Let op! Wanneer u het lesmateriaal. Advies: Vanaf VO klas 3, Alle onderwijsniveaus. Dit lesmateriaal bestaat uit vier delen: DOCENTENHANDLEIDING

Transcriptie

1 Dit lesmateriaal bestaat uit vier delen: DOCENTENHANDLEIDING Deze bevat handvatten om de documentaire te behandelen. U kunt zelf op basis van tijd, behoefte en niveau bepalen hoeveel u uit dit materiaal gebruikt. Achtergrondinformatie Deze hoort bij de docentenhandleiding en kan gelezen worden door docenten (en eventueel leerlingen) als extra ondersteuning in de informatie over het onderwerp en de documentaire. Opdrachten voor leerlingen Let op! Wanneer u het lesmateriaal Deze kan apart geopend en/of geprint worden voor de leerlingen. Deze opdrachten komen ook terug in de docentenhandleiding. print, vervalt de mogelijkheid om de directe links naar de webpagina s te volgen.. Lesbrief War Child War Child is een organisatie die oorlogskinderen helpt. Door middel van de lesbrief van War Child verdiepen de leerlingen zich in het onderwerp kindsoldaat. Anderzijds leren de leerlingen hoe ze deze kinderen kunnen helpen en zelf een actie op touw kunnen zetten. Advies: Vanaf VO klas 3, Alle onderwijsniveaus Dit materiaal sluit aan bij de vakken: Nederlands, Maatschappijwetenschappen en CKV.

2 U kunt voor de vertoning van de documentaire een aantal algemene aspecten van documentaire bespreken. Het definiëren van documentaire film is niet eenvoudig. Door documentaire te vergelijken met de speelfilm en de nieuwsreportage kan het begrip duidelijk gemaakt worden. Wilt u meer documentaires aan uw leerlingen laten zien? Dan kunt u dit doen via Via de educatieve filmcatalogus Docschool Online krijgt u toegang tot documentaires die geschikt zijn voor gebruik in de klas. Tevens vindt u hier algemeen lesmateriaal dat u kunt gebruiken bij andere documentaires en waarbij verder wordt ingegaan op het genre documentaire. DOCENTENWat is een documentaire? 1voor de film Opdracht 1 Kies een documentaire die je eens hebt gezien. Vertel in het kort over die documentaire. Wie waren de hoofdpersonen en wat gebeurde er? Waar is de documentaire gemaakt? Wat is je het meest bijgebleven? Toelichting Met name wanneer het politiek beladen onderwerpen betreft worden termen als waarheid en werkelijkheid, die onlosmakelijk zijn verbonden aan documentaire, hete hangijzers in menige discussie. Want in hoeverre is de in de documentaire gepresenteerde werkelijkheid echt? En is de documentairemaker, die altijd manipuleert, eigenlijk wel in staat in het brengen van dé waarheid? Waar het in speelfilms gaat om het vertellen van een fictief verhaal, daar worden documentaires gestuurd door een zekere argumentatie. De maker heeft een bepaalde visie over iets of iemand. Met behulp van hetgeen een documentaire toont, worden als het ware bewijzen aangeleverd die deze visie onderbouwen. De ene documentaire presenteert dit als een zeer objectieve argumentatie, de andere documentaire geeft een meer persoonlijke invulling. In alle gevallen is er sprake van een subjectieve benadering. De maker gunt ons immers een blik op de wereld om ons heen, waarbij zijn/haar visie het uitgangspunt is. Dit onderscheidt documentaire film van de journalistieke praktijk. Hoewel de laatste uiteraard ook mede wordt bepaald door een ideologische invalshoek. DOCENTEN Context Niet alle documentaires zijn even makkelijk te begrijpen of op waarde te schatten als de context waarbinnen het onderwerp van de documentaire valt niet of onvoldoende bekend is. Dit onderdeel voorziet indien nodig! in achtergrondkennis over de context. Kindsoldaten Op het moment dat je dit leest, vechten er wereldwijd kinderen mee in oorlogen. Kindsoldaten worden vooral gebruikt door rebellenlegers. Afrika kent het grootste aantal kindsoldaten. Een klein deel van hen sluit zich vrijwillig aan. Meestal zijn het wees- of vluchtelingenkinderen. In een leger vinden ze onderdak, bescherming en voedsel. Sommige kinderen gaan bij een leger om de dood van hun ouders te wreken. Maar het overgrote deel wordt onder 2

