelen en juiste werklocaties staan quick wins genoemd als RPB op corridorniveau, een impuls voor schone en slimme logistiek en knoop 38 (geïntegreerd realiseren van ROP en VIA 15). Relaties die de regio kan leggen zijn er in ieder geval met de Gelderse Corridor, het programma Logistiek en Goederenvervoer en de MIRT Goederencorridor Oost. Er kan echter ook breder worden ingestoken vanuit bijvoorbeeld economie. De provincie participeert momenteel in diverse beter benutten projecten alsmede in het project truck spotting. 7 Overige belanghebbenden Lokaal en (boven)regionaal werknemers en ondernemers Rivierenland heeft betekenis voor de mensen die wonen, recreëren en werken in de regio. Van alle werknemers die werkzaam zijn in de regio Zuid-West Gelderland is 60% afkomstig uit de regio, 25% uit regio s die gemiddeld op een afstand van maximaal 30 kilometer liggen en 15% uit regio s die verder weg liggen. De stedelijke gebieden van Arnhem/Nijmegen en Utrecht vormen de belangrijkste woongebieden van de pendelaars en hebben daarmee ook een belang in Rivierenland. Uiteraard hebben lokale en regionale ondernemers een duidelijke belang in Rivierenland, inclusief landelijke organisaties als LTO. Landelijk De inzet op innovatieve concepten vanuit de opgave van Gelderland - verbeteren de gezamenlijke internationale concurrentiepositie van de BV Nederland. De inzet op Medel 2 of een andere binnenvaart terminal locatie en een ROP Gelderland zijn daarmee duidelijk ook in het belang van de BV Nederland (en

5 PAGINA 5 van 14 daarmee het Ministerie van I&M). Vanuit het Ministerie van infrastructuur en milieu loopt een MIRT onderzoek Goederencorridor Oost. Ook hier is de A15 corridor expliciet benoemd. Belangrijke aspecten hierin zijn het benutten van kansen en wegnemen van belemmeringen om bereikbaarheid en concurrentiekracht te versterken. Het aandeel vrachtverkeer door Rivierenland is relatief hoog. Het belang van de A15-corridor door Rivierenland wordt benadrukt door organisaties als VNO/NCW, TLN en EVO. Een minimaal verlies aan economische schade is dan ook een gezamenlijke ambitie. Wel vinden EVO en TLN (bron: economische wegwijzer 2014, 23 november 2015) dat er knelpunten zijn die met prioriteit moeten worden aangepakt. De A15 tussen Ochten en Deil staat niet in die prioriteit. Het vrachtverkeer is op dit moment met name verkeer dat binnen Nederland blijft. De autosnelweg A15 is daarmee voor het Havenbedrijf Rotterdam van minder grote betekenis. Rivierenland is voor het Havenbedrijf Rotterdam wel van belang als achterland. Het Havenbedrijf heeft daarom een belang in de ontwikkeling van bijvoorbeeld Medel 2. Europa De regio is gelegen op een belangrijke internationale transportcorridor, te weten de Rhine Alpine corridor. De EC heeft in de zomer van ,1 miljard subsidie als cofinanciering toegekend aan projecten. Een studie naar het creëren van Smart Rail Hubs op de Rhine Alpine corridor behoort hiertoe. Het corridor onderzoek is overigens in 2015 voortgezet en zal in ieder geval tot en met 2017 duren. In deze fase wordt de lijst met infrastructuur projecten geactualiseerd en wordt de lijst dieper geanalyseerd om een goede onderscheiding te maken tussen projecten die cruciaal zijn en projecten die een kleinere bijdragen aan het geheel hebben. Onder andere worden projecten beoordeeld op hun innovatieve bijdrage aan de vervoermarkt, maar ook brede economische effecten (het aantrekken van meer vervoer en bijgaande economische groei) en de onderwerpen, veiligheid, welzijn voor de EU burger en emissies van voertuigen. Dit betekent dat de regio Rivierenland wel degelijk van betekenis voor Europa is. Er moeten dan wel innovatieve projecten worden ingediend. Bij het financieren van projecten zal de Europese Commissie wel eisen dat de corridor (inclusief A15 weg) uiterlijk in 2030 op orde is: dit wil zeggen moet voldoen aan de KPI s die op dit moment worden ontwikkeld. 