HRM als neo-liberaal opium voor het werkende volk

Transcriptie

1 HRM als neo-liberaal opium voor het werkende volk Voordracht Bestuurdersdag FNV Bondgenoten 19 juni 2013 Hans Siebers

2 Achtergrond Jan Blommaert, Paul Mutsaers, Hans Siebers, De werknemer. De nieuwe arbeidscultuur en de eindeloze concurrentie. Berchem: EPO, 2012.

3 Pleidooi Stel een Agenda 2025 op voor de nieuwe arbeidsverhoudingen! Opdat je niet steeds achter de feiten aanloopt en je je weer offensief kunt opstellen Om fundamenteel weerwoord te bieden aan de tegenstrevers Om mensen te kunnen inspireren, motiveren en mobiliseren

4 Macro neo-liberale kader 1. Het economisch model gebaseerd op produceren van middelmatige producten tegen een zo laag mogelijke kostprijs is doodlopende weg 2. Het beleid van de afgelopen decennia dat op dit model is gericht is failliet omdat het geleid heeft tot structurele stagnatie van onze economie 3. De werkenden betalen wel de rekening (slechtere arbeidsverhoudingen) maar krijgen er niets voor terug

5 Macro neo-liberale kader 4. De huidige crisis is geen economische maar een politieke crisis 5. Het kernprobleem vormt de excessieve concentratie van financieel kapitaal dat zich destructief richt tegen onze samenleving én onze economie 6. Het huidige kabinetsbeleid (drastische bezuinigingen om de staatsschuld af te betalen) draagt bij aan die verdere kapitaalconcentratie

6 Alternatief Zet in op een kwaliteitseconomie: Richt je op kwalitatief hoogwaardige producten en diensten Put uit de kwaliteiten waar we goed in zijn en waar we goed in willen worden Investeer in onderwijs en kennisontwikkeling 2. Zet in op de daarvoor noodzakelijke hoogwaardige arbeidsverhoudingen (salaris, zekerheid, omstandigheden, zeggenschap, waardering, duurzaamheid ) 3. Financiering: stop de mazen in de belastingwetgeving 4. Leg het financiële kapitaal weer aan banden

7 Waarom laten ons in de luren leggen door het neo-liberalisme?

8 Human resource management!

9 Neo-liberale arbeidsverhoudingen 1. steeds minder sociaal 2. aanjagen van concurrentie 3. afwentelen lasten en risico s op schouders van werkenden 4. massieve verslechtering van de arbeidsverhoudingen: Uitkleden CAO s Individualisering en privatisering arbeidsverhoudingen Benadrukken zelfredzaamheid Generaties tegen elkaar uitspelen Idem met bevolkingsgroepen, nu werkenden uit Oost-Europa ZZP-ers Opheffen ontslagbescherming Inkorten WW Tijdelijke contracten en flexwerk Fitheid en gezondheid: zie politie

10 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen Uitingsvormen HRM: Persoonlijke ontwikkelingsplannen (POP s, PVP s) 360 graden controle en feedback R & O gesprekken Competentieprofielen Psychologische tests en assessment trainingen Loopbaanplanning als persoonlijke groei Coaching, mentoring, intervisie Leiderschapscultus Psychologische contracten

11 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen HRM nader bekeken: Ontkennen belangentegenstelling werkenden en werkgevers: Onderuit halen balans tussen belangenovereenkomst en belangentegenstelling zoals verwoord in poldermodel en historisch compromis na de oorlog Ontkennen belangentegenstellingen tussen ongelijke partijen speelt de sterkste partij altijd in de kaart

12 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen HRM: Individualisering en privatisering van de arbeidsverhoudingen: Arbeidsverhouding nu opgevat als een overeenkomst tussen individuen: individuele werknemer en werkgever Buiten spel zetten van collectieve belangenbehartiging, CAO s en vakbeweging

13 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen HRM: Psychologisering van de arbeid: Arbeid niet langer opgevat als iets wat tot stand komt in een verhouding tussen werkenden onderling en tussen werkenden en leidinggevenden, maar als iets wat tot stand komt vanuit psychologische kenmerken van het individu: competentiedenken Als er iets niet deugt aan jouw werk of in je verhouding tot je leidinggevende: het schort aan jouw competenties en het vertrouwen is verstoord => Ongebreidelde machtspositie voor werkgever en blaming the victim

14 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen HRM: Taalontvreemding en -vervreemding Progressief klinkende termen krijgen reactionaire en vervreemdende betekenis. Vb: Communicatie: van sociaal proces naar individuele competenties voor de happy few Teamwork: van sociaal proces van samenwerking en solidariteit naar eisen van persoonlijkheidskenmerken waarmee individuele werkenden onderling moeten concurreren Arbeidstevredenheid: van waardevol aspect van je werk naar instrument om je trouw aan de HRM catechismus te meten

15 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen HRM: Taalontvreemding en -vervreemding Progressief klinkende termen krijgen reactionaire en vervreemdende betekenis. Vb: Inspiratie: van belangrijke drijfveer in je werk naar dwangmiddel om je slaafs-imbeciel op te stellen als volgeling van zichzelf tot charismatische leiders gebombardeerde topbestuurders Authenticiteit: van wapen tegen vervreemding naar criterium waarop je supervisor je gaat beoordelen

16 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen HRM: Taalontvreemding en -vervreemding Al dit soort termen worden van hun oorspronkelijke bevrijdende betekenis ontdaan en omgezet in vervreemding: als criteria waarmee je werkgever je kan beoordelen Deze termen hebben die geen inherente betekenis meer dus geven almacht aan de werkgever om de betekenis naar hartenlust zelf in te vullen: willekeur

17 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen HRM: Taalontvreemding en -vervreemding => Vanwege hun oorspronkelijke progressieve klank kun je je er niet tegen verzetten: persoonlijke groei, persoonlijke ontwikkeling, competentieontwikkeling : je kunt er niets tegen hebben, als je je ertegen verzet ben je infantiel Als je het toch doet, kan de werkgever altijd een andere psychologische categorie uit de kast halen: er is sprake van verstoord vertrouwen, dus ontslag HRM maakt werkenden weerloos, machteloos en onmondig

18 HRM: de smeerolie van neo-liberale arbeidsverhoudingen Achtergronden: Expansie van machtsuitoefening naar privéleven en de geest van de werkenden: Opheffing scheiding werk en privé, zie het nieuwe werken Opheffing scheiding functie en persoon => Terug naar middeleeuwse horigheid en lijfeigenschap

19 Kortom Laten we ophouden met deze duurbetaalde derivaten van de arbeid die: De concurrentiekracht en efficiency van onze bedrijven en organisaties aantasten Onze werkenden infantiliseren en onmondig maken Tot meerdere eer en glorie van zichzelf tot leiders benoemde managers die zichzelf verheven weten boven mondaine zaken als wetten, CAO s, rechtsstaat en moraal Die de neo-liberale agenda uitvoeren.