VLAAMSE VERENIGING VOOR BIBLIOTHEEK, ARCHIEF & DOCUMENTATIE. Beleidsplan

Transcriptie

1 VLAAMSE VERENIGING VOOR BIBLIOTHEEK, ARCHIEF & DOCUMENTATIE Beleidsplan

2 Beleidsplan van de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie VERANTWOORDELUKE UITGEVER Bruno Vermeeren Statiestraat 179, 2600 Berchem REDACTIEADRES VVBAD Statiestraat 179, 2600 Berchem (Antwerpen) Tel LAY-OUT Marc Engels

3 INHOUD VVBAD Beleidplan Colofon 5 Inleiding 6 De informatiesector: een definitie 7 De missie van de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie 7 De visie van de VVBAD 8 Omgevingsanalyse 10 SWOT-analyse 12 Strategische doelstellingen De VVBAD organiseert een structureel overleg tussen de verschillende deelsectoren uit de informatiesector, onder meer archieven, openbare bibliotheken, schoolbibliotheken, wetenschappelijke bibliotheken en documentatiecentra De VVBAD komt op voor de belangen van de informatiesector De VVBAD streeft naar professionalisering van de informatiesector De VVBAD informeert over de ontwikkelingen in de sector en over haar eigen werking VVBAD BELEIDSPLAN

4

5 Inleiding De VVBAD wordt gesubsidieerd op basis van een artikel in het decreet Lokaal Cultuurbeleid. In 2012 diende de vereniging een nieuw beleidsplan in voor de perio de Het plan werd opgesteld door een werkgroep, samengesteld uit vertegenwoordigers van de verschillende secties en commissies, van de Raad van Bestuur en van het secretariaat: Klaartje Brits (stafmedewerker VVBAD); Hermione L Amiral (sectie Archief en Hedendaags Documentbeheer); Myriam Lemmens (secretaris VVBAD); Sissi Loostermans (sectie Schoolbibliotheken, lid Raad van Bestuur); Geert Puype (sectie Openbare Bibliotheken, lid Raad van Bestuur); Dieter Suls (commissie Overleg Kunstbibliotheken Vlaanderen); Johan Vannieuwenhuyse (voorzitter VVBAD); Patrick Vanouplines (sectie Wetenschappelijke en Documentaire Informatie, ondervoorzitter VVBAD); Bruno Vermeeren (coördinator VVBAD). In de loop van datzelfde jaar werd echter het decreet Lokaal Cultuurbeleid aangepast, waardoor in 2013 een nieuw beleidsplan moest ingediend worden voor de periode De Raad van Bestuur van de vereniging besprak een herzien beleidsplan op haar vergadering van 18 april Het plan werd daarna voorgelegd aan secties en commissies en uiteindelijk definitief goedgekeurd op de Algemene Ledenvergadering van 12 september 2013 in het Kursaal Oostende. Het nieuwe decreet Lokaal Cultuurbeleid voorziet drie doelstellingen voor de vereniging: 1. een platform te organiseren voor uitwisseling van kennis en expertise tussen openbare bibliotheken, wetenschappelijke bibliotheken, documentatiediensten en archieven; 2. de leden te informeren over de werking van de organisatie; 3. op te treden als vertegenwoordiger van alle aangesloten leden ten aanzien van de overheid, telkens als daarom gevraagd wordt. Om gesubsidieerd te kunnen worden moet de vereniging minstens de helft van alle gesubsidieerde openbare bibliotheken tot lid hebben. Het beleidsplan van de VVBAD vertrekt vanuit een omgevingsanalyse en een analyse van de sterktes en de zwaktes, de kansen en de bedreigingen. De bevindingen uit de SWOT-analyse werden geclusterd en van daaruit werden achtereenvolgens de strategische en de operationele doelstellingen bepaald. De toelichting bij elke strategische doelstelling verbindt deze met de SWOT-analyse. In het beleidsplan zijn ook terugkerende acties opgenomen. De werking van de VVBAD verloopt immers in belangrijke mate cyclisch: activiteiten worden jaarlijks of tweejaarlijks georganiseerd. Hierdoor wordt de samenhang tussen deze terugkerende activiteiten en de doelstellingen duidelijk en ligt meteen ook de kern van de voortgangsrapportering vast zoals die vanaf 2015 uitgevoerd zal moeten worden. Uiteraard blijven bijkomende acties mogelijk. VVBAD BELEIDSPLAN