8 Te volgen strategie Een directe lobby voor 2x3 op de A15 heeft geen kans van slagen. Infrastructuur is immers geen doel op zich, maar een instrument om effecten te bereiken als andere mogelijkheden onvoldoende zijn gebleken. Voor iedere lobby zal de regio de volgende vier vragen beantwoord moeten hebben: Wie ben je / namens wie spreek je? Wat wil je? Wat wil je van mij? Waarom zou ik dat voor je doen? Wij adviseren de strategie om economische ambities te bereiken en dan met name de rol van bereikbaarheid daarin als volgt te benaderen: Duidelijke context Steek een lobby in vanuit sterkte en kansen, niet vanuit problemen. Voor het starten van een lobby richting externen zijn de volgende zaken essentieel: Inzet op een pakket van maatregelen gericht op de A15 op grond van economische groeiambities zal alleen geloofwaardig overkomen wanneer er voldoende ruimte is om deze

6 PAGINA 6 van 14 gewenste economische groei te faciliteren en wanneer duidelijke acties zijn gericht op het matchen van vraag en aanbod (arbeidsmarkt en onderwijs). De regio zal zelf moeten laten zien wat zij zelf investeert en doet. Voor Europese financiering zal er een duurzame mobiliteitsvisie conform de SUMP methodiek moeten zijn opgesteld inclusief gegarandeerde regionale personele capaciteit en financiering waarin mobiliteitsmaatregelen een plek (en verwacht effect op SMART gestelde doelen) hebben. Dit laatste betekent expliciet dat in boodschappen duidelijk moet blijken: - Mobiliteitsmaatregelen om bereikbaarheid, veiligheid en duurzaamheid te verbeteren is breder dan alleen maar infrastructuur - Afdelingen economie en mobiliteit moeten gezamenlijk optrekken, waarbij een mobiliteitsvisie en uitwerking in maatregelen volgt op de concrete economische plannen - Het is essentieel om vooraf te bepalen hoeveel capaciteit (fte en kennis) en budget (financieel) de regio zelf heeft om maatregelen te nemen waarvan de effecten bijdragen aan de concreet gestelde doelen - De regio moet effecten monitoren op jaarlijkse basis. Dit betreft zowel effecten van eigen maatregelen als effecten van maatregelen die andere stakeholders hebben getroffen (zoals de verlenging van de A15). Op termijn kan namelijk blijken dat de genomen maatregelen onvoldoende zijn om bereikbaarheid, veiligheid en duurzaamheidsdoelen te realiseren. Infrastructurele maatregelen kunnen dan nodig zijn Ons advies is een duidelijke agenda voor de korte, middellange en lange termijn, waarin de regio proactief zelf maatregelen neemt en partners betrekt om bepaalde maatregelen gezamenlijk te kunnen nemen. Rol van de werkconferentie De werkconferentie is een verdere stap in het vormgeven van een mobiliteitsplan conform de SUMP methodiek. De Regio heeft haar pro-actieve rol opgepakt om samen met stakeholders een aantal concrete aspecten te verkennen die volgens de Regio als maatregel kunnen bijdragen aan gestelde doelen. Het is belangrijk dat de Regio deze pro-actieve rol ook vervult na de werkconferentie. Als dit niet gebeurt, dan zal de werkconferentie een averechts effect hebben. De genodigden op de werkconferentie zijn tevens partners, waarmee gezamenlijke doelen verder worden ingevuld, waarbij ieder zijn eigen belang heeft. De werkconferentie is daarmee een eerste stap (korte en middellange termijn acties) in het proces voor de langere termijn. Dit betekent dat door het organiseren van de werkconferentie Rivierenland aangeeft haar rol op te pakken en dat van anderen ook te verwachten. Hiermee komt Rivierenland in beeld als een actieve regio, die weet wat zij wil en duidelijk is wat zij daar zelf aan doet. Dit betekent ook dat de regio goed in beeld is om op termijn infrastructurele maatregelen te vragen, als duidelijk wordt dat genomen maatregelen niet het effect sorteren om gezamenlijke doelen te bereiken. Voorstel voor te behandelen thema s op de werkconferentie (werktafels) Veiligheid op de A15 is een serieus aandachtspunt. Het verlengen van toe- en afritten lost deze problematiek niet op. Gedragsbeïnvloeding is noodzakelijk. Wij denken aan TVM (verzekeraar) als trekker voor deze tafel. SWOV zou eventueel een alternatieve trekker kunnen zijn.

