Lokaal Opleidingsplan Maag-Darm- Leverziekten. Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch

Transcriptie

1 Lokaal Opleidingsplan Maag-Darm- Leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis s-hertogenbosch

2 Inleiding Dit document betreft het opleidingsplan Maag-darm-leverziekten van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Het plan bestaat uit drie delen. In deel A wordt een toelichting gegeven op de opleiding tot Maag-darm-leverarts (MDL-arts) in het JBZ. De verschillende onderdelen daarvan, zoals stage mogelijkheden, leerdoelen, leermiddelen, vaardigheden en toetsen, worden daarin uitgelegd. Deel B geeft een toelichting op een belangrijk instrument voor een goede opleiding, het opleidingsportfolio met een toelichting op de verschillende documenten die daarin worden gehanteerd. Tot slot deel C, een bijlage met de nodige formulieren zoals die gebruikt worden tijdens de opleiding in het JBZ. In dit opleidingsplan is een vertaling gemaakt van het landelijke opleidingsplan naar de lokale situatie. Dit plan is in samenspraak met de stafleden en aios afdeling MDL JBZ tot stand gekomen. De generieke opleidingszaken zijn opgenomen in het generieke opleidingsplan JBZ. Het opleidingsplan vormt samen met het opleidingsplan MDL Radboud Ziekenhuis het regionale opleidingsplan. Samen wordt de hele opleiding tot MDL-arts aangeboden. Voor de samenstelling van het opleidingsplan is gebruik gemaakt van - het Landelijke opleidingsplan Maag-darm-leverziekten HOM - opleidingsdocumenten opleiding MDL JBZ - documenten JBZ - opleidingsplan VUmc. Auteurs: dr. A.A. van Bodegraven, dr. R.A. de Vries, prof. dr. C.J.J. Mulder, dr S.J. van Luijk Auteurs opleidingsplan: Dr. Ivo van Munster, MDL-arts opleider Mw. dr. Lucette Schipper, MDL-arts, beoogd plaatsvervangend opleider Mw. drs. Corry den Rooyen, opleidingskundige JB academie Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch augustus 2012 Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

3 Inhoudsopgave Deel A De opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis 5 1. MDL-opleiding JBZ, onze visie 5 2. De opleidingsgroep en opleidingsorganisatie Inleiding Opleidingsgroep Mentorschap MDL-opleiding Communicatie Vooropleiding en stages: De opleiding De functie van het specialisme MDL en de opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis Opbouw van de opleiding Voortgang en beoordelen Wetenschappelijk klimaat Cursorisch onderwijs: landelijk, regionaal en lokaal Toetsmatrix Weekoverzicht met programma besprekingen Beschrijvingen stages Kliniekstage I/Zaalstage Kliniekstage II Endoscopiestage I Endoscopiestage II (Advanced endoscopy) Polikliniek stage Consulten en SEH overdag Diensten Oncologiestage Toelichting op de diverse besprekingen Ochtendoverdracht Radiologie/Chirurgiebespreking Oncologiebespreking Pathologie bespreking Complicatiebespreking Thematisch MDL onderwijs Klinische probleempatiëntbespreking Polibespreking Critically appraised topic (en critical appraisal of literature) Referaat Incidentbespreking 56 Deel B Portfolio Overzicht begeleiding individuele aios Het voeren van een introductiegesprek aan het begin van de opleidingsperiode in het JBZ Het maken van een individueel opleidingsplan (IOP) Het voeren van een voortgangsgesprek en geschiktheidsbeoordeling Het observeren en evalueren m.b.v. een OSATS 62 Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

4 1.6. Korte Praktijk Beoordelingen (KPB) Het evalueren van het functioneren d.m.v. multisource feedback Critically Appraised Topic (en critical appraisal of literature) De beoordeling van verslaglegging Het beoordelen van het portfolio Tips PowerPointpresentatie 69 Deel C Formulieren en bijlagen Formulieren t.b.v. stage gesprek en IOP Bijlage KPB formulieren KPB (grote) visite Korte Praktijk Beoordeling algemeen/vaardigheid KPB Briefbeoordeling/ statusvoering KPB Dienst en consulten KPB CAT/probleempatiëntbespreking KPB gesprek met patiënt KPB Overdracht Voorbeeld dashbord t.b.v. monitoring ontwikkeling aios in thema s en verrichtingen Overzicht onderwijs Overzicht PA onderwijs Regionaal opleidingsplan MDL voor het opleidingscluster Oost Nederland 101 Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

5 Deel A De opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis 1. MDL-opleiding JBZ, onze visie Wat betekent opleiden voor ons? Wij zijn een relatief klein team MDL-artsen die het opleiden van vakgenoten hoog in het vaandel hebben staan. Behalve ons enthousiasme voor het opleiden van aios betekent het veel voor de uitoefening van ons eigen vak. Het zorgt ervoor dat we continu geprikkeld blijven om ontwikkelingen in ons vakgebied te volgen, ons eigen handelen te expliciteren, kritisch te beschouwen en te verantwoorden. Hierdoor bieden we niet alleen een goede opleiding maar ook kwaliteit van patiëntenzorg. Wij dagen aios hierdoor uit het beste uit zich zelf te halen en faciliteren dit proces zo optimaal mogelijk. Opleiden maakt daardoor een integraal onderdeel uit van het functioneren van de afdeling Maag-darm-en leverziekten van het JBZ. Het is als het ware verankerd in alle activiteiten en dagelijkse werkzaamheden. Wat doen wij om deze visie te realiseren? De vorm en de structuur van de opleiding is afgeleid van het landelijk opleidingsplan Herstructurering Opleiding Maag-darm en leverziekten(hom-rapport). De opleiding is competentiegericht en de structuur is duidelijk vastgelegd. Wij onderschrijven het belang van het expliciet maken van competenties. Dit maakt duidelijk wat het beroep van de MDL arts inhoudt en waar de opleiding voor staat. Door het beschrijven van leerdoelen, leermiddelen en toetsing maken wij concreet wat wij van de aios verwachten en dragen wij er zorg voor dat de aios dit ook kan leren. Expliciteren van het geleerde maakt hiervan een belangrijk onderdeel uit. Het biedt daarmee ook beter de mogelijkheid tot het vaststellen van individuele leerdoelen: waar besteden we extra aandacht aan of wat is al in voldoende mate ontwikkeld. Daardoor hoeft ook niet nodeloos energie gestoken te worden in competenties die al op hoog niveau zijn ontwikkeld en kan extra aandacht worden besteed aan andere, individuele competenties. De leden van het opleidingsteam zijn zich bewust van het feit dat zij een voorbeeldfunctie vervullen voor de aios, en hechten er aan om een goed rolmodel te zijn. Daarnaast dragen de leden van het opleidingsteam er zorg voor dat er voortdurend kennis en kunde wordt overgedragen aan de aios. Dit geschiedt enerzijds door de aios een gevarieerd aanbod aan leermomenten aan te bieden, waarbij onder supervisie geleerd wordt om verantwoorde en adequate keuzes te maken. Anderzijds wordt zorg gedragen voor een uitgebreid aanbod aan theoretisch onderwijs aan de aios. Hoe geven we dit vorm? De afdeling kenmerkt zich door korte lijnen en een intensieve samenwerking. Er wordt gehecht aan een collegiale atmosfeer en een veilig opleidingsklimaat. Benadering van de aios is persoonlijk en er wordt veelvuldig feedback gegeven en ontvangen. Hierbij wordt gewerkt vanuit een positieve invalshoek: niet alleen wat er fout gaat, maar vooral datgene wat goed gaat en datgene wat bijgeleerd kan worden is de focus. Persoonlijke aandacht voor de aios wordt ook bevorderd door het mentorsysteem, waarbij elke aios een MDL arts als mentor toegewezen krijgt. De mentoren zijn geschoold door de Jeroen Bosch Academie. Door deze structuur is er voor de aios naast de opleider een gemakkelijk en laagdrempelig benaderbaar aanspreekpunt. De opleiding is niet alleen de verantwoordelijkheid van de opleider en plaatsvervangend opleider, maar wordt gedragen door het gehele opleidingsteam. Om als opleidingsteam onze taak goed uit te voeren hebben de MDL artsen de Teach the Teacher opleiding gevolgd. Daarnaast wordt er twee keer per jaar in samenwerking Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