6 De informatiesector: een definitie De sector waarvoor de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie vzw (VVBAD) werkt, is divers en moeilijk onder één noemer te vatten. De informatiesector bestaat in essentie uit professionals en instellingen die documentaire informatie zoeken, selecteren, verwerven, bewaren, beheren, ontsluiten en ter beschikking stellen met het oog op het voorzien in informatie, educatie en recreatie voor een zeer divers doelpubliek. Documentaire informatie is informatie opgeslagen in documenten, ongeacht de aard of drager. Het kan dus zowel om tekst gaan, als om beeld of geluid en zowel om papier, als om elektronische dragers. Bij het beheer van informatie telt zowel de zorg om de inhoud als die om de drager. De traditionele kern van de informatiesector bestaat uit bibliotheken, archieven en documentatiecentra en de mensen die er werken. Deze drie deelsectoren kunnen verder opgesplitst worden, maar elke onderverdeling heeft haar beperkingen. Voor een uitgebreide omschrijving van de sector, verwijzen we graag naar de rubriek sector op de VVBAD-website. overheidsinstellingen het Vlaams Archiefdecreet, de federale Archiefwet en de regelgeving rond de openbaarheid van bestuur en de privacy. De werking van bibliotheken uit onderwijsinstellingen zoals hogescholen en universiteiten wordt in belangrijke mate bepaald door de regelgeving voor het onderwijs. Alle instellingen die erfgoedcollecties beheren, kunnen zich beroepen op het Cultureel-erfgoeddecreet, en een beperkt aantal instellingen uit de sector wordt ook op basis van dit decreet gesubsidieerd. Vaak is er ook geen specifieke regelgeving van toepassing, zoals bij bedrijven en non-profitorganisaties en sommige publieke instellingen. Bovendien maken zowat alle instellingen uit de sector deel uit van een groter geheel en moeten ze dus (ook) verantwoording afleggen aan een moederinstelling zoals de overheidsadministratie, de onderwijsinstelling, het bedrijf of het museum waarvan ze deel uitmaken. De grenzen van de sector zijn vaag. Niet iedereen die professioneel met informatie bezig is, werkt in een traditionele instelling. Zo wordt in bedrijven informatie vaak beheerd door informatie- en kennismanagers, die zichzelf geen bibliothecaris of documentalist noemen, maar wel gelijkaardige taken uitvoeren. In openbare besturen verschijnen informatieambtenaren. Het beheer van documenten vooraleer ze naar het archief overgebracht worden, behoort soms wel, soms niet tot de opdracht van de archivaris. IT-afdelingen beheren en archiveren soms grote hoeveelheden informatie. De informatiesector overlapt gedeeltelijk met de erfgoedsector. De sector beheert zowel actuele informatie als erfgoed. Van openbare bibliotheken wordt een actueel aanbod verwacht, van bedrijfs-, wetenschappelijke en onderwijsbibliotheken wordt verwacht dat zij onderzoek en onderwijs ondersteunen, terwijl erfgoedbibliotheken documentaire informatie bewaren voor toekomstige gebruikers. Archieven hebben vaak een administratieve opdracht, maar beheren ook erfgoed. Archief- en bibliotheekorganisaties erkend en gesubsidieerd op basis van het Cultureel-erfgoeddecreet, hebben erfgoedwerking als hun hoofdopdracht. Voor vele andere instellingen is erfgoed dikwijls een belangrijk onderdeel van de werking, maar niet de hoofdopdracht. Zo zijn er openbare en wetenschappelijke bibliotheken, universiteits- en hogeschoolbibliotheken die erfgoedcollecties beheren. Stadsarchieven zijn zowel betrokken bij de actuele (digitale) dossiervorming als bij het beheer van het historische archief. Anderzijds beheren niet alle erfgoedinstellingen documentaire informatie. De sector valt dan ook onder verschillende beleidsdomeinen en regelgevingen. Voor openbare bibliotheken is het decreet Lokaal Cultuurbeleid belangrijk, voor archieven van 6 VVBAD BELEIDSPLAN

