ADVIES: VO Klas 1 & 2 OPDRACHTEN VOOR LEERLINGEN. Dit lesmateriaal bestaat uit twee delen: DOCENTENHANDLEIDING

Transcriptie

1 Dit lesmateriaal bestaat uit twee delen: DOCENTENHANDLEIDING Deze docentenhandleiding biedt handvatten om de documentaire te behandelen in de klas en geeft aanvullende achtergrondinformatie. U kunt zelf op basis van tijd, behoefte en niveau bepalen hoeveel u uit dit materiaal gebruikt en of u kiest voor een klassikale, individuele of groepsgewijze aanpak. OPDRACHTEN VOOR LEERLINGEN Deze opdrachten kunnen apart geopend en/of geprint worden voor de leerlingen. Ze komen ook terug in de docentenhandleiding. ADVIES: VO Klas 1 & 2 Dit materiaal sluit aan bij de volgende kerndoelen voor het voortgezet onderwijs: Nederlands 1, 4, 6, 9, 10 en Mens en Maatschappij 36, 38, 43, 47 en Kunst en Cultuur 48, 50, 52. Daarnaast sluit dit materiaal aan bij de volgende domeinen uit Onderwijs 2032: Mens & Maatschappij en Taal & Cultuur.

2 Voordat u Rocknrollers bekijkt met uw klas, is het handig als de leerlingen weten wat een documentaire is. Hieronder vindt u een aantal mogelijke werkvormen om de voorkennis te activeren en het begrip documentaire helder te krijgen: Laat de leerlingen in tweetallen een woordweb maken, met in het midden het woord documentaire. Welke associaties hebben zij bij dit begrip? Bespreek is een documentaire? de uitkomsten klassikaal. DOCENTENWat Onderzoek, klassikaal of in kleine groepjes, welke documentaires de leerlingen al gezien hebben (thuis, op IDFA, op school of ergens anders). Laat ze vervolgens nadenken over de volgende vragen: Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen de verschillende documentaires die je gezien hebt? Welke onderwerpen komen er aan bod? Wat is het verschil tussen een documentaire en een film? Wat is het doel van een documentaire? Geeft een documentaire de werkelijkheid weer, zoals we die kennen? Waarom (niet)? Koppel de uitkomsten klassikaal terug, indien de leerlingen in kleine groepjes werken. Als voorbereiding kunt u ook met uw leerlingen een van de vele documentaires kijken via Docschool Online op Kijk onder: Meer IDFA > Onderwijs > Docschool Online. Bij de films is ook lesmateriaal beschikbaar. DOCENTEN INHOUD Enige voorkennis over de inhoud maakt een documentaire eenvoudiger te plaatsen en te interpreteren. Ook voorkomt het eventuele onaangename verrassingen. Laat uw leerlingen de korte inhoudsbeschrijving van de documentaire voor de vertoning lezen en bekijk indien mogelijk de trailer klassikaal op Bespreek daarna met hen de vragen bij opdracht 1. WAAR GAAT ROCKNROLLERS OVER? Plaatjes draaien, samen oefenen en giechelen om wie de meest vieze scheten kan laten: dat is waar het leven van de drie pubers Sia (15), Bas (14) en Vince (13) om draait. De depressie van de jonge zanger en gitarist Sia lijkt echter grote gevolgen te hebben voor het succes van hun psychedelische blues-rockband Morganas Illusion. Terwijl ze ontspannen op een Perzisch tapijt liggen te chillen, vertellen Bas en Vince hoe ingrijpend het is om Sia zo ziek te zien. We zien Sia zijn verjaardag vieren als een echte rockster, met een grote zonnebril op. Wanneer de camera een close-up maakt van zijn pols wordt duidelijk hoe zwaar de getalenteerde puber het moet hebben. Welke invloed heeft dit op de vriendschap tussen de drie jongens? 2