3 dwang gerekruteerd en ontvoerd door gewapende groepen. Kinderen vormen de ideale soldaten: ze zijn snel, behendig, eenvoudig te manipuleren en erg gehoorzaam. En als ze zich niet aan de regels houden worden ze met de dood bedreigd. Maar kindsoldaten zijn ook vooral goedkoop: ze krijgen gewoon niet betaald en eten minder dan volwassen soldaten. In het leger doen ze dienst als boodschapper, spion, kampbewaker, kok of drager van wapens en proviand. En ze worden ingezet in de strijd. Vaak krijgen de kinderen drugs toegediend, deze zorgen ervoor dat de kinderen geen angst meer voelen en niet goed weten wat ze doen. In Oeganda bestaat een derde van de kindsoldaten uit meisjes. Zij worden vaak seksueel misbruikt. Soms moeten kinderen wreedheden uitvoeren tegenover hun eigen familie of dorpsgenoten. Dit bindt hen voorgoed aan het leger, omdat de kinderen dan vrezen nooit meer terug te kunnen naar huis. Weglopen is sowieso geen optie. Als een kindsoldaat deserteert of ontsnapt, neemt het leger wraak op zijn familie of dorp. Het gewelddadige leven en het verlies van familie en vrienden heeft enorme psychische gevolgen voor de kinderen. Honderdduizenden van hen hebben last van oorlogstrauma s en kunnen nooit meer een normaal leven leiden. Ze zijn vaak nog bang, zijn agressief, hebben nachtmerries en kunnen zich moeilijk concentreren. Door het gebrek aan ervaring sneuvelen veel kindsoldaten eerder dan volwassen soldaten. In de afgelopen tien jaar zijn er circa twee miljoen kindsoldaten omgekomen. 2 OPDRACHT voor de film 2 Zoek in kranten en tijdschriften of op internet naar tien foto s over één van de onderstaande onderwerpen. Zorg dat de gekozen foto s een goed beeld geven van het onderwerp, zodat iemand die niks van jouw onderwerp afweet, snapt waar het over gaat. Oeganda Kindsoldaten Vluchtelingen Asielzoekers in Nederland Voor zover mogelijk beschrijf je voor elke foto waar en wanneer die genomen is en wat de foto in werkelijkheid laat zien. Presenteer je (digitale) fotocollage zonder beschrijvingen en laat andere leerlingen vertellen wat zij denken dat elke foto voorstelt. Na afloop licht je elke foto toe aan de hand van je eerder gemaakte beschrijvingen. Toelichting Uw leerlingen kunnen opdracht 2 zowel voor als na de vertoning van Kassim the Dream maken. Individueel of in groepjes bepalen uw leerlingen welke beelden representatief zijn voor het gekozen onderwerp. Als momentopname kan een enkele foto enorme zeggingskracht hebben. Maar waar zit hem die zeggingskracht van het beeld in? Discussieer hier eventueel over met uw leerlingen. Veelal is beeld sterker dan tekst. Een krachtige foto is sneller in staat informatie over te brengen dan een briljant geschreven lap tekst. Toch is niet elke persfoto even duidelijk zonder onderschrift met informatie over waar de foto is genomen en wat er precies is te zien. Ook in documentaire is de wijze waarop beeld en tekst zich tot elkaar verhouden iets waar telkens weer kritisch naar gekeken kan en moet worden. 3