7 De visie van de VVBAD De missie van de Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek, Archief & Documentatie De VVBAD is dé beroepsvereniging in Vlaanderen van bibliothecarissen, archivarissen en documentalisten. Onze ledenvereniging, ondersteund door een professioneel team, stimuleert overleg en samenwerking in het werkveld, met zin voor verdieping en vernieuwing. Voor al onze leden, zowel personen als organisaties, zijn we een platform voor uitwisseling van kennis en expertise. Door te netwerken, te informeren en activiteiten te organiseren, streven we naar de verdere professionalisering en ontwikkeling van de sector. De VVBAD vertegenwoordigt de sector bij overheden en andere partners. Wij treden op als adviseur en belangenbehartiger. Zo ijveren we ervoor dat alle burgers nu en in de toekomst gebruik kunnen maken van goed bewaarde en toegankelijke informatie. De VVBAD treedt op als belangenbehartiger. In strikte zin behartigt de vereniging de belangen van de informatiesector als geheel en van de verschillende deelsectoren. Ze toont daarbij haar gewicht als belangenbehartiger bij haar achterban en bij het bredere publiek, via haar eigen kanalen en, indien nodig, via de pers. De VVBAD promoot de beroepen in de sector door sensibiliserend te werken naar het brede publiek en naar de pers. De VVBAD stimuleert overleg en samenwerking tussen de verschillende deelsectoren. Via initiatieven die de deelsectoren overschrijden, zet de vereniging zich in om de deskundigheid van de informatieprofessional te vergroten. Ze organiseert ontmoetingsmomenten die de uitwisseling tussen de leden en tussen de deelsectoren stimuleren. De VVBAD speelt een belangrijke rol als informatieverstrekker. Ze geeft een beeld van wat er leeft in de hele sector. Ze besteedt hierbij speciale aandacht aan sectorbrede beroeps- en opleidingsmateries, zeker als ze zelf als auteur optreedt. Voor de verschillende deelsectoren werkt de VVBAD in eerste instantie rond beroeps- en opleidingsmateries. De vereniging neemt hier de rol van voortrekker op zich. Waar nodig neemt ze een aanvullende rol op in vaktechnische ondersteuning. Deze werking is complementair aan wat andere spelers doen en gaat niet ten koste van de hoofdopdrachten. Deze werking wordt ondersteund door drie basiswaarden die de werking van de vereniging mee bepalen: VRIJE TOEGANG TOT INFORMATIE Informatie moet zo veel mogelijk zonder beperkingen toegankelijk zijn voor de (potentiële) gebruikers, ook al is er een sterke tendens in onze samenleving om informatie te commercialiseren en om het publieke domein in te perken. Over haar eigen werking communiceert de VVBAD open en helder. DEMOCRATIE EN PLURALISME Het recht op informatie en vrijheid van meningsuiting zijn belangrijke voorwaarden voor een democratische samenleving, waaraan alle burgers actief kunnen participeren. Maar ook de VVBAD zelf werkt vanuit een democratische en pluralistische ingesteldheid. Als ledenvereniging komt haar werking van onderuit. DUURZAAMHEID Door informatie ter beschikking te stellen en te hergebruiken, draagt de sector bij aan een duurzame samenleving. Ook de VVBAD heeft in haar werking oog voor duurzaamheid. Ze heeft in het bijzonder aandacht voor de ecologische impact van haar activiteiten en haar werking. De vereniging heeft een lange traditie van kennisborging en kennisdeling. Vanuit deze basiswaarden ondertekende de VVBAD in 2013 de engagementsverklaring Etnisch Culturele Diversiteit ( VVBAD BELEIDSPLAN

8 Omgevingsanalyse De informatiesector wordt gekenmerkt door een aantal belangrijke ontwikkelingen. ALLES DIGITAAL Digitaliseren en het digitaal beheren van informatie blijven belangrijke thema s. Deze evolutie is al een tijd aan de gang, maar blijft bepalend voor de informatiesector. Recent is er ook in Vlaanderen meer aandacht gekomen voor het digitaal archiveren. De ontwikkelingen rond het Vlaams Instituut voor digitale Archivering en ontsluiting van het Audiovisueel erfgoed (VIAA) dat aan de Waalse Krook in Gent moet komen en eind 2012 eindelijk groen licht kreeg, brachten dit in een stroomversnelling. Het toenemende belang van internet en de opkomst van e-books doet vragen rijzen bij de opdracht en de toekomst van de (openbare) bibliotheek. Is er nog een rol voor de openbare bibliotheek in een overwegend digitale omgeving? En als er nog een rol geformuleerd kan worden, zal zij deze dan ook kunnen opnemen, gegeven de beperkingen die producenten in een digitale omgeving kunnen opleggen? De digitale wereld biedt allerlei nieuwe mogelijkheden. Wetenschappelijke bibliotheken proberen via een doorgedreven openaccessbeleid een antwoord te bieden op de voortdurende prijsstijgingen van wetenschappelijke tijdschriften. Allerlei data, onder meer van overheidsdiensten, kunnen opengesteld worden en zo gebruikt worden voor nieuwe diensten, onder meer voor mobiele toestellen. Ook communicatie verloopt langs nieuwe digitale kanalen. Twitter, Facebook en recent ook Google+ geven nieuwe dimensies aan communicatie, zowel voor de sector als voor de VVBAD. Het sociale leven wordt meer en meer digitaal en daarmee wordt ook het dichten van de digitale kloof steeds belangrijker. Met de lancering van Mediawijs.be in 2013 lijkt er eindelijk structurele aandacht te komen voor de informatievaardigheden en de mediawijsheid van gebruikers. Zoals we de voorbije jaren in de analoge wereld een verschuiving zagen van aandacht voor de bestanden en de collecties naar aandacht voor de gebruiker, zo zien we deze verschuiving zich nu voltrekken in de digitale wereld. Ook in de digitale omgeving zullen bibliotheken meer oog moeten hebben voor de interactie met de gebruiker, voor informatiebemiddeling en voor het versterken van de competenties van die gebruikers. Dan laten we nog even de ontwikkelingen rond de hardware buiten beschouwing: de opkomst van smartphones, e-readers en tablets. EEN NIEUWE BESTUURLIJKE VISIE De bestuurlijke visie in Vlaanderen verandert onder invloed van onder meer het Planlastendecreet. Lokale besturen krijgen meer autonomie en zullen hun planning meer geïntegreerd aanpakken. Voor de lokale instellingen, in de eerste plaats openbare bibliotheken en lokale archieven, zal dit een nieuwe manier van werken vragen. Hoewel het erop lijkt dat de veranderingen zich maar geleidelijk zullen doen voelen, is het een belangrijk aandachtspunt de komende jaren. Dat geldt overigens voor alle veranderingen op het vlak van de regelgeving. Het Vlaams Archiefdecreet werd gestemd, maar ook al weer gedeeltelijk vernietigd. En het is nog wachten op de uitvoeringsbesluiten. Het auteursrecht is niet aangepast aan de digitale omgeving en de druk van commerciële partijen om het publieke domein in te perken, is groot. De toenemende aandacht voor de internationale uitstraling van Vlaanderen vertaalt zich nog niet in extra budgetten voor initiatieven die de grenzen overstijgen. Voor instellingen is dit vaak ook niet prioritair. De Vlaamse bibliotheken en archieven zijn nog te weinig aanwezig op internationale fora. Dat is jammer, want dikwijls kunnen ze de vergelijking met buitenlandse voorbeelden glansrijk doorstaan. HERVORMINGEN IN HET ONDERWIJS Het onderwijslandschap is volop in beweging. In 2013 zullen bijna alle academische masteropleidingen door de universiteiten ingericht worden. De vorming van de associaties is nog niet volledig afgerond. Nu al hebben die associaties impact op de werking van de academische bibliotheken. Welke veranderingen er in de nabije toekomst nog te verwachten zijn, is onduidelijk. Duidelijkheid is nochtans belangrijk, onder meer voor de toekomst van de consortia voor de gezamenlijke aankoop van (wetenschappelijke) digitale informatie in Vlaanderen. De onderwijshervormingen hebben ook impact op de opleidingen voor de sector. De toekomst van bestaande opleidingen is onzeker. De sector heeft nood aan kwaliteitsvolle bibliotheeken archiefopleidingen op bachelor- en op masterniveau, maar juist die ontbreken. Tegelijkertijd komen er nieuwe opleidingen bij, zoals die voor behoudsmedewerker erfgoed. VERJONGING OF VERGRIJZING? Vooral in de openbare bibliotheken en in de hogeschoolbibliotheken staat ons de komende jaren een grote uitstroom te wachten. Heel wat mensen werden op het einde van de jaren zeventig, begin van de jaren tachtig actief in de sector en naderen nu hun pensioen. Zullen zij hun kennis en ervaring kunnen doorgeven aan de jongere generatie? Dat is niet zo duidelijk. De budgetten krimpen en daarmee ook het personeelsbestand. Niet iedereen wordt vervangen. De instroom van jonge, gemotiveerde medewerkers, biedt ook kansen voor vernieuwing, maar zullen er voldoende jongeren kiezen voor een carrière in de sector? CONVERGENTIE Bibliotheken, archieven en musea groeien naar elkaar toe. Rond erfgoed is dat overduidelijk. De drie sectoren leveren input voor projecten, zoals Europeana en worden daar met gelijkaardige uitdagingen geconfronteerd. Ook op andere domeinen zijn er 8 VVBAD BELEIDSPLAN