3 DOCENTEN CONTEXT Niet alle documentaires zijn even makkelijk te begrijpen of op waarde te schatten als de context waarbinnen het onderwerp van de documentaire valt niet of onvoldoende bekend is. Dit onderdeel voorziet in achtergrondkennis over de context. Depressie Ieder mens heeft verschillende stemmingen. Zo kun je vrolijk zijn, of verdrietig, of boos. Normaal gesproken past je gevoel zich aan bij de situatie waarin jij je bevindt. Als je een voetbalwedstrijd wint, ben je blij. Als je huisdier ziek wordt, voel jij je waarschijnlijk verdrietig. Als de stemmingen van een persoon niet passen bij de omstandigheden, of als ze te heftig zijn, is er mogelijk sprake van een stemmingsstoornis. Stemmingsstoornissen zijn verstoringen van de natuurlijke emoties. Een voorbeeld van een stemmingsstoornis is een depressie, waarbij de emoties voor langere tijd heel negatief zijn. Personen die lijden aan een depressie voelen zich somber, en het lijkt voor hen alsof dit sombere gevoel nooit meer zal weggaan. Ook kan er sprake zijn van slaap-, eet-, en concentratieproblemen. Jaarlijks krijgen ruim volwassenen een eerste depressie. Depressie komt vooral voor tussen 25 en 45 jaar en komt minder voor bij ouderen en kinderen. Toch kan ook bij jongeren een depressie optreden. Helaas wordt dit vaak niet zo herkend. Bij dwars, verdrietig of emotioneel gedrag wordt snel simpelweg aan de puberteit gedacht, zonder dat er gekeken wordt of er mogelijk meer aan de hand is. Muziek Het luisteren naar en het maken van muziek leidt tot veranderingen in hersengebieden die te maken hebben met het verwerken van emoties. Vanuit de neurowetenschappen wordt steeds meer bewijs gevonden dat muziek kan helpen in therapie. Om die reden wordt muziektherapie toegepast om psychische problemen te verminderen. Positieve effecten van muziek(therapie): Muziek kan het dagelijkse ritme soepeler laten verlopen. Dat kan muziek zijn bij het opstaan, bij het eten, muziek om in beweging te komen. Muziektherapie kan mensen helpen bij het verwerken van trauma s. Dit komt omdat muziek weggestopte herinneringen voelbaar en bespreekbaar maakt. Mensen met hersenbeschadigingen kunnen met neurologische muziektherapie allerlei functies oefenen en versterken. Muziek helpt je om dichter bij je gevoel te komen; dit verlicht mogelijk de pijn of het verdriet. En als je ergens niet over kan praten, maar je wilt het wel, kun je muziek ook voor jou laten spreken. Muziek kan een positieve invloed hebben op mensen met een depressie; doordat muziek hen nog wél raakt, en het lege gevoel eventjes wegneemt, verbetert hun stemming. Het maken van muziek vereist concentratie en kan helpen een situatie te creëren waarin je even aan je gedachten en gevoelens kan ontsnappen. VERWERKINGSOPDRACHTEN Wanneer het duidelijk is wat een documentaire in het algemeen inhoudt en waar Rocknrollers globaal over gaat, kunnen de leerlingen aan de slag met de specifieke verwerkingsopdrachten. Deze opdrachten zijn onderverdeeld in opdrachten die vóór de film en opdrachten die ná de film worden gemaakt. 3