6 met de Jeroen Bosch Academie een workshop georganiseerd om competenties aangaande opleiden verder te ontwikkelen. Door deze scholing draagt het opleidingsteam zorg voor continue verbetering. Naast de professionalisering draagt de groep er zorg voor dat eenieder zich bewust is van de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het opleiden, onder andere door het gezamenlijk opstellen en bespreken van het opleidingsplan en door de opleiding maandelijks te agenderen en te bespreken op de vakgroepvergaderingen. We stellen actiepunten open dragen daarmee zorg voor de implementatie van het opleidingsplan. Ook door het werken met stagecoördinatoren wordt er zorg voor gedragen dat de opleiding is verankerd in het gehele team. Wederzijdse feedback en leerproces Binnen de afdeling is er een cultuur van laagdrempelig aanspreken en wordt veelvuldig feedback gegeven. Ook de aios worden gestimuleerd om een bron van feedback te zijn, hetgeen resulteert in zelfreflectie voor de leden van het opleidingsteam. Door middel van Effect, een meetinstrument waarmee de aios feedback aan de opleiders geven, en door meting van het opleidingsklimaat met behulp van D-rect wordt inzicht verkregen in verbeterpunten. Deze worden vervolgens geconcretiseerd en er wordt een actieplan opgesteld. Op deze wijze wordt gewerkt aan continue zichtbare en meetbare verbetering Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

7 2. De opleidingsgroep en opleidingsorganisatie 2.1. Inleiding De afdeling MDL-ziekten van het JBZ in toekomstperspectief Het JBZ is een groot opleidingsziekenhuis dat in 2011 zijn nieuwbouw betrokken heeft, en waarin de afdeling MDL een aanzienlijke patiënten toestroom heeft. Het adherentie gebied voor de vakgroep interne geneeskunde en MDL-ziekten is ongeveer mensen. Dit waarborgt dat het vakgebied in de volle breedte en in al zijn aspecten uitgeoefend kan worden. Naast de advanced endoscopy, is het meest uitgesproken aandachtsgebied de oncologie, één van de speerpuntenbeleid van het JBZ, wat onder meer geleid heeft tot het oprichten van een multidisciplinaire oncologische polikliniek. Voor de grote oncologische chirurgie is een regionaal verdelingsplan opgesteld, waarbij de pancreas en lever chirurgie in het JBZ verricht wordt. Tot slot beschikt het JBZ over een close format IC Opleidingsgroep In het JBZ werken 7 MDL-artsen. Alle MDL-artsen zijn vakinhoudelijk breed georiënteerd op alle aspecten van de eindtermen van de opleiding en hebben daarnaast een specifiek aandachtsgebied zoals: MDL-arts Aandachtsgebied Rol opleiding dr. I.P. van Munster GE oncologie, advanced endoscopie Opleider, coördinator SEH en diensten, oncologie en endoscopiestage 2 dr. T.J.M. van Ditzhuijsen IBD, hepatologie Coördinator polikliniek drs. T.E.H. Romkens HPB, IBD, advanced endosopie Coördinator endoscopiestage 1 en 2 dr. R.C.H. Scheffer motiliteit, advanced endoscopie Coördinatie wetenschappelijk onderzoek dr. D.L. Schipper GE oncologie, voeding Plv opleider, coördinator kliniekstage 1 en 2 dr. A.M.P. De Schryver GE oncologie, echo endoscopie Coördinator oncologiestage drs. M. van IJzendoorn hepatologie, IBD. Coördinator polikliniek Tabel 1: overzicht opleidingsgroep en aandachtsgebied De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor de kwaliteit, inhoud en vormgeving van de opleiding tot MDL-arts en verzorgt daarnaast voor de interne geneeskunde de stage MDL-ziekten. Alle specialisten werken actief samen voor de gewenste kwalitatief hoogstaande opleiding. Hierin hebben een aantal specialisten extra taken en verantwoordelijkheden Organisatie, taken en verantwoordelijkheden: Dr. I. P. van Munster, is de opleider. Hij is primair verantwoordelijk voor alle zaken die de opleiding betreffen: - aannemen van a(n)ios in samenspraak met de MDL-opleiders uit het AZN en Rijnstate ziekenhuis. - introductie gesprek bij aanvang opleiding op de afdeling MDL - stage rooster cq individueel opleidingsplan aios. - eerst verantwoordelijke en aanspreekpunt bij problemen van aios betreffende de opleiding - stuurt de opleidingsgroep aan en bewaakt het nakomen van afspraken gemaakt in het lokaal opleidingsplan. - onderhoud de contacten met regionale en landelijke gremia betreffende de opleiding. - lid centrale opleidingscommissie JBZ - voorzitter opleidingsvergaderingen van de vakgroep