4 DOCENTEN Inhoud Waar gaat Kassim The Dream over? Enige voorkennis over de inhoud maakt een documentaire eenvoudiger te plaatsen en te interpreteren. Ook voorkomt het eventuele onaangename verrassingen. Laat uw leerlingen voor de vertoning de korte inhoudsbeschrijving van de documentaire lezen. Deze is ook te vinden op het opdrachtenblad voor de leerlingen. Waar gaat Kassim The Dream over? Kassim Ouma is zes jaar oud als hij van school wordt ontvoerd door het Oegandese rebellenleger. Ze geven hem een geweer en maken van Kassim een kindsoldaat. Het betekent het einde van zijn jeugd en het begin van acht jaar gedwongen martelen en doden. Als het rebellenleger de macht grijpt, stapt Kassim in de boksring. Hij blijkt een supertalent. Op zijn vijftiende is hij al amateurkampioen van Oeganda. Tijdens een bokstoernooi voor militairen drie jaar later in Amerika weet Kassim te vluchten. Hij vindt onderdak in een boksschool in de achterbuurten van Philadelphia. Alles beter dan teruggaan naar zijn helse bestaan in Oeganda. In 2002 vecht hij zich tot wereldkampioen. Het maakt Kassim tot volksheld in Oeganda. Maar teruggaan, durft hij niet. Bang als hij is voor de wraak van het leger. Zijn vader is al doodgeslagen wegens Kassims vlucht. Maar als goede vrienden in Washington aan de juiste touwtjes weten te trekken, krijgt Kassim de garantie van de Oegandese regering veilig terug te kunnen keren. Tien jaar na zijn wanhopige vlucht, keert Kassim terug naar zijn geboorteland. Daar wachten hem uitzinnige fans, een onvoorspelbare legerleiding en het emotionele weerzien met zijn familie. 3 Na de film Opdracht Tijdens IDFA 2008 bekroonde de jongerenjury van het festival Kassim The Dream met de DOC U! Award. In het juryrapport staat: We waren hevig geraakt door het tragische verhaal. Toen Kassim brak, braken wij ook. We moesten allemaal huilen. We wisten meteen dat dit de winnaar zou zijn, zo enthousiast waren we over deze documentaire. Wat vond jij van Kassim The Dream? Probeer uit te leggen wat je goed en minder goed vond. Toelichting Met behulp van opdracht 3 worden uw leerlingen aangezet om na te denken over keuzes die een regisseur moet maken om zijn documentaire zo interessant mogelijk te laten zijn. Hij/zij wil immers de aandacht van het publiek vasthouden. Het is aan uw leerlingen om te verwoorden in hoeverre deze documentairemaker daarin is geslaagd. Het is belangrijk elementen uit de documentaire te bespreken die de meningen van uw leerlingen onderbouwen. de maker Waarom maakt iemand documentaires? Dit onderdeel biedt informatie over de regisseur van Kassim The Dream. U kunt deze informatie na de vertoning met uw leerlingen bespreken. 4

5 DOCENTEN Kief Davidson Na high school gaat Kief Davidson studeren, maar zit al snel op een dood spoor. Hij volgt een cameracursus en weet zich binnen te kletsen bij de opname van een videoclip. Dat wordt een regelrechte ramp. Als camera-assistent verprutst hij zo n beetje elk camerashot in de clip en wordt op staande voet ontslagen. Davidson zegt de camera vaarwel en richt zich op het monteren. Daar blijkt hij wel talent voor te hebben. Hij werkt mee aan de montage van Blood Ties, een korte documentaire die een Oscarnominatie in de wacht sleept. Vanaf dat moment krijgt hij de ene na de andere montageklus voor film en televisie. Davidson werkt daarbij met veel verschillende regisseurs. Hij doet veel praktijkkennis bij hen op, zodat Davidson uiteindelijk voldoende zelfvertrouwen krijgt om zelf films te gaan maken. In 2005 maakt hij zijn eerste documentaire,the Devil s Miner, over twee jongens die werken in een Boliviaanse zilvermijn. Davidson wint er meerdere filmprijzen mee. Kassim The Dream uit 2008 is zijn tweede lange documentaire. 4 na de film Opdracht Stel dat je zelf een documentaire mocht maken. Het onderwerp zou gaan over iets dat zich afspeelt in jouw eigen omgeving. Waarover zou het dan gaan? Wat zou je allemaal filmen en hoe? Wat vertel je? Welke boodschap zou je de kijker willen meegeven? En wat zou de titel van jouw documentaire zijn? Toelichting U kunt opdracht 4 maken nadat uw leerlingen Kassim The Dream hebben gezien. Door deze opdracht individueel te behandelen krijgen de leerlingen inzicht in het proces dat voorafgaat aan het ontstaan van een documentaire. Hieronder valt het bedenken van wat er allemaal moet worden verteld. Wat wil een leerling met zijn/haar documentaire duidelijk maken? De totstandkoming Wat zijn de beweegredenen van een documentairemaker om een bepaald onderwerp nader te belichten? Dit onderdeel geeft inzicht in hoe een idee ontstaat en zich ontwikkelt. U kunt deze informatie voor of na de vertoning met uw leerlingen bespreken. HOE IS HET IDEE ONTSTAAN? Tijdens een avondje zappen, stuit Kief Davidson op een nieuwsitem over Kassim Ouma. Hij is meteen gegrepen door de charme en het charisma van deze bokskampioen, opgegroeid als kindsoldaat. Davidson: Hoe kan iemand, die op z n zesde wordt gekidnapt en gedwongen om te doden, met zo n gulle lach rondlopen? Hier moest ik meer van weten. Wat gaat er om in zijn hoofd? Hoe kijkt hij tegen de wereld aan? In de zomer van 2005 ontmoet Davidson Kassim 5

