De staat van de Vlaamse nieuwsmedia. Vier jaar onderzoek van het Steunpunt Media Stefaan Walgrave en Julie De Smedt

Transcriptie

1 De staat van de Vlaamse nieuwsmedia Vier jaar onderzoek van het Steunpunt Media Stefaan Walgrave en Julie De Smedt

2 Beleidsrelevant onderzoek in opdracht van de minister van Media Universiteiten Doelstelling: o Debat over nieuwsinhoud en mediawijsheid verrijken o Mediabeleid informeren

3 Drie grote data-archieven opvraagbaar via website o Journalistensurvey o Nieuwsarchieven tv en kranten o Participatiesurvey Output tot op heden: 15 Nieuwsmonitors + 18 rapporten Raadpleegbaar via website

4 SWOT op basis van vier jaar onderzoek Sterktes Zwaktes Opportuniteiten Bedreigingen Nieuwsproductie Onderzoek Onderzoek Voorbij de data Aanbevelingen Voorbij de data Nieuwsinhoud Onderzoek Onderzoek Voorbij de data Aanbevelingen Voorbij de data Nieuwsgebruik Onderzoek Onderzoek Voorbij de data Aanbevelingen Voorbij de data

5 Sterktes Zwaktes Opportuniteiten Bedreigingen Nieuwsproductie Nieuwsinhoud Nieuwsgebruik

6 Nieuwsproductie Hoog opleidingsniveau en specialisatiegraad

7 94% van de journalisten beschikt over een diploma van hogeschool of universiteit Bron: Journalistensurvey

8 82% van de journalisten zijn gespecialiseerd in ten minste één domein Bron: Journalistensurvey

9 Nieuwsproductie Hoog opleidingsniveau en specialisatiegraad Tevredenheid over autonomie redactie en journalistieke vrijheid

10 Journalisten voelen grote vrijheid bij de klemtonen die ze leggen 78% het kiezen van de berichten die ze behandelen 71% Bron: Rapport Journalistieke autonomie in Vlaanderen

12 Nieuwsproductie Diversiteit van de beroepsgroep is beperkt en stabiel

13 68% mannelijke journalisten 32% vrouwelijke journalisten 49% mannen 51% vrouwen Bron: Journalistensurvey

14 4 % van de journalisten 13% geboren in buitenland geboren in het buitenland Bron: Journalistensurvey

15 Nieuwsproductie Diversiteit van de beroepsgroep is beperkt en stabiel Bezorgdheid over toenemende werkdruk en bureaujournalistiek

16 89% van de journalisten zegt dat takenpakket de laatste jaren toeneemt Bron: Journalistensurvey

17 Jaar % van de journalisten zegt altijd van op de redactie te werken Bron: Journalistensurvey

18 Jaar % van de journalisten zegt altijd van op de redactie te werken Bron: Journalistensurvey

19 Nieuwsproductie Diversiteit van de beroepsgroep is beperkt en stabiel Bezorgdheid over toenemende werkdruk en bureaujournalistiek Bezorgdheid over druk van de interne marketingafdeling

20 'slechts' 56% van de journalisten is tevreden over hun autonomie tegenover interne druk Bron: Journalistieke autonomie in Vlaanderen

22 Nieuwsproductie Samenwerking en overleg inzake mediaconcentratie

23 Aanpak mediaconcentratie: meer samenwerking en overleg tussen VRM en Belgische Mededingingsautoriteit Verruiming van de opdracht van de VRM?

25 Nieuwsproductie Besparingen in de sector

26 Zwakkere openbare omroep kan versnippering in de hand werken Race to the bottom? Gratis nieuws (kranten) onder druk? Besparingen kunnen de inhoud treffen

28 Nieuwsinhoud Veel indicatoren voor NIET afglijden van berichtgeving naar sensatie en tabloïdisering

29 Geen onrustwekkende stijging van voxpops in tv-nieuws Gemiddeld 14% spreektijd 100% 80% 60% 40% 20% 0% Bron: Nieuwsmonitor 5

30 Lichte daling van criminaliteit in het nieuws 50% 40% 30% 20% 10% Kranten tv Bron: Nieuwsmonitor 22 0%

31 Geen sterke daling van buitenlands nieuws in tv-nieuws Veel meer gemengd nieuws (domesticatie) 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% Bron: Nieuwsmonitor Flash 0%

32 Nieuwsinhoud Veel indicatoren voor NIET afglijden van berichtgeving naar sensatie en tabloïdisering Berichtgeving vertoont stabiele kenmerken van kwaliteit