4 voor de film 1 2 Sia lijdt aan een depressie. In de film is te zien dat niet alleen Sia, maar ook zijn bandleden Bas en Vince last hebben van Sia s depressie; Sia kwam niet meer repeteren met de band, waardoor Morganas Illusion lang niet heeft kunnen optreden. Wie in Sia s leven zouden nog meer last kunnen hebben van zijn depressie, en op welke manier? Maak een woordweb van alle personen die met Sia s depressie te maken kunnen hebben. Schrijf Sia s naam (of teken Sia) in het midden van een papier, en trek vanuit daar lijntjes naar de personen van wie jij denkt dat deze beïnvloed worden door Sia s depressie. Overleg met een klasgenoot. Deze opdracht kan ook klassikaal op het bord worden uitgevoerd. OPDRACHT Sia zegt dat muziek soms helpt hem weer een beetje op te vrolijken. Beantwoord de volgende vragen: Welke liedjes maken jou vrolijk? En van welke liedjes word je verdrietig? Op welke momenten luister je naar muziek, en waarom luister je ernaar? Hoe kies je welke muziek je op dat specifieke moment wil luisteren? Maak je ook muziek? Zo ja, wat is voor jou het verschil tussen muziek maken en muziek luisteren? Overleg met een klasgenoot. DOCENTEN DE MAKER Waarom maakt iemand documentaires? Dit onderdeel biedt informatie over de regisseur van Rocknrollers: Daan Bol. U kunt deze informatie na de vertoning met uw leerlingen bespreken. WIE IS DE MAKER VAN ROCKROLLERS? Daan Bol studeerde in 2012 af als documentaire-regisseur aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Niet Op Meisjes was zijn afstudeerdocumentaire, over de elfjarige Melvin uit groep zes. Melvin bevindt zich in een spagaat: zijn familie weet al dat hij niet op meisjes valt, maar op school durft hij het niet te vertellen. Daan won met deze documentaire een Documentaire Wildcard van het Filmfonds, de VERS awards en verschillende internationale prijzen. Sindsdien werkt hij aan vele projecten, waaronder een groot aantal films over jongeren. Daan zegt geïnspireerd te zijn door de manier waarop jongeren naar bepaalde zaken kijken. Hij leert er veel van, zoals bijvoorbeeld dat je ze serieus moet nemen, net zo serieus als volwassenen. Dat doet hij dus ook in Rocknrollers. 3 Na de film Verdrietig zijn is niet vaak iets waarover we met andere mensen praten. Soms doen we alsof het goed met ons gaat, maar voelen we ons vanbinnen niet zo fijn. Vaak lopen mensen maanden rond met een depressie, zonder dat iemand dit van hen weet. Kun je aan Sia zien dat hij zich niet goed voelt? Zo ja, waaraan merk je dit? Geef een aantal voorbeelden uit de documentaire van momenten waarop je kunt merken dat het niet goed gaat met Sia, en van momenten waarop Sia wel gelukkig lijkt. 4

5 DOCENTEN DE TOTSTANDKOMING VAN EEN DOCUMENTAIRE Elke documentaire is uniek, omdat het productieproces nooit van te voren in zijn geheel vastligt. Dit onderdeel biedt inzicht in de totstandkoming, wat er allemaal bij komt kijken om een documentaire te maken. U kunt deze informatie na de vertoning met uw leerlingen bespreken. HOE IS HET IDEE ONTSTAAN? Daan woonde vroeger op Texel, en daar was weinig te doen. Geen steden, geen winkelcentrums, geen pretparken Wat moet je dan met je vrije tijd? Muziek maken! Eigenlijk wilde Daan een documentaire maken over hoe leuk het is om met je vrienden muziek te maken. Hij begon rond te vragen, en ontdekte zo de band van Sia, Bas en Vince: Morganas Illusion. Toen alles geregeld was en Daan genoeg informatie over Morganas Illusion had verzameld om te beginnen met het filmen van de documentaire, was de situatie opeens veranderd. Sia is niet meer alleen een beetje verdrietig zoals hij dat al een langere tijd was, maar er blijkt meer aan de hand te zijn Daan praat heel veel en heel lang met Sia en zijn ouders, en samen besluiten zij dat de documentaire toch gemaakt kan worden, zolang dat goed voelt voor Sia. Daan vindt wel dat het oorspronkelijke idee moet worden aangepast; de documentaire kan niet alleen gaan over hoe leuk het is om in een band te spelen. De realiteit moet deel uitmaken van de film. De belangrijkste vraag bij het maken van een documentaire is: wie zijn de hoofdpersonen? Je moet ze leren kennen en ze tot bloei laten komen; je wilt de hoofdpersonen inspireren om dingen van zichzelf te laten zien die je niet aan de oppervlakte kan zien, vindt Daan. 4 na de film Daan nam een risico door van zijn plan af te wijken en een enigszins onzekere samenwerking aan te gaan met Sia en de band. Als het opeens niet meer goed zou gaan met Sia, hadden ze misschien wel moeten stoppen met het hele project. En dat terwijl Daan en zijn team al meer dan een jaar hadden geïnvesteerd in het ontwikkelen van het idee en het opbouwen van een vertrouwensband met deze jongens! Welke alternatieven had Daan, denk je, voor het maken van zijn documentaire over muziekmakende jongeren? Waarom heeft hij er toch voor gekozen om door te gaan met Morganas Illusion? Denk je dat dit een goede keuze is geweest, of had hij door andere keuzes te maken een betere documentaire kunnen maken? Leg je antwoord uit. 5 na de film Niet alleen Daan nam een risico door van zijn plan af te wijken, maar ook Sia bevindt zich in een moeilijke positie. Wat vind je ervan dat Sia zijn verhaal durft te delen? Welke positieve of negatieve gevolgen zou dit voor hem kunnen hebben? Als een vriend van jou zich in deze situatie bevond, zou jij hem dan adviseren om wel of niet aan deze documentaire mee te doen? Licht je antwoord toe. Zou je hetzelfde advies geven als het een vriendin betreft? Leg uit waarom wel/niet. Toelichting Het gevoelsleven is voornamelijk iets wat met vrouwelijkheid geassocieerd wordt. Deze vraag biedt aanleiding tot het bevragen van deze wellicht ongelijke standaarden. 5