9 ontwikkelingen die uitwisseling tussen de sectoren stimuleren. Voor archieven en voor wetenschappelijke bibliotheken is langetermijnbewaring van digitale informatie een belangrijke uitdaging. En publiekswerking, omgang met de gebruiker, al dan niet via sociale media, is voor iedereen van belang. EEN SECTOR IN VERANDERING Het landschap van de bovenlokale organisaties werd de voorbije jaren hertekend. FARO verscheen als Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed uit de fusie van het Vlaams Centrum voor Volkscultuur en Culturele Biografie Vlaanderen. Het Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken ruimde plaats voor Bibnet, de projectorganisatie die de Vlaamse digitale openbare bibliotheek realiseert, en LOCUS, het steunpunt voor het lokaal cultuurbeleid. De taakafbakening tussen de bovenlokale organisaties is daarmee duidelijker geworden. Tegelijkertijd ontstonden er nieuwe samenwerkingsverbanden, zoals het BoekenOverleg en het Cultureel-erfgoedoverleg. Dat laatste probeert het gebrek aan een belangenbehartiger voor de cultureel-erfgoedsector op te vangen. Deze samenwerkingsverbanden zijn nog in volle ontwikkeling. Wat nog mag veranderen, is het imago van de sector. Onder invloed van technologische ontwikkelingen innoveert de sector voortdurend. Maar vernieuwing is niet het eerste waar iemand aan denkt bij het horen van de termen bibliotheek of archief. Op dat vlak is er nog werk aan de winkel. VVBAD BELEIDSPLAN