7 PAGINA 7 van 14 Naast TVM en SWOV denken wij in ieder geval aan Veilig Verkeer Nederland (VVN), lokale ondernemers, EVO, TLN en Rijkswaterstaat (WVL) als uit te nodigen organisaties. Daarnaast hebben I&M en de provincie ook belang bij dit aspect. Slimme logistiek en deling van data Binnen het Programma Beter Benutten van Rijkswaterstaat is De Verkeersonderneming Rotterdam aanbestedende dienst voor het project Registratie Truckspotting. Middels het project Registratie Truckspotting wordt inzichtelijk welke bedrijven binnen een Regio frequent in de spits aanwezig zijn, om vervolgens te zoeken naar logistieke maatregelen die voor hen spits vermijdend werken. Dit leidt tot een breed spectrum van logistieke oplossingen en effecten op korte termijn. Omdat transportbedrijven en verladers in meerdere Regio s actief kunnen zijn, is het belangrijk dat de registraties van de verschillende Regio s geïntegreerd kunnen worden om de maatregelen landelijk goed te kunnen afstemmen. Een voorwaarde daarvoor is dat in elke Regio dezelfde data en ook dezelfde kwaliteit data wordt verzameld. Dit kan worden bereikt door met één contractpartij een raamovereenkomst te sluiten voor het uitvoeren van Registratie Truckspotting in de diverse Regio s. Wij denken dan ook aan de Verkeersonderneming als trekker van deze tafel. Daarnaast hebben in ieder geval de provincie, TLN en EVO belang bij deze tafel. Zeker zullen ook lokale ondernemers moeten worden uitgenodigd. Hiermee kan een koppeling worden gelegd met slimme logistiek. Eventueel zou de logistieke makelaar van Haaglanden kunnen worden uitgenodigd (concept waarin ondernemers via een logistieke makelaar worden bezocht en worden uitgedaagd om betaald een onderzoek te doen: van haalbaarheid naar een pilot). Control tower met de scope voor goederenvervoer en als pilot in de Regio - Doel is om real time goederenstromen te sturen, met als effect een betere doorstroming - Er wordt al heel lang over gesproken, maar het is complex. - De Regio wil een pilot in de regio als maatwerkproject - In werktafel willen wij samen met ondernemers, Havenbedrijf, bureau voor de binnenvaart, ProRail, I&M en provincie verkennen hoe dit kan worden georganiseerd en hoe en welke marktpartijen kunnen worden betrokken, welke verdienmodellen kunnen worden uitgewerkt, en hoe data kunnen worden gedeeld - De regio ziet haar rol als aanjager van dit traject - Deze pilot sluit aan bij lopende programma s van zowel provincie als Rijk: programma logistiek, Gelderse corridor, regionale programmering werklocaties, en MIRT Goederencorridor Oost Verken verdere mogelijkheden voor het verduurzamen (LNG en BNG) voor het personenen het vrachtverkeer. De eerste stappen die door de regio zijn gezet in de fietsambitie kunnen hierin eveneens een plek krijgen. Tevens kan dit worden gekoppeld aan pilots met mobiliteitsmanagement. Uit te nodigen organisaties voor het uitwerken van pilots zijn bijvoorbeeld de GGD, het ziekenhuis, het waterschap Rivierenland, het centraal boekhuis en Hitachi. Ook de gemeenten zelf zijn grote werkgevers. ITS en informatiediensten Beter benutten wil door middel van het verkrijgen van gedragsverandering reistijdverbetering in Nederland realiseren. Een van de middelen zijn zelfstandige informatiediensten.