8 - opstellen en implementeren van het nieuwe opleidingscurriculum - ontwikkelen en implementeren van nieuwe kwaliteitsinstrumenten, ter verdere verbetering opleiding - samenstelling onderwijsrooster. - monitoren en bijhouden van de voortgang van de opleiding van de individuele aios door: o controle portfolio s aios o houden van voortgangsgesprekken en toetsingsmomenten cf regelgeving CCMS/MSRC - aanvragen en voorbereiden van de opleidingsvisitatie Daarnaast is hij de stagecoördinator van de stage consulten en SEH, oncologie en endoscopie 2. Hij is verantwoordelijk voor de klinische probleempatiënt bespreking. Mw. dr. D.L. Schipper: is plaatsvervangend opleider. De plaatsvervangend opleider neemt de verantwoordelijkheid van de opleider over waar deze niet in staat is deze in te vullen door afwezigheid of ziekte. Daarnaast is zij mede verantwoordelijk voor de voortgangsgesprekken. Er is sprake van intensieve samenwerking tussen opleider en waarnemend opleider. Er vindt wekelijks overleg plaats en de plaatsvervangend opleider ondersteunt de opleider in zijn taken. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor de Pathologie bespreking en is zij stagecoördinator van kliniekstage 1 en 2. Dr R.C.H. Scheffer: Coördinatie wetenschappelijk onderzoek van de aios. Begeleid aios bij het verrichten van onderzoek en schrijven van een artikel. Hij is de stagecoördinator van de lijnstage diensten. Mevr. dr. A.M.P. De Schryver: organisatie lokaal onderwijs op maandag. Zij is stagecoördinator van de oncologiestage. Mevr. T.E.H. Romkens: verantwoordelijk voor de complicatie registratie en de complicatie bespreking. Zij is stagecoördinator van de endoscopiestage 1 en 2. Dr Th. J. M. van Ditzhuijsen: verantwoordelijk voor de chirurgie/radiologie bespreking. Samen met van Ijzendoorn is hij stagecoördinator van de polikliniekstage. Drs. M. van IJzendoorn: Stagecoördinator polikliniekstage (in samenwerking met van Ditzhuijsen) Dr. K.P. Bouter: Is als medisch -manager van de RVE inwendige geneeskunde/mdl, samen met dhr E. Smits, RVE manager en dhr Drs. F.A.M. Verhoeven, maatschapsmanager, verantwoordelijk voor de aansturing van het cluster en borging kwaliteit van de geleverde zorg. De groep wordt secretarieel ondersteunt door mw. Dianne Pauw. Zij plant o.a. de diverse gesprekken ten behoeve van de opleiding. Hiervoor maakt zij gebruik van de opleidingskalender, een programma dat hiervoor door de JBA is ontwikkeld (in C is een voorbeeld hiervan opgenomen). In onderstaand overzicht staan in het kort de diverse besprekingen weergegeven, inclusief wie van de opleidingsgroep verantwoordelijk is voor een goed verloop hiervan. De uitgebreide werkwijze is opgenomen in de paragraaf besprekingen. Besprekingen Werkwijze Eindverantwoordelijk overdracht Dienstdoende MDL-arts, of opleider is voorzitter en dr. van Munster draagt zorg voor goede structuur en leerzaamheid. Alle opgenomen patiënten, SEH patiënten en andere problemen van de dienst worden besproken. Poli bespreking Wekelijks worden gedurende 1 uur poli patiënten besproken. Inbreng door Aios en MDL artsen dr. van Munster Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

9 Casusbespreking kliniek Voorafgaand aan de grote visite worden gedurende 1 Kliniekarts uur moeilijke klinische patiënten uitvoerig besproken en beleid opgesteld door 3 MDL-artsen (vgl rooster) en Aios. Chirurgie/radiologiebespreking Wekelijkse bespreking met chirurgen en radiologen dr. van Ditzhuijsen Complicatie bespreking bespreking van alle complicaties dr. Romkens woensdagmiddag onderwijs bespreking programma aankomende week, onderwijs volgens rooster, patiëntcasuïstiek, reflectie aios n.a.v. patiënten afgelopen week, volgens schema de volgende besprekingen: CAT, complicatie. Verder wvttk. Maandagmiddag onderwijs planning volgens rooster. dr. De Schryver PA bespreking Onderwerp bespreking van 20 min vgl rooster door dr. Schipper Aios/DML arts, gevolgd door bespreking van biopten. Incidentbespreking Maandelijkse intervisie bijeenkomst externe voorzitter externe ondersteuning Regionale refereeravond Zes keer per jaar gezamenlijke refereeravond opleiders Discipline overstijgend Wekelijks onderwijs over vakoverstijgende JBA onderwerpen Oncologiebespreking Wekelijkse multidisciplinaire oncologiebespreking dr. De Schryver Tabel 2: Overzicht besprekingen Alle MDL-artsen superviseren de aios bij (poli) klinische activiteiten en nemen actief deel aan overdrachten en onderwijsmomenten. Hiertoe hebben zij of volgen zij op korte termijn onder meer het Teach the Teachers nascholingsprogramma s. De opleidingsgroep bewaakt de (individuele) medisch-inhoudelijke en professionele voortgang van de aios en begeleiden hem/haar tijdens de gehele opleiding. De supervisoren worden door de opleider gehoord en waar nodig betrokken bij de beoordelingen en toetsmomenten van de aios. Daarnaast is er binnen de opleidingsgroep een MDL - mentor aangewezen per aios (dit is per definitie niet de opleider), als een soort vertrouwenspersoon. De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor het implementeren en bewaken van het lokale opleidingsplan. Dit opleidingsplan is afgeleid van het landelijk HOM rapport. Het voldoet aan de daarin gestelde eisen en aan de regelgeving m.b.t. het specialisme Maag- darm- en leverziekten (kaderbesluit en specifiek besluit CCMS, KNMG, 2010) Mentorschap MDL-opleiding Als a(n)ios is het van belang om tijdens je opleiding, naast opleidingsinhoudelijke zaken, met een ervaren specialist te kunnen praten over overkoepelende zaken. De onderwerpen kunnen per aios sterk variëren maar in ieder geval komen punten als balans opleiden, werk en privé, samenwerking met het opleidingsteam aan bod. Doel van mentorschap is dan ook: Aandacht geven aan de arts assistent en proberen er zorg voor te dragen dat de assistent zich er van bewust is dat er iemand is waar hij met vragen/problemen terecht kan. Het gaat hierbij enerzijds om professionele zaken, maar ook om items die spelen op het raakvlak van werk en privé. De mentor is daarmee een soort vertrouwenspersoon waarmee in alle rust zaken kunnen worden doorgesproken. Start van mentorschap: Iedere aios wordt hiervoor ingedeeld. Per mail ontvangen specialist en a(n)ios bericht wie er aan elkaar gekoppeld zijn. De mentor neemt voor het eerste gesprek het initiatief (wordt ingepland door secretariaat) daarna is het aan mentor en a(n)ios om te bepalen in welke vorm en frequentie zij elkaar spreken. De Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

