INHOUD TITEL I DE PRIVÉKREDIETVERZEKERING... 1 DEEL I DEFINITIE EN OMGEVINGSANALYSE... 3

Transcriptie

1 INHOUD VOORWOORD v INLEIDING xxxiii GEBRUIKTE AFKORTINGEN xxxix TITEL I DE PRIVÉKREDIETVERZEKERING DEEL I DEFINITIE EN OMGEVINGSANALYSE HOOFDSTUK I WAT IS KREDIETVERZEKERING: DEFINITIE, ALGEMENE PRINCIPES EN SITUERING Definitie Algemene principes De verzekering van het commerciële kredietrisico Verzekering van de globaliteit van de omzet van de onderneming Individuele selectie van het risico Schadeloosstelling van de verzekerde Deelneming van de verzekerde Mogelijkheid van de cessie van het voordeel van de polis Het begrip kredietverzekering De handelsgebonden kredietverzekering (o.b.v. toegestane betalingsuitstellen) De privékredietverzekering De publieke kredietverzekering De financiële kredieten De retail kredietverzekering a) De verzekerde is de particulier als ontlener b) De verzekerde is de instelling als kredietverlener De financiële garantieverzekering De kredietverzekeringsmarkt: een niche tussen de verzekerings- en de banksector ix

2 5. Perceptie van de privékredietverzekering De kredietverzekerden De niet-verzekerden HOOFDSTUK II DE ECONOMISCHE CONTEXT EN DE FALINGEN De conjunctuurbarometer van de Nationale Bank van België als Europese leading indicator Betalingsperformantie De falingen (faillissement en gerechtelijk akkoord) De internationale context Grote verschillen op internationaal vlak De Europese Verordening Nr. 1346/2000 betreffende de insolventieprocedures De world insolvency index De Belgische (voornamelijk juridische) context Het faillissement Het gerechtelijk akkoord (in de toekomst procedure van gerechtelijke reorganisatie ) De collectieve schuldenregeling DEEL II DE CLIËNT HOOFDSTUK I BELANG VAN KREDIETVERZEKERING Commercieel en financieel belang kredietverzekering Handelsvorderingen zijn een belangrijke en delicate balanspost Interactie met het bedrijfskapitaal en de bedrijfsrendabiliteit De liquiditeit a) Het nettobedrijfskapitaal b) De behoefte aan bedrijfskapitaal c) De nettothesaurie De rendabiliteit a) De rendabiliteit op de ingezette middelen (ROA) i) De operationele bedrijfsactiva (ROAo) ii) Het totaal van de activa (ROAt) b) De rendabiliteit op het eigen vermogen (ROE) i) De begripsbepaling x

3 ii) De financiële hefboom iii) De relatie met de rendabiliteit op het totaal van de activa (ROAt) Premie kredietverzekering Outsourcing van credit management: de kredietverzekeraar als globale creditmanager Economisch belang kredietverzekering Macro-economische impact Spiegel van de conjunctuur Cyclische sensitiviteit Een conjunctuurbarometer: de Credit Manager s Index De onzichtbare bank De professionele passie : de belangen van de leverancier De vertegenwoordiger van de leveranciers De boswachter van de economie HOOFDSTUK II DIVERSE VERWEERMIDDELEN TEGEN INSOLVABILITEIT Een goed intern credit management Algemeen: definitie, organisatie en beroepsverenigingen Definitie De organisatie: wie doet binnen een bedrijf aan credit management Softwarepaketten ter ondersteuning van credit management De verenigingen rond credit management a) Internationaal b) België Credit management binnen het risk management van een bedrijf Credit management binnen de strategie van een bedrijf Krachtlijnen voor een strategie Ontwikkeling van een strategie rond credit management binnen een bedrijf De Europese Richtlijn 2000/35/EG van 29 juni Enkele key performance indicators (KPI s) voor credit management Aantal dagen klantenkrediet Days sales outstanding xi