6 voor het eerst. Kassim maakt zich dan op voor een wereldtitelgevecht. Zijn manager Tom Moran drukt Davidson op het hart: Begin pas over zijn jeugd ná de wedstrijd! Davidson ziet Kassim dansen samen met zijn vrienden op een nummer van 50 Cent. Ondertussen slaan ze het ene biertje na het andere achterover. Kassim is in een beregoed humeur. Hij begroet Davidson: Hey dude, you the director? You Jewish, right? I m black Irish. Het kost Davidson uiteindelijk nog twee jaar voordat hij het vertrouwen van Kassim heeft gewonnen en het filmen van de documentaire kan beginnen. 5 na de film Opdracht Vorm nu tweetallen en geef elkaar het uitgewerkte idee voor jouw documentaire, die je in de vorige opdracht hebt opgeschreven. Neem rustig de tijd om het idee van de ander te lezen. Bedenk nu vijf vragen die een regisseur zou kunnen stellen over het onderwerp. En neem uiteindelijk bij elkaar een interview met deze vragen af. De vragen met antwoorden kun je onder het uitgewerkte idee opschrijven. Toelichting Bij het maken van een documentaire is het goede contact tussen de maker en degene die gefilmd wordt essentieel. Door eerst rustig kennis te maken met elkaar, veel te praten en niet meteen met een camera langs te komen, raak je aan elkaar gewend. Hierdoor ontstaat langzamerhand een vertrouwensband. Als vervolgens de camera gaat draaien, helpt die vertrouwensband om over persoonlijke dingen te kunnen vertellen. Daarnaast zijn de voorgesprekken handig voor de maker, omdat hij/zij daaruit interessante uitspraken en onderwerpen kan halen. DOCENTEN Het maken van een documentaire Elke documentaire is uniek, omdat het productieproces nooit van te voren in zijn geheel vastligt. Dit onderdeel biedt inzicht in de totstandkoming, wat er allemaal bij komt kijken om een documentaire te maken. U kunt deze informatie na de vertoning met uw leerlingen bespreken. Het dagelijks leven filmen Op eventuele studio-interviews na, wordt elke documentaire gefilmd terwijl het dagelijks leven van mensen plaatsvindt. Daarin ligt de grote uitdaging van een documentairemaker. Vaak moet een opname in een keer goed. Als maker heb je immers geen acteurs tot je beschikking die je een scène 30 keer kan laten overdoen. Davidson: Ik denk als een editor *. Dat helpt enorm in het zo efficient mogelijk filmen. In mijn hoofd weet ik instinctief welke beelden ik nodig heb. Ik zal dus niet zo snel scènes opnemen, die ik later in de montage toch niet gebruik. Dat betekent niet dat het filmen van zijn documentaire altijd even vlot verliep. Davidson: Eén van de dingen die ik voor ogen had, was om 6