10 voorkeur gaat uit naar minimaal 2 x per jaar een gesprek. Indien er problemen gesignaleerd worden, neemt de mentor actief contact op de a(n)ios voor een gesprek. Onderwerpen die aan bod komen: 1. Kennismaking met elkaar, verwachtingen bespreken en een eerste uitwisseling van ervaringen van aios met de opleiding en het opleidingsteam tot nu toe. Gespreksonderwerpen kunnen hieruit voortkomen. Dit geeft o.a. inzicht in hoe aios over omgang met verschillende mensen denkt, leert hiermee indirect soms wat over die mensen (kan tot reflectie of terugkoppeling leiden) maar leert bovenal dat aios moet leren omgaan met verschillende (soorten) opleiders / supervisoren; 2. Praktische aspecten rondom organisatie werkzaamheden, studie en nascholing; 3. Balans tussen werken en privé; 4. Problemen in de werksituatie; 5. In een latere fase interesse voor bepaalde zaken in het opleiden bespreken. De opleider heeft hier uiteraard ook een taak in omdat hiermee keuzes worden vastgelegd Communicatie Om de organisatie, de uitvoering en de kwaliteit van de opleiding vorm te geven is het noodzakelijk om met verschillende partijen op bepaalde momenten te overleggen en af te stemmen. Hieronder staan de verschillende overlegmomenten genoemd, inclusief doel, aanwezigen, frequentie, deelnemers en plaats waar notulen zijn te vinden. Regionaal Opleidersoverleg Doel: - Volgen ontwikkeling aios over regionale instellingen heen; - Toetsing en afstemming opleidingsschema s regionale opleidingsinstellingen; - Toetsing en afstemming lokale opleidingsplannen aan regionale opleidingsplan; - Toetsing en aanscherping regionale opleidingsplan aan landelijke kaders. - Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in regionaal verband - Aanname nieuwe aios. Frequentie: 2 x per jaar Deelnemers: alle opleiders en de plaatsvervangend opleiders van de regio Nijmegen, Arnhem, Den Bosch. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden aangedragen (o.a. regionaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, organisatie wetenschappelijk onderzoek). Notulen worden gemaakt en verspreid. Centrale Opleidings Commissie (COC) van het JBZ Doel: Evaluatie en afstemming opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) in JBZ verband met als doel om met elkaar de kwaliteit van de opleiding tot medisch specialist vorm te geven, te bewaken en te bevorderen conform de regelgeving KNMG (Kaderbesluit 2010) Frequentie: 5x per jaar op maandag van uur Deelnemers: Opleiders JBZ, plaatsvervangend opleiders JBZ, afgevaardigde aios, afvaardiging Raad van Bestuur, manager Leerhuis en afhankelijk van de agenda inhoudsdeskundigen (op uitnodiging). Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgedragen (o.a. lokaal opleidingsplan, discipline overstijgend onderwijs) Notulen: worden door het secretariaat gemakt en verspreid. Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

11 Lokaal opleiding MDL Lokaal AIOS overleg Doel: Lopende opleidingszaken (organisatorisch en inhoudelijk) worden besproken. Frequentie: 4 x per jaar (donderdag ) Deelnemers: aios (ook vooropleiders MDL), anios, opleider, plv. opleider, MDL artsen. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgewerkt (o.a. lokaal opleidingsplan, cursorisch onderwijs, opleidingsroosters, etc.). Notulen: worden afwisselend door aios gemaakt en bewaard in de map vakgroep/opleiding MDL. Maatschapsraadvergadering Doel: Alle relevante zaken betreffende de organisatie van de maatschap worden besproken, inclusief opleidingszaken als vast agendapunt. Frequentie: 12 x per jaar Deelnemers: maatschapbestuur en vertegenwoordigers van vakgroepen. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgewerkt Notulen: archief Maatschapvergadering: Doel: Bespreking over meer lange termijn beleidsmatige zaken van de maatschap worden besproken, inclusief opleidingszaken. Frequentie: 4 x per jaar Deelnemers: Alle maatschapsleden. Voorbereiding: Op onderwerpen moeten stukken worden voorbereid en ideeën worden uitgewerkt Notulen: archief 2.5. Vooropleiding en stages: Tijdens de vooropleiding Interne Geneeskunde valt de aios onder verantwoordelijkheid van de betreffende opleider met eigen erkenning en curriculum (inclusief de stage Intensive care met eigen stagebegeleider). De vooropleiding Interne Geneeskunde kan door de aios in het JBZ gevolgd worden onder verantwoordelijkheid van dr. P. M. Netten, opleider, maar ook in iedere andere erkende opleidingskliniek interne geneeskunde in Nederland. De stage Intensive Care wordt verzorgd door: mw. M. A.M. Moviat. De inhoud en vormgeving van de stages in het JBZ wordt in gezamenlijk overleg vastgelegd. De inhoud van de stages zijn opgenomen in de bijlagen. Tijdens de stageperioden stuurt de stagebegeleider/supervisor de aios vakinhoudelijk aan. Naast de aios MDL (in overleg met het UMC St Radboud) worden ook aios interne geneeskunde aangetrokken. Voor aios uit deze opleiding gelden andere individuele opleidingsplannen. Deze worden in overleg tussen opleider, aios in samenhang met de opleiding c.q. het opleidingsplan van het desbetreffende specialisme waartoe de aios wordt opgeleid, afgestemd. Het betreft hier zowel de zaalstage voor assistenten in opleiding voor interne geneeskunde, als de MDL stage voor aios interne geneeskunde. Naast de verplichte stages zijn er ook mogelijkheden voor specifieke wensen. Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

12 3. De opleiding 3.1. De functie van het specialisme MDL en de opleiding MDL in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Het vakgebied van de MDL-arts richt zich op het voorkomen, herkennen en behandelen van ziekten van de tractus digestivus. Het vak van de Maag- Darm- Leverarts kenmerkt zich door een integrale benadering van patiënten, waarbij het professionele handelen zo veel mogelijk is gebaseerd op evidence-based medicine en vigerende pathofysiologische en farmacotherapeutische concepten. Psychosociale aspecten en maatschappelijke verwachtingen komen ook tot uitdrukking in het handelen van de MDL arts. De MDL arts heeft een bijzonder intensieve samenwerking, in streven specialisme overschrijdend, met MDL/oncologie chirurgen, oncologen en (interventie)radiologen. Wij zien voor de MDL arts een coördinerende rol in deze samenwerking. Acute en chronische ziektebeelden op haar terrein kunnen zich presenteren in klinische, poliklinische en consultatieve setting. De MDL arts is primair verantwoordelijk voor het verrichten van diagnostische en therapeutische endoscopieën en voor het toezicht op de kwaliteit hiervan. Met name in de endoscopische verrichtingen is de laatste jaren een constante ontwikkeling geweest, hetgeen voor de MDL artsen een voortdurende en intensieve bijscholing vereist. Bij de diagnostiek en behandeling wordt daarnaast door de MDL arts frequent en intensief gebruik van de diensten van andere intramurale poortspecialismen en ondersteunende specialismen. De MDL arts werkt direct of indirect samen met (gespecialiseerd) verpleegkundigen, endoscopie verpleegkundigen, administratief medewerkers, de meeste in het ziekenhuis aanwezige specialisten en huisartsen. Snelle en juiste diagnostiek en heldere communicatie naar patiënt en medebehandelaars zijn sleutelbegrippen als het om de rol en positie van de MDL arts gaat. Vaak speelt hij hierbij een coördinerende rol tussen andere hulpverleners, medisch en paramedisch, in het ziekenhuis en daarbuiten. De MDL arts handelt volgens de in het Jeroen Bosch Ziekenhuis vastgestelde medische kaders en houdt rekening met de specifieke omstandigheden van de patiënt en zijn begeleiders. De MDL arts ziet erop toe dat hij zich bekwaamt en blijft bekwamen in kennis en vaardigheden die van hem in de uitoefening van zijn functie mogen worden verwacht. Hij participeert in de voor hem relevante overlegstructuren. Voorts zorgt hij voor onderlinge afstemming en overleg met zijn collega s en draagt bij aan de ontwikkeling van het vakgebied. Er is regelmatig overleg met specialistische vakgroepen en huisartsen. In onderling overleg worden richtlijnen voor behandelingen opgesteld Opbouw van de opleiding De totale opleiding tot MDL-arts duurt 6 jaar. In de opleiding krijgen de aios de gelegenheid zich de competenties van de MDL-arts eigen te maken. Competenties, leerdoelen en stages De competenties van de MDL-arts zijn in thema s geconcretiseerd naar het betreffende thema. Binnen het thema zijn Kritische Beroepssituaties (KBS) opgenomen om het geïntegreerd toetsen van competenties mogelijk te maken. Een overzicht van de thema s: 1. Gastro-intestinale oncologie 2. Inflammatoir darmlijden Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