8 PAGINA 8 van 14 Aan deze tafel kunnen maatregelen worden verkend inzake omleidingen van mensen. Uit te nodigen organisaties zijn TomTom en/of Google. Ook zelfrijdende voertuigen kunnen als aspect in deze tafel worden uitgenodigd. I&M zou als trekker van deze tafel kunnen fungeren.

9 PAGINA 9 van 14 Bijlage. Samenvatting analyses Huidige analyse verkeer De beleving door weggebruikers (bron: analyse A15, Grontmij, december 2014 en onderzoek beleving weggebruikers ANWB, 2013) geeft aan dat de A15 tussen Deil en Valburg onrustig, krap, stressvol en soms onsamenhangend is. Een eigen schouw van Panteia concludeert eveneens een krap en onrustig wegvak. De beleving van Panteia is dat door het onveiligheidsgevoel (veel vrachtauto s en een niet optimale inrichting van de weg) personenauto s automatisch meer links gaan rijden, wat ongunstig is voor de benutting van de weg. Uit analyse van NDW data en berekeningen met het Nederlands Regionaal Model (NRM) blijkt dat de huidige situatie van de A15 tussen knooppunt Gorinchem en knooppunt Valburg een autosnelweg is, die zich momenteel kenmerkt door: Relatief veel vrachtverkeer Relatief veel emissies Relatief veel ongevallen Veel nationaal verkeer, zowel personen als goederen Minder internationaal verkeer (zowel personen als goederen) in vergelijking met andere Oost-West verbindingen zoals de A58, doordat de A15 nog niet is doorgetrokken. Veel doorgaand (lange afstand) verkeer (dit wil zeggen geen lokaal verkeer, maar verkeer dat door de regio heen gaat). Op basis van de SVIR (Structuurvisie infrastructuur en ruimte) bereikbaarheidsindicator (BBI) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu is de conclusie dat: de bereikbaarheid op het wegvak Deil Tiel momenteel al onder druk staat. Tussen Ochten en knooppunt Deil het in de ochtendspits druk is en vooral rond Tiel de kans op files groot is. De bereikbaarheid in de avondspits in Oost Rivierenland slecht is. De bereikbaarheid van Rivierenland ten opzichte van andere gebieden gemiddeld is. Robuustheid Het wegennet in Rivierenland is niet robuust. Door de natuurlijke barrières (rivieren en de brug bij Kesteren) is de A15 in Rivierenland kwetsbaar voor verstoringen. Bij een verstoring hebben weggebruikers buiten de regio de mogelijkheid om de A12 (Den Haag Utrecht Arnhem - Duitsland) of de A59/A50 (Oosterhout Waalwijk Den Bosch Oss - Nijmegen te nemen. Weggebruikers in de regio zelf hebben weinig alternatieven. Provinciale wegen zoals de N322 (Giessen Zaltbommel Beneden Leeuwen Ewijk) kunnen een alternatief zijn, maar dat gaat ten koste van de doorstroming. Het aantal noord-zuidverbindingen is beperkt waardoor het lastig is om de regio via een noord-zuidverbinding in- of uit te gaan. Colonnevorming Er is sprake van colonnevorming van vrachtauto s. Door korte volgafstanden en onverwachte in- en uitvoegbewegingen ontstaan rembewegingen die zorgen voor een verminderde bereikbaarheid (bron: analyse A15, Grontmij, december 2014 en schouw Panteia 2015). Het relatief grote aandeel vrachtverkeer in combinatie met een verminderde doorstroming zorgt voor relatief veel emissies.