10 SWOT-analyse STERKTES De VVBAD is: een ontmoetingsplaats voor de sector, een forum voor overleg en discussie; een actieve belangenbehartiger, zeker voor de archieven en de openbare bibliotheken; een volwaardige gesprekspartner voor het beleid, zeker voor de archieven en de openbare bibliotheken; een kruispunt waarop verschillende beleidsdomeinen en (deel)sectoren samenkomen; een ongebonden organisatie die van onderuit werkt, ingebed in het werkveld; een belangrijk communicatiekanaal voor de sector; representatief voor de traditionele sector; open, laagdrempelig; financieel gezond; zelfkritisch; bereikbaar en staat dicht bij haar leden; op de hoogte van het vakgebied; pragmatisch ingesteld; uniek in Vlaanderen. De VVBAD beschikt over: een communicatieplan, een communicatiestrategie; een goede ligging en infrastructuur; Sterke producten: o Informatie aan Zee; o META, tijdschrift voor bibliotheek & archief; o de VVBAD-website; o de VVBAD-studiedagen; o de Vlaamse Archief-, Bibliotheek- & Documentatiegids Vlabidoc; o de naam VVBAD. een secretariaat dat de werking ondersteunt; gemotiveerde medewerkers op het secretariaat; actieve leden uit diverse domeinen; gemotiveerde (bestuurs)leden; een goed uitgebouwd landelijk netwerk, ook buiten de eigen organisatie. De vereniging waakt over de kwaliteit van haar werking; Dankzij de uitwerking van het communicatieplan straalt ze een hernieuwde dynamiek uit; De vereniging weet waarvoor ze staat; Er is een duidelijke taakafbakening. ZWAKTES Het netwerk is op sommige domeinen onvoldoende uitgebouwd: o onderwijs; o politieke wereld; o nieuwe deelsectoren die informatie minder traditioneel benaderen (kennismanagement); o pers; o internationaal. Focus op is een eerder zwak product, maar heeft wel potentieel; Er is te weinig inzicht in de behoeften van niet-leden; Het engagement van de leden heeft zijn grenzen (naar tijdsinvestering toe); De vereniging bestrijkt een breed domein. Er is veel op te volgen en elke deelsector kent zijn eigen evolutie en heeft zijn eigen cultuur; De vereniging kan soms moeilijk keuzes maken; De vereniging heeft soms moeite om snel standpunten te formuleren; Er is een conflict tussen de rol van belangenbehartiger die duidelijk en kernachtig positie moet innemen en de wens om een genuanceerd standpunt te formuleren; De communicatie tussen de verschillende secties loopt niet altijd even vlot; Het VVBAD-netwerk is niet overzichtelijk; Er is een drempel voor niet-leidinggevenden om actief mee te werken; De vereniging heeft onvoldoende charisma; De sector is niet goed gedefinieerd; Individuele leden haken af als hun instelling lid wordt. KANSEN De nieuwe communicatietechnologie in het algemeen en de web 2.0-technologie in het bijzonder; Wetgevende initiatieven, nieuwe regelgeving; De goede relatie met de Vlaamse overheid en met andere overheden; Internationale samenwerking; Het ongebruikte potentieel aan leden en activiteiten; De demografische evolutie met een verjonging van de sector; De samenwerking met de steunpunten; De tendens naar een integraal beleid, in het bijzonder voor openbare bibliotheken; De innovatie in de sector: de technologische ontwikkelingen, de aandacht voor ecologie, de introductie van managementtechnieken in de sector ; De aandacht van Vlaanderen voor de erfgoedsector; Bezuinigingen maken een belangenbehartiger nodig; Visieontwikkeling voor (openbare) bibliotheken; Investeringen in de bibliotheeksector (nieuwbouw); De bibliotheek heeft een imago van kwaliteit; De ontwikkelingen rond open access; De ICT-sector betrekken; De concentratie in Vlaanderen (vs. kleinschaligheid); Publiek-private samenwerking (pps, met nadruk op samenwerking). 10 VVBAD BELEIDSPLAN

11 BEDREIGINGEN Verschillende bestuursniveaus die allen hun (eigen) zeg hebben over de sector; Wetgevende initiatieven, nieuwe regelgeving, zoals de ontwikkelingen rond het Planlastdecreet; Besparingsdrift, economische crisis; De demografische evolutie. Er vertrekt veel ervaring uit de sector de komende jaren; Concurrentie uit Nederland; De kleinschaligheid van Vlaanderen; Versnippering van de sector; Concurrentie met de steunpunten ; De verwarring op het terrein. Er zijn veel spelers op het veld en het is niet steeds duidelijk wie waarvoor staat; De onderwijsproblematiek rond de opleidingen voor de sector. Het onderwijsaanbod voor de sector is te beperkt; De substitutie van de sector door het internet en de commercialisering van de sector; De foute perceptie dat alles online te vinden is ; Het imago van de sector; De tendens naar een meer liberaal auteursrecht waardoor meer informatie afgeschermd wordt; De onduidelijkheid over de integratie van het hoger onderwijs. Sterktes Zwaktes Erkende (actieve) belangenorganisatie: ongebonden en met een werking van onderuit; maar niet even sterk voor elke sector; Communicatiestrategie; Stabiele werking, goede ligging en infrastructuur en degelijkheid van het secretariaat; Kwaliteitsbewaking van de producten en de organisatie; Zelfkritisch; Sterke producten (Informatie, META ); Uitgebreid extern (landelijk) netwerk; Uniek in Vlaanderen wegens de werking die de verschillende deelsectoren samenbrengt. Netwerk op bepaalde domeinen is onvoldoende uitgebouwd: o onderwijs; o politiek; o pers; o nieuwe sectoren; o internationaal. Engagement heeft zijn grenzen (tijdsinvestering); Breedte van het domein: o er is veel om op te volgen; o verschillende evoluties per sector. Moeite om snel, duidelijke standpunten te formuleren (streven naar nuance vs. nood om snel en duidelijk standpunt in te nemen); Interne communicatie; Drempel voor niet-leidinggevenden; Ledenverlies bij individuele leden. Kansen Bedreigingen Communicatietechnologie; Goede relatie (Vlaamse) overheid & e.a. (steunpunten e.d.); Internationale samenwerking; Onbenut potentieel aan leden/activiteiten; Tendens naar integraal beleid (vooral openbare bibliotheken); Innovatie van de sector: o technologisch; o ecologie; o managementtechnieken; o verjonging (demografie). Diversiteit aan bestuursniveaus/regelgeving; Besparingen/crisis; Concurrentie (uit Nederland, van steunpunten, substitutie sector door online content); Versnippering en verwarring van het veld; Problematiek van BAD-opleidingen; Imago van de sector; Evolutie (naar meer liberaal) auteursrecht. VVBAD BELEIDSPLAN