33 Politieke nieuws blijft belangrijkste thema in tv-nieuws 40% 35% 30% Politiek 25% 20% 15% 10% 5% 0% Criminaliteit Economie/financiën Cultuur Mobiliteit Rampen Milieu/natuur Bron: Nieuwsmonitor 4

34 Politiek-evenwichtige berichtgeving in balans in verkiezingsperiodes 40% 35% 30% 25% 20% Spreektijd op tv Letterlijke quote in kranten Verkiezingsuitslag 2014 Vlaams Parlement Verkiezingsuitslag 2010 Kamer 15% 10% 5% 0% N-VA CD&V sp.a Open VLD Groen Vlaams Belang PVDA Bron: Nieuwsmonitor 2 Nieuwsmonitor 13 - Nieuwsmonitor 20

35 Berichtgeving over slachtoffers respectvol en zelden over de schreef. Aanbevelingen Raad voor de Journalistiek redelijk goed gevolgd. Weinig vermelden van persoonsgegevens: naamsvermelding, adres, herkenbaarheid op beeld Weinig vermelden en tonen van schade (sensatie) Bron: Nieuwsmonitor 14

36 Berichtgeving in tv-nieuws over economie en financiën: veel verschillende bronnen. Meeste experten uit privé. 39% 33% 26% 2% 1% Commerciële organisatie Persorganisatie Academische organisatie Anders Politieke organisatie Bron: Rapport Het nieuws door ogen van financieel-economische expert

37 Relatief kleine vertekening van berichtgeving tov. objectieve realiteit VERKEERSONGEVALLEN 5% % % 2% 1% 0% VTM VRT Aantal geregistreerde ongevallen Bron: Rapport Verkeersongevallen in de media

38 Relatief kleine vertekening van berichtgeving tov. objectieve realiteit CRIMINALITEIT 16% % % % % % % 2% Aantal geregistreerde misdrijven % Bron: Nieuwsmonitor

39 Nieuwsinhoud Veel indicatoren voor NIET afglijden van berichtgeving naar sensatie en tabloïdisering Berichtgeving vertoont stabiele kenmerken van kwaliteit Overlap in het aantal nieuwsverhalen tussen kranten niet alarmerend hoog

40 Een gemiddelde Vlaamse krant brengt in 2013 ongeveer één vierde van alle nieuwsverhalen van een onderzochte week 24% 22% 21% 24% Bron: Nieuwsmonitor 23

42 Nieuwsinhoud Laag aandeel en trage evolutie van diversiteit

43 Gender in tv-nieuws niet evenwichting, zelfs niet bij voxpops VTM beter dan VRT 18% 43% 44% 82% 57% 56% Elitebron Getuige Voxpop Bron: Nieuwsmonitor 9

44 Weinig spreektijd voor politici uit etnisch-culturele minderheidsgroepen VRT beter dan VTM 100% 80% 60% VTM In totaal slechts 140 minuten spreektijd in % 20% VRT 1,13% van alle politici 0% Bron: Nieuwsmonitor 21

45 Nieuwsinhoud Laag aandeel en trage evolutie van diversiteit Stereotiepe beelden van diversiteit

46 Politici uit etnisch-culturele minderheidsgroepen spreken in 50% van de gevallen over migratiethema's 100% 80% Immigratie-gerelateerd 60% 40% 20% Niet immigratie-gerelateerd 0% Bron: Nieuwsmonitor 21

47 Vrouwen vooral in zachte thema's 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Bron: Nieuwsmonitor 9 Rapport Roldiversiteit op de Vlaamse en Franstalige Televisie

48 Nieuwsinhoud Laag aandeel en trage evolutie van diversiteit Stereotiepe beelden van diversiteit Relatief veel criminaliteit in het nieuws

49 Tweede belangrijkste thema: gemiddeld 18% 40% 35% 30% Politiek 25% 20% 15% 10% 5% 0% Criminaliteit Economie/financiën Cultuur Mobiliteit Rampen Milieu/natuur Bron: Nieuwsmonitor 10

50 Nieuwsinhoud Laag aandeel en trage evolutie van diversiteit Stereotiepe beelden van diversiteit Relatief veel criminaliteit in het nieuws Keuze sprekende bronnen

51 Steeds dezelfde experten duiken op in tv-nieuws nemen één derde van de totale spreektijd in over financieel-economisch nieuws Bron: Rapport Het nieuws door de ogen van de financieel-economische expert

52 Nieuwsinhoud Laag aandeel en trage evolutie van diversiteit Stereotiepe beelden van diversiteit Relatief veel criminaliteit in het nieuws Keuze sprekende bronnen Effect mediaconcentratie

53 Kranten die behoren tot dezelfde eigenaar gelijken meer op elkaar dan kranten die tot verschillende mediagroepen behoren, bijvoorbeeld: 0,5 Gazet van Antwerpen en het Belang van Limburg 0,4 0,3 0,2 0,1 0-0,1-0,2-0, Bron: Nieuwsmonitor 23