7 Kassim zijn eigen verhaal te laten vertellen. Maar hij praat snel en zijn Engels is moeilijk te volgen. Onze grap was dat zelfs Kassim Kassim niet begreep. We speelden wel eens zijn voic berichten af en dan snapte hij gewoon echt niet wat hij eerder zelf had gezegd. Veel tijd is Davidson dus kwijt om de energieke Kassim telkens langzaam en rustig te laten spreken. Toch is het nog niets vergeleken met de uitdaging van Kassims bezoek aan Oeganda. Het militaire regime laat er geen misverstand over bestaan: als Kassim terugkeert naar Oeganda zal hij worden berecht wegens deserteren en indien schuldig bevonden doodgeschoten. Davidson: Een hoop politieke druk uit Washington maakte uiteindelijk een veilige terugtocht mogelijk. Maar hoe dichter we bij Oeganda kwamen, hoe angstiger Kassim werd. * Editor: iemand die een documentaire of speelfilm monteert. 6 Opdracht Kassim is een held en bekend in Amerika en Oeganda. Davidson maakt een documentaire over zijn levensverhaal. Dat eindigt bij een voorlopige en vooral veilige terugkeer naar Oeganda. Maar wat zou er zijn gebeurd, denk je, als Kassim een arme vluchteling was geweest, die niet kon boksen? Hoe zou zijn leven er dan uit zien? Zou hij wel veilig kunnen teruggaan naar zijn geboorteland? Welke rol speelt hier de camera? En meer algemeen: hoe komt het dat bijvoorbeeld politici zich altijd zo keurig gedragen wanneer een camera hen filmt? Toelichting U kunt uw leerlingen opdracht 6 klassikaal of individueel laten maken nadat zij de documentaire hebben gezien. Het gaat hier om de eigen mening van uw leerling, waarbij het belangrijk is om stil te staan bij de macht van de media en in het bijzonder de wijze waarop de camera als wapen wordt ingezet. Met name televisie speelt de laatste decennia een grote rol in de beeldvorming van gewone mensen. Politici, celebrities en iedereen die zijn/haar zorgvuldig gekozen imago in stand wil houden, is doodsbenauwd dat het opgebouwde imago schade wordt toegebracht. Een bezoek van Kassim met de cameraploeg aan de ambassadeur van Oeganda in Amerika laat een politicus zien die geen moment vergeet dat hij gefilmd wordt. De ambassadeur grijpt zijn kans door op camera te bewijzen dat zijn land niet zo wreed is als wordt beweerd. Natúúrlijk kan Kassim veilig terugkeren, garandeert de ambassadeur. De vraag is hoe het andere gedeserteerde (kind) soldaten de laatste jaren is vergaan? Een bekende documentairemaker, die de draaiende camera vaak zeer effectief als wapen inzet, is bijvoorbeeld Michael Moore (o.a. Bowling for Columbine, VS 2002). 7

8 7 Opdracht De film over Kassim draaide in 2008 voor het eerst op IDFA. Hoe denk jij dat het Kassim nu vergaat? Schrijf een positief en een minder positief verslag over de levensloop van Kassim vanaf het moment dat de film eindigt tot nu. Toelichting: Hoe gaat het nu met Kassim Kief Davidson volgde Kassim op het hoogtepunt van zijn carrière. Momenteel doet Kassim niet meer mee aan kampioenschappen en is het contact tussen de filmmaker en Kassim verloren gegaan. Wat hij op dit moment doet en hoe het met hem gaat is niet duidelijk. Wel is duidelijk dat hij niet is komen opdagen bij een rechtszaak tegen hem waarbij hij terecht moest staan voor het bezit van cocaïne en mishandeling. Volgens zijn advocaat verblijft hij in Oeganda. Bij terugkomst in de Verenigde Staten moet Kassim een boete van euro betalen en alsnog de rechtzaak ondergaan. TOT SLOT IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop bovenstaande opdrachten in de klas zijn behandeld. Heeft u tips en/of aanvullingen voor andere docenten? Dan kunt u mailen naar educatie@idfa.nl Tip: Door middel van het inschrijfformulier voor Docschool Online op www. idfa.nl/educatie heeft u toegang tot vele documentaires en bijbehorend lesmateriaal. De IDFA schoolvoorstellingen worden mede mogelijk gemaakt door: De Gijselaar-Hintzenfonds en P.W. Janssen s Friesche Stichting KASSIM THE DREAM Kief Davidson. Duitsland, VS, 2008, 87 min. Deze film is een titel van Urban Landscape Productions/ Believe Media/ Monaco Film Gmbh/ ZDF/ ARTE IDFA Auteur: Olivier ten Kate Eindredactie: IDFA, Josette de Vroeg, Marije Veenstra Vormgeving: Madelinde Hageman 8

