Opleidingsplan Klinische geriatrie Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch

Transcriptie

1 Opleidingsplan Klinische geriatrie Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 1

2 Inleiding Dit document betreft het opleidingsplan Klinische Geriatrie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Het plan is opgedeeld in een tweetal delen. In deel 1 wordt in het kort de achtergrond geschetst van de vakgroep klinische geriatrie. Vervolgens wordt in deel 2 een toelichting gegeven op de opleiding tot klinisch geriater en de verschillende onderdelen daarvan, zoals stagebeschrijvingen, toetsing etc. In deel 3 vind je een toelichting op een belangrijk instrument voor een goede opleiding, het portfolio, inclusief de formulieren. Daarnaast is er nog een aparte handleiding voor aios klinische geriatrie betreffende de namen van medewerkers, werkafspraken en regels op de afdeling klinische geriatrie. Opleidingsgroep Klinische geriatrie JBZ Corry den Rooyen, opleidingskundige s-hertogenbosch, 2013 Klinische geriatrie JBZ Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 2

3 Inhoudsopgave Deel 1: De organisatie van de opleiding klinische geriatrie Inleiding: De klinische geriatrie afdeling in het Jeroen Bosch Ziekenhuis De opleiding Organisatie, taken en specifieke verantwoordelijkheden van het opleidingsteam Samenwerking binnen het cluster Midden Nederland (KGCOM) Communicatie... 7 Deel 2: De inhoud van de opleiding klinische geriatrie Profiel en functie klinische geriater Jeroen Bosch Ziekenhuis Organisatorische positie klinische geriatrie opleiding binnen het Jeroen Bosch Ziekenhuis Opbouw van de opleiding Wetenschappelijk klimaat Cursorisch onderwijs Besprekingen voorstel om toelichting toe te voegen. Zie voorbeeld uit Stagebeschrijvingen Klinische Geriatrie JBZ Deel 3: De voortgang van de individuele AIOS klinische geriatrie en portfolio Ontwikkeling en groei AIOS Voortgang en beoordelen Bijlage 1: Portfolio opleiding Klinische Geriatrie Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 3

4 Deel 1: De organisatie van de opleiding klinische geriatrie Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 4

5 1.1 Inleiding: De klinische geriatrie afdeling in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Het JBZ is een groot opleidingsziekenhuis met een vakgroep geriatrie dat het vakgebied in de volle breedte en in al zijn aspecten uitoefent. Het adherentie gebied voor de vakgroep is ongeveer mensen. Het JBZ omvat 780 erkende ziekenhuisbedden, er werken 240 medisch specialisten. In het JBZ worden 25 medisch specialismen vertegenwoordigd, Geriatrie is er hier een van. Het JBZ profileert zich als opleidingsziekenhuis en beidt jaarlijks onderwijs aan een groot aantal artsen in opleiding (JBZ heeft 16 erkende opleidingen, waarvan geriatrie er een is), verpleegkundigen en paramedici. Het JBZ heeft zich de ambitie gesteld om het meest patiëntgerichte en patiëntveilige ziekenhuis in Nederland te zijn. Gastvrij, innovatief, veilig en transparant vormen daarmee de kernwaarden van waaruit we bij voortduring werken. De RVE geriatrie omvat een klinische afdeling, bestaande uit 2 units met ieder maximaal 13 bedden (Locatie B/C1._1) polikliniek en dagklinieken, met 9 spreekkamers (Locatie B1.01), 3 buitenpoliklinieken (Zaltbommel, Rosmalen en Boxtel) centrum voor geheugenproblematiek, met 3 spreekkamers (Locatie B1.01) backoffice met secretariaat en kantoor ruimtes voor o.a. artsen (locatie C2.04) consultteam met een medebehandelingsfunctie (Locatie C2.04) MDO s in 1 e lijn met per 1 januari 2013 met 7 huisartsengroepen De vakgroep Geriatrie heeft de ambitie om een van de meest vooraanstaande perifere geriatrische klinieken te zijn binnen een algemeen ziekenhuis. Dit wil zij realiseren door middel van het leveren van (poli)klinische geriatrische topzorg, opleiding, wetenschap en innovatie. Het leveren van (poli)klinische geriatrische topzorg Dit omvat het aanbieden van de totale geriatrische zorg: kliniek, polikliniek, thematische dagbehandelingen en consulten. De ambitie is deze topzorg te laten resulteren in het ontwikkelen van speciale expertise voor dementie en delier en gerontofarmacologie. De vakgroep Geriatrie wil komen tot een optimale zorg, veiligheid en patiëntvriendelijkheid voor kwetsbare ouderen ook op niet-geriatrische afdelingen. Hiervoor zijn stappen ondernomen m.b.t. kartrekker voor het veiligheidsprogramma Kwetsbare ouderen van VWS; aandacht voor preventieve maatregelen bij electieve operaties bij oudere patiënten middels standaard screening naar risico op ontwikkelen van delier (DEPOS poli); aandacht voor de oncologische patiënt (geroncologie); participatie medicatie veiligheidsprogramma door deelname geneesmiddelencie 1.2 De opleiding In juni 2010 werken in het JBZ 7 klinisch geriaters. Alle geriaters zijn vakinhoudelijk breed georiënteerd op alle aspecten van de eindtermen van de opleiding en hebben daarnaast een specifiek verantwoordelijkheid voor een aantal opleidingszaken. Het opleidingsteam bestaat m.i.v. 1 juni 2013 uit: Mw. J. (Janet) Bootsma, klinisch geriater en klinisch farmacoloog Dr. P.L.J.(Paul) Dautzenberg, klinisch geriater. Medisch manager en plv. opleider Mw. T.(Truuke) Kamminga, klinisch geriater. Coördinator co-assistenten en opleider huisartsen Mw. K. (Karen) Keijsers, klinisch geriater en klinisch farmacoloog Dr. R.J. (Rob) van Marum, klinisch geriater en klinisch farmacoloog. Opleider klinische geriatrie, opleider klinische farmacologie Mw. A. (Astrid) van Strien, klinisch geriater en klinisch farmacoloog C.J. (Cees) Wouters, klinisch geriater Alle specialisten werken actief samen voor de gewenste kwalitatief hoogstaande opleiding. Hierin hebben een aantal specialisten extra taken en verantwoordelijkheden. Alle klinisch geriaters superviseren de aios Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 5

6 bij (poli) klinische activiteiten o.a. via KPB s en nemen actief deel aan overdrachten en onderwijsmomenten. Hiertoe volgen zij onder meer het Teach the Teachers nascholingsprogramma s. De opleidingsgroep bewaakt de (individuele) medisch-inhoudelijke en professionele voortgang van de aios en begeleidt hem/haar tijdens de gehele opleiding. De directe supervisor wordt door de opleider betrokken bij de beoordelingen en toetsmomenten van de aios. De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor het implementeren en bewaken van het lokale opleidingsplan. Dit opleidingsplan is afgeleid van het landelijk opleidingsplan van de opleiding tot klinisch geriater. Het voldoet aan de daarin gestelde eisen en aan de regelgeving m.b.t. het specialisme Klinische geriatrie (kaderbesluit en specifiek besluit CCMS, KNMG, 2010). 1.3 Organisatie, taken en specifieke verantwoordelijkheden van het opleidingsteam Dr. R.J. van Marum is de opleider vanaf augustus Hij is primair verantwoordelijk voor alle zaken die de opleiding betreffen: - aannemen van a(n)ios. - introductie gesprek bij aanvang opleiding op de afdeling - stage rooster cq individueel opleidingsplan aios. - eerst verantwoordelijke en aanspreekpunt bij problemen van aios betreffende de opleiding - coördinatie wetenschappelijk onderzoek van de aios - begeleid aios bij het verrichten van onderzoek en schrijven van een artikel. - stuurt de opleidinggroep aan en bewaakt het nakomen van afspraken gemaakt in het lokaal opleidingsplan. - onderhoud de contacten met regionale en landelijke gremia betreffende de opleiding. - lid centrale opleidingscommissie JBZ - opstellen en implementeren van het nieuwe opleidingscurriculum - ontwikkelen en implementeren van nieuwe kwaliteitsinstrumenten, ter verdere verbetering opleiding - samenstelling onderwijsrooster. - monitoren en bijhouden van de voortgang van de opleiding van de individuele aios door: o controle portfolio s aios o houden van voortgangsgesprekken en toetsingsmomenten cf regelgeving CCMS/MSRC - aanvragen en voorbereiden van de opleidingsvisitatie Dr PLJ Dautzenberg, plaatsvervangend opleider, neemt de verantwoordelijkheid van de opleider over waar deze niet in staat is deze in te vullen door afwezigheid of ziekte. Tevens heeft de plaatsvervangend opleider afwisselend met de opleider een taak om voortgangsgesprekken met de AIOS te houden op basis van zelfreflectie (zie blz 13). Daarnaast is hij als specialist-manager vanaf najaar 2010, samen met de heer E. Smits, cluster-manager, verantwoordelijk voor de aansturing van het cluster en borging kwaliteit van de geleverde zorg. De overige klinisch geriaters zijn stagebegeleiders. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de opleiding binnen hun aandachtsgebied, in samenspraak met de (plv.) opleider. De opleidingsgroep wordt ten aanzien van de opleiding secretarieel ondersteund. Deze secretaresse is o.a. verantwoordelijk voor de planning gesprekken tussen aios en opleider, planning van de gesprekken tussen stagebegeleiders en aios, planning inwerkprogramma. Binnen de afdeling geriatrie is Floor van Bergen, GZ-psycholoog als vertrouwenspersoon aangewezen voor de aios. Tevens hebben de aios gezamenlijk met haar 4-6 maal per jaar intervisie. 1.4 Samenwerking binnen het cluster Midden Nederland (KGCOM) Voor de meeste AIOS binnen het klinische geriatrie cluster opleiding Midden Nederland (KGCOM) geldt dat zij tijdens de 3 jaar klinische geriatrie in meerdere opleidingsinstellingen werken. De afdeling geriatrie van het JBZ geeft de opleiding klinische geriatrie dan ook vorm in nauwe samenwerking met de andere opleidingsinstellingen binnen het cluster. Voor de somatogeriatrie zijn dat het Universitair Medisch Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 6

7 centrum Utrecht en de Tergooiziekenhuizen. Voor de psychiatrie zijn dat het Reinier van Arkel, Altrecht GGZ, de Meerkanten en pro Persona lokatie Veluwe Vallei. De stage somatogeriatrie binnen de KGCOM beslaat in principe zowel een perifeer als een academisch deel. De verhouding hiertussen wordt door de clustercoördinator met de AIOS afgestemd nog voor de start van de opleiding, na aanname voor de opleiding. In de praktijk betekent dit dat de AIOS minimaal 1-1½ jaar in het JBZ stage loopt en ½ -1 jaar in het UMCU. Deze verhouding wordt door de clustercoördinator in overleg met de opleiders en de AIOS afgestemd na aanname voor de opleiding en is afhankelijk van bijv. specifieke wensen m.b.t. wetenschap, stages, klinische farmacologie etc. 1.5 Communicatie Om de organisatie, de uitvoering en de kwaliteit van de opleiding vorm te geven is het noodzakelijk om met verschillende partijen op bepaalde momenten te overleggen en af te stemmen. Hieronder staan de verschillende overlegmomenten genoemd, inclusief doel, aanwezigen, frequentie, deelnemers en plaats waar notulen zijn te vinden. Regionaal Opleidersoverleg Doel: - Volgen ontwikkeling AIOS over regionale instellingen heen; - Toetsing en afstemming opleidingsschema s regionale opleidingsinstellingen; - Toetsing en afstemming lokale opleidingsplannen aan regionale opleidingsplan; - Toetsing en aanscherping regionale opleidingsplan aan landelijke kaders. - Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in regionaal verband - Aanname nieuwe Agios. Frequentie: 6 x per jaar Deelnemers: alle opleiders en evt. de plaatsvervangend opleiders van de KGCOM. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. regionaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, organisatie wetenschappelijk onderzoek). Notulen worden gemaakt en verspreid. Centrale Opleidings Commissie (COC) van het JBZ Doel: Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in JBZ verband met als doel om met elkaar de kwaliteit van de opleiding tot medisch specialist vorm te geven, te bewaken en te bevorderen conform de regelgeving KNMG (Kaderbesluit 2010) Frequentie: 5 x per jaar op maandag van uur. Tweemaal per jaar wordt een inhoudelijk thema tijdens de zogenaamde ZIN-bijeenkomst uitgediept. Naast opleider en plaatsvervangend opleider worden afhankelijk van het thema ook aios en supervisoren uitgenodigd. Deelnemers: Opleiders JBZ, plaatsvervangend opleiders JBZ, afvaardiging a(n)ios uit de UNIE (assistentenvereniging JBZ), afvaardiging Raad van Bestuur, manager Leerhuis en afhankelijk van de agenda inhoudsdeskundigen (op uitnodiging). Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. lokaal opleidingsplan, discipline overstijgend onderwijs) Notulen: secretariaat Jeroen Bosch Academie (JBA). Lokaal opleidingsoverleg Doel: Lopende opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) worden besproken. Frequentie: 4 x per jaar (maandag ). Deelnemers: AIOS (leveren voorzitter en maken agenda), opleider, plv. opleider, geriaters. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. lokaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, etc). Notulen: worden afwisselend door aios gemaakt en bewaard in de map vakgroep/opleiding klinische geriatrie. Maatschapvergadering Doel: Alle relevante zaken betreffende de organisatie van de maatschap worden besproken, inclusief Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 7