12 Strategische doelstellingen Strategische doelstelling 1 De VVBAD organiseert een structureel overleg tussen de verschillende deelsectoren uit de informatiesector, onder meer archieven, openbare bibliotheken, schoolbibliotheken, wetenschappelijke bibliotheken en documentatiecentra TOELICHTING De intersectorale werking van de vereniging is één van haar grote sterktes. Er bestaat in Vlaanderen geen ander overlegplatform voor archieven, documentatiecentra, openbare bibliotheken, (hoge)schoolbibliotheken, universitaire en andere wetenschappelijke bibliotheken. De vereniging beschikt daardoor ook over een uitgebreid netwerk dat alle regio s en alle deelsectoren dekt. Tegelijkertijd is de breedte van het domein een zwakte: er is veel om op te volgen. De diversiteit aan bestuursniveaus en regelgeving is een bedreiging. Op bepaalde domeinen is het netwerk ook nog niet voldoende uitgebouwd. Zo is het informatiebeheer in bedrijven de voorbije jaren sterk geëvolueerd. Versnippering van het veld is dan ook een bedreiging. De tendens naar een meer integrale benadering van het beleid, vooral merkbaar bij openbare bibliotheken en de nadruk van de Vlaamse overheid op internationale samenwerking bieden kansen. Gezien de sterkte van de VVBAD op dit vlak, kiest de vereniging ervoor om in de komende beleidsperiode sterk te blijven inzetten op samenwerking tussen de deelsectoren. OPERATIONELE DOELSTELLINGEN BIJ STRATEGISCHE DOELSTELLING DE STRUCTUUR VAN DE EIGEN ORGANISATIE WEERSPIEGELT DE INTERSECTORALE WERKING VAN DE VERENIGING. In de Raad van Bestuur zijn alle secties en commissies vertegenwoordigd (procesmatig); De vereniging organiseert in het voorjaar een Algemene Ledenvergadering met bijzondere aandacht voor inhoudelijke en informele intersectorale uitwisseling (projectmatig). 1.2 DE RAAD VAN BESTUUR STIMULEERT DE SAMENWERKING TUSSEN DE DEELSECTOREN. Initiatieven die de deelsectoren overstijgen, zijn een vast agendapunt op de vergaderingen (procesmatig); De VVBAD organiseert in oneven jaren het evenement Informatie aan Zee op zo n manier dat uitwisseling tussen de deelsectoren gestimuleerd wordt (projectmatig); De VVBAD organiseert in even jaren het evenement Focus op... zodanig dat uitwisseling tussen de deelsectoren gestimuleerd wordt (projectmatig); De VVBAD organiseert in even jaren een studiereis naar het buitenland voor deelnemers uit verschillende deelsectoren (projectmatig); De VVBAD organiseert een informele activiteit die de uitwisseling tussen de deelsectoren bevordert (projectmatig) 12 VVBAD BELEIDSPLAN