9 LEERLINGEN 1 2 Opdracht 1 (voor de film) Kies een documentaire die je eens hebt gezien. Vertel in het kort over die documentaire. Wie waren de hoofdpersonen en wat gebeurde er? Waar is de documentaire gemaakt? Wat is je het meest bijgebleven? Opdracht 2 (voor de film) Zoek in kranten en tijdschriften of op internet naar tien foto s over één van de onderstaande onderwerpen. Zorg dat de gekozen foto s een goed beeld geven van het onderwerp, zodat iemand die niks van jouw onderwerp afweet, snapt waar het over gaat. Oeganda Kindsoldaten Vluchtelingen Asielzoekers in Nederland Voor zover mogelijk beschrijf je voor elke foto waar en wanneer die genomen is en wat de foto in werkelijkheid laat zien. Presenteer je (digitale) fotocollage zonder beschrijvingen en laat andere leerlingen vertellen wat zij denken dat elke foto voorstelt. Na afloop licht je elke foto toe aan de hand van je eerder gemaakte beschrijvingen. Waar gaat Kassim The Dream over? Kassim Ouma is zes jaar oud als hij van school wordt ontvoerd door het Oegandese rebellenleger. Ze geven hem een geweer en maken van Kassim een kindsoldaat. Het betekent het einde van zijn jeugd en het begin van acht jaar gedwongen martelen en doden. Als het rebellenleger de macht grijpt, stapt Kassim in de boksring. Hij blijkt een supertalent. Op zijn vijftiende is hij al amateurkampioen van Oeganda. Tijdens een bokstoernooi voor militairen drie jaar later in Amerika weet Kassim te vluchten. Hij vindt onderdak in een boksschool in de achterbuurten van Philadelphia. Alles beter dan teruggaan naar zijn helse bestaan in Oeganda. In 2002 vecht hij zich tot wereldkampioen. Het maakt Kassim tot volksheld in Oeganda. Maar teruggaan, durft hij niet. Bang als hij is voor de wraak van het leger. Zijn vader is al doodgeslagen wegens Kassims vlucht. Maar als goede vrienden in Washington aan de juiste touwtjes weten te trekken, krijgt Kassim de garantie van de Oegandese regering veilig terug te kunnen keren. Tien jaar na zijn wanhopige vlucht, keert Kassim terug naar zijn geboorteland. Daar wachten hem uitzinnige fans, een onvoorspelbare legerleiding en het emotionele weerzien met zijn familie.

10 3 LEERLINGEN 4 5 Opdracht 3 (voor de film) Tijdens IDFA 2008 bekroonde de jongerenjury van het festival Kassim The Dream met de DOC U! Award. In het juryrapport staat: We waren hevig geraakt door het tragische verhaal. Toen Kassim brak, braken wij ook. We moesten allemaal huilen. We wisten meteen dat dit de winnaar zou zijn, zo enthousiast waren we over deze documentaire. Wat vond jij van Kassim The Dream? Probeer uit te leggen wat je goed en minder goed vond. Opdracht 4 (na de film) Stel dat je zelf een documentaire mocht maken. Het onderwerp zou gaan over iets dat zich afspeelt in jouw eigen omgeving. Waarover zou het dan gaan? Wat zou je allemaal filmen en hoe? Wat vertel je? Welke boodschap zou je de kijker willen meegeven? En wat zou de titel van jouw documentaire zijn? Opdracht 5 (na de film) Vorm nu tweetallen en geef elkaar het uitgewerkte idee voor jouw documentaire, die je in de vorige opdracht hebt opgeschreven. Neem rustig de tijd om het idee van de ander te lezen. Bedenk nu vijf vragen die een regisseur zou kunnen stellen over het onderwerp. En neem uiteindelijk bij elkaar een interview met deze vragen af. De vragen met antwoorden kun je onder het uitgewerkte idee opschrijven. 6 Opdracht 6 (na de film) Kassim is een held en bekend in Amerika en Oeganda. Davidson maakt een documentaire over zijn levensverhaal. Dat eindigt bij een voorlopige en vooral veilige terugkeer naar Oeganda. Maar wat zou er zijn gebeurd, denk je, als Kassim een arme vluchteling was geweest, die niet kon boksen? Hoe zou zijn leven er dan uit zien? Zou hij wel veilig kunnen teruggaan naar zijn geboorteland? Welke rol speelt hier de camera? En meer algemeen: hoe komt het dat bijvoorbeeld politici zich altijd zo keurig gedragen wanneer een camera hen filmt? 7 Opdracht 7 (na de film) De film over Kassim draaide in 2008 voor het eerst op IDFA. Hoe denk jij dat het Kassim nu vergaat? Schrijf een positief en een minder positief verslag over de levensloop van Kassim vanaf het moment dat de film eindigt tot nu.