8 opleidingszaken als vast agendapunt. Frequentie: wekelijks Deelnemers: alle geriaters en 1 maal per maand lijn-manager geriatrie en GZ psycholoog. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen Notulen: archief Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 8

9 Deel 2: De inhoud van de opleiding klinische geriatrie Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 9

10 2.1 Profiel en functie klinische geriater Jeroen Bosch Ziekenhuis Het vakgebied van de geriater richt zich op diagnostiek en behandelen van voornamelijk ouderen (traditioneel met cure aangeduid), maar tegelijkertijd, door het vaak aanwezige falen van de zelfredzaamheid van de geriatrische patiënt gekoppeld aan de acute of chronische aandoeningen, ook gericht op zorgdiagnostiek en het realiseren van goede zorg (aangeduid met care ). De basis van het specialisme is gelegen in een gedegen kennis van verouderingsprocessen. Op hoge leeftijd wordt daarbij, naast de gevolgen van de veroudering, een cumulatie gezien van chronische aandoeningen en het ontstaan van nieuwe aandoeningen. Het samen optreden van deze verschillende factoren (multiproblematiek) maakt dat ziektesymptomen vaak aspecifiek zijn, een grote impact hebben op zelfredzaamheid en tevens resulteren in afwijkend gedrag. Bij achteruitgang van functioneren bestaat het klinisch geriatrisch werken uit relatief snelle, doelgerichte diagnostiek en behandeling, volgens het biopsychosociale model. Kenmerkend voor het geriatrisch handelen is enerzijds een ziekenhuisgeoriënteerde, specialistische invalshoek, met eigen expertise op het gebied van veel voorkomende acute en chronische problemen bij ouderen, rekening houdend met hun biografie, biologische leeftijd en sociale context; anderzijds is het een breed, generalistisch vak, met een stevige basis in de interne geneeskunde, psychiatrie en neurologie. In de loop der jaren hebben klinisch geriaters een op de specifieke doelgroep afgestemde zienswijze, benaderingswijze, werkwijze en manier van samenwerken ontwikkeld, welke binnen de beroepsgroep bekend staat als het geriatrisch model (Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 2008;39:77-79). Vanuit dit geriatrisch model worden de volgende aanvullende eisen gesteld aan een klinisch geriater. De klinisch geriater is een samenwerker, die opereert als playing captain, allereerst binnen zijn eigen multidisciplinair team, bestaande uit verpleegkundige(n), psycholoog, fysiotherapeut, maatschappelijk werker en ergotherapeut, eventueel aangevuld met andere professionals. Hij is tevens manager en zal in staat moeten zijn om leiding te geven aan een team of een afdeling en om resultaatgericht te werken binnen een ziekenhuis. Tenslotte is de klinisch geriater een communicator. De klinisch geriater moet uitstekend kunnen communiceren met de oudere patiënt, het systeem van de patiënt en de andere professionals waar de patiënt mee te maken heeft, zowel in het algemeen ziekenhuis als daarbuiten in de ketenzorg voor de kwetsbare oudere patiënt. Wanneer de algemene (CanMEDS) competenties, geconcretiseerd door de beroepsspecifieke competenties voor de klinische geriatrie behaald zijn, voldoet de Nederlandse klinisch geriater aan het volgende profiel: 1. het is een bekwaam medisch specialist voor kwetsbare ouderen in het ziekenhuis en bovendien: 2. communicatief en sociaal zeer vaardig; 3. goed functionerend in een team; 4. wetenschappelijk opgeleid en georiënteerd; 5. een goede organisator van zijn werk; 6. gemotiveerd om een arbeidsleven lang verder te leren op het terrein van de klinische geriatrie en hierop te reflecteren; 7. maatschappelijk actief voor de kwetsbare oudere, zodat de kansen op goede zorg zo groot mogelijk worden. Een klinisch geriater specialiseert zich dus in de breedte en moet van vele markten thuis zijn. Dit brede specialisme heeft geresulteerd in een brede opleiding, die zo is ingericht dat de aios uiteindelijk de regie kan voeren over de behandeling van de kwetsbare oudere patiënt. 2.2 Organisatorische positie klinische geriatrie opleiding binnen het Jeroen Bosch Ziekenhuis De vakgroep geriatrie JBZ is een zelfstandige Resultaat Verantwoordelijke Eenheid (RVE). Samen met lijnmanager maakt de RVE manager van de vakgroep geriatrie met de Raad van Bestuur JBZ afspraken over productie, kosten en kwaliteit, welke per kwartaal geëvalueerd worden. Wensen van de vakgroep Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 10

11 worden structureel in dit overleg aan de RvB kenbaar gemaakt. Indien nodig is frequenter overleg met de RvB mogelijk. Eenmaal per 3 maanden overleggen alle RVE managers van het JBZ en lijnmanager met de RvB over ziekenhuisbrede beleidszaken. Eenmaal per maand overleggen alle RVE managers en lijnmanagers met de RvB over processen die het dagelijks proces meteen beïnvloeden. De vakgroep geriatrie heeft een vertegenwoordiger in de VMS, die eenmaal per maand bij elkaar komt. De vakgroep geriatrie brengt in de VMS ondermeer protocollen in, die onder haar verantwoordelijkheid vallen, zoals in 2012 het delierprotocol, DEPOS protocol en de geriatrische revalidatie. Het toezicht op het dagelijkse proces is in handen van het unithoofd samen met de RVE manager. Bijsturing kan dagelijks; structureel overleggen unithoofd en RVE manager een maal per week. Geregeld schuift de opleider geriatrie aan bij dit overleg over opleidingszaken. Een maal per maand voeren Unithoofd, RVE manager en lijnmanager structureel overleg met elkaar. 2.3 Opbouw van de opleiding De opleiding tot klinisch geriater voor een startende aios is een samengestelde opleiding en bestaat uit 2 jaar vooropleiding interne geneeskunde en 3 jaar specialistische opleiding, namelijk 1 jaar geriatrie in de GGZ /Ouderenpsychiatrie en 2 jaar somatische geriatrie. Binnen de 3 jarige specialistische opleiding geriatrie is, na overleg met en goedkeuring van de opleider ruimte voor in totaal 6 maanden stage die de aios, binnen aangegeven grenzen, naar eigen voorkeur kan invullen. Deze stage dient te voldoen aan de CCMS randvoorwaarden voor een stage (zie Kaderbesluit). De aios begint de opleiding met ten minste 12 maanden algemene interne geneeskunde of 12 maanden klinische geriatrie (zogenaamde sandwich constructie), gevolgd door het resterende deel van de vooropleiding - 2 jaar vooropleiding interne geneeskunde Het eerste jaar bestaat uit een zaalstage. Het tweede jaar bestaat uit 2 of 3 stages met aandacht voor deelspecialistische aspecten, waarbij de stages cardiologie, maag-darm-leverziekten, nefrologie, consultenstage en longziekten, in de genoemde volgorde, voorkeursstages zijn. De aios volgt in deze periode landelijk en regionaal georganiseerd cursorisch onderwijs interne geneeskunde en legt de betreffende examens af. Van de competenties van de klinisch geriater verwerft de aios een belangrijk aantal competenties wat betreft het medische handelen op het terrein van acute en chronische ziekten. - 3 jaar specialistische opleiding klinische geriatrie De volgorde van de opleidingsonderdelen geriatrie in de GGZ /Ouderenpsychiatrie en somatische geriatrie staat niet vast, maar er bestaat een grote voorkeur niet met de geriatrie in de GGZ /Ouderenpsychiatrie te starten. De opleidingseisen voor een medisch specialist die klinisch geriater willen worden zijn in 2010 aangepast. Voor een internist bedraagt de opleidingsduur 1 jaar, bestaande uit 6 maanden somatogeriatrie en 6 maanden geriatrie in de GGZ/Ouderenpsychiatrie. Voor een specialist ouderengeneeskunde bedraagt de opleidingsduur 2 jaar, bestaande uit 12 maanden somatogeriatrie en 12 maanden geriatrie in de GGZ/Ouderenpsychiatrie De opleiding wordt aangeboden in 3 opleidingsclusters, West, Midden en Oost en overstijgt daarmee de grenzen van de 8 bestaande Opleidings en Onderwijs Regio s (OOR) (zie NVKG.com). Huidige opleiding tot klinisch geriater De huidige vijfjarige opleiding tot klinisch geriater stelt de aios op efficiënte wijze in staat zich de competenties en eindtermen van de klinisch geriater eigen te maken. De huidige klinische opleiding is al sterk in de intensiteit en de hoeveelheid directe observatie en coaching van de aios door klinisch geriaters, die lid zijn van het opleidingsteam. Er is dus veel training in action voor handen, waar de aios zeer positief over zijn. Tevens is er een positieve opleidingscultuur van laagdrempelig, horizontaal overleg tussen aios en klinisch geriaters, waarin over en weer feedback kan worden gegeven. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 11

12 De opleidingsmethodiek bestaat deels uit lijnleren, met name van competenties die niet themaafhankelijk zijn en deels uit blokleren, voor de thema (module) specifieke leerdoelen. Werkplekleren wordt gecombineerd met cursorisch onderwijsleren, dit laatste zoveel mogelijk in een actieve probleemgeoriënteerde vorm. De verdeling van deze onderwijsvormen over de specifieke competenties en het totaal aan opleidingsdoelen staat het meest gedetailleerd weergegeven in bijlage 1. Modulaire opleidingsstructuur Afhankelijk van de lokale afdelings-/instellingsstructuur en de keuzes die een opleidingscluster maakt, worden de bovengenoemde onderdelen verder opgedeeld in stages of opleidingsmodules. Hiermee wordt een afgeronde periode bedoeld, waarin de aios werkt in een bepaalde werksetting en/of aan een bepaalde vorm van geriatrische zorgverlening. De meeste modules kunnen als een apart omschreven periode worden gevolgd, zoals een leerperiode op de valkliniek, op de geheugenkliniek, in de organische psychiatrie en in de functionele psychiatrie. In een bepaald tijdvak kunnen eventueel ook meerdere van deze modules gecombineerd worden (Kliniek en Polikliniekmodule bijvoorbeeld). Hierin worden regionale vrijheidsgraden binnen de verschillende opleidingsconsortia zichtbaar. Opleidingsinhoud: de thema s De opleiding is inhoudelijk opgedeeld in 10 thema s waarin de aios zich voldoende dient te bekwamen (zie Tabel 1) Tabel 1: Thema s met per thema kenmerkende of kritische problemen in de opleiding tot klinisch geriater Thema Kritisch probleem 1. acute geriatrie 1.1. De verwarde patiënt 1.2. De gevallen patiënt 1.3. De verwaarloosde patiënt 2. chronische geriatrie 2.1. De patiënt met gewichtsverlies 2.2. De patiënt met functieverlies 2.3. De vermoeide patiënt 2.4. De overbelaste mantelzorger 3. mobiliteitsstoornissen 3.1. De patiënt met duizeligheid 3.2. De patiënt met een wegraking 3.3. De patiënt met vermindering van spierkracht 4. cognitieve stoornissen 4.1. De patiënt met vergeetachtigheid 5. probleemgedrag 5.1. De agressieve of geagiteerde patiënt 5.2. De ontremde patiënt 5.3. De problematischefamilie 6. ouderenpsychiatrie 6.1. De sombere patiënt 6.2. De angstige patiënt 6.3. De lastige patiënt 7. gerontofarmacologie 7.1. De patiënt met bijwerkingen door medicatie 7.2. De patiënt met polyfarmacie 7.3. De patiënt met een beperkte therapietrouw 8. palliatieve zorg 8.1. De patiënt met chronische pijn 8.2. De terminale patiënt met dyspneu 9. ethiek, recht, management, onderwijs 9.1. Besluitvorming medische dilemma s 9.2. De wilsonbekwame patiënt 9.3. Het leiden van multidisciplinair overleg 10. wetenschap Wetenschappelijke vraagstelling Binnen elk thema is een aantal voor de klinische geriatrie kenmerkende of kritische problemen gekozen. Deze kritische problemen zijn vaak voorkomende voorbeelden van problemen die dienen om de toetsing per thema vorm te kunnen geven. Met de aios worden inhoudelijke doelen met betrekking tot deze thema s gesteld. Bij het volgen van de modules of stages zal de aios zich gedurende een bepaalde periode verdiepen in de problematiek van de thema s die bij de modules horen en hier ook op getoetst worden, zowel formatief als summatief. Deze toetsing is deels theoretisch en vindt dan plaats binnen het LOAG onderwijs, en deels praktisch gekoppeld aan de KPB s die in die periode worden afgenomen. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 12