10 PAGINA 10 van 14 Veiligheid Veiligheid / veiligheidsbeleving in relatie tot de benutting is een issue dat om maatregelen vraagt. Voor zover het gaat om oorzaken die liggen in het gedrag kan gedragsbeïnvloeding bewerkstelligd worden via inrichtingsmaatregelen (inrichting van de weg, zoals belijning, beheerder RWS) of informatieve maatregelen (matrix borden, file detectie systemen) of dynamische snelheden. Indien het gaat om te korte in- en uitvoegstroken die een onveilige situatie creëren, is de oplossing gelegen in het verhogen van de capaciteit (verlengen in- en uitvoegstroken). Toekomstige situatie Het gemiddelde beroepsniveau in de regio Rivierenland is betrekkelijk laag. De verwachting is dat in ,6% van het aanbod in de regio bestaat uit hoger opgeleiden (bron: CBS). Tegelijkertijd neemt de vraag naar mensen met middelbare en hoge opleidingsniveau toe (bron: CBS). Dat geldt landelijk gezien ook voor de speerpuntsectoren. De geschetste ontwikkelingen betekenen dat voor de realisatie van groei in de speerpuntsectoren een toenemende behoefte bestaat aan mensen met middelbare of hogere opleiding. Mensen met deze opleidingsniveaus zijn echter relatief ondervertegenwoordigd in de regio. Het feit dat de regio een relatief groot aanbod heeft van lager opgeleiden leidt ertoe dat op dit punt niet of nauwelijks krapte op de arbeidsmarkt is. Voor het vinden van hoger opgeleiden en mensen met de middelbare opleiding zijn er vooralsnog geen problemen. Een logistiek bedrijf dat zich recentelijk heeft gevestigd in de regio ontving op de uitgezette vacature ruim sollicitaties, verspreid over alle opleidingniveaus. Daarvoor put de regio echter wel in toenemende mate uit de omliggende stedelijke gebieden. Een groeiend aandeel van de werknemers in Regio Rivierenland komt van buiten de regio. In 2008 was dit percentage 37%, in 2013 was dit toegenomen tot 40% en de verwachting is dat deze fractie verder zal toenemen (bron: CBS). De stedelijke gebieden van Arnhem/Nijmegen en Utrecht vormen de belangrijkste woongebieden van de pendelaars. Vooral hoger opgeleiden komen via een dagelijkse pendel vanuit stedelijke gebieden in nabij liggende regio s (bron: CBS). Conclusie: Door de krapte die vooral van toepassing is en verder zal zijn voor hoger opgeleiden, zal het aanbod van hoger opgeleiden moeten toenemen in de regio. De verwachting is dat de fractie pendelaars ondanks eventuele acties om hoger opgeleiden zich te laten vestigen in Rivierenland zal toenemen. Voor hen is een goede bereikbaarheid van de regio per auto of OV van cruciaal belang. Wanneer de gemiddelde reistijd van het woon-werkverkeer richting de regio oploopt zal men een voorkeur hebben voor een betrekking in de stedelijke gebieden waar men woonachtig is en andersom zal het dus voor werkgevers in de regio lastiger worden om personeel uit de betreffende regio s aan te trekken. Met de groeiambities van de speerpuntclusters zal de behoefte aan arbeidskrachten extra toenemen. Naast bereikbaarheidsmaatregelen, is het nuttig om acties in te zetten om per cluster een goede match tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt ook in de toekomst te waarborgen. Bedrijventerreinen Gelderland kent relatief veel plaatsen met grote bedrijventerreinen aan de A15 corridor. Dit biedt potentie voor de verdere ontwikkeling voor de logistieke sector. In zuidwest Gelderland lijkt er relatief weinig voorraad aan bedrijventerreinen, terwijl deze regio zich als logistieke hotspot wil ontwikkelen. Dit kan een knelpunt worden (bron: Goederencorridor Oost, logistieke foto, 8 juni 2015). In Tiel worden de volgende terreinen genoemd: Kellen, Bedrijvenpark Medel Rivierenland, Latenstein (Tiel Oost), Tiel West, Westroijen en Kapel Avezaath. Van deze terreinen ligt alleen Kellen aan zowel water als spoor. Medel ligt aan het water. Van al deze terreinen heeft alleen Medel nog een voorraad (26,6 ha) en Latenstein (0,3 ha). De rest is vol. (bron: Goederencorridor Oost, logistieke foto, 8 juni 2015).