11 WAR CHILD LESBRIEF LEVEN ALS KINDSOLDAAT Onderdeel IDFA lespakket bij film Kassim the Dream Deze lesbrief met opdrachten van War Child hoort bij het lespakket Kassim the Dream en bestaat uit een kennis- en een actiedeel. Kerndoelen Deze lesbrief heeft twee doelen. Enerzijds maken de leerlingen kennis met het begrip kindsoldaat. Waarom vechten kinderen als kindsoldaat? Op welke manier zijn zij beschadigd? Anderzijds leren de leerlingen hoe ze deze kinderen kunnen helpen en zelf een actie op touw te zetten. De leerlingen gaan hun talent gebruiken om het talent van leeftijdsgenoten aan de andere kant van de wereld een kans te geven. Deze War Child lesbrief kan zowel een aanvulling zijn op bestaande wereldoriëntatiemethoden, als een op zichzelf staand project. Het sluit aan bij de kerndoelen die vallen onder Oriëntatie op jezelf en de wereld en Kunstzinnige oriëntatie. Leerlingen oriënteren zich op de wereld, zowel veraf als dichtbij. Ze werken aan de vorming van hun wereldbeeld. De specifieke kerndoelen die verband houden met dit lespakket zijn: 34 en 37. Achtergrondinformatie over kindsoldaten In meer dan twintig gebieden over de hele wereld is er oorlog. Honderdduizenden oorlogskinderen raken gescheiden van hun ouders en staan er helemaal alleen voor. Ze voelen zich niet veilig. Ze kunnen niet naar school. Vaak leven ze op straat en lopen ze het risico om als kindsoldaat te moeten vechten en moorden. Kindsoldaten zijn jongens en meisjes onder de achttien jaar die betrokken zijn bij gewapende gevechten. Wereldwijd vechten er kinderen mee in oorlogen. Kindsoldaten worden vooral gebruikt door rebellenlegers. Een klein deel van hen sluit zich vrijwillig aan. Meestal zijn het wees- of vluchtelingenkinderen. In een leger vinden ze onderdak, bescherming en voedsel. Sommige kinderen gaan bij een leger om de dood van hun ouders te wreken. Maar het overgrote deel wordt onder dwang gerekruteerd en ontvoerd door gewapende groepen. Kinderen vormen de ideale soldaten: ze zijn snel, behendig, eenvoudig te manipuleren en erg gehoorzaam. En als ze zich niet aan de regels houden worden ze met de dood bedreigd. Maar kindsoldaten zijn ook vooral goedkoop: ze krijgen gewoon niet betaald en eten minder dan volwassen soldaten. Het leven als kindsoldaat is verschrikkelijk zwaar. N.B. Deze informatie komt grotendeels overeen met de informatie die verstrekt is in de docentenhandleiding in de IDFA lesbrief onder het onderdeel Context. Indien u deze informatie al met uw leerlingen behandeld heeft dan kunt u er eventueel voor kiezen meteen verder te gaan met de volgende opdrachten. In het leger doen ze dienst als boodschapper, spion, kampbewaker, kok of drager van wapens en proviand. En ze worden ingezet in de strijd. Vaak krijgen de kinderen drugs toegediend, zodat de kinderen geen angst meer voelen en niet goed weten wat ze doen. Meisjes verrichten meestal huishoudelijke taken en worden vaak seksueel misbruikt door de soldaten. Soms moeten kinderen wreedheden uitvoeren tegenover hun eigen familie of dorpsgenoten. Dit bindt hen voorgoed aan het leger, omdat de kinderen dan denken nooit meer terug te kunnen naar huis. Weglopen is sowieso geen optie. Als een kindsoldaat deserteert of ontsnapt, neemt het leger wraak op zijn familie of dorp. Door het gebrek aan ervaring sneuvelen veel kindsoldaten eerder dan volwassen soldaten. In de afgelopen tien jaar zijn er circa twee miljoen kindsoldaten omgekomen. 11