13 Opleidingsinhoud: de settings De thema s kunnen in verschillende settings (en dus in verschillende modules of stages) gevolgd worden. Het thema acute geriatrie zal door de hele opleiding aan bod komen, vooral tijdens de diensten en op de kliniek. Chronische geriatrie zal eveneens door de hele opleiding aan bod komen en vooral op de kliniek, polikliniek, algemene dagkliniek en consulten. De thema s cognitieve stoornissen en mobiliteitsstoornissen lenen zich goed voor de stage op de geheugen- en valpolikliniek, maar kunnen ook in andere modules bestudeerd worden. Dit geldt mutatis mutandis ook voor de thema s probleemgedrag en functionele psychiatrie t.o.v. de stage geriatrie in de GGZ/Ouderenpsychiatrie. De thema s gerontofarmacologie en palliatieve zorg komen eveneens door de hele opleiding aan bod en zullen door het bijhouden van casuïstiek in de portfolio en extra cursussen en/of stages aandacht krijgen. Het thema ethiek, recht en management is een thema dat een goede basis krijgt in het cursorisch onderwijs en verder door meerdere modules en stages verdiept zal worden. Het thema wetenschappelijke vorming moet in de vorm van een leeronderzoek met een duidelijk af te spreken traject en product worden omschreven en uitgevoerd in of een omschreven periode of juist in een langere periode, gekoppeld aan andere stages. De planning van de modules binnen de opleidingsjaren vindt plaats, zoals reeds eerder genoemd, in een overleg tussen opleider en aios. Hieraan wordt ook de fasering van de opleiding aan inhoudelijke thema s gekoppeld. Op die manier is de opleider samen met de aios regisseur van het leertraject. Bijzondere aandacht dient hierbij uit te gaan naar het individuele leerdoel. Deze individuele leerdoelen worden vastgesteld tijdens het voortgangsgesprek met de opleider. Zo wordt niet nodeloos veel energie gestoken in competenties die al op het nodige niveau blijken te zijn ontwikkeld en slechts periodiek onderhoud behoeven, en wordt extra aandacht besteed aan achterblijvende competenties, zodat een evenwichtig competentieprofiel ontstaat tijdens de opleiding. Aangezien de opleiding tot klinisch geriater een samengestelde opleiding is, dienen de opleiders van het gespecialiseerde gedeelte van de opleiding tot een nauwkeurige afstemming te komen per opgeleide aios. Binnen iedere kliniek zullen thema s en settings benoemd moeten worden voor het behalen van de competenties voor iedere fase van de 3 jaar durende gespecialiseerde opleiding. Leermiddelen De competenties van de klinisch geriater zijn uitgewerkt in thema s waarin ziektebeelden en vaardigheden zijn opgenomen. Om al deze thema s tijdens de opleiding te ontwikkelen zijn leermiddelen nodig. Van deze leermiddelen zijn een aantal verplicht en een aantal zijn door de AIOS te kiezen uit een gevarieerd aanbod. Ook kan het voorkomen dat een AIOS in overleg met de opleider specifieke onderdelen volgt naar aanleiding van geconstateerde lacunes. Een overzicht van de verschillende leermiddelen staat in tabel 1 van dit opleidingsplan. Een aantal van deze leermiddelen worden getoetst (en soms beoordeeld) in de vorm van onder meer een Korte Praktijk Beoordeling (KPB). Opleidingsactiviteiten Het opleiden vindt m.n. op de werkplek plaats, tijdens de patiëntenzorg. Op elk moment kan er dan ook geleerd worden. De aios neemt tijdens de stages deel aan de relevante opleidingsmomenten waar hij op dat moment stage loopt. De planning hiervan is verschillend per stageperiode (zie ook desbetreffende stageomschrijvingen). Sommige activiteiten zullen specifiek aandacht aan het leren besteden, dit zijn m.n. de onderwijsmomenten (besprekingen, MDO, etc). Tijdens deze opleidingsactiviteiten komen verschillende taken aan de orde die door een supervisor beoordeeld kunnen worden. Met behulp van een feedbackinstrument wordt overzichtelijk de ontwikkeling van de aios gevolgd. Toetsinstrumenten zijn dagelijkse feedback (niet geformaliseerd in formulieren), Korte Theoretische Toetsen (KTT) en Korte Praktijk Beoordelingen (KPB s). Voor de ontwikkeling van kennis en wetenschap wordt o.a gebruik gemaakt van referaten en CAT. Maatschappelijk handelen vindt plaats door te participeren in de voorlichtingsreeks van het geheugencentrum voor patiënten en mantelzorgers dementie zo n 7-8 maal per jaar. Iedere AIO geeft minimaal 1x per jaar een dergelijke voorlichtingsavond, gesteund door een geriater/psychiater. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 13

14 Functioneringsniveau AIOS Door de groeicurve van de AIOS gedurende de gehele opleiding wordt het niveau van een medisch specialist bereikt voor alle competenties. Deze groei wordt bewaakt in de voortgangsgesprekken tussen opleider en AIOS. Verslaglegging en documentatie ten aanzien van deze groei zijn terug te vinden in het portfolio van de AIOS. De AIOS bespreekt de voor hem of haar geldende leerdoelen per periode tevoren indien van toepassing met de supervisor die de betreffende periode begeleidt en beschrijft deze in een individueel opleidingsplan (IOP). Bijzondere aandacht dient hierbij uit te gaan naar het individuele leerdoel. Deze individuele leerdoelen worden vastgesteld tijdens het voortgangsgesprek met de opleider. Zo wordt niet nodeloos veel energie gestoken in competenties die al op het benodigde niveau blijken te zijn ontwikkeld en slechts periodiek onderhoud behoeven. Tevens wordt extra aandacht besteed aan achterblijvende competenties, zodat een evenwichtig competentieprofiel ontstaat tijdens de opleiding. Van de AIOS wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren (afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) is een belangrijke competentie die gedurende de opleiding ontwikkeld wordt. Wanneer de AIOS aantoonbaar heeft laten zien voldoende competent te zijn op onderdelen van de opleiding, en dit ook zelf aangeeft, ontvangt hij een voor die onderdelen een bekwaamheidsverklaring. Deze wordt vooraf door de opleider met de opleidingsgroep besproken en aldaar geaccordeerd. Bekwaamheidsverklaring Door een logische ordening aan te brengen in de leerdoelen en de kritische problemen die de AIOS zich in de loop van de opleiding eigen moet maken en die de opleider derhalve moet aanbieden, zijn een zestal fasen te onderscheiden binnen de opleiding. Deze fasen worden afgesloten met een toetsing en, bij positief resultaat, een bekwaamheidsverklaring. A. Scholing interngeneeskundige basisvaardigheden (2 jaar vooropleiding, die plaatsvindt binnen de eerste drie jaar van de opleiding) B. Fase van scholing in Geriatric Assessment: 0-6 mnd (van de drie jaar klinische geriatrie opleiding) Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: Diagnostiek: 1. Anamnese oudere en naaste/mantelzorger 2. Lichamelijk onderzoek oudere patiënt 3. Functionele assessment oudere patiënt 4. Interpreteren resultaten geriatrisch onderzoek en 5. Opstellen en bijstellen van diagnostiek plan C. Fase van scholing in Geriatrische werkwijze: 6-12 mnd (van de drie jaar klinische geriatrie opleiding) Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: 20 Behandeling: 6. Behandelplan opstellen 7. Medisch ethisch dilemma oplossen 8. Richtlijnen, ook indien niet opgesteld voor ouderen, toepassen op geriatrische patiënt 9. Behandeling instellen, rekening houdend met relevante wetgeving 10. Visite aan bed 11. Familiegesprek 12. Multidisciplinair teamoverleg leiden 13. Schriftelijk en/of elektronische verslaglegging en bericht aan huisarts/verwijzers e.a. 14. Presentatie patiënt bij bespreking en/of dienst 15. Transmurale zorg rond patiënt organiseren, incl. effectief en verantwoord ontslagbeleid 16. Samenwerking met overige medische specialismen In het eerste jaar klinische geriatrie (niet meegerekend de vooropleiding) ligt de nadruk op het geriatrische assesment en de geriatrische werkwijze, vervolgens worden in het tweede en derde jaar voor het merendeel van de kritische problemen de toepassing van geriatrische assessment en Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 14

15 geriatrische werkwijze getraind (uit lijst bijlage 6b). In het eerste jaar wordt analyse en behandeling van twee van deze kritische problemen getraind. Welke dit zijn uit de lijst van 24 kritische problemen (zie bijlage 6b) wordt afgesproken tussen opleider en AIOS. D. Fase van scholing in ambulante geriatrie: mnd (van de drie jaar klinische geriatrieopleiding) Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: 17. Analyse patiënt op polikliniek/dagkliniek 18. Analyse geriatrische patiënt op spoedeisende hulp 19. Slecht nieuwsgesprek 20. Evidence based behandel/diagnostiekvoorstel opstellen (PICO vraag opstellen en beantwoorden) In het tweede jaar klinische geriatrie opleiding (niet meeregekend de vooropleiding) wordt voor 10 van de kritische problemen de toepassing van geriatrische assessment en geriatrische werkwijze getraind (uit lijst bijlage 6b). Welke dit zijn uit de lijst van 22 kritische problemen (zie bijlage 6b) wordt afgesproken tussen opleider en AIOS. E. Fase van scholing in consultatieve geriatrie: mnd (van de drie jaar klinische geriatrieopleiding) Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: 21. Consulten uitvoeren 22. Vaststellen beslisvaardigheid 23. Supervisie/onderwijs aan co-assistent 24. Integratie van eerder behaalde leerdoelen, competenties en kennis tot de zelfstandige werkwijze van de klinisch geriater In het derde en laatste opleidingsjaar klinische geriatrie wordt voor de resterende 10 van de kritische problemen de toepassing van geriatrische assessment en geriatrische werkwijze getraind (uit lijst bijlage 6b). Welke dit zijn uit de lijst van 22 kritische problemen (zie bijlage 6b) wordt afgesproken tussen opleider en AIOS. Zo wordt het mogelijk dat aan het einde van de 36 maanden alle 24 leerdoelen (zie bijlage 6a) rond deze kritische problemen zijn getraind en behaald. De fases D en E kunnen eventueel in de tijd worden omgeruild; dat betekent dat leerdoel 21 naar het 2e jaar en leerdoelen 17 en 18 naar het 3e jaar verplaats worden. F. Integratie: in het laatste jaar van de opleiding dient de AIOS getraind te worden in de integratie van de eerder verworven competenties en vaardigheden. Beoordelen: voortgang opleiding en praktisch handelen Middels zelfreflectie op basis van de ervaringen van de afgelopen periode en het portfolio vinden de voortgangsgesprekken plaats met de opleider en plaatsvervangend opleider. Om de ontwikkeling en voortgang van de AIOS tijdens de opleidingsjaren te monitoren en bij te stellen zullen naast deze voortgangsgesprekken zo nodig evaluatiegesprekken worden gevoerd. De gesprekken hebben als doel de totale vorderingen van de AIOS te bespreken mede op basis van het portfolio (en de directe beoordeling van supervisoren middels KPB s en overige documenten als multisource feedback (MSF)). Daarnaast wordt met regelmaat een update gegeven van de vorderingen in de bekwaamheidsverklaringen. De directe supervisor beoordeelt het praktisch handelen tijdens de stage middels regelmatige gesprekken Activiteit Instrumenten Actie Voor aanvang opleiding Introductiegesprek Introductieformulier Opleider, plv. opleider en aios Voortgangsgesprekken iedere 3 mnd in eerstejaar, in tweedejaar 2 x en daarna jaarlijks Beoordeling (plv) opleider in overleg met de opleidingsgroep kennistoets, KPB s, zelfreflectie verslag en portfolio. Begin stage, halverwege Opleider, eventueel Stagebeschrijving, KPB, Aios en Opleider, plv. opleider en aios Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 15