4 De ouderdomsanalyse Praktisch voorbeeld: ouderdomsanalyse + klantenkrediet + DSO Alternatief gebruik klantenkrediet door een kredietverzekeraar: de use factor a) Wat is de use factor b) Hoe kan men de benuttigingsgraad berekenen? i) Op basis van het aantal dagen klantenkrediet ii) Door een rondvraag bij de verzekerden iii) Bij de indiening van een schadedossier c) Belang van de use factor Credit management in België Alternatieve (bancaire) producten Interne dekkingstechnieken De contante betaling, of betaling bij bestelling De zekerheden Het documentair incasso Het documentair krediet De standby letter of credit Externe dekkingstechnieken De kredietverzekering De factoring De nieuwe financiële instrumenten (kredietderivaten en effectisering) De credit default swap (CDS) a) Definitie b) Impact voor de kredietverzekering i) Indekkingsinstrument ten behoeve van de kredietverzekeraar ii) Alternatief voor kredietverzekering? De effectisering a) Definitie b) Impact voor de kredietverzekering i) Indekkingsinstrument ten behoeve van de kredietverzekeraar ii) Een opportuniteit: kredietondersteunend karakter van de kredietverzekering iii) Alternatief voor kredietverzekering? Een vergelijkende analyse tussen de diverse instrumenten xii

5 HOOFDSTUK III RENDABILITEIT VAN DE KREDIETVERZEKERINGSPOLIS VOOR DE VERZEKERDE Kostprijs van het klantenkrediet Contante betalingen De eenvoudige methode De samengestelde interest Keuze van de leverancier Inkorting van de betalingstermijn Uitholling van de winst Commerciële overwegingen De indekking tegen het uitzonderlijk verlies op handelsvorderingen Hoe kan de premie vergeleken worden met de interest op bankleningen? Kredietverzekeringspremie Financieringskost bij een bank Vergelijking kredietverzekeraar-bank Inclusief funding cost bij de bank Exclusief funding cost bij de bank Kredietverzekering als uitbestedingsinstrument Mogelijkheden tot uitbesteding van credit management bij een bedrijf Kredietverzekering is een managementinstrument Outsourcing credit management via kredietverzekering De stakeholders De relatie met de leveranciers (total cost of ownership) De relatie met de banken (hogere kredietwaardigheid) De relatie met de klanten (customer relationship management) Synthese: de financiële impact DEEL III DE AANBIEDERS HOOFDSTUK I DE PRIVÉKREDIET VERZEKERINGS MARKT Privé- en publieke kredietverzekering Algemeen De activiteiten met Staatsgarantie De activiteiten voor eigen rekening De markttoestand in de privékredietverzekering: consolidatie Algemeen xiii

6 2.2. Marktspelers in de wereld De algemene marktoestand De grote drie a) De samenstelling i) Euler-Hermes: 34,4 % marktaandeel in de wereld ii) Atradius (inclusief Credito y Caucion): 29,7 % marktaandeel in de wereld iii) Coface (Compagnie Française d Assurance pour le Commerce Extérieur SA): 17,8 % marktaandeel in de wereld b) Aandeelhouderschap De marktspelers in België De kredietverzekeringsmaatschappijen De kredietverzekeringsmakelaars De Assureurs Crédit Etrangers (ACE s) Twee internationale associaties die de kredietverzekeraars vertegenwoordigen De International Credit Insurance & Surety Association (ICISA). 202 a) Kredietverzekering b) Borgtochtverzekering De Unie van Bern a) De korte termijn b) De middellange en lange termijn c) De investeringen De marktpenetratie van de privékredietverzekering De verzekeringssector De globale economie HOOFDSTUK II DE UITDAGINGEN VOOR DE TOEKOMST De huidige omgeving Scherpe concurrentie De zelfverzekering Uitbreiding in de diepte De KMO s (kleine of middelgrote ondernemingen) Europese definitie van een KMO Ondervertegenwoordiging bij de kredietverzekeraars Recente acties van de kredietverzekeraars De ECA-transacties xiv

7 2.3. Fee-business Algemeen: moet men kannibalisatie vrezen? Verkoop van informatie Incasso/recuperatie Credit management De financiering van de handelsvorderingen Hightech finance: effectisering en afgeleide producten Het gebruik van het internet E-commerce Webservices Geografische uitbreiding Premieomzet in de voornaamste regio s Waarom komt kredietverzekering in de Verenigde Staten moeilijker van de grond? Toekomst DEEL IV OPERATIONELE EN TECHNISCHE ASPECTEN HOOFDSTUK I DE TECHNIEK VAN DE PRIVÉKREDIET- VERZEKERING Kredietverzekering is een werkinstrument Kredietbeslissing Aanvraag kredietlimieten Uitgesloten debiteuren Confidentialiteit De monitoring Het knipperlicht van de onbetaalde vorderingen Aanvang en einde van de dekking De incasso-organisatie De schadevergoeding Insolventie van de debiteur De bepaling van het bedrag van de schadevergoeding De maximale schadevergoeding De betaling Uitbreiding van het zuivere commerciële risico Het fabricagerisico De bestellingen in uitvoering xv

