Klimaat: wetgeving, risicoanalyse en maatregelen

Transcriptie

1 Klimaat: wetgeving, risicoanalyse en maatregelen Wetgeving De wetgeving i.v.m. het klimaat op het werk is voor het grootste deel terug te vinden in het Koninklijk Besluit Thermische Omgevingsfactoren van 4 juni 2012 (BS 21 juni 2012) NBN-normen (NBN EN ISO 7243, NBN EN ISO 7933, NBN EN ISO 9886) Risicoanalyse en preventiemaatregelen De werkgever moet een risicoanalyse van de thermische omgevingsfactoren uitvoeren. Het betreft hier zowel technologische als klimatologisch factoren. Hij houdt hierbij rekening met volgende factoren: luchttemperatuur (in C) relatieve vochtigheid (in %) luchtstroomsnelheid (in m/s) thermische straling (door de zon of door technologische omstandigheden) fysieke werkbelasting (in watt): i. zeer licht (<117 watt) ii. licht ( watt) iii. halfzwaar ( watt) iv. zwaar ( watt) v. zeer zwaar (>468 watt) gebruikte werkmethodes en arbeidsmiddelen eigenschappen van werkkledij en PBM s combinaties van deze factoren Bij deze risicoanalyse moet men ook rekening houden met: de evolutie van de factoren tijdens de werkduur frequent wisselende arbeidsomstandigheden seizoensschommelingen De werkgever evalueert de thermische omgevingsfactoren en hij meet ze indien nodig. De meet- en berekeningsmethodes worden bepaald: na advies van de preventieadviseur arbeidsgeneeskunde of arbeidshygiëne en na akkoord van het CPB Indien geen akkoord in het CPB kiest de werkgever één van de methodes aanbevolen door de FOD WASO (referenties op website FOD WASO) Op grond van de risicoanalyse neemt de werkgever preventiemaatregelen. Deze preventiemaatregelen spelen in op de factoren beschreven in de 7 punten zoals die bepaald zijn in het KB en ze houden rekening met:

2 o o de voorgeschreven actiewaarden de gangbare voorschriften en gebruiken inzake comfort op de arbeidsplaats (NBN EN ISO 7730: Ergonomie van de thermische omgeving: analytische bepaling en interpretatie van de thermisch behaaglijkheid door berekening van de PMV en PPD waarden en door criteria voor de plaatselijke behaaglijkheid. ) CLB EDPB kan u helpen bij het maken van deze risicoanalyse: zowel bij het evalueren en meten van de omgevingsparameters (temperatuur, relatieve vochtigheid, straling, luchtsnelheid) als bij het inschatten van de andere beïnvloedende factoren (zwaarte van het werk, invloed van andere factoren ). Vermits de in de wet vermelde norm (NBN EN ISO 7730) uiterst complex is, kunnen wij u begeleiden in het opzetten van een preventieprogramma. Actiewaarden voor blootstelling Zowel voor hoge als voor lage temperaturen worden in het KB actiewaarden vast gelegd Wanneer deze actiewaarden overschreden worden, moet de werkgever maatregelen nemen Lage temperaturen meet men met een gewone droge thermometer o de luchttemperatuur wordt uitgedrukt in C Hoge temperaturen beoordeelt men met de WBGT-index* o De WBGT wordt uitgedrukt in een onbenoemd getal (de WBGT-index) o de WBGT kan rechtstreeks gemeten of berekend worden. o de WBGT-index wordt besproken in de norm NBN EN ISO 7243 Actiewaarden bij blootstelling aan koude: o Zeer licht werk: 18 C o Licht werk: 16 C o Halfzwaar werk: 14 C o Zwaar werk: 12 C o Zeer zwaar werk: 10 C Actiewaarden bij blootstelling aan warmte: o Zeer licht of licht werk: 29 o Halfzwaar werk: 26 o Zwaar : werk 22 o Zeer zwaar werk: 18 *De WBGT index wordt bepaald door een combinatie van de temperatuur, straling en relatieve vochtigheid. Meer informatie kan men vinden op de website van de FOD WASO. CLB EDPB kan met haar meetapparatuur deze parameters voor u evalueren.

3 Programma van technische en organisatorische maatregelen Wanneer de actiewaarden overschreden worden (zowel warmte als koude, zowel van technologische als van klimatologische oorsprong) moet de werkgever, op grond van zijn risicoanalyse, vooraf een programma opstellen van technische en organisatorische maatregelen Dit programma moet de blootstelling en de eruit voortvloeiende risico s voorkomen of tot een minimum beperken. Deze technische en organisatorische maatregelen hebben betrekking op: 1. technische maatregelen die inspelen op: de temperatuur van de omgevingslucht de luchtvochtigheid de thermische straling de luchtstroomsnelheid (inzonderheid het voorzien van inrichtingen voor kunstmatige ventilatie, overeenkomstig de bepalingen betreffende de luchtverversing van arbeidsplaatsen) het opvangen en afvoeren van warme en vochtige dampen of gassen het plaatsen van reflecterende afschermingen het gebruik van luchtbevochtigers of ontvochtigers 2. het verlagen van de fysieke werkbelasting (aanpassing van de arbeidsmiddelen of werkmethodes) 3. alternatieve werkmethoden die noodzaak aan blootstelling aan koude of warmte verminderen 4. beperken van de duur en de intensiteit van de blootstelling 5. aanpassen van de werkroosters of de arbeidsorganisatie: zodat de blootstellingsduur aan overmatige warmte beperkt wordt indien nodig periodes van aanwezigheid op de werkpost afwisselen met rusttijden, door te brengen ter plaatse of in rustlokalen 6. aangepaste kledij verschaffen (tegen koude of warmte, vocht of straling) 7. verfrissende of warme dranken* ter beschikking stellen (zonder kosten). *verfrissende of warme dranken betekent niet noodzakelijk frisdrank en warme soep. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer kan u advies geven over een goede en gezonde keuze van dranken.