11 PAGINA 11 van 14 A15 verkeer Voor de A15 zijn toekomstverkenningen voor 2030 gemaakt met behulp van het NRM. Deze verkenningen geven aan dat het in Rivierenland drukker wordt. Afhankelijk van de locatie en het scenario zijn er veranderingen te zien. Absoluut gezien levert het een wisselend beeld op. In de gebruikte scenario s zit onder andere de doortrekking van de A15. In het 2030 GE scenario is te zien dat de intensiteit in de avondspits op diverse trajecten de maximale capaciteit nadert. Met name tussen Deil en Valburg zal het verkeer regelmatig last van vertraging hebben. In de ochtendspits is dat het geval op de gehele A15 tussen Valburg en Gorkum. De maximale capaciteit wordt echter in geen geval overschreden. Er is dus vooral sprake van vertragingen die in de praktijk soms files opleveren. In het 2030 RC scenario lijkt het beeld meer op dat van Het verkeersbeeld is ten opzichte van dat jaar betrekkelijk stabiel, doordat er minder groei is. In de ochtend- en avondspits doen zich vooral vertragingen voor tussen Deil en Tiel (vv). Op dit traject ligt de intensiteit tussen de 80% en 100% van de maximale capaciteit. Op andere trajecten is de intensiteit lager dan 80% van de capaciteit, waardoor de doorstroming aldaar beter is. Ten opzichte van andere trajecten in Nederland valt de vertraging in Rivierenland mee. De knelpunten die elders in Nederland zijn voorzien (vooral in de Randstad) hebben daarom een hogere prioriteit gekregen. Dat doet overigens niets af aan het feit dat de doorstroming in Rivierenland langzaamaan minder wordt. De scenario s die voor Rivierenland zijn gehanteerd zijn verouderd. Recentelijk (december 2015) hebben CPB en PBL nieuwe scenario s uitgebracht onder de naam WLO2. De scenario s zijn onderscheiden naar een laag en hoog scenario. Deze sluiten beter aan op de huidige trends. We bevelen aan om de toekomstverkenningen nogmaals na te kijken. In april 2016 zijn voor Oost-Nederland nieuwe verkenningen beschikbaar die een vernieuwd inzicht geven in de ontwikkelingen op de A15. De verwachting overigens is dat de nieuwe intensiteiten tussen het RC en GE scenario uitkomen. Dat betekent dat bovenstaande in dat licht moeten worden bezien. Effecten maatregelen elders Het doortrekken van de A15 van Valburg naar Duiven heeft diverse effecten op de A15 door Rivierenland De reistijd tussen de A12 en de A15 daalt van 32 minuten naar 12 minuten. Dit heeft een verkeersaantrekkende werking. De verkeersaantrekkende werking wordt teniet gedaan door tol (-50%). Het vrachtverkeer en zakelijk verkeer kunnen de tol doorbelasten aan hun klanten. Tolheffing heeft een beperkt effect. De A15 wordt drukker, maar dat leidt nergens tot een overschrijding van de capaciteit. Wel zien we in het GE scenario dat op vele wegvakken vertraging ontstaat in de ochtend- en avondspits. In het RC scenario zien we een beeld dat lijkt op de huidige situatie. De A15 wordt internationaler, er gaan meer vrachtauto s van Maasvlakte 2 naar Duitsland via de A15. Samenvattend: De verwachting is een groei tussen 2010 en 2030 (GE) van het aantal voertuigen op de A15. De opening van Maasvlakte 2 in 2013 brengt diverse effecten met zich mee voor de A15. Dit is tot op heden niet goed terug te zien op de weg.