13 3. Infecties van het maag-darmkanaal, bacterieel, viraal en parasitair 4. Ischemische aandoeningen 5. Maagzuur-gerelateerde aandoeningen 6. Aandoeningen van de lever en levertransplantatie 7. Aandoeningen van de pancreas 8. Aandoeningen van de galwegen 9. Bekkenbodemproblematiek en proctologie 10. (mal)absorptie en (mal)digestie 11. neurogastro-enterologie en motiliteit 12. voeding 13. spoedeisende maag-darm-leverziekten 14. genetische en aangeboren aandoeningen 15. diagnostische endoscopie 16. algemene therapeutische endoscopie (o.a. bloeidingen, poliepectomie, ERCP niet verplicht) 17. geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS 18. abdominale echografie Om al deze competenties te bereiken tijdens de opleiding zijn leermiddelen nodig (leermiddelen zijn ook per thema genoemd). Van deze leermiddelen zijn een aantal verplicht en een aantal zijn door de aios te kiezen uit een gevarieerd aanbod. Ook kan het voorkomen dat een aios in overleg met de opleider een specifiek traject volgt naar aanleiding van geconstateerde lacunes tijdens het voortgangsgesprek. Een overzicht van de verschillende leermiddelen staat in tabel 2 van het opleidingsplan. Een aantal van deze leermiddelen worden getoetst middels een beoordeling, in de vorm van onder meer een Korte Praktijk Beoordeling (KPB). Leermiddelen Toetsen Introductie JBA / opleider aanwezigheid Ochtendoverdracht KPB overdracht Röntgenbespreking KPB algemeen Visite lopen KPB algemeen Statusvoering Fiatteren status door supervisor Grote visite Gesprek met patiënten / familie Dienst Brieven Consult / aanvullend onderzoek aanvragen Chirurgische overdracht Begeleiden coassistenten PA- bespreking Probleempatiënt bespreking CAT Refereerbijeenkomst Laboratorium onderwijs Incidentbespreking Oncologie bespreking (MDO) Landelijk onderwijs Lokaal onderwijs Congressen Discipline overstijgend onderwijs Leerhuis/BMS/PAOG Voortgangstoetsen Bijeenkomsten wetenschappelijke vereniging Tabel 3 Overzicht leermiddelen en toetsen KPB grote visite KPB algemeen en KPB slecht nieuws gesprek KPB dienst KPB brief KPB grote visite KPB algemeen KPB grote visite KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking KPB Cat / referaat / Probleempatiënt / PA bespreking aanwezigheid aanwezigheid aanwezigheid certificaat aanwezigheid Certificaat certificaat certificaat certificaat Het opleiden vindt m.n. op de werkplek plaats, voor een groot deel geïntegreerd in de patiëntenzorg. Op elk moment kan er dan ook geleerd worden. De stages beschrijven samen een groot deel van het vakgebied en Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

14 vormen de kern van de verplichte leermiddelen. Alle stages bieden de mogelijkheid tot het groeien in de diverse competenties. Verplicht voor alle aios MDL is in het eerste jaar MDL het doen van een zaalstage. De aios neemt tijdens de stages deel aan de relevante opleidingsmomenten waar hij op dat moment stage loopt. De planning hiervan is verschillend per stageperiode (zie ook desbetreffende stage omschrijvingen). Sommige activiteiten zullen specifiek aandacht aan het leren besteden, dit zijn m.n. de onderwijsmomenten. Tijdens deze opleidingsactiviteiten komen verschillende zaken aan de orde die door een supervisor beoordeeld kunnen worden. Voor de ontwikkeling van kennis en wetenschap wordt o.a. gebruik gemaakt van referaten en CAT. In Deel B worden de verschillende instrumenten toegelicht. Door groei van de aios gedurende de gehele opleiding wordt het niveau van een medisch specialist bereikt voor alle competenties. Deze groei wordt bewaakt in de voortgangsgesprekken tussen opleider en aios. Verslaglegging en documentatie ten aanzien van deze groei is terug te vinden in het portfolio van de aios. De aios bespreekt de voor hem geldende leerdoelen per stage (stage afhankelijk, stage onafhankelijk en individuele) tevoren met de supervisor die de betreffende stage begeleidt in een begin-stage blokgesprek. Bijzondere aandacht dient hierbij uit te gaan naar het individuele leerdoel. Deze individuele leerdoelen worden vastgesteld tijdens het voortgangsgesprek met de opleider. Zo wordt niet nodeloos veel energie gestoken in competenties die al op het nodige niveau blijken te zijn ontwikkeld en slechts periodiek onderhoud behoeven, en wordt extra aandacht besteed aan achterblijvende competenties, zodat een evenwichtig competentieprofiel ontstaat tijdens de opleiding. Van de aios wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren (afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) zijn belangrijke competenties die gedurende de opleiding ontwikkeld worden. Verplichte stages Verplichte stages voor aios MDL in de vooropleiding - algemeen interne geneeskunde in jaar 1 Sterk aanbevolen stages in de vooropleiding: - IC (of stage met aandacht voor acute problemen circulatie en respiratoir) - nefrologie - oncologie Verplichte stages gedurende de 4-jarige opleiding tot MDL-arts: - 12 maanden zaalstage (6 maanden/maximaal 9 maanden aan het begin en later in de opleiding zes maanden als supervisor) - 2 jaar MDL met nadruk op polikliniek en endoscopische verrichtingen - 1 jaar MDL, hetgeen aan een aandachtsgebied besteed kan worden De MDL-opleiding JBZ verzorgt twee van de vier jaar tot MDL-arts. In nauwe samenwerking met de opleiding in het UMC St Radboud is de opleiding tot stand gekomen. Het regionale opleidingsplan is opgenomen in de bijlage. Het geheel draagt er zorg voor dat iedere aios aan het eind van de opleiding een competente MDLarts is Voortgang en beoordelen Middels zelfreflectie op basis van de afgelopen periode en het portfolio vinden de voortgangsgesprekken plaats met de opleider of zo nodig de plaatsvervangend opleider. Om de ontwikkeling en voortgang van de aios tijdens de stages te monitoren en bij te stellen zullen naast deze voortgangsgesprekken regelmatig Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