8 3. De soorten kredietbeslissingen De zelfbeoordelingslimiet (het systeem van de ongenoemde klanten ) De dekking eerste levering De voorlopige kredietlimiet De limiet met een beperkte geldigheidsduur: de tijdelijke verhoging Vrijstellingen (franchises) De algemene vrijstelling per verzekeringsjaar (aggregate first loss (AFL)) De drempelvrijstelling (treshold) De vrijstelling per schadegeval (each and every first loss (EEFL)) Kosten voor de verzekerde De premie De premievoet Aangifte omzetcijfer Verlaging van de premievoet Jaarlijkse minimumpremie De limietkosten De incassokosten Polissen De KMO-polis De abonnementspolis De vrijstellingspolis De kredietbeheerpolis De investeringspolis De multinationale polis Overzicht van de verplichtingen voor de verzekerde en de kredietverzekeraar Verplichtingen van de verzekerde Verplichtingen van de kredietverzekeraar Taken sensu stricto Taak sensu lato: service, gemeten met de key performance indicators (KPI s) HOOFDSTUK II MIDDELEN TER ONDERSTEUNING VAN DE KREDIETVERZEKERINGS ACTIVITEIT Database Zware investeringskost xvi

9 1.2. Gestructureerde en niet-gestructureerde data Gecreëerde en aangekochte informatie Kredietwaardigheidsanalyse De 5 c s Politieke risico s Commerciële risico s Operationeel versus financieel risico (private equity) Andere principes bij het onderschrijven van risico s a) Consistentie b) Het algemeen economisch klimaat en de commerciële omgeving c) Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad d) De jaarrekening i) De klassieke financiële analyse ii) De niet klassieke analyse op basis van de operationele rendabiliteit iii) IFRS e) Het management en de aandeelhouders f) De relatie met de cliënten en de leveranciers g) De ouderdom van het bedrijf h) De betalingservaring i) De knipperlichten in gestructureerde vorm j) De Centrale voor kredieten aan ondernemingen k) Andere negatieve informatie Ontwikkeling van een netwerk a) De debiteuren b) De banken c) De beroepsfederaties d) Kamers van koophandel HOOFDSTUK III DE HERVERZEKERING EN DE CAPTIVES De herverzekering Begrip Redenen herverzekering Voordelen herverzekering Herverzekering bij een kredietverzekeraar Op welke wijze kan men zich herverzekeren? a) Het quotum share of aandeel b) De excess of loss xvii

10 Bij wie gaat men herverzekeren? a) De grote herverzekeraars b) Cessie risico s binnen de groep c) De captive (her)verzekeringsmaatschappij i) Begrip ii) De captive voor de kredietverzekeraar iii) Welke captives hebben de kredietverzekeraars De captive als kredietverzekerings product Begrip Voor- en nadelen van deze captives De voordelen De nadelen Fiscaal aspect Houding kredietverzekering tegenover deze captives HOOFDSTUK IV BOEKHOUDKUNDIGE EN FISCALE ASPECTEN Fiscale behandeling van de verzekeringspremies en andere kosten, en de ontvangen schadevergoeding De verzekeringspremies en andere kosten (incasso- en studiekosten) De schadevergoeding De waardeverminderingen op vorderingen De boekhoudkundige verwerking van de waardeverminde - ringen op de handelsvorderingen Juridische basis Verplichte waardevermindering: onzekerheid over de betaling Niet verplichte waardevermindering: de realisatiewaarde is lager dan de boekwaarde De forfaitaire waardeverminderingen De fiscale implicaties Fiscale beperkingen bij waardeverminderingen op handelsvorderingen Waarschijnlijke verliezen Definitieve verliezen De boekhoudkundige verwerking van de schadevergoeding bij de kredietverzekerde (rechtspraak) xviii