12 Het gewelddadige leven en het verlies van familie en vrienden heeft enorme gevolgen voor de kinderen. Ook als de oorlog voorbij is, zijn kindsoldaten vaak nog bang, zijn agressief, hebben nachtmerries en kunnen zich moeilijk concentreren. Ze kunnen nooit meer een normaal leven leiden. Ze zijn bang om niet meer te mogen spelen met andere kinderen. Bang om buitengesloten te worden door hun eigen ouders en andere familieleden. En durven niet meer met andere kinderen te praten of te spelen. Ze vertrouwen niemand meer door de dingen die ze hebben meegemaakt. War Child helpt kinderen die in oorlog opgroeien en/of hebben moeten vechten als kindsoldaat. War Child zorgt voor veilige plekken: Safe Spaces, waar kinderen samen spelen, samen naar school gaan en weer vrolijk worden. Ook maakt War Child mensen bewust van kinderrechten, zoals het recht op aandacht en zorg. Op die manier kunnen kinderen, samen met de volwassenen om hen heen, een veiligere leefomgeving creëren. En zo kunnen ze elkaar helpen wanneer een kind in aanraking komt met geweld, misbruik of verwaarlozing. 12

13 WAR CHILD LESBRIEF LEVEN ALS KINDSOLDAAT LEERLINGEN 1 2 OPDRACHTEN (15 MINUTEN) OPDRACHT 1: BESCHRIJF EEN NACHTMERRIE Je wordt zwetend wakker. Wat leek het echt! Gelukkig was het maar een droom. Vertel de leerlingen dat deze les over kindsoldaten gaat. Kindsoldaten leven in een grote nachtmerrie. Alleen worden zij nooit wakker. Zij zijn elke dag bang. Bang om te vechten, bang voor straf als ze iets verkeerds doen, bang voor de vijand, bang om dood te gaan. Leg de leerlingen uit wat het inhoudt kindsoldaat te zijn, zie achtergrondinformatie op de eerste pagina van deze lesbrief. Vraag aan de leerlingen om een nachtmerrie te beschrijven die ze ooit hebben gehad. Ze mogen ook beschrijven waar ze weleens bang voor zijn. Dat kan van alles zijn: van het verliezen van een familielid tot blaffende honden. Laat een paar leerlingen klassikaal vertellen wat zij opgeschreven hebben. Vraag of zij weleens bang zijn dat een nachtmerrie werkelijkheid wordt. En vraag hoe ze zich voelen als ze wakker worden en ontdekken dat ze gedroomd hebben: opgelucht? OPDRACHT 2: RECHTVAARDIGHEID 2a Als je iemand vermoordt, ben je een moordenaar. Je bent schuldig. Als een kindsoldaat iemand vermoordt, omdat iemand anders hem dwingt, is hij dan ook schuldig? Vraag leerlingen om hun antwoord uit te leggen. Vraag ze om na te denken over rechtvaardigheid. 2b Soms lukt het kindsoldaten te vluchten uit het leger. Maar vaak kunnen ze hun familie niet meer vinden, of hebben ze geen familie meer. Het is moeilijk om weer een plekje te vinden. Mensen om de ex-kindsoldaten heen vinden het moeilijk hen te accepteren door de dingen die ze in het leger moesten doen. Stel dat er een ex-kindsoldaat bij jullie in de klas zou komen. Wat zouden de leerlingen daarvan vinden? 2c War Child helpt kinderen die in een oorlog leven of een oorlog meegemaakt hebben. Zeker kindsoldaten hebben deze hulp hard nodig. Ook als de oorlog voorbij is, zijn zij vaak nog bang en in de war. Hoe zouden de leerlingen iemand die kindsoldaat is geweest, willen helpen? 3 OPDRACHT 3: BRAINSTORM MET DE KLAS! Samen actievoeren voor War Child! Hoe gaan we dat aanpakken? Wat vind jij leuk om te doen? Waar ligt jouw talent? Schrijf dingen op waar jij goed in bent. Niet bij elk lijntje hoeft een woord te staan. Het is soms best moeilijk om te bedenken wat je goed kan. Schrijf in het midden je eigen naam. Bekijk de woorden die de leerlingen in het woordweb hebt opgeschreven. Gebruik deze woorden om in actie te komen voor War Child. Hoe kunnen de leerlingen hun talenten inzetten? Bespreek dit klassikaal en kom samen tot een actieplan. 13

14 Vul het woordweb in: OPDRACHT 4: SCHRIJF EEN BRIEF AAN EEN KINDSOLDAAT Schrijf in het Engels een brief aan een kindsoldaat Leg in je brief uit waarom het belangrijk is dat hij/zij praat over de dingen die hij/zij meemaakt. Dear..., 14