15 gesprekken worden gevoerd. Om de voortgang in de thema s te monitoren wordt in een programma (dashbord) de bekwaamheidsniveaus per periode ingevuld. Hiermee is in een oogopslag zichtbaar of en waarin een aios nog moet groeien cq thema s heeft afgerond. In de volgende tabel zijn deze overzichtelijk opgenomen. Deze gesprekken hebben als doel de totale vorderingen van de aios te bespreken. Op basis van het portfolio (en de directe beoordeling van supervisoren middels KPB s) wordt de voortgang besproken. Activiteit Instrumenten Actie Voor aanvang opleiding Introductie gesprek Introductie formulier Opleider, plv. opleider en aios Voortgangsgesprekken iedere 3 mnd in eerste jaar, in tweede jaar 2 x en daarna jaarlijks Begin stage, halverwege en aan het einde van de stages Tabel 4: overzicht gesprekken Beoordeling (plv) opleider in overleg met de opleidingsgroep Opleider, eventueel supervisor die verantwoordelijk is voor de structurele begeleiding van de stage. kennistoets, KPB s, dashbord, zelfreflectie verslag en portfolio. Stagebeschrijving, KPB, dashbord, zelfreflectie, Eind beoordelingsformulier. Opleider, plv. opleider en aios Aios en stagecoördinator Bekwaamheidsniveaus De verschillende thema s worden op 3 momenten ( de ijkpunten) beoordeeld, waarbij de aios aan gedefinieerde bekwaamheidsniveau s moet voldoen (tabel 5 en 6). IJkpunt 1 valt na het eerste jaar MDL opleiding, ijkpunt 2 na het 3 de jaar en ijkpunt 4 op het einde van de opleiding. De toetsingsmogelijkheden staan vermeld in tabel 7. Bekwaamheidsniveau 1 Heeft kennis van 2 Handelt onder supervisie 3 Handelt met beperkte supervisie 4 Handelt zonder supervisie Tabel 5: Beoordeling van bekwaamheidsniveau van de verschillende thema s 5 Superviseert en onderwijst bij de handeling 3.4. Wetenschappelijk klimaat Inleiding: In de opleiding tot medisch specialist maakt de ontwikkeling van de algemene competenties, naast medisch handelen, een essentieel onderdeel uit. Het JBZ is een STZ waarin naast opleiden wetenschap een belangrijke rol speelt in het verzorgen van topklinische zorg. In deze paragraaf lichten wij toe hoe we aan de competentie Kennis en Wetenschap invulling geven. We beperken ons in deze notitie tot de volgende twee competenties: - de specialist beschouwt medische informatie kritisch, heeft kennis van basale onderzoeksmethodiek, en bedrijft de geneeskunde waar mogelijk volgens evidence-based richtlijnen; - de specialist bevordert de verbreding van en ontwikkelt de wetenschappelijke vakkennis; We maken hierin onderscheid in: 1. op wetenschappelijke wijze geneeskunde kunnen bedrijven; 2. het creëren van de mogelijkheid om wetenschap te doen. Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

16 Werkwijze Als groep geven wij op de volgende wijze inhoud aan de competenties zodat de aios deze kan ontwikkelen. De precieze invulling kan op onderdelen per aios verschillen afhankelijk van de voorgeschiedenis van de aios. Dit heeft alleen betrekking op het doen van wetenschap. Het op wetenschappelijke wijze geneeskunde bedrijven is een continu leerproces, ook voor de medisch specialisten. Bij de uitwerking maken wij hierin gebruik van het competentieprofiel van de opleider/supervisor waarin onderscheidt gemaakt wordt in vier rollen: 1. rolmodel 2. onderwijzen 3. toetsen en beoordelen 4. zorgdragen voor effectieve opleidingssituatie Ad 1 Ad 2. Ad3. Ad 4. Ten aanzien van rolmodel voldoet onze groep aan de volgende indicatoren: wij bevorderen de verbreding en ontwikkeling van wetenschappelijke vakkennis doordat wij zelf actief zijn in de verschillende onderwijsmomenten die hierop betrekking hebben (zie overzicht opleidingsactiviteiten) en wij de aios kritisch vragen stellen zowel tijdens deze activiteiten als ook tijdens de dagelijkse werkzaamheden. Wij zijn wetenschappelijk actief en hebben wetenschappelijke interesse; a. Onderzoekslijnen vakgroep b. Publicaties Wij publiceren in nationaal en internationaal erkende vakliteratuur; zie publicatie wetenschap JBZ We houden zelf voordrachten; Wij passen uitkomsten van onderzoek en richtlijnen en protocollen toe bij het opleiden, regelmatig worden richtlijnen tijdens ons onderwijs besproken (bijlage met onderwijsoverzicht). Ten aanzien van onderwijzen zorgen wij er als groep voor dat op vaste momenten onderwijs plaats vindt waarin het wetenschappelijk denken van aios (en groepsleden) wordt gestimuleerd. Daarnaast wordt de aios door de opleidingsgroep begeleid in het doen van onderzoek. Dit wordt ondersteund met passend cursorisch onderwijs zoals het volgen van de cursus GCP, het schrijven van een wetenschappelijk artikel, etc. Vanuit de JBA kan de aios gebruik maken van de ondersteuning van het wetenschapsbureau en de daaraan verbonden epidemioloog. Toetsen en beoordelen vindt gericht plaats met behulp van KPB s waarvoor wij aangepaste formulieren gebruiken (KPB CAT/referaat/probleempatiëntbespreking en richtlijnen voor CAT/referaat). Tijdens de voortgangsgesprekken met de aios is wetenschap een vast gespreksonderwerp. De uitkomsten hiervan worden door de aios vastgelegd in het portfolio. Als groep dragen wij zorg voor een effectieve opleidingssituatie m.b.t. het wetenschappelijke klimaat doordat aios: Tijdens de onderwijsmomenten en het dagelijks werk profiteren van de kennis van de supervisoren o.a. door de wijze van vragen stellen, overdragen van kennis, stimuleren van opzoeken, etc.; De mogelijkheden die we creëren voor het doen van onderzoek en volgen van onderwijs, zowel in tijd en geld; Faciliteren van het bijwonen van congressen; Actueel houden van onze protocollen en richtlijnen; Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