16 en aan het einde van de stages Tabel 4: overzicht gesprekken supervisor die verantwoordelijk is voor de structurelebegeleiding van de stage. zelfreflectie, Eind beoordelingsformulier. stagecoördinator 2.4 Wetenschappelijk klimaat Inleiding: In de opleiding tot medisch specialist maakt de ontwikkeling van de algemene competenties, naast medisch handelen, een essentieel onderdeel uit. Het JBZ is een STZ waarin naast opleiden wetenschap een belangrijke rol speelt in het verzorgen van topklinische zorg. Van alle AIOS wordt verwacht dat zij gedurende de opleiding onderzoek verrichten. De afdeling geriatrie van het JBZ heeft goede mogelijkheden voor en uitgebreide ervaring met het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. De opleider klinische geriatrie dr. R.J. van Marum is verantwoordelijk voor het onderzoeksbeleid van de afdeling en de begeleiding van de onderzoeken. Voor de keuze van onderzoeksprojecten hebben we een paar uitgangspunten: 1. Onderzoek moet zoveel mogelijk passen binnen hoofdlijnen onderzoek JBZ 2. Onderzoek (m.n. daar waar AIOS betrokken zijn) moet zoveel mogelijk afgestemd te worden binnen het opleidingscluster KGCOM. 3. Er moet worden aangesloten bij universitaire onderzoeksgroepen Er zijn keuzes gemaakt m.b.t. de focus van eigen onderzoek. Onze voorkeursthema s zijn: Stemming/cognitie/delier, psychofarmacologie en medicatieveiligheid en voeding. Andere thema s zijn mogelijk maar worden steeds afgezet tegen de genoemde uitgangspunten waarbij aan in ieder geval 1 van de 2 eerste criteria moet zijn voldaan. Binnen de KGCOM is afgesproken dat in principe de opleider van de afdeling geriatrie waar de AIOS zijn specialisatie start, samen met de AIOS een plan voor het wetenschappelijk deel van de opleiding maakt in afstemming met de opleiders van de overige instellingen waar de opleiding wordt vervolgd.,. Dit moet het mogelijk maken dat het onderzoek van de AIOS gespreid kan worden over het gehele opleidingstraject binnen het opleidingscluster. Dit vergroot de kansen voor de AIOS op een goede afronding van het wetenschappelijk deel binnen de opleiding. In deze paragraaf lichten wij toe hoe we aan de competentie Kennis en Wetenschap invulling geven. We beperken ons in deze notitie tot de volgende twee competenties: - de specialist beschouwt medische informatie kritisch, heeft kennis van basale onderzoeksmethodiek, en bedrijft de geneeskunde waar mogelijk volgens evidence-based richtlijnen; - de specialist bevordert de verbreding van en ontwikkelt de wetenschappelijke vakkennis; We maken hierin onderscheid in: 1. op wetenschappelijke wijze geneeskunde kunnen bedrijven; 2. het creëren van de mogelijkheid om wetenschap te doen. Werkwijze Als groep geven wij op de volgende wijze inhoud aan de competenties zodat de aios deze kan ontwikkelen. De precieze invulling kan op onderdelen per aios verschillen afhankelijk van de voorgeschiedenis van de aios. Dit heeft alleen betrekking op het doen van wetenschap. Het op wetenschappelijke wijze geneeskunde bedrijven is een continu leerproces, ook voor de medisch specialisten. Bij de uitwerking maken wij hierin gebruik van het competentieprofiel van de opleider/supervisor waarin onderscheidt gemaakt wordt in vier rollen: 1. rolmodel 2. onderwijzen 3. toetsen en beoordelen Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 16

17 4. zorgdragen voor effectieve opleidingssituatie Ad 1 Ten aanzien van rolmodel voldoet onze groep aan de volgende indicatoren: 1. wij bevorderen de verbreding en ontwikkeling van wetenschappelijke vakkennis doordat wij zelf actief zijn in de verschillende onderwijsmomenten die hierop betrekking hebben (zie overzicht opleidingsactiviteiten) en wij de aios kritisch vragen stellen zowel tijdens deze activiteiten als ook tijdens de dagelijkse werkzaamheden. 2. Wij zijn wetenschappelijk actief en hebben wetenschappelijke interesse; a. Onderzoekslijnen vakgroep b. Publicaties Wij publiceren in nationaal en internationaal erkende vakliteratuur; zie publicatie wetenschap JBZ We houden zelf voordrachten; Wij passen uitkomsten van onderzoek en richtlijnen en protocollen toe bij het opleiden, regelmatig worden richtlijnen tijdens ons onderwijs besproken (bijlage met onderwijsoverzicht). Ad 2. Ad3. Ad 4. Ten aanzien van onderwijzen zorgen wij er als groep voor dat op vaste momenten onderwijs plaats vindt waarin het wetenschappelijk denken van aios (en groepsleden) wordt gestimuleerd. Daarnaast wordt de aios door de opleidingsgroep begeleid in het doen van onderzoek. Dit wordt ondersteund met passend cursorisch onderwijs zoals het volgen van de cursus GCP, het schrijven van een wetenschappelijk artikel, etc. Vanuit de JBA kan de aios gebruik maken van de ondersteuning van het wetenschapsbureau en de daaraan verbonden epidemioloog. Toetsen en beoordelen vindt gericht plaats met behulp van KPB s waarvoor wij aangepaste formulieren gebruiken (KPB CAT/referaat/probleempatiëntbespreking en richtlijnen voor CAT/referaat). Tijdens de voortgangsgesprekken met de aios is wetenschap een vast gespreksonderwerp. De uitkomsten hiervan worden door de aios vastgelegd in het portfolio. Als groep dragen wij zorg voor een effectieve opleidingssituatie m.b.t. het wetenschappelijke klimaat doordat aios: Tijdens de onderwijsmomenten en het dagelijks werk profiteren van de kennis van de supervisoren o.a. door de wijze van vragen stellen, overdragen van kennis, stimuleren van opzoeken, etc.; De mogelijkheden die we creëren voor het doen van onderzoek en volgen van onderwijs, zowel in tijd en geld; Faciliteren van het bijwonen van congressen; Actueel houden van onze protocollen en richtlijnen; Als JBZ lidmaatschap van relevante tijdschriften (in toenemende mate digitaal), beschikbaarheid internet. 2.5 Cursorisch onderwijs Cursorisch onderwijs is onderwijs dat zich buiten de patiëntenzorg afspeelt, maar wel een duidelijk verband heeft met de patiëntenzorg. Het gaat hierbij om onderwijs op het gebied van algemene kennis, vakinhoudelijke kennis, vaardigheden en gedrag (waar mogelijk te realiseren deels met behulp van e- learning). De gestructureerde onderwijsmomenten, gekoppeld aan de thema s en de competenties, bestaan uit lokaal gestructureerd onderwijs, regionaal onderwijs van het opleidingscluster, van de Opleidings- en Onderwijsregio (OOR) en landelijk onderwijs: het zogenaamde LOAG (Landelijk Onderwijs Artsassistenten Geriatrie). In het OOR-onderwijs komen onderwerpen aan bod die het specialisme overstijgen. Het betreft algemene communicatieve vaardigheden, ethiek en recht, kwaliteit van zorg, hoe om te gaan met medische fouten en dergelijke. Het OOR-onderwijs wordt georganiseerd door de UMC s, cq Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 17

18 de OOR-organisatie. De aios klinisch geriatrie wordt geacht samen met zijn opleider een keuze te maken uit dit OOR-onderwijs. Het verplichte LOAG-onderwijs wordt georganiseerd door de Commissie Onderwijs en Wetenschap van de NVKG. Alle genoemde thema s komen aan bod in het LOAG onderwijs. De landelijke cursorische onderwijsdagen bestaan uit actieve onderwijsvormen (werkgroepen, referaten voorbereid door AIOS, werkopdrachten etc.), waardoor het leerrendement groter is. De genoemde thema s en de kritische problemen zullen allen worden onderwezen in cursorisch onderwijs. Deze problemen vormen immers samen 90% van de geriatrische praktijk. De inhoud van het locaal cursorisch onderwijs wordt afgestemd op het landelijk cursorisch onderwijs (LOAG). Binnen cluster Midden wordt vanaf 2010 op iedere samenwerkende opleidingsafdeling op hetzelfde moment hetzelfde cursorisch onderwijs gegeven in een 3 jarige cyclus. Daarnaast bestaat casuïstiek cursorisch onderwijs en CAT referaten, als onderdeel van de opleiding. Het discipline overstijgend onderwijs (DOO, JBZ-breed, georganiseerd door de JBA) is toegankelijk voor de aios. Iedere AIOS is tijdens ieder jaar minimaal 20 punten door het volgen van het woensdagmiddagonderwijs te behalen. Iedere bijeenkomst levert minimaal 1 punt op. De JBA biedt in anderhalf jaar verschilende thema s aan die veelal op twee niveaus worden verzorgd (beginnende, deel 1 en oudere jaars aios, deel 2). De thema s zijn: 1. Kennis en wetenschap deel 1 en 2 2. Patiëntveiligheid deel 1 en 2 3. Zorg en leven in balans (alle aios) 4. Juridische en ethische dilemma s (alle aios) 5. Teaching skills voor aios (mn beginnende aios) 6. Bestuur en organisatie deel 1 en 2 7. Capita selecta medisch handelen (alle aios) Daarnaast 1 x per jaar wetenschapsmiddag, 2 x per jaar KNMG symposium en journal club (alle aios) In overleg met de opleider wordt bepaald welke thema s door de AIOS in een bepaalde periode wordt gevolgd. Eventuele voorbereidingsopdrachten worden gekoppeld aan werkzaamheden gedaan. Op het Leerplein is meer informatie over inhoud, werkwijze na te lezen. Daar is tevens de meest recente informatie beschikbaar. Deelname certificaten en behaalde resultaten worden opgenomen in het portfolio. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 18

19 2.6 Besprekingen voorstel om toelichting toe te voegen. Zie voorbeeld uit Toelichting verschillende besprekingen In de volgende paragrafen worden de verschillende overlegmomenten/besprekingen besproken hoe deze optimaal gehanteerd kunnen worden voor het leerproces van de AIOS. Het betreft de volgende activiteiten: 1. Overdracht en ochtendrapport 2. Probleempatiëntbespreking 3. Bespreking met de patholoog, necrologiebespreking 4. Critically Appraised Topic Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 19