11 3. De door de verzekerde betaalde indirecte belastingen De premies: verzekeringstaks De toepassingsprincipes van deze taks De diverse tarieven voor de verzekeringstaks in Europa Nadelige positie van de privékredietverzekering a) Factoring b) De publieke kredietverzekering Wat is de oorsprong van deze indirecte taksen en hoe gaat het evolueren? De diensten (incasso- en studiekosten): btw Belasting van de gepresteerde diensten naar de cliënten toe Recuperatie van de btw op de dubieuze vorderingen TITEL II DE PUBLIEKE KREDIETVERZEKERING HOOFDSTUK I DELCREDERE Het delcrederebeding in commissiecontracten Het bankdelcredere Het door de overheid verleende delcredere HOOFDSTUK II DE BELANGRIJKSTE PRODUCTEN IN DE PUBLIEKE KREDIETVERZEKERING De contractuele voorwaarden bij de NDD De globale conventie De algemene voorwaarden Het algemeen reglement De verzekering van investeringen Algemene begrippen en principes Staatsgarantie De risico s De klassieke risico s Veranderende trend met betrekking tot de politieke risico s Verzekeringsadvies- en belofte De omvang van de financiering Het voorschot xix

12 De lokale uitgaven De intercalaire interesten Het Belgische en buitenlandse aandeel Onderaanneming en partners De munt van het exportkrediet De exportfinanciering op middellange en lange termijn Het leverancierskrediet Structuur van de transactie Nadelen van het leverancierskrediet Het koperskrediet Structuur van de transactie Voordelen van het koperskrediet Modaliteiten op het leveranciers- en koperskrediet Het bank-tot-bankkrediet De kaderakkoorden Gedekt percentage door de NDD De andere activiteiten (voornamelijk bij NDD) De verzekering van de bankgaranties Prefinanciering van importtransacties Projectfinanciering De verzekering van buitenlandse investeringen De verzekering van het wisselrisico Confirmatie van documentaire kredieten Disconto zonder regres (of zonder verhaal) Andere diverse verzekeringen Uitgesloten risico s Uitbreiding van de activiteiten bij NDD Uitbreiding van de traditionele exportkredietverzekering Partnership met de banken in de vorm van risicoparticipaties Financiering van leverancierskredieten De marktactiviteit Maatschappelijk verantwoord ondernemen De strijd tegen de corruptie De richtlijnen voor multinationale ondernemingen De Global Compact principes De beoordeling van de milieueffecten xx

13 HOOFDSTUK III DE FINANCIERINGSSTEUN VAN DE EXPORT Genesis Finexpo De intereststabilisatie De interestbonificaties De gewone interestbonificatie De (oude) interestbonificatie met aanvullende gift Het nieuwe Finexpo-instrument: de zuivere gift De leningen van Staat tot Staat De (zuivere) lening van Staat tot Staat en het gemengde krediet De (zuivere) lening van Staat tot Staat De gemengde kredieten De gebonden en ongebonden leningen van Staat tot Staat De gebonden lening van Staat tot Staat De ongebonden lening van Staat tot Staat HOOFDSTUK IV DE EVOLUTIE VAN DE ECA-MARKT De veranderde omgeving: van politiek naar commercieel risico De verandering in de regeringspolitiek De toenemende concurrentie van derde partijen Analyse en reactie van de NDD Analyse Reactie Conclusie TITEL III DE RATINGS HOOFDSTUK I DE DIVERSE SOORTEN RATINGS Inleiding Diverse soorten ratings: bedrijven, sectoren, landen De sovereign ceiling Geldigheidsduur van de rating: een jaar Verschillende methodologieën en benamingen De ratings voor bedrijven Algemene context Definitie De categorieën bedrijvenratings xxi

14 Hoe wordt een rating gegeven? a) Op aanvraag b) De ongevraagde rating De ratings van Standard & Poor s en Moody s De impact van de economische cycli a) Through-the-cycle (TTC) b) Point-in-time (PIT) Hoe creëer je de rating? De automatische rating a) De statistische scoringmethodes i) Definitie ii) De gestructureerde informatie iii) De ontwikkeling van de modellen via steekproeven iv) De modellen v) Onderzoek performantie van de modellen vi) Monitoring van het scoringsysteem vii) Omzetting scoringresultaat in een automatische rating b) Expertsysteem Manuele rating i) Het risico van de zakelijke omgeving (business risk) ii) Het financiële risico De credit ratings bij de internationale kredietverzekeraars Euler Hermes a) De ratingklassen b) De falingsgraden i) Wat is een faling? ii) Definitie falingsgraden iii) Grafieken van de falingsgraden c) Conversie scoringresultaat in automatische rating (kalibratie) d) De migratie- of transitiematrix e) De automatische beslissingslimiet f) De prijszetting i) De algemene formule ii) Verwacht verlies iii) Kapitaalkost xxii