17 Als JBZ lidmaatschap van relevante tijdschriften (in toenemende mate digitaal), beschikbaarheid internet Cursorisch onderwijs: landelijk, regionaal en lokaal Cursorisch onderwijs is onderwijs dat zich buiten de patiëntenzorg afspeelt, maar wel een duidelijk verband heeft met de patiëntenzorg. Het gaat hierbij om onderwijs op het gebied van algemene kennis, vakinhoudelijke kennis, vaardigheden en gedrag (waar mogelijk te realiseren deels met behulp van e- learning). Op maandag wordt gedurende 1 uur volgens een tevoren opgesteld rooster onderwijs gegeven door de leden van het opleidingsteam, soms ook door de aios zelf. Naast vakinhoudelijke onderwerpen, besprekingen van richtlijnen en referaten komen hier ook onderwerpen als DBC registratie aan bod. Op locatie worden onderwijsmomenten gehouden, waarbij naar aanleiding van casuïstiek cursorisch onderwijs wordt gegeven. Het discipline overstijgend onderwijs (DOO, JBZ-breed, georganiseerd door het Leerhuis, Brabant Medical School en PAOG Nijmegen) is toegankelijk voor de aios. (zie hiervoor generiek opleidingsplan JBZ). Deelnamecertificaten en behaalde resultaten worden opgenomen in het portfolio. Regionaal zijn er twee opleidingsdagen, waarop casuïstiek wordt besproken en cursorisch onderwijs wordt gegeven. Daarnaast worden er regionale refereeravonden georganiseerd. De aios houden hier een referaat volgens een tevoren opgesteld rooster. Landelijk cursorisch onderwijs - Cursus stralingshygiëne (1x) - Aios onderwijs in Lunteren (min 3x) - Cursus klinische hepatologie NVH (1x) - Cursorisch onderwijs in Veldhoven (min 6x) - Hands-on basis cursus flexibele endoscopie (1x) Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

18 3.6. Toetsmatrix Toetsing Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 Voortgangsgesprek Alle competenties Geschiktheidsbeoordeling Alle competenties 360 graden beoordeling Communicatie, samenwerking, organisatie en professionaliteit CAT (Critical Appraised Topic) Kennis en wetenschap, organisatie Structurele chirurgie bespreking Kennis en wetenschap, communicatie Oncologiebespreking (MD) Kennis en wetenschap, samenwerking, organisatie PA bespreking Kennis en wetenschap, organisatie Referaat Kennis en wetenschap, organisatie KPB Alle competenties 4 x 2 x 1 x 1 x x x x x x x 2 x 2 x 2 x 2 x 1x 1x 1 x 1 x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 1x 12 per jaar per jaar per jaar per jaar OSATS Medisch handelen, communicatie en samenwerking Cursorisch onderwijs (min 10 dagen per jaar) Alle competenties Min 2 x per mnd Min 2 x per mnd Min 2 x per mnd Min 2 x per mnd Landelijk Regionaal Lokaal DOO Landelijk Regionaal Lokaal DOO Landelijk Regionaal Lokaal DOO Landelijk Regionaal Lokaal DOO 1 e auteur peer-reviewed artikel In principe minimaal 1 artikel, manuscript of presentatie op internationaal congres Kennis en wetenschap Rood: Summatieve toets Blauw: Formatieve toets Rood/paars: de competenties die met betreffende instrument kunnen worden getoetst Tabel 6. Overzicht onderwijs- en toetsingsinstrumenten, competenties en beoordelingen

19 3.7. Weekoverzicht met programma besprekingen Dag / Tijdstip Bespreking Aanwezig Maandag MDL overdracht, gecombineerd met MDL en interne geneeskunde samen interne geneeskunde Thematisch MDL onderwijs A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen Dinsdag MDL overdracht A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen overdracht gecombineerd met Interne A(n)ios die kliniekstage I en II doen, co-assistenten, afdelingssupervisor Geneeskunde CAT of referaat A(n)ios MDL en Interne, co-assistenten, MDL arts, internist (2 x per maand) Incidentbespreking A(n)ios, gespreksleider/communicatietrainer (1 x per maand) Oncologiebespreking A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen, oncologen, chirurgen, radiotherapeut, nucleair geneeskundige, patholoog Woensdag MDL overdracht A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen overdracht gecombineerd met Interne A(n)ios die kliniekstage I en II doen, co-assistenten, afdelingssupervisor, opleider Geneeskunde Discipline overstijgend onderwijs A(n)ios, co-assistenten, docenten Donderdag MDL overdracht A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen overdracht gecombineerd met Interne 1 MDL arts Geneeskunde Klinische probleempatiënt bespreking A(n)ios, co-assistenten, 3-4 MDL artsen Pathologiebespreking A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen, Patholoog (2 x per maand) Complicatiebespreking A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen (2 x per maand) Chirurgie/Radiologie bespreking A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen, MDL chirurgen, radioloog Vakgroep overleg (wekelijks) MDL-artsen Vrijdag MDL overdracht A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen polikliniekbespreking A(n)ios, co-assistenten, MDL artsen Weekend overdracht MDl en interne geneeskunde samen Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

20 4. Beschrijvingen stages De afdeling MDL verzorgt de volgende stages: 1. Kliniekstage I (Zaalstage) 2. Kliniekstage II (Supervisiezaalstage) 3. Endoscopiestage I 4. Endoscopiestage II (Advanced endoscopy) 5. Polikliniekstage 6. Consulten en SEH overdag 7. Diensten 8. Oncologiestage Daarnaast zal in de nabije toekomst ook de oncologiestage aangeboden worden en de endsocopiestage II (advanced endoscopy). De stages worden onderstaand beschreven. De thema s die aan de orde komen in de verschillende stages zijn weergegeven in onderstaande tabel: Tabel 7 en 8: Overzicht stages, thema s en ijkpunten met bekwaamheidsniveau Stage en thema s Gastro intestinale oncologie x x x x x x x x Inflammatoir darmlijden x x x x x x x x Infecties van de MDL, bacterieel, viraal en parasitair x x x x x x x x Ischaemische aandoeningen x x x x x x x x Zuur-gerelateerde aandoeningen x x x x x x x x Aandoeningen van de lever en levertransplantatie x x x x x x x x Aandoeningen van de pancreas x x x x x x x x Aandoeningen van de galwegen x x x x x x x x Bekkenbodemproblematiek en proctologie x x (mal)absorptie en (mal)digestie x x x x Neurogastro-enterologie en motiliteit x x x x Voeding x x x x Spoed-eisende maag-darm leverziekten x x x x x x Erfelijke en aangeboren afwijkingen x x Diagnostische endoscopie x x Algemene therapeutische endoscopie (bloedingen, poliepectomie) x x Geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS x x Abdominale echografie

21 Thema s en ijkpunten IJkpunt IJkpunt IJkpunt Bekwaamheidsniveau per ijkpunt I II III 1 Gastro-intestinale oncologie Inflammatoir darmlijden Infecties van het maag-darmkanaal, bacterieel, viraal en parasitair Ischaemische aandoeningen Zuur-gerelateerde aandoeningen Aandoeningen van de lever en levertransplantatie Aandoeningen van de pancreas Aandoeningen van de galwegen Bekkenbodemproblematiek en proctologie (mal)absorptie en (mal) digestie Neurogastro-enterologie en motiliteit Voeding Spoedeisende maag-darm-leverziekten Erfelijke en aangeboren aandoeningen Diagnostische endoscopie Algemene therapeutische endoscopie (o.a. bloedingen, poliepectomie) Geavanceerde endoscopie: ERCP, stents, EMR, EUS Abdominale echoscopie

