1 Beschrijving. 2.1 Mechanische trillingen Bespreking per hoofdstuk:

Transcriptie

1 Preventiefiche /2017 Blootstelling aan fysische agentia (lawaai en trillingen) bij wegenwerkers 1 Beschrijving Door hun werk lopen wegenwerkers onder andere risico op gehoorschade, rugklachten, overbelastingsletsels als gevolg van trillingen, aanrijdingen of andere verkeersongevallen, enz. In deze fiche wordt nader ingegaan op de invloed van de fysische agentia bij wegenwerkers, meer bepaald lawaai en trillingen 2 Wetgeving 2.1 Mechanische trillingen De Codex over het welzijn op het werk; Boek V omgevingsfactoren en fysische factoren Titel 3 Trillingen; behandelt de risico s van mechanische trillingen op het werk. Dit is de omzetting van de Europese richtlijn 2002/44/CE in Belgisch recht Bespreking per hoofdstuk: Hoofdstuk I. Toepassingsgebied en definities: o.a. definitie van hand-armtrillingen en lichaamstrillingen; Hoofdstuk II. Grenswaarden en actiewaarden voor de blootstelling: de waarden voor één dag, herleid tot een standaardreferentieperiode van 8u Hand-armtrillingen Lichaamstrillingen Grenswaarde voor dagelijkse blootstelling Actiewaarde dagelijkse blootstelling 5 m/s² 1,15 m/s² 2,5 m/s² 0,5 m/s² 1/6

2 Hoofdstuk III. Bepaling en beoordeling van de risico s: als de werkgever vaststelt dat er zich trillingen voordoen, moet hij de blootstelling van de werknemers aan de trillingen beoordelen en indien nodig meten Daarvoor kan hij een beroep doen op een EDPBW op het werk of op een erkend laboratorium. Vervolgens moet hij in zijn globaal preventieplan vermelden welke preventiemaatregelen er getroffen zijn. Hoofdstuk IV. Maatregelen ter voorkoming of vermindering van de blootstelling: de risico s moeten in de eerste plaats worden weggenomen aan de bron of tot een minimum beperkt worden. Als de actiewaarden overschreden worden, moeten de trillingen tot een minimum beperkt worden. Als de grenswaarden voor blootstelling overschreden worden, moet de werkgever alles in het werk stellen om de blootstelling terug te brengen tot onder de grenswaarden. Hoofdstuk V. Voorlichting en opleiding van de werknemers: de werkgever zorgt ervoor dat de werknemers die aan trillingen worden blootgesteld en het CPBW voorlichting en opleiding krijgen over het resultaat van de risico-evaluatie. Hoofdstuk VI. Raadpleging en participatie van de werknemers: raadpleging van het CPBW. Hoofdstuk VII. Gezondheidstoezicht: het doel hiervan is de preventie en vroegtijdige diagnose van iedere aandoening die het gevolg is van blootstelling aan mechanische trillingen. In de bijlage V.3-1 worden de handarm- en de lichaamstrillingen behandelt Bijlage V.3-1 A. Hand-armtrillingen met de eisen betreffende de blootstelling, de meting, de interferentie, de indirecte risico s en de PBM s Bijlage V.3-1 B. Lichaamstrillingen met eisen betreffende de blootstelling, de meting, de interferentie, de indirecte risico s en een langere blootstellingsduur 2.2 Risico's van lawaai op het werk De Codex over het welzijn op het werk; Boek V omgevingsfactoren en fysische factoren Titel 2._ Lawaai; behandelt de risico's van lawaai op het werk. Het is de omzetting in Belgisch recht van de Europese richtlijn 2003/10/EG. Het verplicht de werkgever om te onderzoeken of de werknemers tijdens hun werk (kunnen) worden blootgesteld aan risico's die verbonden zijn aan lawaai. Indien dit risico aanwezig is, moet het blootstellingsniveau van de werknemers aan dit lawaai worden beoordeeld en indien nodig, op deskundige wijze gemeten door de IDPBW, de EDPBW of een erkend laboratorium. Er worden maatregelen opgelegd ter voorkoming of vermindering van de blootstelling, bijvoorbeeld alternatieve werkmethoden kiezen die leiden tot minder blootstelling aan lawaai, arbeidsmiddelen kiezen die zo weinig mogelijk lawaai maken 2/6