12 PAGINA 12 van 14 Belangrijk is dat de aan- en afvoer van goederen voor 65% per spoor en binnenvaart wordt afgewikkeld. Dit is wettelijk vastgelegd. Dit heeft GEEN effect op de A15, maar wel op het vervoer via de rivieren en over het spoor. De overige 35% van de aan- en afvoer vindt plaats over de weg. Een deel hiervan gaat via de A15 door Rivierenland. De verbetering van het traject Maasvlakte Vaanplein leidt tot vermindering van de reistijd. Extra verkeer via de A15 kan worden verwacht. Echter, betrouwbare cijfers zijn (nog) niet gevonden. De rapporten gaan over de ontwikkelingen op de MV2 zelf en de directe omgeving. Conclusie: De aanleg van Maasvlakte 2 leidt tot extra groei op de A15 corridor. De hoeveelheid extra groei is vooralsnog niet duidelijk. De verdubbeling van de A27 tussen Houten en KP Hooipolder heeft potentieel effect op het gebruik van de A15. De MER studie toont aan dat er een daling van -1% is op het aantal voertuigverliesuren op het onderliggende wegennet rondom Tiel. Voor het hoofdwegennet geeft de studie geen duidelijke vingerwijzing. Omdat de A27 andere relaties bedient dan de A15 Gorinchem-Valburg, is de verwachting dat de effecten beperkt blijven. Dit wordt ondersteund door selected-link analyses die zijn uitgevoerd. Conclusie is dat de effecten van de verdubbeling van de A27 klein zijn Aan de uiteinden van de A15 corridor tussen Gorinchem en Valburg vinden (of hebben gevonden) grote infrastructurele projecten plaats. De studies concentreren zich vooral op het gebied rondom de projecten. Een integrale studie naar de effecten op de A15 corridor ontbreekt. Wij adviseren om hiervoor aandacht te vragen in de MIRT Goederencorridor Oost. Tevens adviseren we om dan gebruik te maken van de nieuwe landelijke WLO2 scenario s die zijn opgesteld door CPB en PBL. Wel kunnen we concluderen dat de aanleg van de Maasvlakte 2 en de doortrekking van de A15 naar de A12 belangrijke effecten met zich mee brengt. Met name het goederenvervoer over de weg zal belangrijke tijdwinst plaats vinden. Enerzijds door verbetering van het traject Maasvlakte 2 Vaanplein en anderzijds als gevolg van de doortrekking van de A15. Bij elkaar kan een tijdwinst van minuten optreden. De tijdwinst brengt met zich mee dat de A15 tussen Gorinchem en Valburg vooral voor het goederenvervoer over de weg aantrekkelijker wordt. Wij adviseren de Regio om effecten te monitoren in een jaarlijkse cyclus. Dit om voorspellingen versus daadwerkelijke effecten te monitoren. Dit mede wegens ambities van de Regio die op een bepaalde manier in beleidsscenario s zijn meegemodelleerd. Daarnaast ook om opgetreden effecten af te zetten tegen de nieuwe hoofdwegennetindicator in Reeds genomen / geplande maatregelen (RWS) In onderstaande tabel is aangegeven welke maatregelen door het Rijk al worden genomen. Te realiseren maatregelen Aanbrengen van een file-waarschuwingssysteem op het wegvak Wadenoijen-Tiel (dit systeem geeft d.m.v. een bord aan of er file staat) De bewegwijzering wordt bij vervanging hoog aangebracht zodat deze ook zichtbaar is vanaf de linker rijstrook. De verwachting is dat in 2025 alles is vervangen waarbij een groot deel zal worden vervangen tijdens uitvoering Geimplementeerd (bron: De Gelderlander, 27 november 2015 alsmede fysieke schouw) In voorbereiding; In gang gezet bij de Nationale Bewegwijzeringsdienst

13 PAGINA 13 van 14 Te realiseren maatregelen van het groot onderhoud in de periode Aanvraag bij IenM File-waarschuwingssysteem op het wegvak Ochten-Tiel Accentueren versmallingen (verdrijvingsvlakken) Verlengen van drukke toe- en afritten Deze maatregelen zijn inmiddels door IenM toegekend. Er vindt momenteel een gesprek plaats hoe realisatie is in te passen in de scope IGO (groot onderhoud) Multi- en synchro-modaliteit Rivierenland is een uniek gebied met spoor-, water- en wegverbindingen. Daarmee is het een gebied dat gebruik kan maken van multi- en synchro-modaliteit. Spoor De conclusies uit interviews is dat er nog voldoende capaciteit is. Op dit moment is er echter geen Rail Opstap Punt in Rivierenland om gebruik te maken van de potentie van spoor. In opdracht van de provincie Gelderland vindt momenteel een