22 Inleiding 4.1. Kliniekstage I/Zaalstage De kliniekstage I vindt plaats bij aanvang van het eerste jaar van de MDL vervolgopleiding. Het accent in deze stage ligt op het aanleren van de anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvragen van vervolgonderzoek, statusvoering en maken van adequaat beleid rondom een MDL patiënt. Kader - Stageduur 6 9 maanden - Stage vindt plaats in opleidingsjaar 3 - Stagecoördinator: Mw. Dr. D.L. Schipper - Supervisor: Leerdoelen o o MDL arts die is belast met de klinieksupervisie (alternerend schema) Eventueel aios, die kliniekstage II doet. Deze aios wordt dagelijks gesuperviseerd door de MDL arts die is belast met klinieksupervisie. - Het leren diagnosticeren en behandelen van MDL-klachten of klachtenpatronen en ziekten bij klinisch opgenomen patiënten. Het afnemen van anamnese en verrichten van lichamelijk onderzoeken het opstellen van een differentiaal diagnose. - Het aanvragen en bewaken van doelmatige diagnostische onderzoeken. - Het klinisch vervolgen van de patiënt door middel van dagelijkse visites. - Het bijhouden van een verantwoorde statusvoering. - Adequaat voorschrijfgedrag medicatie met oog voor interacties en bijwerkingen. - Het voorlichten en onderhouden van contacten met patiënt en familie en het houden van een slechtnieuwsgesprek. - Het verzorgen van persoonlijk contact en correspondentie met huisartsen en andere specialisten. Het schrijven van een ontslagbrief. - Afbakening eigen competenties en leren samenwerken met collegae (aanvragen consulten), verpleging en andere hulpverleners. - Het aansturen van complexe zorgsituaties - Leren begeleiden van coassistenten - Het voorbereiden van en presenteren van patiënten op de grote visite en op besprekingen. - Schrijven van protocollen. - Het poliklinisch vervolgen van patiënten na ontslag - Time management, ondersteuning werkzaamheden door ICT mogelijkheden en verdere algemene basisvaardigheden management Structuur/Leermiddelen - Het eerste jaar van de MDL vervolgopleiding start met kliniekstage I - De afdeling is verdeeld in drie units. Elke aios is verantwoordelijk voor patiënten op de afdeling - Grote visite: o Grote visite vindt plaats op respectievelijk maandag en donderdagochtend of op dinsdag en vrijdagochtend (verdeeld over de units). Tijdens de grote visite worden de patiënten eerst uitgebreid besproken. Vervolgens wordt een ronde langs de patiënten gelopen, waarbij de aios het woord doet. o Tijd: maandag, dinsdag en vrijdagochtend 9.00 uur uur; donderdagochtend probleempatientbespreking van uur, daarna grote visite van uur o Aanwezig: Superviserend MDL arts, daarnaast twee keer per week tweede MDL arts, aios, coassistenten en verpleging o De superviserend MDL arts of de aios die kliniekstage II doet zit de visite voor. De taken van de voorzitter zijn: Bewaakt de tijd en de structuur van de visite Stelt vragen die uitnodigen om te reflecteren Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis

23 Tracht de aanwezigen actief te betrekken, waarbij de aios altijd als eerste worden uitgenodigd te reageren. Vraagt zo nodig om relevante terminologie, interpretaties, denkprocessen of handelen te expliciteren. Draagt zorg voor veiligheid o De aios presenteert de patiënten, schetst de problematiek en doet voorstel voor verdere diagnostiek of beleid. o De volgende punten komen bij de grote visite bij elke patiënt aan de orde: Korte voorgeschiedenis, reden en datum van opname Beloop en actuele problemen Beleid tot nu toe Situatie patiënt i.o..m verpleegkundige (hoe het gaat, controles patiënt, vochtbalans, infuus, dieet, gewicht etc.) Laboratoriumuitslagen Microbiologie/Pathologie Aanvullende onderzoeken: röntgen, endoscopie Medicatie Definiëren van actuele problemen en beleid Voorlopige ontslagdatum, zorg na ontslag Vervolgafspraken patiënt Zijn er complicaties Prestatie-indicatoren DOT o Tijdens de grote visite draagt de a(n)ios er zorg voor dat de afspraken die zijn gemaakt worden genoteerd in de status en worden geparafeerd door de supervisor. Donderdagochtend van uur wordt de grote visite voorafgegaan door de probleempatiënten bespreking. Deze bespreking wordt uitgebreid beschreven in paragraaf 4.7. Samenvattend worden er op woensdag 3 4 probleempatiënten geselecteerd door de a(n)ios in overleg met de supervisor. De aios draagt maakt een sheet waarin de actuele problematiek uitgebreid wordt besproken. Vervolgens wordt de problematiek rondom de patiënt uitgebreid besproken en wordt beleid vastgesteld. Bij deze bespreking zijn 4 MDL artsen aanwezig. - Zelfstandig visite lopen door de aios o Drie ochtenden per week lopen de aios zelfstandig visite (de zogenaamde kleine visite). o Aanwezig: aios, coassistent, verpleegkundige o De aios bereid zich voor op de visite door van dossiers te lezen en uitslagen van relevante onderzoeken te achterhalen. o Van uur wordt een ronde langs de bedden gelopen. Er wordt direct gestart op de patiëntenkamer. - Supervisie o o De MDL arts die verantwoordelijk is voor de kliniek heeft gedurende de periode dat hij/zij supervisie doet (i.h.a. 2 weken) geen poliklinische taken of endoscopieprogramma. Hij/zij is verantwoordelijk voor supervisie kliniek, consulten, spoedeisende hulp en telefonisch overleg met huisartsen. De superviserend MDL arts komt naast de grote visite dagelijks twee keer op de afdeling, namelijk tussen de middag en op het eind van de middag. Tijdens deze supervisiemomenten worden de nieuwe opnames besproken en dagelijks worden de problemen en beleid op de afdeling besproken. o Zo nodig is de supervisor aanwezig bij gesprekken met patiënten en familie. - Poliklinisch vervolgen van patiënten na ontslag o De aios doet één dagdeel per week polikliniek. Tijdens deze polikliniek sessies ziet de aios patiënten ter nacontrole retour die van de afdeling ontslagen zijn. - Het bijwonen van besprekingen en deelname aan intern- en extern cursorisch MDL onderwijs. - Bestudering van relevante vakliteratuur Aandachtspunten voor feedback - Aios is in staat grote visite voor te bereiden en complexe patiëntenproblematiek adequaat samen te vatten en te schetsen Opleidingsplan maag-darm-leverziekten Jeroen Bosch Ziekenhuis