3 Er zijn nieuwe grenswaarden en actiewaarden voor blootstelling vastgelegd: Onderste actiewaarden voor blootstelling: dagelijks niveau van blootstelling (LEX), 8uur: 80 db(a) en piekblootstellling (Ppiek): 112 Pa. Als deze waarden overschreden worden, moet de werkgever: individuele gehoorbeschermers ter beschikking van de werknemers stellen; werknemers en het CPBW voorlichting en opleiding geven over de risico's die voortvloeien uit blootstelling aan lawaai. Bovenste actiewaarden voor blootstelling: dagelijks niveau van blootstelling LEX, 8 uur: 85 db(a) en Ppiek: 140 Pa. Als deze waarden overschreden worden, moet de werkgever: maatregelen nemen om de risico s van de blootstelling aan lawaai uit te schakelen of tot een minimum te beperken; passende signaleringen aanbrengen en de toegang tot arbeidsplaatsen waar werknemers kunnen worden blootgesteld aan lawaai beperken; ervoor zorgen dat de werknemers de gehoorbeschermers gebruiken. Grenswaarden voor blootstelling: dagelijks niveau van blootstelling LEX, 8 uur: 87 db(a) en Ppiek: 200 Pa. Deze waarden, waarvoor bij de meting rekening werd gehouden met de dempende werking van de individuele gehoorbeschermers die de werknemer draagt, mogen niet worden overschreden. Als dat toch gebeurt, moet de werkgever: maatregelen nemen om de blootstelling terug te brengen tot een lager niveau; de oorzaken van overmatige blootstelling vaststellen Werknemers die een activiteit verrichten waarbij ze worden blootgesteld aan meer dan 80 db(a) worden onderworpen aan een gezondheidstoezicht volgens de bepalingen van het boek I, titel 4 van de Codex welzijn op het werk. De werknemer moet een voorafgaande gezondheidsbeoordeling met audiometrisch onderzoek ondergaan, alvorens hij een activiteit met een aan lawaai te wijten risico mag uitvoeren. Binnen de 12 maanden die volgen op de eerste beoordeling, moeten ze een periodieke gezondheidsbeoordeling ondergaan. Werknemers die worden blootgesteld aan 87 db(a) of meer (zonder rekening te houden met de dempende werking van de individuele gehoorbeschermers die de werknemer draagt), moeten jaarlijks een periodieke gezondheidsbeoordeling ondergaan; werknemers die worden blootgesteld aan 85 db(a) of meer, driejaarlijks en werknemers die worden blootgesteld aan 80 db(a) of meer, vijfjaarlijks. Het CPBW moet geraadpleegd worden over en deelnemen aan de beoordeling van de risico's, het vaststellen van de maatregelen die genomen moeten worden en de keuze van de individuele gehoorbeschermers. In uitzonderlijke omstandigheden zijn er afwijkingen voorzien. 3/6

4 3 Risico s De belangrijkste risico s als gevolg van fysische agentia voor de wegenwerker zijn: letsels aan het bewegingsapparaat als gevolg van trillingen gehoorschade ten gevolge van lawaai 3.1 Trillingen Wegenwerkers worden meer dan andere arbeiders in de bouwsector blootgesteld aan lichaamstrillingen. Door deze blootstelling kunnen ze onder andere rugklachten krijgen. De blootstelling is vooral hoog op trilwalsen en asfaltspreidmachines, waar het vibreren van het stampmes en de strijkplaat trillingen veroorzaakt. Overigens worden ook vrachtwagenchauffeurs soms aan trillingsniveaus blootgesteld waarbij de grenswaarde wordt overschreden. Deze grenswaarde bedraagt 1,15 m/s² over een achturige werkdag en mag niet overschreden worden. Wegenwerkers, worden vooral blootgesteld aan lichaamstrillingen en in mindere mate aan hand-armtrillingen. Het belangrijkste risico is: lichaamstrillingen 3.2 Lawaai Wegenwerkers worden ook meer dan andere arbeiders in de bouwsector blootgesteld aan lawaai. Op en rond het materieel bedraagt het geluidsniveau immers vaak 85 tot 95 db(a). Bij werkzaamheden als frezen, zagen en hakken zijn geluidniveaus van 100 tot 105 db(a) mogelijk. Ook het verkeer kan uiteraard een bron van lawaai zijn. Het niet dragen van gehoorbescherming, leidt op lange termijn tot blijvende gehoorschade. De grenswaarde voor lawaai is 80 db(a). 4/6