Maatschappelijke Kosten Baten analyse plaats voor het ROP Valburg. Dit onderzoek is naar verwachting eind 2015 gereed. Daarnaast onderzoekt ProRail de technische haalbaarheid en gedetailleerde kosten. Dat onderzoek is naar verwachting in september 2016 gereed (bron: Provincie Gelderland). Overigens heeft Panteia in opdracht van de provincie Gelderland in juni 2013 een onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een railterminal in Gelderland. Dit rapport is samen met een rapport van LogiTech (Railterminal Rivierenland, verkenning potentiële locaties) gebruikt voor het in te zetten vervolgtraject (bron: provincie Gelderland, 27 augustus 2013, zaaknummer ). Er is destijds door Panteia een inventarisatie gemaakt voor potentiële lading, op onder andere de vervoerrelatie Medel Rotterdam. Interviews zijn destijds gehouden met Albert Heijn, Blokker, H&S Coldstores en Hitachi. Binnenvaart Vanuit de NMCA blijkt dat de capaciteit op de Waal voldoende is. Wel geven geïnterviewden aan dat (de keuze voor de) ontwikkeling van terminals gewenst is. De huidige terminal in Medel loopt vooralsnog niet tegen haar capaciteitsgrenzen aan (bron: interview Industrieschap Medel). Er zijn onderzoeken (geweest) naar de aanleg van nieuwe terminals, die door de logistieke hotspot zijn begeleid. Voor uitbreiding van de containerterminalcapaciteit in Rivierenland is in 2012 onderzoek gedaan naar mogelijke locaties in de regio. Daaruit kwam naar voren dat de locatie Biezenburg als beste scoorde. In die tijd waren de locaties AGC op Kellen en de noordelijke locatie van de terminal op Medel nog geen opties. Mei 2015 zijn deze twee locaties wel in beeld gekomen als mogelijke terminallocaties. De stuurgroep LHR heeft een nadere verkenning van deze drie locaties gedaan. De conclusie van deze verkenning is dat het niet verstandig is om op dit moment voor één locatie te kiezen dan wel een locatie af te laten vallen. Met name de ongewisse toekomst van de AGC locatie op Kellen, die als herontwikkelings- en revitaliseringslocatie interessant is als extra terminal, maakte een besluit over de locaties nu niet mogelijk (bron: Logistieke Hotspot). Inmiddels is december 2015 bekend geworden dat zich op de locatie AGC Kellen een recyclingbedrijf gaat vestigen. Recyclingbedrijf Vondelingenplaat heeft het terrein van de voormalige glasfabriek AGC op industrieterrein Kellen in Tiel gekocht. Dit is een vestiging van het Rotterdamse bedrijf dat steenachtig afval verwerkt tot nieuwe grondstoffen. Naar verwachting is de Tielse vestiging over 2 jaar volledig operationeel en gaan er ruim 100 mensen werken.

14 PAGINA 14 van 14 Economische schade TLN en EVO hebben de voertuigverliesuren berekend voor Hierin is te zien dat op het traject Deil Ochten de economische schade ten gevolge van een verminderde doorstroming voor het vervoerend en verladend bedrijfsleven 1 miljoen bedraagt. NRM berekeningen wijzen uit dat de totale jaarlijkse kosten voor het traject Gorinchem Valburg circa 28 miljoen bedragen 2 voor personenvervoer en goederenvervoer samen. Kijken we naar 2030 GE, dan lopen de kosten op naar circa 68 miljoen per jaar (bron: NRM Berekeningen, Panteia). Deze kostenstijging voor zowel personen- als goederenvervoer is gerelateerd aan de toename van het aantal voertuigverliesuren tussen 2014 en De toename van het aantal voertuig verliesuren wordt veroorzaakt door extra verkeer. Dat extra verkeer komt van: Het doortrekken van de A15 naar de A12 leidt tot een reistijdwinst van minuten tussen Zevenaar en Valburg, Daardoor zal meer verkeer via de A15 van en naar Duitsland gaan, ten koste van de A12. De groei van Maasvlakte2 de komende jaren. Een deel het verkeer van en naar de Maasvlakte gaat via de A15. De groei van bevolking en economie tot Dit heeft een autonome groei tot gevolg waardoor extra verkeer ontstaat. 2 2 Een voertuigverliesuur is hier gedefinieerd als de totaal geschatte reistijd (inclusief file en vertraging) minus de reistijd wanneer men zonder enige vorm van vertraging kan doorrijden. De jaarlijkse kosten zijn bepaald op basis van 260 werkdagen, 52 zaterdagen en 52 zondagen, waarbij de zaterdag voor 50% en de zondag voor 10% doorwerken in de kosten.