INHOUD. Voorwoord... v Dankwoord... vii. Onderzoeksvraag en afbakening van het onderzoek Hoofdstuk I. Het tegenpartij- en kredietrisico...

Transcriptie

1 INHOUD Voorwoord v Dankwoord vii Onderzoeksvraag en afbakening van het onderzoek Hoofdstuk I. Het tegenpartijen kredietrisico Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Risico: de blootstelling aan onzekerheid Afdeling 3. Definiëring van het tegenpartijen kredietrisico Algemeen Het tegenpartijrisico Het kredietrisico Tegenpartij- en kredietrisico sensu stricto Tussenbesluit m.b.t. het tegenpartijen kredietrisico Afdeling 4. De operationalisering van het kredietrisico Algemeen De credit rating A. Definitie en gebruik B. Grondslag en knelpunten C. Besluit De credit spread en asset swap spread A. Uitgangspunt B. Definiëring van de credit spread en asset swap spread C. De credit spread bevat niet alleen een vergoeding voor het kredietrisico Algemeen Het verschil in fiscaal regime en reglementair kapitaal Het liquiditeitsrisico De vergoeding voor het marktrisico Gebrek aan spreidingsmogelijkheden van het risico op onverwachte verliezen D. Tussenbesluit m.b.t. de operationalisering van het kredietrisico ix

2 Overdracht van kredietrisico Hoofdstuk II. Kredietrisicomanagement Afdeling 1. Omschrijving en indeling van het kredietrisicomanagement Situering en inleiding A-priorikredietrisicomanagement A-posteriorikredietrisicomanagement Afdeling 2. A-posteriori kredietrisico management door de overdracht van het actief Overdracht ten algemene titel versus overdracht ten bijzondere titel A. Het gemeen recht: artikel 1690 BW B. Twee alternatieven: de betaling met subrogatie en de novatie C. Bijzondere regelingen De overdracht van een in een waardepapier belichaamde schuldvordering Tussenbesluit m.b.t. de overdracht van een actiefbestanddeel Afdeling 3. A-posteriorikredietrisico management door de indekking van het kredietrisico De kredietverzekering A. Definitie, indeling, voorwerp en partijen B. Werking C. Tussenbesluit m.b.t. de bruikbaarheid van de kredietverzekering bij het kredietrisicomanagement De kredietderivaten A. Definitie en basisprincipes B. De contractuele documentatie De otc-markt De gereguleerde markt C. De verbindende kracht van de ISDA-documentatie Toepassing op grond van de wilsvrijheid (art BW) De ISDA-documentatie: een gebruik in de zin van artikel 1135 BW? D. De belangrijkste kredietderivaten De credit default swap De total return swap De credit linked notes De credit spread producten: de credit spread options E. Synthese van de gebruiksmogelijkheden en van de impact van de kredietderivaten F. Short selling en de credit default swap Short selling van financiële instrumenten Het verbod en de regulering van short selling in de financiële crisis x

3 Inhoud 3. De Verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende shortselling en bepaalde aspecten van kredietverzuimswaps G. Het beheer van het tegenpartijrisico Uitgangspunt De bilaterale verrekening en vereffening De centrale tegenpartij Van quasi ongereguleerde bilaterale verrekening en vereffening naar gereguleerde centrale tegenpartijen en (gedeeltelijk) gereguleerde markten H. Kwalificatie en juridisch risico van de credit default swap Algemeen Juridisch risico van de credit default swap naar Engels recht Juridisch risico van de credit default swap naar Amerikaans recht Juridisch risico en kwalificatie van de credit default swap naar Belgisch recht Hoofdstuk III. De effectisering Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. De (in)directe financiering en de positie van de kredietinstelling Het financieel systeem De directe financiering De indirecte financiering: de werking en de balans van een kredietinstelling A. Omschrijving en functie van de financiële tussenpersonen B. De belangrijkste risico s voor de kredietinstelling als financiële tussenpersoon Het kredietrisico De verwatering van de activa Het liquiditeitsrisico en de maturity mismatch Renterisico en valutarisico Afdeling 3. Verloop van de true-sale-effectisering Afdeling 4. Definitie van de true-sale-effectisering en de asset-backed securities Afdeling 5. Structurele componenten van de ABS De originator, sponsor en arranger De onderliggende activa A. Soorten en voorwaarden B. Risico s verbonden aan de onderliggende activa xi