15 g) De voldoende dekking door eigen middelen i) Bazel II ii) De (krediet)verzekeringswereld Coface a) De methodologie voor de Franse score b) De ratingklassen c) Kredietadvies gekoppeld aan de rating Atradius De ratings voor sectoren Euler Hermes Coface Atradius De ratings voor de landen De publieke kredietverzekeraar De OESO De Nationale Delcrederedienst (NDD) a) Politiek risico bij exporttransacties b) Commercieel risico bij exporttransacties c) Risico s inherent aan de directe investeringen d) De kalibratie van de scoringmodellen Hermes Coface Atradius De privékredietverzekeraar Euler Hermes a) De economische rating b) De politieke rating c) De combinatie van beide leidt tot de landenrating Coface a) De algemene structuur van de landenrating b) De economische, financiële en politieke perspectieven c) De betalingservaring d) De nieuwe derde pijler: BusinessEnvironment@rating Atradius Belang van de landenrating xxiii

16 HOOFDSTUK II TOEPASSINGSMOGELIJKHEDEN VAN DE RATING NAAR DE TOEKOMST TOE (BAZEL II) Bazel II Wat is Bazel II en Solvency II? Bazel I a) Principe: de Cooke-ratio b) Evaluatie Bazel I Bazel II a) De drie pijlers van Bazel II b) De basisprincipes: de kapitaalratio en de vereiste eigen middelen i) De ratio van 8 % (de kapitaalratio) blijft gehandhaafd ii) Definities van het eigen vermogen c) Drie verschillende methodes om de minimumkapitaalbehoefte te berekenen met betrekking tot het kredietrisico i) De standaardmethode (standardised approach) ii) De basisversie van de methode gebaseerd op de interne rating (foundation internal ratings based approach) iii) De geavanceerde methode gebaseerd op de interne rating (advanced internal ratings based approach of geavanceerde IRB-methode) d) Vergelijking tussen de diverse methodes De notionele interest in België Solvency II a) Van Solvency I naar Solvency II: het voorstel van de Commissie van 10 juli b) De drie pijlers i) De eerste pijler ii) De tweede pijler iii) De derde pijler c) Gevolgen Solvency II d) Impact Solvency II op de kredietverzekeringssector Impact Bazel II op de rol van de privékredietverzekering als verschaffer van een (indirecte) waarborg en/of garantie tegenover de banksector xxiv

17 Quid erkenning kredietverzekering als een (indirecte) waarborg (collateral) binnen Bazel II (volstorte kredietprotectie)? a) De handelsvorderingen in de Bazel II-akkoorden i) Algemeen ii) Handelsvorderingen enkel als waarborg (niet rechtstreeks op het actief van de balans) iii) Aangekochte handelsvorderingen (wel rechtstreeks op het actief van de balans) b) De iure geen erkenning van kredietverzekering als waarborg c) Overdracht van rechten (en verplichtingen) van de polis: de facto wel erkenning De kredietverzekeraar als garantieverstrekker aan de bank (niet-volstorte kredietprotectie) Kredietverzekering verhoogt de kredietwaardigheid van de verzekerde (ingeval er geen sprake zou zijn van kredietprotectie) Impact Bazel II op de werkomgeving van privékredietverzekering Langere termijnen voor het leverancierskrediet Concurrerende producten worden relatief duurder Impact Bazel II bij de publieke kredietverzekeraar Commerciële toepassingsmogelijkheden voor de privékredietverzekering De verkoop van de ratings aan derden De troeven van de rating bij een kredietverzekeraar De banken (binnen het kader van Bazel II) a) Situering b) Het EKBI-statuut (standaardbenadering) i) De voorwaarden van het Bazelakkoord ii) De mapping of cartografie van de ratingklassen in risicogewichten iii) De keuze van de EKBI s c) De rating van de publieke kredietverzekeraars (export credit agency (ECA)) d) Wat met de ratings van de privékredietverzekeraar? Het probleem van de unsolicited rating De bedrijven Effectisering: kredietverzekering als een belangrijke ondersteuning (credit enhancement) xxv