20 1. Overdracht en ochtendrapport Het ochtendrapport is een belangrijk leermoment en goede gelegenheid voor de beoordeling van de vorderingen van de AIOS, vooral wat betreft het klinisch denken. Het nodigt de AIOS uit tot reflectie op de klinische keuzes tijdens het werk. Op deze wijze wordt er gewerkt aan verdieping van kennis en inzicht, tevens worden lacunes zichtbaar. Leerdoelen - Informatieoverdracht op gestructureerde wijze (SABAR methodiek) - Verantwoording afleggen over diagnostisch en therapeutisch handelen. - Reflectie op maatschappelijke consequenties medisch handelen Kader Dagelijks: 30 minuten ( ) Structuur ochtendoverdracht De dienstdoend geriater is de ochtendrapport voorzitter. De ochtendoverdracht start met een korte introductie van de gedurende de vorige dagdienst opgenomen patiënten. De arts-assistent die de afgelopen nacht dienst heeft gehad draagt telefonisch (gezien bereikbaarheidsdienst) de bijzonderheden van avond en nacht over. Vervolgens wordt door de dienstdoende verpleegkundig coördinator de agenda voor de afdelingsartsen doorgesproken (geplande opnames, familiegesprekken, ontslaggesprekken) en worden kort mogelijke organisatorische knelpunten besproken. In het 2 e deel van de ochtendbespreking wordt volgens rooster door 1 van de arts-assistenten kort een thema of probleem opgevoerd waarover de inbrenger met de groep van gedachten wil wisselen. Dit kan zeer breed zijn. Dit kan op het terrein van alle CanMeds domeinen zijn. Het kan zowel een zuiver medisch probleem betreffen (bijv. van een gisteren opgenomen patiënt), een maatschappelijk thema dat de afgelopen dag in het nieuws is geweest en raakvlakken heeft met het handelen van de medisch specialist of een vraag over omgang met familie of collega s. Aandachtspunten voor de ochtendrapportvoorzitter. De voorzitter: - bewaakt de structuur van de overdracht (bepaalt in overleg welke patiënten er uitvoerig worden besproken) en bewaakt de tijd; - stelt vragen die uitnodigen te reflecteren over zaken die bovengenoemde leerdoelen betreffen; - tracht de aanwezigen in de zaal actief hierin te betrekken, waarbij altijd de AIOS als eerste uitgenodigd worden te reageren; - supervisoren worden gevraagd relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren; - draagt zorg voor veiligheid: o feedback op actueel gedrag en niet op beleving o positieve feedback o vermijdt gezichtsverlies - AIOS moet werken (verhoogt daarmee het leerrendement) en niet de supervisor of voorzitter: o AIOS die overdraagt moet leren een patiënt over te dragen en verantwoording af te leggen over diagnostisch en therapeutisch handelen en niet de supervisor of voorzitter; o AIOS in het gehoor wordt actief betrokken; - fouten maken mag: o de geneeskunde gaat niet vooruit door allesweters en alleskunners, maar juist door de erkenning van niet weten en niet kunnen en de bereidheid daar iets aan te doen. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 20

21 2. Probleempatiëntbespreking Dagelijks bij ochtend- of avondoverdracht is er een mogelijkheid om een probleempatiënt te bespreken. De bedoeling is dat de AIOS de casus presenteert, waarbij het van belang is eerst het probleem te benoemen. Daarna worden de relevante gegevens uit de anamnese verteld, evenals de bevindingen bij lichamelijk onderzoek. In overleg met de aanwezigen wordt een differentiaal diagnose opgesteld. Daarbij worden zo nodig de laboratoriumgegevens (Mirador) en eventuele foto s getoond. Tot slot wordt in samenspraak met de aanwezigen een plan van aanpak vastgesteld. Nota Bene: In belang van het leerproces is het relevant om in een latere fase terug te komen op de casus, zeker als er een diagnose gesteld wordt. 3. Bespreking met de patholoog Vier maal per jaar vindt er een bespreking plaats met de afdeling pathologie naar aanleiding van een of meerdere obducties (necrologiebespreking). Tijdens deze bespreking worden casus besproken, waarbij een AIOS, of de specialisten van het betrokken specialisme middels een powerpoint presentatie de casus presenteert en afsluit met enkele concrete vragen aan de patholoog betreffende de obductie. Bij de voorbereiding geeft de persoon die de casus presenteert zijn vragen van tevoren door aan de patholoog, zodat deze zich kan voorbereiden en eventueel extra kleuringen kan inzetten. 4. Critically Appraised Topic Doel De Critical Appraisal of Literature en Critically Appraised Topic (CAL/CAT) zijn vormen om de algemene competentie kennis en wetenschap te ontwikkelen. De principes van evidence based medicine met het kritisch beschouwen van de verschillende onderdelen van wetenschappelijke publicaties wordt hiermee beoordeeld. Daarnaast is het een instrument om de vakkennis te verbreden en de deskundigheid van collega en andere professionals in de gezondheidszorg te bevorderen. Uitwerking De aanleiding voor een CAT is een patiëntencontact, naar aanleiding waarvan een vraag gerezen is met betrekking tot de directe medische zorg aan die patiënt. Een CAT bestaat uit zeven onderdelen, zoals hieronder weergegeven. Een CAT bestaat uit zeven vaste onderdelen zoals weergegeven in figuur 1.2 Patiënt (Praktijk) 1 Klinisch scenario Vertaalslag (expert) Trefwoorden Wetenschap (literatuur) 2 Klinische vraag 3 Literatuur search 4 Kritisch beoordelen artikel 5 Evidence table 7 Bottom line 6 Commentaar: besluitvormings proces EBM Toetsing Supervisor vult naar aanleiding van de presentatie het KPB-formulier CAT in. De AIOS neemt dit op in zijn portfolio. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 21

22 Overzicht opleidingsjaar, stages, thema s, toetsing en bekwaamheidsniveaus Overzichtjaar 1 somatogeriatrie Stage Thema s BN Focus leermiddel Toetsing Focus KP/kernleerdoelen Portfolio (jaar 3 of 4) GAAZ~JBZ - acute geriatrie - chronische geriatrie - probleemgedrag - farmacologie - mobiliteitsstoornis - cognitieve stoornissen - palliatieve zorg - ethiek - maatschappelijk handelen ½ 2/3 ½ ½ ½ ½ ½ 2 - overdracht - visite met directe supervisor - grote visite/papieren visite - statusvoering - ontslagbrief - voorlichtingsavond geheugencentrum dementie -KTT -KPB KP -KPB probleempatiënt/cat -Probleempatient bespreking GAAZ -De verwarde patiënt -De verwaarloosde patiënt -De patiënt met gewichtsverlies -De patiënt met functieverlies -De vermoeide patiënt -De overbelaste mantelzorger -De agressieve patiënt -De ontremde patiënt -De problematische familie -De patiënt met bijwerkingen door medicatie -De patiënt met polyfarmacie -De patiënt met beperkte therapietrouw -De patiënt met chronische pijn -De patiënt met dyspneu -Besluitvorming medische dilemma s -De wilsonbekwame patiënt -Het leiden van een multidisciplinair overleg - 12 KPB s - 2 CAT s - 1 x 360 fb - artikel/poster - Certificaat LOAG - Certificaat DOO - Beoordeling stage (half+eind) Bekwaamheidsverklaring: 1. Zelfstandiguitvoeren geriatrische werkwijze Stage geheugencentrum - Cognitieve stoornissen - probleemgedrag - maatschappelijk handelen 2/3 2/3 - overdracht - MDO geheugencentrum - Overleg met supervisor - Voorlichtingsavond geheugencentrum dementie - KTT - KPB KP - KPB probleempatiënt/cat -De patiënt met vergeetachtigheid -De verwarde patiënt -Besluitvorming medische dilemma s -De wilsonbekwame patiënt Lijnleren - management - wetenschap ½ 2/3 - afdelingsoverleg - Onderzoek/EBM - KPB KP - CAT gekoppeld aan thema - Poster/artikel/ -wetenschappelijke vraagstelling BN: Beheersingsniveau: 1. de aios heeft adequate kennis van het onderwerp; 2. de aios kan de bij dit thema behorende taken uitvoeren, maar onder strikte supervisie; 3. de aios kan de bij dit thema behorende taken onder beperkte supervisie uitvoeren; 4. de aios kan de bij dit thema behorende taken zonder supervisie uitvoeren; 5. de aios superviseert en onderwijst anderen adequaat bij de bij dit thema behorende taken Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 22

23 Overzicht jaar 2 somatogeriatrie Stage Thema s BN Focus leermiddel Toetsing Focus KP/kernleerdoelen Portfolio (eindjaar 4/5) Consulten - acutegeriatrie - chronischegeriatrie - probleemgedrag - farmacologie - mobiliteitsstoornis - cognitievestoornissen - palliatievezorg - ethiek 4/5 4/5 4/5 3/5 4/ overdracht - visite met supervisor patiënten op consultafdelingen - overlegoverigeconsulten - KTT - KPB KP - KPB probleempatiënt/cat - Correctiesconsultformulie r - Probleempatientbespreki ng GAAZ - Consulten uitvoeren - Vaststellen beslisvaardigheid - De verwarde patiënt - De verwaarloosde patiënt - De agressieve patiënt - De ontremde patiënt - De problematische familie - De patiënt met bijwerkingen door medicatie - De patiënt met polyfarmacie - Besluitvorming medische dilemma s - 12 KPB s - 2 CAT s - 1 x 360 fb - artikel/poster - Certificaat LOAG - Certificaat DOO - Beoordeling stage (half+eind) Bekwaamheidsverklaring: Na consultenstage: -consultatieve geriatrie Stage valpoli - mobiliteitstoornissen - cognitieve stoornissen - acute geriatrie - chronische geriatrie - farmacologie 3/5 5 4/5 4/5 3/5 - overdracht - MDO valpoli - overleg supervisor - statusvoering - ontslagbrief - KTT - KPB KP - KPB probleempatiënt/cat correcties ontslagbrief - Probleempatient bespreking - Fiattering status - De patiënt met duizeligheid - De patiënt met een wegraking - De patiënt met vermindering van spierkracht - De patiënt met bijwerkingen door medicatie Na valpoli: -ambulante geriatrie (mits stage geheugencentrum doorlopen) GAAZ~JBZ 1 - Acute geriatrie - chronische geriatrie - probleemgedrag - farmacologie - mobiliteitsstoornis - cognitieve stoornissen - palliatieve zorg - ethiek - management - maatschappelijk handelen 4/5 4/5 4/5 4/5 4/5 4/ overdracht - visite met directe supervisor - grotevisite/papieren visite - statusvoering - ontslagbrief - Voorlichtingsavond geheugencentrum dementie - KTT - KPB KP - KPB probleempatiënt/cat - Probleempatient bespreking GAAZ Lijnleren Thema wetenschap Onderzoek/EBM CAT gekoppeld aan thema Poster/artikel/ - zie GAAZ-JBZ 1 e jaar -wetenschappelijke vraagstelling Eind opleiding: -Geriatric Assessment -Zelfstandig uitvoeren klinische geriatrie 1 Nadruk op integratie van de eerder verworven competenties en vaardigheden Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 23