6 6 Aan het begin van de documentaire zegt een van de jongens we voelen ons net broers, eigenlijk. Sia, Bas en Vince hebben altijd veel tijd met elkaar doorgebracht; ze zijn beste vrienden en spelen samen in een band. Toch zegt Sia dat hij zich eenzaam voelde, en afgezonderd. Wat bedoelt Sia hiermee, en waarom voelde hij dit zo, denk je? 7 Tijdens de interviews liggen de jongens op de grond, en worden ze gefilmd van bovenaf. Kun je een mogelijke reden bedenken waarom de filmmaker, Daan Bol, ervoor heeft gekozen om de interviews zo op te nemen? Heeft het misschien ook te maken met het onderwerp van de documentaire? na de film Toelichting Deze vormgeving staat in verband met de intimiteit van het onderwerp, en de manier waarop de camera stiekem binnendringt in de (gevoels) wereld en de gedachten van de jongens. TOT SLOT IDFA is altijd benieuwd naar de manier waarop bovenstaande opdrachten in de klas zijn behandeld. Heeft u tips en/of aanvullingen voor ons of voor andere docenten? Dan kunt u mailen naar: educatie@idfa.nl Tip: Door middel van gratis lidmaatschap op Docschool Online op > Meer IDFA > Onderwijs > Docschool Online heeft u toegang tot vele documentaires en bijbehorend lesmateriaal. ROCKNROLLERS Daan Bol, 2016, 15 min. Rocknrollers kwam tot stand in samenwerking met VPRO en BALDR Films. IDFA Eindredactie: IDFA Vormgeving: Madelinde Hageman 6