4 De afwisseling van werk- en rustperiodes De afwisseling van werk- en rustperiodes wordt volgens een bepaalde volgorde vastgelegd: 1. passende maatregelen worden verondersteld genomen te zijn bij toepassing van de normen: NBN EN ISO 7243 (Hot environments - Estimation of the heat stress on working man, based on the WBGT-index (wet bulb globe temperature) NBN EN ISO 7933 (Klimaatomstandigheden - Analytische bepaling en interpretatie van warmtebelasting met behulp van een berekening van de voorspelbare warmtebelasting) NBN EN ISO 9886 (Ergonomie - Beoordeling van thermische belasting met behulp van fysiologische metingen) 2. indien deze normen niet worden toegepast wordt het werk-rustritme vastgesteld na het advies van de PA-AG en na het voorgaand akkoord van het CPB 3. indien normen niet gevolgd worden en er geen akkoord (cf. 2) kan gevonden worden: werk-rust ritme vast te stellen bij een bij KB algemeen binden verklaarde CAO (Paritair Comité waaronder de werkgever ressorteert); dit op voorwaarde dat de CAO een vergelijkbare bescherming biedt als bijlage I 4. indien noch 1, 2 en 3 lukt, dan wordt het werk-rustregime van bijlage I bij het KB gehanteerd. De werkgever zal dus bij voorkeur de genoemde normen toepassen. Indien hij dit niet wenst te doen, dan vraagt hij advies aan de preventieadviseur arbeidsgeneesheer. Dit advies moet wel ter goedkeuring aan het CPB of aan de vakbondsafvaardiging worden voorgelegd. Indien er geen akkoord gevonden wordt, dan kan er nog altijd een CAO in het van toepassing zijnde Paritair Comité worden afgesloten. De bepalingen in deze CAO moeten dan echter een bescherming bieden die gelijkwaardig is aan deze die is opgenomen in de bijlage van het KB Thermisch omgevingsfactoren. Indien er geen CAO wordt afgesloten, dan valt men terug op bijlage I van het KB*. Het programma beschrijft de technische en organisatorische maatregelen die zullen worden getroffen: 1. per werkpost of per groep werkposten 2. per functie of per groep van functies Het programma wordt voorgelegd aan de bevoegde preventieadviseurs en aan het CPB. Het wordt gevoegd bij het globaal preventieplan. De werkgever voert het plan uit van zodra de actiewaarden worden overschreden.

5 In de praktijk zullen hogergenoemde normen zelden gevolgd worden wegens te complex. Ook bijlage I (zie verder) biedt weinig houvast. De indeling is veel te rudimentair om werkbaar te zijn. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en de preventieadviseur arbeidshygiëne van CLB EDPB kunnen u assistentie verlenen in het vertalen van deze ingewikkelde procedures naar een werkbaar model. *Bijlage I: Rust-werktijden Afwisseling in het werk WBGT-waarden Licht werk Halfzwaar werk Zwaar werk Zeer zwaar werk 45 min werk - 15 min rust 29, min werk - 30 min rust ,5 21 Maatregelen in geval van overmatige koude van klimatologische oorsprong Tussen 1 november en 31 maart worden open werklokalen en arbeidsplaatsen in openlucht voorzien van een voldoende aantal verwarmingsinrichtingen Wanneer het uit weersomstandigheden nodig blijkt en in elk geval wanneer de temperatuur lager is dan 5 C moeten de toestellen in werking gesteld worden Indien de werknemersvertegenwoordiging in het comité (of de vakbondsafvaardiging) vooraf hun akkoord geven, dan mogen de verwarmingstoestellen in lokalen, voorlopige constructies of op andere plaatsen opgesteld worden Bij temperaturen lager dan 5 C is het verboden werknemers tewerk te stellen aan winkelbanken of aan toonbanken die zich buiten en in de onmiddellijk nabijheid van de winkel bevinden Bij temperaturen lager dan 10 C moeten winkel- en/of toonbanken buiten voorzien zijn van voldoende krachtige verwarmingstoestellen. Deze verwarmingstoestellen zijn niet verplicht wanneer de werknemers zich geregeld en zo dikwijls als nodig kunnen verwarmen Er moet daarenboven een vloer voorzien worden die rechtstreeks contact met de grond voorkomt De werknemers moeten zoveel mogelijk tegen weer en wind beschermd worden De arbeidsduur in dergelijke omstandigheden wordt ook beperkt:

6 o o o o niet voor 08:00u s morgens niet na 19:00u s avonds niet langer dan 2u zonder onderbreking van minimum 1 uur niet meer dan 4 uur per dag. Maatregelen in geval van overmatige koude van technologische oorsprong de werkgever voorziet aangepaste werkkledij en PBM s luchtstroomsnelheid wordt beperkt tot het minimumniveau dat compatibel is met de werking van de installatie (wanneer er werknemers aanwezig zijn) de werkgever voorziet technische middelen om beschermkledij na gebruik te drogen de werkgever voorziet warme dranken (zonder kosten) daarenboven moet de werkgever, telkens de arbeidsgeneesheer dit voor de gezondheid van de werknemers noodzakelijk oordeelt, rusttijden in een rustlokaal voorzien. Maatregelen in geval van overmatige warmte van technologische oorsprong Wanneer er in gesloten werklokalen overmatige warmte van technologische oorsprong te wijten aan convectie is en de actiewaarden overschreden worden op het niveau van de zwaarste werkpost, dan plaatst de WG: o inrichtingen voor kunstmatige verluchting o of een systeem van afzuiging o en dit overeenkomstig de bepalingen betreffende de luchtverversing van de arbeidsplaatsen Wanneer warmte afkomstig is van straling en actiewaarden worden overschreden dan plaatst de WG: o beveiligingsschermen o of voorziet hij reflectorisch beschermingskledij o of kledij met ingebouwd koelsysteem Indien de bovenstaande maatregelen niet toepasbaar zijn of onvoldoende resultaat hebben dan wordt de duur van de blootstelling aan de warmte beperkt: o door rusttijden ter plaatse of in verpozingslokalen o afwisseling werk-rusttijden (zoals verderop in het KB bepaald) Om het vochtverlies te compenseren verschaft de werkgever kosteloos verfrissende dranken. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer adviseert hierover.

7 Maatregelen in geval van overmatige warmte van klimatologische oorsprong Wanneer de actiewaarden overschreden worden neemt de werkgever volgende maatregelen: o indien de overschrijding aanhoudt plaatst hij, binnen 48 uur na vaststelling, inrichtingen voor kunstmatige verluchting, overeenkomstig bepalingen betreffende luchtverversing van de arbeidsplaats o indien de overschrijding na 48 uur nog altijd aanhoudt, dan moet de werkgever een regime van alternerend werken en rusten invoeren o om het vochtverlies te compenseren verschaft de werkgever kosteloos verfrissende dranken. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer adviseert hierover Wanneer actiewaarden overschreden door een combinatie van technologische en klimatologische factoren moet de werkgever de bepalingen toepassen zoals die beschreven zijn voor warmte van technologische oorsprong De werknemers worden tegen zonnestraling beschermd door om het even welke installatie of door een aanpassing van de arbeidsorganisatie Werknemers die blootgesteld worden aan rechtstreekse zonnestraling moeten kunnen beschikken over collectieve of persoonlijke beschermingsmiddelen. Korte blootstelling aan ernstige overmatige warmte bij interventies De maximale blootstellingsduur en de organisatie van het werk worden, ingeval van kortdurende blootstellingen aan ernstige overmatige warmte bij interventie, vooraf vastgelegd door de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer Om te vermijden dat fysiologische limieten overschreden worden kan de arbeidsgeneesheer beslissen over te gaan tot monitoring van de fysiologische parameters tijdens de interventie. Gezondheidstoezicht Gezondheidstoezicht is nodig o wanneer er regelmatige, om technologische redenen, blootstelling aan temperaturen lager dan 8 C is o er regelmatige blootstelling aan technologische warmte boven de actieniveaus is o werknemers gewoonlijk buiten tewerkgesteld worden

8 Werknemers die behoren tot bijzonder gevoelige risicogroepen Tot bijzonder gevoelige groepen kunnen o.a. gerekend worden: o ouderen (> 45 jaar) o vrouwen (lagere zweetproductie) o magere personen (<50 kg) o overgewicht (>10%) o zwangeren. Indien werknemers tot deze gevoelig groepen behoren past de werkgever, op advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer aan: o de technische maatregelen o de organisatorische maatregelen o de maatregelen die ingeval van overmatige warmte en/of koude moeten genomen worden o het gezondheidstoezicht Voorlichting en opleiding van de werknemers Een klassiek punt is de voorlichting en de vorming van de werknemers die aan overmatige warmte of koude worden blootgesteld. Deze moet volgende onderwerpen behandelen o de resultaten van de risicoanalyse, van de evaluaties en van de metingen en van de mogelijke letsels o de actiewaarden o de genomen maatregelen o het belang van en de handelswijze voor het opsporen en signaleren van lichamelijke symptomen te wijten aan overmatige koude of warmte o het belang van de invloed van individuele eigenschappen op de thermische belasting o veilige handelingen en professionele praktijken om de blootstelling tot een minimum te beperken o het gezondheidstoezicht.