13 Strategische doelstelling 2 De VVBAD komt op voor de belangen van de informatiesector TOELICHTING De VVBAD treedt op als een actieve belangenbehartiger voor de informatiesector in Vlaanderen. Zeker voor de traditionele sectoren, in de eerste plaats de openbare bibliotheken en de archieven, wordt ze als zodanig erkend, zowel door de overheid als door andere organisaties in het veld. Het uitgebreide netwerk en de werking die de deelsectoren overstijgt, versterken deze positie nog. De breedte van het domein is tegelijkertijd een zwakte. Voor bepaalde sectoren, zoals onderwijs, is de positie van belangenbehartiger nog te weinig uitgebouwd. De diversiteit aan bestuursniveaus en regelgeving maakt het ook niet eenvoudig om alle ontwikkelingen even intens op te volgen. Soms is het moeilijk om snel een duidelijk standpunt te formuleren. De goede relaties met de (Vlaamse) overheid en met andere organisaties in het veld bieden kansen. Ook de internationale netwerken, vooral op Europees niveau, bieden nog mogelijkheden om de rol van belangenbehartiger actiever in te vullen. Voor een beroepsorganisatie is belangenbehartiging één van de kerntaken. De VVBAD blijft dan ook inzetten op deze doelstelling. OPERATIONELE DOELSTELLINGEN BIJ STRATEGISCHE DOELSTELLING DE VVBAD VERENIGT EEN REPRESENTATIEF AANTAL LEDEN UIT DE VERSCHILLENDE DEELSECTOREN. De VVBAD organiseert geregeld campagnes om nieuwe leden te werven (projectmatig); De VVBAD neemt initiatieven om leden bij haar werking te betrekken (projectmatig); De VVBAD evalueert de representativiteit van de vereniging (procesmatig). 2.2 DE VVBAD VOLGT HET ARCHIEF-, BIBLIOTHEEK- EN INFORMATIEBELEID OP EN DIT OP VLAAMS, NATIONAAL EN EUROPEES VLAK. ZE BEHARTIGT HIERBIJ DE BELANGEN VAN HAAR LEDEN EN VAN DE SECTOR EN ONTWIKKELT EN CONSOLIDEERT HIERTOE HAAR NETWERK. ZE HEEFT DAARBIJ IN HET BIJZONDER AANDACHT VOOR NIEUWE SECTOREN ACTIEF OP HET DOMEIN VAN INFORMATIEBEHEER. De VVBAD onderhoudt contacten met de overheden (in het bijzonder met het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen, met het Agentschap Kunsten & Erfgoed en met het departement Onderwijs) en de politieke wereld (procesmatig); De VVBAD volgt de vakpers in binnen- en buitenland (procesmatig); De VVBAD volgt de actualiteit inzake wet- en regelgeving (procesmatig); De VVBAD stelt naar aanleiding van verkiezingen memoranda op(projectmatig); De VVBAD formuleert, wanneer nodig, standpunten namens de sector (projectmatig); De VVBAD ontwikkelt en onderhoudt contacten met andere bovenlokale organisaties met wie de vereniging standpunten kan delen of uitwisselen (procesmatig); De VVBAD neemt actief deel aan relevante intersectorale overlegorganen, zoals het BoekenOverleg, het Cultureelerfgoedoverleg en ISOC De VVBAD neemt actief deel aan internationale netwerken die opkomen voor de belangen van de informatiesector. De nadruk ligt hierbij in de eerste plaats op het Europese niveau (procesmatig). De VVBAD is vertegenwoordigd op het World Library and Information Congress van IFLA en op het internationale archiefcongres van ICA. De VVBAD ontwikkelt en onderhoudt contacten met de pers (projectmatig). 2.3 DE VVBAD WERKT AAN HET IMAGO VAN DE SECTOR BIJ BELEIDS- EN OPINIEMAKERS. De VVBAD verspreidt META, tijdschrift voor bibliotheek & archief bij stakeholders van de informatiesector in Vlaanderen (procesmatig); De VVBAD werkt met evenementen zoals Informatie aan Zee en Focus op... aan de uitstraling van de sector (projectmatig); De VVBAD stimuleert haar leden om deel te nemen aan evenementen voor het brede publiek (projectmatig). VVBAD BELEIDSPLAN