24 2.7 Stagebeschrijvingen Klinische Geriatrie JBZ Kliniekstage Plaats: Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch Duur: 4 tot 8 maanden 1e jaar specialistische opleiding of 2 e jaar als eerst stage geriatrie in GGZ/ouderenpsychiatrie gevolgd is. Begeleiders: Geriaters Thema s: In deze stage ligt het accent op de volgende thema s: - Acute geriatrie - Chronische geriatrie - Mobiliteitsstoornissen - Cognitieve stoornissen - Probleemgedrag - Gerontofarmacologie - Palliatieve zorg - Ethiek Naast de thema s ontwikkelt de aios het klinisch geriatrisch denken en werken. In het eerste half jaar van de specialistische opleiding tot klinische geriatrie ligt de nadruk op het geriatrische assesment en de geriatrische werkwijze, vervolgens worden in het tweede en/of derde jaar voor het merendeel van de kritische problemen de toepassing van geriatrische assessment en geriatrische werkwijze getraind (uit lijst bijlage 6b). In het eerste jaar wordt analyse en behandeling van twee van deze kritische problemen getraind. Welke dit zijn uit de lijst van 24 kritische problemen wordt afgesproken tussen opleider en aios. 1e fase van scholing in Geriatric Assessment: 0-6 maanden Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: Diagnostiek: 1. Anamnese oudere patiënt en naaste/mantelzorger 2. Lichamelijk onderzoek oudere patiënt 3. Functionele assessment oudere patiënt 4. Interpreteren resultaten geriatrisch onderzoek en 5. Opstellen en bijstellen van diagnostiek plan 2e fase van scholing in Geriatrische werkwijze: 6-12 maanden Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: Behandeling: 6. Behandelplan opstellen 7. Medisch ethisch dilemma oplossen 8. Richtlijnen, ook indien niet opgesteld voor ouderen, toepassen op geriatrische patiënt 9. Behandeling instellen, rekening houdend met relevante wetgeving 10. Visite aan bed 11. Familiegesprek 12. Multidisciplinair teamoverleg leiden 13. Schriftelijk en/of elektronische verslaglegging en bericht aan huisarts/verwijzers e.a. 14. Presentatie patiënt bij bespreking en/of dienst 15. Transmurale zorg rond patiënt organiseren, incl. effectief en verantwoord ontslagbeleid 16. Samenwerking met overige medische specialismen 3e fase:integratie: in het laatste jaar van de opleiding dient de aios getraind te worden in de integratie van de eerder verworven competenties en vaardigheden. Specifieke leerdoelen kliniekstage geriatrie JBZ De aios: Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 24

25 1. kan het morbiditeitspatroon van de oudere klinisch opgenomen mens op een GAAZ en de daarbij passende zorgbehoefte beschrijven. 2. is in staat rekening te houden met grenzen, zoals de geneeskunde die stelt, maar ook met de grenzen die door andere leden van het multidisciplinaire team, verwijzers en in consult gevraagde medische specialisten en door de patiënt worden bepaald. 3. is in staat een behandelplan op te stellen binnen de grenzen van het mogelijke, andere disciplines op het juiste moment in te schakelen, eventueel in samenwerking met andere leden van het multidisciplinaire team. 4. is in staat waar mogelijk en noodzakelijk adequaat te communiceren met de patiënt en (eventueel) diens familie. 5. is in staat waar mogelijk en noodzakelijk (onderdelen van) het geriatrisch onderzoek ter plaatse uit te voeren. 6. is in staat om een aantal voor de geriatrische patiënt relevante vaak gelijktijdig voorkomende problemen en aandoeningen te herkennen, adequaat te (laten) behandelen cq te voorkomen in samenwerking met het multidisciplinaire team, zoals: - Delier - Dementie - Depressie - Incontinentie - Gedragstoornis - Vallen - Decubitus - Neurologische aandoeningen, zoals CVA, M. Parkinson etc. - Dehydratie, infecties en ondervoeding - Cardiale aandoeningen, zoals decompensatio cordis en hartritmestoornissen 7. is in staat de problemen bij de farmacotherapie bij oudere patiënten te hanteren, eventueel in samenspraak met medebehandelaars of de ziekenhuisapotheker. 8. kan de mogelijkheden tot reactivering beschrijven, inclusief de mogelijkheden, beperkingen en werkwijze van de diverse paramedische disciplines op de GAAZ. 9. kan op correcte wijze de kontakten onderhouden tussen de verschillende leden van het multidisciplinaire team, consultenten dan wel medebehandelaars eerste lijn en eventueel instellingen voor chronische zorg. 10. kent de relevante procedures t.a.v. aanmelding binnen het locale geriatrische circuit voor opname verzorgingshuis of verpleeghuis, dagbehandeling, consultatie etc. 11. is in staat om te komen tot een adequaat time-management gerelateerd aan de wisselende vraag naar dagelijkse medische interventies, opnames, (ontslag)gesprekken, aanvragen consulten en de eigen (tijd) mogelijkheden en die van het multidisciplinaire team. 12. is in staat tot een adequate vastlegging van geïndiceerde DBC s. Leermiddelen Overdracht, visite met directe supervisor tijdens grote visite, papierenvisite met gehele vakgroep, statusvoering en ontslagbrief. Onderwijs lokaal (probleempatiëntbespreking) regionaal (KGCOM) en landelijk (LOAG). Eventueel discipline overstijgend onderwijs georganiseerd door Jeroen Bosch Academie en UMC Utrecht. Toetsen - Beoordeling kernleerdoelen klinische geriatrie - KPB Kritische problemen geriatrie - KPB probleempatiënt bespreking / CAT - Correcties ontslagbrief - Fiattering status - Probleempatiënt bespreking GAAZ - Certificaat LOAG - Certificaten discipline overstijgend onderwijs. - Halverwege en eindbeoordeling van de stagist. - Voortgangsgesprekken. - Korte theoretische toets Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 25

26 - 360 beoordeling Setting Een startende aios begint i.p. haar/zijn werk op de Geriatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (GAAZ). Eén vaste supervisor (met vaste waarnemer) begeleidt de aios en heeft bij het begin, halverwege en aan het eind (evaluatie)gesprekken. In deze gesprekken worden de stagespecifieke en stageonafhankelijke leerdoelen besproken, evenals de individuele leerdoelen, naar aanleiding van het portfolio. Dit wordt schriftelijk vastgelegd. Afhankelijk van voortgang van aios, wordt de klinische fase verlengd. Tevens start met werkzaamheden op polikliniek, maximaal 2 dagdelen (afhankelijk van omvang aanstelling. Bij 0.8fte geen poliklinische taken). De aios is onderdeel van het multidisciplinair team, bestaande uit superviserende geriater, afdelingshoofd, verpleegkundigen, maatschappelijk werk, fysiotherapeut, voedingsassistente, huiskamerbegeleidende en zo nodig psycholoog, ergotherapeut, logopedist en pastoraal medewerker. Een werkdag start om 8.30 uur tot uur, waarna de dienstdoend aio werkzaamheden overneemt. Bij de uitvoering van het werk wordt rekening gehouden met geldende wettelijke bepalingen, zoals werktijdenbesluit en CAO. Het klinisch werk betreft opgenomen patiënten op de afdeling geriatrie (GAAZ). Momenteel zijn bij 26 bedden 2 assistenten-duo s werkzaam, ieder verantwoordelijk voor 13 patiënten. De AIOS van de afdeling worden gesuperviseerd door 2 geriaters (gesteund door 2 vaste vervangers), die afwisselend een hele dag op de GAAZ werkzaam zijn en aanspreekpunt en ondersteunend zijn voor beleid voor alle AIOS. In verband met de aan hen toegewezen patiënten is de aios verantwoordelijk voor: - De dagelijkse medische zorg. - Dagelijkse afstemming met superviserende geriater indien noodzakelijk. - De dagelijkse afstemming met leden van het multidisciplinaire team. - De dagelijkse visite, inclusief het bijhouden van de decursus in het dossier. - Minimaal 3x per week face to face contact met patiënt. - Afstemming beleid in wekelijks Multi Disciplinair Overleg. Afhankelijk van ervaring en opleidingsniveau vindt deze afstemming plaats ondersteunt door de tijdens MDO aanwezige superviserende geriater. - Afstemming beleid met verwijzers en in consult gevraagde medisch specialisten. - Familiegesprekken, voor wat betreft zowel het uitdiepen van de anamnese als ook het informeren van familie omtrent medische bevindingen, zowel gedurende het lopende onderzoek als ook bij ontslag. - 1x per week gemeenschappelijke visite met geriater. Op woensdag sprake is van een papieren visite, samen met alle artsen van de klinische geriatrie JBZ. Weekend overdracht op vrijdag tussen de middag. - Samenvatting in dossier, geschreven op vrijdag. - Ontslagbrief binnen de daarvoor gehanteerde afspraken (zie dicteerafspraken). - Begeleiding, scholing en beoordeling (middels KKB) van co-assistent/asaser. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 26

27 Weekschema kliniek Maandag KLINIEK Overdracht B-kant: grote visite: AIOS, supervisor A, vpk, co-ass Lunch Afdeling C-kant: afdeling Dinsdag Overdracht + probleembespreking B-kant: afdeling Lunch Afdeling; supervisor B Woensdag Rontgenbespreking C-kant: grote visite: AIOS, supervisor B, vpk, co-ass Papieren visite: supervisoren A en B, alle A(N)IOS, co-assistenten Afdeling supervisor A en B Onderwijs met lunch Afdeling supervisor A Disciplineoverstijgend Onderwijs vanuit JBA Donderdag Overdracht + probleembespreking Afdeling supervisor B Onderwijs met lunch Afdeling + MDO B-kant Vrijdag Overdracht + probleembespreking Afdeling supervisor A Weekendoverdracht + onderwijs met lunch Afdeling supervisor A + MDO C-kant Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 27

28 2.7.2 Stage polikliniek De afdeling geriatrie kent de volgende poliklinische onderdelen: 1. Geheugencentrum 2. Valpolikliniek 3. Triagepoli 4. Overig: preoperatieve inschatting deliriumrisico (DEPOS), polikliniek nazorg consulten, geriatrische oncologie, poli Boxtel Setting Binnen de polikliniekstage wordt gewerkt binnen de eerste 3 poliklinische onderdelen. Op indicatie kan op basis van de voortgang van de AIOS de AIOS ook onder strikte supervisie ingezet worden bij de poliklinieken genoemd onder 4. De stage begint met een gesprek met de directe begeleider. Besproken worden de stagespecifieke en stageonafhankelijke leerdoelen, evenals de individuele leerdoelen, naar aanleiding van het portfolio. Dit wordt schriftelijk vastgelegd. Halverwege is er een voortgangsgesprek, de stage wordt afgesloten met een eindgesprek. Ook de resultaten van deze gesprekken worden schriftelijk vastgelegd, gebruikmakend van de formulieren in het portfolio. Polischema Geriatrie Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Ochtend Middag Ochtend Middag Ochtend Middag Ochtend Middag Ochtend Middag Valpoli * Aantal patiënten 2 2 * Aantal arts-assistenten 1 1 Triagepoli * Aantal patiënten 4 4 * Aantal arts-assistenten 2 2 CVG * Aantal patiënten * Aantal arts-assistenten Poli assistenten Boxtel * Aantal patiënten 3 * Aantal arts-assistenten 1 Controle poli assistenten * Aantal patiënten 7 6 * Aantal arts-assistenten 1 1 Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: 17. Analyse patiënt op polikliniek/dagkliniek 18. Analyse geriatrische patiënt op spoedeisende hulp 19. Slecht nieuwsgesprek 20. Evidence based behandel/diagnostiekvoorstel opstellen (PICO vraag opstellen en beantwoorden) De aios is verantwoordelijk voor: Uitvoeren van protocollair vastgelegd anamnese en onderzoek binnen daarvoor vastgestelde tijd. Het integreren en interpreteren van de anamnese, het geriatrisch onderzoek en het door de samenwerkende medisch specialisten protocollair bepaalde deelonderzoek van de specialismen oogheelkunde, KNO, neurologie, cardiologie, orthopedie, interne geneeskunde en psychiatrie, gericht op valrisico s bij de oudere patiënt. De afstemming met alle leden van het multidisciplinaire team. - Afstemming beleid in Multi Disciplinair Overleg, aansluitend aan het afronden van het onderzoek van alle leden van het multidisciplinair team, onder leiding van de superviserende geriater - Afstemming beleid met verwijzers en in consult gevraagde medisch specialisten. - Verslaglegging van onderzoek en afstemming in status. - Poli brief binnen de daarvoor gehanteerde afspraken (zie dicteerafspraken). Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 28