5 4 Preventiemaatregelen 4.1 Trillingen Maatregel 1 Maatregel Bronmaatregelen Neem de productie van trillingen mee in overweging bij de vervanging van het materieel en de apparatuur. Vraag de leverancier informatie over de trillingen en mogelijkheden om deze te beperken. Vervang de methode van het trillend verdichten door een methode waarbij geen trillingen ontstaan. Mechanisatie van de arbeid (zie foto maatregel 1). Bouwplaatsmachines met afstandsbediening (zie foto maatregel 2) Collectieve beschermingsmaatregelen Voorzie de bouwplaatsmachines van stoelen die de blootstelling aan lichaamstrillingen beperken. Voorzie trilvrije handvatten (aanpassing van de ophanging van de handvatten) Hiermee kunnen enkel trillingen boven de 200Hz worden gedempt Nuttig voor bijvoorbeeld slijpmachines Zorg voor periodiek onderhoud om onnodige trillingen te voorkomen. Zorg voor taakrotatie door bijvoorbeeld het werk zoveel mogelijk af te wisselen; dit beperkt de blootstelling. Regel extra pauzes bij overwerk. Probeer door een goede afstelling van het trilmechanisme op de spreidmachine de hoeveelheid trillingen te beperken Persoonlijke beschermingsmaatregelen Als voorgaande maatregelen ontoereikend blijken, kunnen trilling dempende handschoenen voorgesteld worden. Maar in het algemeen zijn ze weinig doeltreffend tegen trillingen. Ze zijn enkel doeltreffend bij trillingen van meer dan 200Hz. Ze kunnen trillingen onder de 200Hz zelfs versterken. Om efficiënt te zijn moeten deze handschoenen dik uitgevoerd worden. Daardoor verminderen ze meestal de vingervaardigheid. 4.2 Lawaai Bronmaatregelen Neem de geluidsproductie mee in overweging bij de vervanging van het materieel ging. Vraag de leverancier om informatie over de geluidemissie. Zoek alternatieven voor werkzaamheden of materieel waarbij sprake is van hoge geluidniveaus. Isoleer materieel door het dichten van kieren en het aanbrengen van een omkasting, isolatie en/of geluiddempende vloermatten. 5/6

6 Werk niet onnodig dicht bij de plek waar het lawaai ontstaat; hoe groter de afstand tot de bron, hoe lager de blootstelling Collectieve beschermingsmaatregelen Zorg voor periodiek onderhoud; dit leidt tot minder onnodig lawaai door bijvoorbeeld rammelende onderdelen. Verminder het aantal werknemers in de buurt van materieel met hoger geluidsniveaus Verlaag de geluidniveaus van machines door te zorgen dat het toerental zo laag mogelijk blijft of zorg dat het toerental zo laag mogelijk blijft Houd de cabine gesloten; vaak is het geluidniveau buiten de cabine een stuk hoger Persoonlijke beschermingsmiddelen Verstrek passende gehoorbeschermingsmiddelen Verstrek geen doppen of watten als beschermingsmiddel. Deze beschermen onvoldoende. Bovendien kunnen toxische of irriterende stoffen in de gehoorgang terechtkomen. Otoplastieken met een filter die afgestemd is op het geluidsniveau, bieden wel goede bescherming. Kies een type gehoorbescherming in overleg met het personeel. Een middel dat niet lekker zit, wordt vaak slecht gebruikt. Overweeg een type voorzien van communicatiemogelijkheden voor functies waarvoor frequent contact met collega's noodzakelijk is. Gebruik de verstrekte gehoorbeschermingsmiddelen. Gehoorbescherming is verplicht bij geluidniveaus boven 85 db(a), dus bij het meeste werk op en rond de asfaltmachines. Het leidinggevend personeel moet steeds het goede voorbeeld geven. Er moet toezicht zijn op het dragen van de gehoorbeschermingsmiddelen. 5 Referenties 5.1 Trillingen dossier 112 Lawaai en trillingen 5.2 Lawaai dossier 112 Lawaai en trillingen Preventiefiche PBM /2016 Gehoorbeschermingsmiddelen Toolboxfiche U /2015 Gehoorbeschermingsmiddelen 6/6