18 Definitie De klassieke of traditionele effectisering a) De principes b) De kredietondersteuning (credit enhancement) i) De uitgifte van effecten in schijven of tranches met verschillende senioriteit (interne techniek). 601 ii) Externe kredietondersteuningsverstrekker (externe techniek) c) Revolving-effectiseringsstructuren d) De conduit e) Toepasselijk voorbeeld met betrekking tot kredietverzekering De kredietondersteuning voor de bank (Bazel II) De synthetische effectisering De motieven a) Het verkrijgen van bijkomende financiële middelen b) Het verlichten of afslanken van de balans c) Transfer van het kredietrisico d) Arbitragemogelijkheden E-commerce Verhoging operationele efficiëntie bij de kredietverzekeraar Verhoging van de operationele efficiëntie Exacte prijszetting gelieerd aan het risicoprofiel van de debiteurenportefeuille Verhoging van de commerciële slagkracht Gemeenschappelijke kredietpolitiek binnen een mondiale globale groep Herverzekeringspolitiek Opvolging van het risicoprofiel van de globale kredietportefeuille De rating van de kredietverzekeraar TITEL IV HET JURIDISCHE LUIK HOOFDSTUK I JURIDISCHE ACHTERGROND KREDIETVERZEKERING Juridische aard Een persoonlijke zekerheid Hevige controverse rond het verzekeringskarakter Kredietverzekering is geen borgstelling xxvi

19 2. De Belgische Wet op de Landverzeke rings overeenkomst van Toepassingsveld Buitenland NDD Eigen recht van de kredietverzekering De regels voor kredietverzekering, die een inbreuk maken op het gemeen recht Uitsluiting van de bepalingen van gemeen recht: enkel de wilsautonomie geldt Enkele imperatieve bepalingen van gemeen recht hebben een suppletief karakter gekregen Vervanging van de gemeenrechtelijke bepalingen door een speciaal regime eigen aan de kredietverzekering a) De onopzettelijke verzwijging of onjuiste mededeling van gegevens en de verzwaring van het risico b) Het verhaal van de verzekeraar (na schadeloosstelling) i) Verhaal voor de schadevergoeding ii) Verhaal na de schadevergoeding c) De sanctie voor niet-betaling van de premie Een regeling speciaal bestemd voor de kredietverzekering Belgische rechtspraak: absolute vrijheid, maar plicht tot zorgvuldigheid Absolute vrijheid om in verzekering genomen risico s te bepalen Afwezigheid van enige vorm van onzorgvuldigheid De Europese regelgeving Algemene toepassing Het vrij verrichten van diensten in een andere lidstaat a) Uitoefeningsvoorwaarden voor de verzekeringsactiviteit niet-leven b) De Bolkesteinrichtlijn Privacy Specifiek van toepassing op de privékredietverzekering a) De strengere prudentiële regels op het vlak van de voorzieningen i) De regels ii) Beweegredenen iii) Toepassing in België xxvii

20 b) De strengere behandeling geldt niet voor de publieke kredietverzekering c) Rechtspraak: de egalisatievoorziening is vrijgesteld van belasting Solvency II Spanningsveld tussen de publieke en privékredietverzekering De Belgische toestand a) Het oude samenwerkingsakkoord NDD-Cobac b) De periode van de harde concurrentie c) De weg naar verzoening i) De Wet van 17 juni ii) De creatie van een gemeenschappelijk filiaal met de privésector d) De definitieve breuk Mededeling van de Commissie met betrekking tot de toepassing van (de oude) artikelen 92 en 93 van het Verdrag van Rome a) De diverse mededelingen van de Commissie met betrekking tot dit onderwerp i) De Mededeling 97/C 281/03 van 17 september ii) De Mededeling 2001/C 217/02 van 2 augustus iii) De Mededeling 2005/C 325/11 van 22 december b) De implementatie in de Belgische wetgeving De richtlijnen met betrekking tot de mededinging De juridische rechtsgrond a) Het Verdrag van Rome b) De concentratieverordeningen De kredietverzekeringsdossiers a) Euler Hermes i) Allianz/Hermes ii) Allianz/AGF iii) Hermes/OeKB/Prisma iv) BPI/Euler Hermes/COSEC v) Euler Hermes/OeKB/JV b) Atradius i) Schweizer Rück/NCM ii) Gerling/NCM c) Coface xxviii