29 - Vervolg onderzoek en behandeling bij controle patiënten, eventueel in samenspraak met superviserende geriater. - Eventueel begeleiding, scholing en beoordeling (middels KPB) van co-assistent. Overkoepelende leerdoelen: De AIOS: 1. is in staat een multidisciplinair ambulant behandelplan op te stellen en binnen de grenzen van het mogelijke, andere disciplines op het juiste moment in te schakelen, eventueel in samenwerking met andere leden van het multidisciplinaire team. 2. is in staat waar mogelijk en noodzakelijk adequaat te communiceren met de patiënt en (eventueel) diens familie. 3. kan op correcte wijze de kontakten onderhouden tussen partijen in de ketenzorg voor patiënten met mobiliteitstoornissen, waaronder specialisten ouderengeneeskunde en huisartsen. 4. kent de relevante procedures t.a.v. aanmelding binnen het locale geriatrische circuit voor opname verzorgingshuis of verpleeghuis, dagbehandeling, consultatie etc. 5. is in staat tot een adequate vastlegging van geïndiceerde DBC s. 6. Naast de thema s wordt aandacht besteed aan specifiek geriatric assesment en de (on)mogelijkheden van de ambulante geriatrie: mnd Leermiddelen Overdracht, multidisciplinair overleg, overleg met de supervisor, statusvoering en ontslagbrief. Onderwijs lokaal (probleempatiëntbespreking) regionaal (KGCOM) en landelijk (LOAG). Eventueel discipline overstijgend onderwijs georganiseerd door Leerhuis, Brabant Medical School en UMC Utrecht. Toetsen - Beoordeling kern-leerdoelen klinische geriatrie - KPB Kritische problemen geriatrie - KPB probleempatiënt bespreking / CAT - Correcties ontslagbrief - Fiattering status - Voortgangsgesprekken. - Korte Theoretische Toets beoordeling 1. Geheugencentrum (CvG) Beschrijving opzet CvG: Binnen het geheugencentrum wordt multidisciplinair diagnostiek gedaan naar cognitieve stoornissen. Er wordt hierbij nauw samengewerkt door de afdelingen geriatrie en neurologie van het JBZ en de afdeling ouderenpsychiatrie van het psychiatrisch ziekenhuis Reinier van Arkel. Het geheugencentrum heeft de ambitie een expertisecentrum voor dementie diagnostiek te zijn en krijgt ook regelmatig verwijzingen voor second opinion. De expertise blijkt ook uit het feit dat het centrum participeert in vele internationale geneesmiddelentrials o.g.v. dementiebehandeling. Alle patiënten krijgen vóór het 1 e polibezoek een beschrijving thuis gestuurd van de uit te voeren onderzoeken met tevens het verzoek om 1-2 weken vóór het polibezoek bloed te laten prikken en het verzoek om thuis een vragenlijst in te vullen. Deze procedure is ook op de website van de afdeling terug te vinden. Er worden in het geheugencentrum 3 zorgpaden onderscheiden: Zorgpad 1: Jongere (<65 jaar) patiënten. Hierbij vindt op 1 dag onderzoek door de AIOS geriatrie of psychiatrie, SPV-er (mantelzorginformatie), neuropsychologisch onderzoek door de neuropsycholoog, een MRI cerebrum, onderzoek door de neuroloog en indien geïndiceerd een lumbaalpuctie t.b.v. liquoranalyse plaats. De uitslagen van deze onderzoeken en het te volgen beleid worden 2-wekelijks op maandagmiddag in aanwezigheid van alle genoemde disciplines in een MDO besproken. De geriater bespreekt de uitslag met de patiënt/mantelzorger ongeveer 4-6 weken na het 1 e policontact. Zorgpad 2: patiënten >65 jaar met hoog opleidingsnivo, psychiatrische voorgeschiedenis of atypisch beeld (obv. Verwijzersinfo). Hierbij wordt na het onderzoek door de AIOS geriatrie of psychiatrie en SPV-er Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 29

30 (mantelzorginfo) beoordeelt of tijdens een vervolg poli contact of een neuropsychologisch onderzoek verricht door de neuropsycholoog nodig is en/of een MRI/CT scan. Als beide noodzakelijk worden geacht, vinden beiden op één dag plaats. De geriater bespreekt de uitslag met de patiënt/mantelzorger ongeveer 4- weken na het 1 e policontact. Zorgpad 3: patiënten met o.b.v. verwijzersinfo waarschijnlijk aanwezigheid dementie. Hierbij wordt alleen onderzoek verricht door door de AIOS geriatrie of psychiatrie en de SPV-er. Op indicatie kan vervolg onderzoek middels MRI of neuropsychologisch onderzoek afgesproken worden. Hiervoor zijn geen combinatieafspraken structureel gepland. De geriater bespreekt de uitslag met de patiënt/mantelzorger alleen als vervolgonderzoek nodig is. In de meeste gevallen bespreekt de AIOs de uitslag meteen tijdens het 1 e policontact. Er zijn per week 12 plaatsen op het CvG voor nieuwe patiënten, verdeeld over de 3 zorgpaden (zorgpad 1, 2 en 3 respectievelijk 2 plaatsen, 2 plaatsen en 8 plaatsen), gedurende 3 dagen per week. Er worden per jaar ongeveer nieuwe patiënten op het CvG gezien. Naast de standaard diagnosen als ziekte van Alzheimer, vasculaire dementie, Lewy Body dementie, Parkinsondementie, Frontotemporale dementie worden ook zeldzamere aandoeningen als limbische encefalitis, superficial siderosis etc gediagnosticeerd en evt behandeld. De aios is onderdeel van het multidisciplinair team, bestaande uit superviserende geriater dan wel psychiater, sociaal psychiatrisch verpleegkundige (spv-er), neuropsycholoog en evt. neuroloog. Thema s: In deze poli ligt het accent op de volgende thema s: - Cognitieve stoornissen: focus op poliklinische diagnostiek - Probleemgedrag: Analyse en behandeling - Gerontofarmacologie: specifiek farmacotherapie bij cognitieve stoornissen en probleemgedrag, invloed overige medicatie op cognitief functioneren, therapietrouw bij cognitieve stoornissen - Ethiek en recht: problematiek rondom wils(on)bekwaamheid, euthanasie. Specifieke leerdoelen geheugencentrum JBZ. De aios: 1. kan de oorzaken van cognitieve stoornissen beschrijven en de daarbij passende behandeling en zorgbehoefte. 2. Is in staat tot een specifiek geriatric assessment bij cognitieve beperking 3. is in staat waar mogelijk en noodzakelijk zelf (onderdelen van) het neuropsychologisch onderzoek ter plaatse uit te voeren en te interpreteren. 4. is in staat om een aantal voor de patiënt met cognitieve stoornissen relevante vaak gelijktijdig voorkomende problemen en aandoeningen te herkennen, adequaat te (laten) behandelen cq te voorkomen in samenwerking met het multidisciplinaire team, zoals: - Delier - Dementie - Depressie - Gedragstoornis - Neurologische aandoeningen, zoals CVA, M. Parkinson etc. - Intoxicaties - Hoofdtraumata s 5. kan de mogelijkheden tot de verschillende huisvestigingen voor patiënten met cognitieve stoornissen beschrijven. 2. Valpolikliniek Beschrijving opzet valpolikliniek Het poliklinisch werk op de valpolikliniek betreft verwezen patiënten in verband met vallen of valgevaar. Alle patiënten krijgen vóór het 1 e polibezoek een beschrijving thuis gestuurd van de uit te voeren onderzoeken met tevens het verzoek om 1-2 weken vóór het polibezoek bloed te laten prikken en het verzoek om thuis een vragenlijst in te vullen. Deze procedure is ook op de website van de afdeling terug te vinden. Tijdens het bezoek op de valpolikliniek worden patiënt en mantelzorger door een multidisciplinair team van 3 disciplines na elkaar gezien gedurende een 2,5-3 uur durend assessment. Deze 3 disciplines zijn Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 30

31 verpleging, fysiotherapeut en AIO. Na 2 uur worden de bevindingen van de 3 disciplines tijdens een 15 minuten durend MDO in aanwezigheid van een superviserende geriater besproken. Hierna heeft de AIO een uitslag gesprek met patiënt en mantelzorger. Per week bezoeken 4 patiënten de valpolikliniek, gedurende één dag. Het assessment van de valpolikliniek kan ook worden uitgevoerd tijdens de triage poli (maximaal 2 patiënten) gedurende één andere dag. Thema s: In deze polikliniek ligt het accent op de volgende thema s: - Mobiliteitsstoornissen: duizeligheid, wegrakingen, sarcopenie - Acute geriatrie - Chronische geriatrie - Gerontofarmacologie: nadruk op invloed medicatie op mobiliteit/valgevaar Specifieke leerdoelen valpolikliniek geriatrie JBZ De aios: 1. kan veel voorkomende oorzaken van mobiliteitstoornissen beschrijven en de daarbij passende behandeling en zorgbehoefte. 2. is in staat waar mogelijk en noodzakelijk zelf (onderdelen van) het valonderzoek ter plaatse uit te voeren en te interpreteren. 3. is in staat om een aantal voor de patiënt met mobiliteitstoornissen relevante vaak gelijktijdig voorkomende problemen en aandoeningen te herkennen, adequaat te (laten) behandelen cq te voorkomen in samenwerking met het multidisciplinaire team, zoals: - Cardiale ritmestoornissen - Neurologische aandoeningen, zoals epilepsie, CVA, M. Parkinson etc. - Dementie - Depressie - Intoxicaties, waaronder medicatie - Voetafwijkingen - Omgevingsfactoren 3. Triagepolikliniek/ algemene geriatrie Beschrijving opzet triagepolikliniek Door huisartsen of specialisten verwezen patiënten die niet nadrukkelijk worden verwezen voor geheugen- of valpolikliniek worden gezien op de triagepolikliniek. Hier wordt de patiënt eerst gezien door geriatrisch verpleegkundige en fysiotherapeut. Zij triageren de patiënt en bepalen aan de hand van vaste criteria welke patiënt gezien kan worden door de arts-assistent, evt. ondersteund door geriatrisch verpleegkundige en/of fysiotherapeut (bij toch overheersend cognitieve of valproblemen) en welke patiënt door de klinisch geriater. Binnen de triagepolikliniek kan het gehele spectrum van geriatrische problematiek gezien worden. De triagepoli worden maximaal 6 patiënten per week gezien gedurende één dag. Thema s: In deze polikliniek ligt het accent op de volgende thema s: - Acute geriatrie - Chronische geriatrie - Gerontofarmacologie: mn. analyse polyfarmacie, bijwerkingen, therapietrouw Specifieke leerdoelen triagepolikliniek geriatrie JBZ De aios: - Is in staat middels een specifiek geriatric assessment te komen tot een goede probleemanalyse. - Is in staat de kennis opgedaan binnen de geheugenpolikliniek en valpolikliniek te integreren. - is in staat een multidisciplinair ambulant behandelplan op te stellen en binnen de grenzen van het mogelijke, andere disciplines op het juiste moment in te schakelen, eventueel in samenwerking met andere leden van het multidisciplinaire team. - is in staat adequaat te communiceren met de patiënt en (eventueel) diens familie. - Is in staat om samen met de patiënt of diens vertegenwoordiger te komen tot een op de patiënt afgestemd behandelplan Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 31

32 - is in staat om een aantal voor de patiënt relevante vaak gelijktijdig voorkomende problemen en aandoeningen te herkennen, adequaat te (laten) behandelen cq te voorkomen in samenwerking met het multidisciplinaire team, zoals: Cardiovasculaire problematiek Interne problematiek zoals endocrinologische, hematologische, gastro-intestinale problematiek Neurologische aandoeningen, zoals epilepsie, CVA, M. Parkinson etc. Dementie Depressie Intoxicaties, waaronder medicatie Omgevingsfactoren Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 32