14 Strategische doelstelling 3 De VVBAD streeft naar professionalisering van de informatiesector TOELICHTING De VVBAD heeft een lange traditie in het streven naar professionalisering van de sector. META, tijdschrift voor bibliotheek & archief, gaat via zijn voorgangers Bibliotheek- & archiefgids en Bibliotheekgids terug tot De VVBAD organiseert al sinds jaar en dag studiedagen. De Informaticamarkt, gelanceerd in 1987, groeide uit tot het tweejaarlijkse evenement Informatie aan Zee in het Kursaal Oostende. De vereniging heeft dus een aantal sterke merken in huis. Ze bereikt daarbij echter nog te weinig niet-leidinggevenden. De onzekere situatie van de bibliotheek- en archiefopleidingen en het imago van de sector werken tegen. Maar er liggen wel heel wat kansen. De snelle innovatie in de sector, de tendens naar een meer integraal beleid en sterkere internationale netwerken bieden heel wat mogelijkheden. Met een stabiele werking die teruggaat tot de stichting in 1921, een gezonde financiële basis, eigen infrastructuur en personeel beschikt de vereniging over de nodige troeven voor een professionele werking als beroepsvereniging. Systematische kwaliteitsbewaking van de eigen producten en diensten en een zelfkritische houding bevestigen dit nog. Dat neemt niet weg dat er nog knelpunten zijn: de interne communicatie verloopt niet altijd optimaal; voor niet-leidinggevenden is er vaak nog een drempel; de vereniging verliest individuele leden aangezien meer en meer instellingen lid worden. De VVBAD heeft een sterke uitgangspositie om aan de professionalisering van de sector te werken en zal dat de komende beleidsperiode ook blijven doen. OPERATIONELE DOELSTELLINGEN BIJ STRATEGISCHE DOELSTELLING DE VVBAD VOLGT DE TENDENSEN IN DE SECTOR EN COMMUNICEERT HIEROVER NAAR HAAR LEDEN EN NAAR DE SECTOR. DE VERENIGING ZORGT VOOR EEN AANBOD GERICHT OP ALLE MEDEWERKERS UIT DE SECTOR. ZE HEEFT IN HET BIJZONDER AANDACHT VOOR INNOVATIEVE ONTWIKKELINGEN. De VVBAD organiseert studiedagen en studiereizen (projectmatig); De VVBAD organiseert in de oneven jaren het intersectorale evenement Informatie aan Zee, een congres over ICTgerelateerde innovatie in de sector (projectmatig); De VVBAD organiseert in de even jaren het intersectorale evenement Focus op... (projectmatig); De VVBAD organiseert om de twee jaar een internationale studiereis (projectmatig); De VVBAD reikt jaarlijks de Ger Schmookprijs uit, die een werk bekroont dat een thema uit de sector op een heldere en diepgaande manier behandelt (projectmatig). 3.2 DE VVBAD ZIET TOE OP DE ONTWIKKELING VAN DE BEROEPSOPLEIDINGEN EN HUN AFSTEMMING OP HET WERKVELD. De VVBAD neemt een actieve rol op binnen de Coördinatiecommissie Bibliotheekopleidingen (Cocobi) (procesmatig); De VVBAD werkt mee aan het opmaken van functie-, competentie- en opleidingsprofielen voor de sector (projectmatig); De VVBAD informeert over de (beroeps)opleidingen voor de informatiesector in Vlaanderen (projectmatig); De VVBAD informeert over bijscholingen voor de informatiesector in Vlaanderen (procesmatig). 3.3 DE VVBAD BESTEEDT ZORG AAN HAAR INTERNE WERKING. De VVBAD evalueert haar werking voortdurend (procesmatig); De VVBAD organiseert geregeld een interne vorming voor haar bestuursleden en voor haar staf (projectmatig); De VVBAD streeft naar geregelde vernieuwing van haar besturen (procesmatig); De VVBAD streeft naar duurzaamheid in haar werking (procesmatig). 14 VVBAD BELEIDSPLAN

15 Strategische doelstelling 4 De VVBAD informeert over de ontwikkelingen in de sector en over haar eigen werking TOELICHTING In de vorige beleidsperiode ontwikkelde de VVBAD een communicatieplan dat in fases gerealiseerd werd. De succesvolle lancering van META, tijdschrift voor bibliotheek & archief begin 2011 was een belangrijke mijlpaal. Met de vernieuwing van de website komt er voorlopig een einde aan het hervormingstraject. De uitgangspunten van het communicatieplan blijven wel gelden en zullen ook in de nieuwe beleidsperiode bewaakt worden. Interne communicatie zowel tussen het secretariaat en de verschillende afdelingen als tussen de afdelingen onderling blijft een belangrijk aandachtspunt. De invoering van een samenwerkingsplatform voor bestuursleden, gekoppeld aan de nieuwe website, moet deze zwakte ombuigen in een sterkte. Communicatie ondersteunt ook de andere strategische doelstellingen: intersectorale samenwerking, belangenbehartiging en professionalisering van de sector. OPERATIONELE DOELSTELLINGEN BIJ STRATEGISCHE DOELSTELLING DE VVBAD INFORMEERT OVER DE ONTWIKKELINGEN IN DE SECTOR. De VVBAD publiceert META, tijdschrift voor bibliotheek & archief als vakblad voor de informatiesector in Vlaanderen (procesmatig); De VVBAD bouwt een interactieve website uit met nuttige informatie voor en over de informatiesector in Vlaanderen (procesmatig); De VVBAD vormt de redactie van de Wegwijzer voor bibliotheken en documentatiecentra (procesmatig); De VVBAD onderhoudt de Vlaamse Archief-, Bibliotheek- en Documentatiegids (Vlabidoc) (procesmatig); De VVBAD publiceert verslagen van de activiteiten die de vereniging organiseert, hetzij online, hetzij via haar tijdschrift (projectmatig). 4.2 DE VVBAD COMMUNICEERT OVER HAAR EIGEN WERKING. De VVBAD publiceert op regelmatige tijdstippen een elektronische nieuwsbrief om de sector te informeren over haar werking (procesmatig); De VVBAD publiceert META, tijdschrift voor bibliotheek & archief als ledenblad (procesmatig). 4.3 DE VERENIGING OPTIMALISEERT DE INTERNE COMMUNICATIE. De VVBAD ontwikkelt haar interne communicatie (projectmatig); De VVBAD ontwikkelt en onderhoudt een platform voor interne communicatie (procesmatig). VVBAD BELEIDSPLAN

16 Statiestraat 179, 2600 Berchem (Antwerpen) T vvbad@vvbad.be