7 LEERLINGEN 1 1 (voor de film) Sia lijdt aan een depressie. In de film is te zien dat niet alleen Sia, maar ook zijn bandleden Bas en Vince last hebben van Sia s depressie; Sia kwam niet meer repeteren met de band, waardoor Morganas Illusion lang niet heeft kunnen optreden. Wie in Sia s leven zouden nog meer last kunnen hebben van zijn depressie, en op welke manier? Maak een woordweb van alle personen die met Sia s depressie te maken kunnen hebben. Schrijf Sia s naam (of teken Sia) in het midden van een papier, en trek vanuit daar lijntjes naar de personen van wie jij denkt dat deze beïnvloed worden door Sia s depressie. Overleg met een klasgenoot. Deze opdracht kan ook klassikaal op het bord worden uitgevoerd. WAAR GAAT ROCKNROLLERS OVER? Plaatjes draaien, samen oefenen en giechelen om wie de meest vieze scheten kan laten: dat is waar het leven van de drie pubers Sia (15), Bas (14) en Vince (13) om draait. De depressie van de jonge zanger en gitarist Sia lijkt echter grote gevolgen te hebben voor het succes van hun psychedelische blues-rockband Morganas Illusion. Terwijl ze ontspannen op een Perzisch tapijt liggen te chillen, vertellen Bas en Vince hoe ingrijpend het is om Sia zo ziek te zien. We zien Sia zijn verjaardag vieren als een echte rockster, met een grote zonnebril op. Wanneer de camera een close-up maakt van zijn pols wordt duidelijk hoe zwaar de getalenteerde puber het moet hebben. Welke invloed heeft dit op de vriendschap tussen de drie jongens? 2 2 (voor de film) Sia zegt dat muziek soms helpt hem weer een beetje op te vrolijken. Beantwoord de volgende vragen: Welke liedjes maken jou vrolijk? En van welke liedjes word je verdrietig? Op welke momenten luister je naar muziek, en waarom luister je ernaar? Hoe kies je welke muziek je op dat specifieke moment wil luisteren? Maak je ook muziek? Zo ja, wat is voor jou het verschil tussen muziek maken en muziek luisteren? Overleg met een klasgenoot.

8 3 LEERLINGEN (na de film) Verdrietig zijn is niet vaak iets waarover we met andere mensen praten. Soms doen we alsof het goed met ons gaat, maar voelen we ons vanbinnen niet zo fijn. Vaak lopen mensen maanden rond met een depressie, zonder dat iemand dit van hen weet. Kun je aan Sia zien dat hij zich niet goed voelt? Zo ja, waaraan merk je dit? Geef een aantal voorbeelden uit de documentaire van momenten waarop je kunt merken dat het niet goed gaat met Sia, en van momenten waarop Sia wel gelukkig lijkt. 4 (na de film) Daan nam een risico door van zijn plan af te wijken en een enigszins onzekere samenwerking aan te gaan met Sia en de band. Als het opeens niet meer goed zou gaan met Sia, hadden ze misschien wel moeten stoppen met het hele project. En dat terwijl Daan en zijn team al meer dan een jaar hadden geïnvesteerd in het ontwikkelen van het idee en het opbouwen van een vertrouwensband met deze jongens! Welke alternatieven had Daan, denk je, voor het maken van zijn documentaire over muziekmakende jongeren? Waarom heeft hij er toch voor gekozen om door te gaan met Morganas Illusion? Denk je dat dit een goede keuze is geweest, of had hij door andere keuzes te maken een betere documentaire kunnen maken? Leg je antwoord uit. 5 (na de film) Niet alleen Daan nam een risico door van zijn plan af te wijken, maar ook Sia bevindt zich in een moeilijke positie. Wat vind je ervan dat Sia zijn verhaal durft te delen? Welke positieve of negatieve gevolgen zou dit voor hem kunnen hebben? Als een vriend van jou zich in deze situatie bevond, zou jij hem dan adviseren om wel of niet aan deze documentaire mee te doen? Licht je antwoord toe. Zou je hetzelfde advies geven als het een vriendin betreft? Leg uit waarom wel/niet. 6 (na de film) Aan het begin van de documentaire zegt een van de jongens we voelen ons net broers, eigenlijk. Sia, Bas en Vince hebben altijd veel tijd met elkaar doorgebracht; ze zijn beste vrienden en spelen samen in een band. Toch zegt Sia dat hij zich eenzaam voelde, en afgezonderd. Wat bedoelt Sia hiermee, en waarom voelde hij dit zo, denk je? 7 (na de film) Tijdens de interviews liggen de jongens op de grond, en worden ze gefilmd van bovenaf. Kun je een mogelijke reden bedenken waarom de filmmaker, Daan Bol, ervoor heeft gekozen om de interviews zo op te nemen? Heeft het misschien ook te maken met het onderwerp van de documentaire?