55 Nieuwsinhoud Niet steeds dezelfde experten aan bod laten komen

56

58 Nieuwsinhoud Weinig mediakritiek

59 Media (kranten) kunnen slecht om met kritiek (er zijn uitzonderingen, VRT)

61 Nieuwsgerbuik Vlaanderen = kleine markt met sterke merken

62 Veel algemene media en weinig niches Eén publieke sfeer

63 Nieuwsgerbuik Vlaanderen = kleine markt met sterke merken Traditionele media blijven sterk, nog steeds belangrijk

64 Kijken naar televisieprogramma's met nieuws of actualiteit 60% Luisteren naar nieuws op de radio 59% Een papieren krant lezen 35% Nieuwsberichten lezen of bekijken op een computer 27% Nieuwsberichten lezen of bekijken op een smartphone of tablet 17% Bron: Participatiesurvey

65 Nieuwsgerbuik Vlaanderen = kleine markt met sterke merken Traditionele media blijven sterk, nog steeds belangrijk Vertrouwen in journalistiek is relatief groot

66 Crisis van de media in de VS, valt mee in Vlaanderen Vlaamse journalisten informeren mij goed over wat er in de wereld gebeurt 58% Vlaamse journalisten zijn te vertrouwen 43% Bron: Participatiesurvey

68 Nieuwsgebruik Vlaanderen = kleine markt met sterke merken

69 Bron: Participatiesurvey Buitenlandse nieuwssites worden nauwelijks geraadpleegd

70 Nieuwsgebruik Vlaanderen = kleine markt met sterke merken Digitale kloof tussen gebruikers en niet-gebruikers

71 Gebruik mobiel internet: Dagelijks 24% Meermaals per week Wekelijks Meermaals per maand Maandelijks Een uitzonderlijke keer of minder dan 6 keer 8% 6% 5% 4% 8% Niet de voorbije 6 maanden 46% Bron: Participatiesurvey

72 Gebruik mobiel internet: Dagelijks 24% Meermaals per week Wekelijks Meermaals per maand Maandelijks Een uitzonderlijke keer of minder dan 6 keer 8% 6% 5% 4% 8% Niet de voorbije 6 maanden 46% Waarom niet? Ik ben bang om fouten te maken (67%) Ik vind mobiel internet niet nuttig (44%) Bron: Participatiesurvey

73 Nieuwsgebruik Vlaanderen = kleine markt met sterke merken Digitale kloof Interactie en online publieke sfeer nog niet rijp

74 Reacties op nieuwssites en fora: eerder plaatsen van persoonlijke verzuchtingen dan echt debat Bron: Rapport De Vlaamse nieuwsmedia als publiek platform voor online deliberatie

76 Nieuwsgebruik Trend naar heel hybride nieuwsgebruik

77 Gebruikers breiden hun traditionele mediarepertoires uit met nieuwe en sociale media Mediagebruik wordt steeds complexer Bron: Participatiesurvey

79 Nieuwsgebruik Toekomstig mediagebruik?

80 Dalende krantenmarkt

81 Verdere digitalisering en à la carte -gebruik van nieuws bedreigt onbewust leren door burgers

82 De staat van de Vlaamse nieuwsmedia? Nieuwsproductie Nieuwsinhoud Nieuwsgebruik

83 De staat van de Vlaamse nieuwsmedia? Nieuwsproductie Nieuwsinhoud Vrij kwaliteitsvolle media Geen race to the bottom Nieuwsgebruik

84 De staat van de Vlaamse nieuwsmedia? Nieuwsproductie Nieuwsinhoud Vrij kwaliteitsvolle media Geen race to the bottom Nieuwsgebruik Redelijk stabiel, slechts kleine verschuivingen Redelijk vertrouwen in journalistiek

85 De staat van de Vlaamse nieuwsmedia? Nieuwsproductie Journalisten zijn pessimistischer Negatieve weerslag op inhoud en gebruik: is het een kwestie van tijd? Nieuwsinhoud Vrij kwaliteitsvolle media Geen race to the bottom Nieuwsgebruik Redelijk stabiel, slechts kleine verschuivingen Redelijk vertrouwen in journalistiek

86 Wat weten we nog niet? Next steps?

87 Vergelijking met buitenland? o Geen systematische benchmark met andere landen Evoluties op lange termijn (continueren nieuwsarchieven)? Vroegere periodes (voor 2003) in kaart brengen?

88 De staat van de Vlaamse nieuwsmedia Op basis van vier jaar onderzoek van het Steunpunt Media