33 2.7.3 Stage consulten Beschrijving opzet consulten: Door het consultenteam van de afdeling geriatrie worden jaarlijks ruim 1200 consulten binnen het JBZ gegeven. De aios is onderdeel van het consultenteam, bestaande uit superviserende geriater, aios en de consultatief geriatrisch verpleegkundigen (cgv). De aios is bereikbaar middels een eigen telefoon (1745). De cgv s zijn bereikbaar middels telefoon 1724 en Consulten worden uitgevoerd op verzoek van medisch specialisten van het JBZ. Thema s: In deze stage ligt het accent op de volgende thema s: - Acute geriatrie - Chronische geriatrie - Probleemgedrag - Farmacologie - Mobiliteitsstoornissen - Cognitievestoornissen - Palliatieve zorg - Ethiek Kernleerdoelen die getraind, beoordeeld en behaald moeten worden: 21. Consulten uitvoeren 22. Vaststellen beslisvaardigheid 23. Supervisie/onderwijs aan co-assistent 24. Integratie van eerder behaalde leerdoelen, competenties en kennis tot de zelfstandige werkwijze van de klinisch geriater In het derde en laatste opleidingsjaar klinische geriatrie wordt voor de resterende 10 van de kritische problemen de toepassing van geriatrische assessment en geriatrische werkwijze getraind. Welke dit zijn uit de lijst van 22 kritische problemen (zie bijlage 6b) wordt afgesproken tussen opleider en aios. Zo wordt het mogelijk dat aan het einde van de 36 maanden alle 24 leerdoelen rond deze kritische problemen zijn getraind en behaald. De stages consulten en geheugenpolikliniek kunnen eventueel in de tijd worden omgeruild; dat betekent dat leerdoel 21 naar het 2e jaar en leerdoelen 17 en 18 naar het 3e jaar verplaats worden. Leerdoelen stage consulten klinische geriatrie JBZ. De aios: 1. kan het morbiditeitspatroon van de oudere klinisch opgenomen mens op een niet-geriatrische afdeling en de daarbij passende zorgbehoefte beschrijven. 2. is in staat rekening te houden met grenzen, zoals de geneeskunde die stelt, maar ook met de grenzen die door de hoofdbehandelaar, de niet geriatrische afdeling en door de patiënt worden bepaald. 3. is in staat een behandelplan met de hoofdbehandelaar te bespreken en daar waar geïndiceerd binnen de grenzen van het mogelijke, andere disciplines op het juiste moment in te schakelen, eventueel in samenwerking met andere leden van het geriatrisch consultatief team. 4. is in staat waar mogelijk en noodzakelijk adequaat te communiceren met de patiënt en eventueel diens familie. 5. is in staat waar mogelijk en noodzakelijk (onderdelen van) het geriatrisch onderzoek ter plaatse uit te voeren. 6. is in staat om een aantal voor de geriatrische patiënt relevante klinische presentaties te herkennen, adequaat te (laten) behandelen cq te voorkomen, zoals: a. Delier b. Dementie c. Depressie d. Incontinentie e. Gedragstoornis f. Vallen g. Decubitus Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 33

34 h. Neurologische aandoeningen, zoals CVA, M. Parkinson etc. i. Dehydratie en ondervoeding j. Cardiale aandoeningen, zoals decompensatio cordis en hartritmestoornissen 7. is in staat de problemen bij de farmacotherapie bij oudere patiënten te hanteren, eventueel in samenspraak met de hoofdbehandelaar of de ziekenhuisapotheker 8. kan de mogelijkheden tot reactivering beschrijven, inclusief de mogelijkheden, beperkingen en werkwijze van de diverse paramedische disciplines op niet geriatrische afdelingen. 9. kan op correcte wijze de kontakten onderhouden tussen de verschillende leden van het geriatrisch consultatief team, de hoofdbehandelaar, andere medebehandelaren, eerste lijn en eventueel instellingen voor chronische zorg. 10. kent de relevante procedures t.a.v. aanmelding voor opname GAAZ, dagbehandeling, consultatie etc. 11. is instaat om te komen tot een adequaat time-management gerelateerd aan de wisselende vraag naar consulten en de eigen (tijd) mogelijkheden en die van het geriatrisch consultatief team. 12. is in staat tot een adequate vastlegging van geïndiceerde DBC s. Leermiddelen Overdracht, visite met supervisor van probleem patiënten op de consultafdelingen, overleg over de overige consulten, statusvoering en beantwoordding consulten. Onderwijs lokaal (probleempatiënt bespreking) regionaal (KGCOM) en landelijk (LOAG). Eventueel discipline overstijgend onderwijs georganiseerd door Leerhuis, Brabant Medical School en UMC Utrecht. Toetsen - Beoordeling kern-leerdoelen klinische geriatrie - KPB Kritisch probleem geriatrie - KPB probleempatiënt bespreking / CAT - Correcties consultformulier - Fiattering status - Probleempatiënt bespreking GAAZ - Certificaat LOAG - Certificaten discipline overstijgend onderwijs. - Halverwege en eindbeoordeling van de stagist. - Voortgangsgesprekken. - Korte Theoretische Toets beoordeling Setting De stage begint met een gesprek met de directe begeleider. Besproken wordt de stagespecifieke en stageonafhankelijke leerdoelen, evenals de individuele leerdoelen, naar aanleiding van het portfolio. Dit wordt schriftelijk vastgelegd. Halverwege is er een voortgangsgesprek, de stage wordt afgesloten met een eindgesprek. Ook de resultaten van deze gesprekken worden schriftelijk vastgelegd, gebruikmakend van de formulieren in het portfolio. De aios is verantwoordelijk voor: - het beantwoorden van de consultvraag, conform het protocol Consulten JBZ - de dagelijkse afstemming met de cgv, volgens een vastgesteld rooster x per week face-face contact met patiënt, indien noodzakelijk. - 3x per week gemeenschappelijke visite met begeleidende geriater, waarbij geriater. In principe worden alle nieuwe consulten van de dagen ervoor afgaand kort besproken tijdens de visite met de begeleidende geriater op maandag, woensdag of vrijdag - Dagelijkse afstemming met begeleidende geriater (rollen zie boven) indien noodzakelijk. - Korte schriftelijke rapportage middels een standaard brief bij beëindiging van consult/medebehandeling naar hoofdbehandelaar, huisarts en of (verpleeg)huisarts. - Controle van patiënt altijd, tenzij een patiënt wordt ontslagen naar een verpleeghuis: o bij de geriaters op de polikliniek ongeveer 6-8 weken na ontslag, bij onstabiel somatisch lijden of verdenking cognitief falen bij ontstabiel zorgsysteem. o bij nurse-practioner bij controle na delier. o op geheugencentrum, bij verdenking cognitieve stoornissen, zonder acute zorgvraag. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 34

35 o Bij een ontslag naar verpleeghuis met als doel revalidatie, wordt aan de verpleeghuisarts geadviseerd voor het maken van een policontrole bij een van de geriaters 1 week voor definitief ontslag naar thuissituatie. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 35

36 2.7.4 Overige mogelijkheden Naast genoemde vaste stages biedt de afdeling geriatrie ook de mogelijkheid van extra stages. 1. Stage gerontofarmacologie. Binnen de afdeling geriatrie zijn 4 klinisch geriaters-klinisch farmacologen werkzaam. Dit betekent dat er ook binnen het standaard opleidingsprogramma in het JBZ veel aandacht bestaat voor de gerontofarmacologie. Het is echter ook mogelijk om de maximaal 6 maanden voorkeursstage waarvoor binnen de opleiding klinische geriatrie ruimte gevraagd kan worden te besteden aan de gerontofarmacologie. Dit is m.n. wenselijk voor die AIOS die overwegen tevens de opleiding tot geregistreerd klinisch farmacoloog cf3 te gaan volgen. Door de afdeling geriatrie is de opleidingsbevoegdheid voor deze opleiding aangevraagd (beoogd opleider: dr. R.J. van Marum) waarbij verwacht wordt dat dit eind 2013 gerealiseerd is. Binnen deze 6 maanden kan een aanzienlijk deel van het totale opleidingsprogramma tot klinisch farmacoloog worden afgerond. Gedacht kan hierbij worden aan: Verplichte stages (apotheek, andere afdelingen, extern), start voor registratie verplicht onderzoek (afronding zelden realistisch binnen opleidingsduur), verplichte opleidingsonderdelen (cursus GCP, statistiek, bijwonen geneesmiddelencommissie, bijwonen METC vergadering etc.). Voor de opleiding tot klinisch farmacoloog beschikt de afdeling geriatrie van het JBZ over een eigen opleidingsplan. Geïnteresseerde AIOS kunnen dit bij de opleider klinische geriatrie opvragen. 2. Begeleidingsstage. Voor AIOS in het 5 e jaar van de opleiding bestaat de mogelijkheid om ingeroosterd te worden voor de begeleidingsstage (laatste 3 maanden van de opleiding). Deze stage beoogt de overgang van AIOS naar zelfstandig en superviserend specialist soepeler te laten verlopen. In deze stage wordt de AIOS naast poliklinische of consultatieve taken ingezet als supervisor van artsassistenten op polikliniek, kliniek en consulten. Tijdens deze fase kan integratie van eerder behaalde leerdoelen, competenties en kennis tot de zelfstandige werkwijze van de klinisch geriater gerealiseerd worden. Het programma en leerdoelen van deze stage wordt in overleg tussen de AIOS en de opleider klinische geriatrie vastgesteld en is mede afhankelijk van de samenstelling van het arts-assistententeam en de persoonlijke leerdoelen van de AIOS. Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 36

37 Deel 3: De voortgang van de individuele AIOS klinische geriatrie en portfolio Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 37

38 3.1 Ontwikkeling en groei AIOS Van de aios wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren (afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) zijn belangrijke competenties die gedurende de opleiding ontwikkeld worden. Per stage is aangegeven op welk niveau een thema (of onderdeel daaruit) beheerst moet worden. Door groei van de aios gedurende de gehele opleiding wordt het niveau van de geriater bereikt voor alle competenties. Deze groei wordt bewaakt in de voortgangsgesprekken tussen opleider en aios. Verslaglegging en documentatie ten aanzien van deze groei is terug te vinden in het portfolio van de aios. Binnen het JBZ wordt ervoor gekozen om de mate van groei naar zelfstandigheid (beheersingsniveau) als volgt te definiëren: 1. de aios heeft adequate kennis van het onderwerp; 2. de aios kan de bij dit thema behorende taken uitvoeren, maar onder strikte supervisie; 3. de aios kan de bij dit thema behorende taken onder beperkte supervisie uitvoeren; 4. de aios kan de bij dit thema behorende taken zonder supervisie uitvoeren; 5. de aios superviseert en onderwijst anderen adequaat bij de bij dit thema behorende taken. In het laatste gedeelte van de opleiding wordt van de aios verwacht dat hij/zij op het niveau van chef de clinique kan functioneren. De aandacht voor de daarbij behorende competenties (mn samenwerking, organisatie en professionaliteit) zal daarbij navenant zijn. Aanvang opleiding 3.2 Voortgang en beoordelen Onderstaande figuur geeft de globale structuur weer van de begeleiding van de individuele AIOS gedurende zijn opleiding. IOP voorbereiden door aios ter be - spreking met opleider/ stagebegeleider Kennismakingsgeprek met opleider: CV Bespreking IOP Opleidingsstructuur + lokale situatie Modelinstructie AIOS Checklist IOP Stage Thema s in de stage Persoonlijke leerdoelen Gewenste bekwaamverklaring KPB /CAT/MSF Cursorisch onderwijs Aanvang stage Haverwege stage Einde stage Voor start nieuwe stage Kennismakingsgeprek met stagebegeleider (of opleider) Bespreking wederzijdse verwachtingen tav leerdoelen, activiteiten en toetsing Gesprek halverwege stage: Ervaring (logboek) KPB/ CAT/MSF Bekwaamheidsgroei Opleidingsklimaat goed? Bijstellen leerdoelen, activiteiten en toetsing Gesprek einde stage: Ervaring (logboek) KPB /CAT/MSF Bekwaamverklaringen Bekwaamheidsgroei Opleidingsklimaat goed? Beoordeling stage en aanpassing Voortgangsgeprek met opleider: Evaluatie Opstellen plan volgende stage IOP bijstellen door aios en opleider / stagebegeleider Checklist voortgangsgesprek Evaluatie: Stage Thema s in de stage Persoonlijke leerdoelen Toetsmomenten Cursussen Reflectie op leerproces Bekwaamverklaring Leerklimaat Voor volgende stage bespreken: Stage Thema s in de stage Persoonlijke leerdoelen Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Toetsing Klinische Geriatrie 38 Bijstellen IOP

39 Bijlage 1: Portfolio opleiding Klinische Geriatrie Jeroen Bosch Ziekenhuis Opleidingsplan Klinische Geriatrie 39

40 PORTFOLIO OPLEIDING KLINISCHE GERIATRIE Cluster Midden Cluster West Cluster Zuidoost Versie 6 januari 2010