4 Overdracht van kredietrisico 1. Algemeen Krediet- en marktrisico Het risico op vervroegde terugbetaling (prepayment risk): het contraction en extension risk De inningsagent, beheerder of servicer A. Takenpakket van de servicer B. De originator als servicer C. Voordelen voor de originator De special purpose entity A. Twee functionele doelstellingen van de SPE B. De structuur van de SPE Algemeen Belang van de structuur inzake de consolidatie Belang van de structuur voor de positie en de rechten van de investeerders Ondersteuning van de SPE: credit enhancement en liquiditeitslijnen A. Credit enhancement Algemeen Intern credit enhancement Extern credit enhancement B. Liquiditeitslijnen Afdeling 6. Aanwendingsmogelijkheden en voordelen van de true-saleeffectisering: het originate-and-distribute-model De originator A. Realisatie en diversifiëring van de funding B. Reductie van de funding kost C. Het (off-balance-sheet-)beheer van het kredietrisico, marktrisico en volatiliteit D. Balansoptimalisatie De samenstelling van de balans en de maturity mismatch Het vrijmaken en het beheer van het reglementair kapitaal E. Vervroegde winst- of verlieserkenning en timing van de inkomsten F. Verhoging van de efficiëntie en maximalisatie van het comparatief voordeel: originate and distribute G. Inhoudelijke verschuiving in de intermediatie en de realisatie van risicovrije commissies H. Tussenbesluit De investeerders De debiteur van de onderliggende activa xii

5 Inhoud Hoofdstuk IV. Alternatieven en varianten voor de asset-backed securities Afdeling 1. De gedekte obligaties (covered bonds) Inleiding Definitie van de gedekte obligatie A. De aanzet: Richtlijn 85/611/EEG betreffende bepaalde ICBE s en beleggingen van ICBE s en Richtlijn 2009/65/EEG houdende de coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende bepaalde instellingen voor collectieve belegging in effecten (ICBE s) B. De gedekte obligatie in de Capital Requirements Directives (CRD) C. De gestructureerde gedekte obligatie D. De typologie van de gedekte obligatie volgens de ECBC De risico s voor de obligatiehouders A. De vorming van een cover pool Overzicht Het dekkingsprincipe en de kwaliteit van de activa van de cover pool Het preferentieel recht van de obligatiehouders en de isolatie van de activa van de cover pool B. De solvabiliteit van de emittent De risico s voor de emittent van een gedekte obligatie Aanwendingsmogelijkheden van de gedekte obligaties A. Voor de emittent B. Voor de investeerders Tussenbesluit: de gedekte obligaties versus de ABS Afdeling 2. De collateralized debt obligations (CDOs) De cash CDOs A. Definitie en omschrijving B. De cash flow en de market value CDO De cash flow CDO De market value CDO C. Voor- en nadelen van cash CDOs De sponsor/originator De asset manager De investeerders De synthetische CDO A. Omschrijving en werking B. Structurele varianten: de fully funded, unfunded en partially funded synthetische CDOs xiii

6 Overdracht van kredietrisico 1. De fully funded CDO De unfunded synthetische CDO De partially funded synthetische CDO C. Voor- en nadelen van de synthetische CDOs Hybride structuren: de combinatie van een cash flow CDO met een synthetische CDO De CDO versus de ABS Hoofdstuk V. De werkelijke betrokkenheid van de originator bij de ABS en CDOs ná de effectisering Afdeling 1. De originator blijft bloot gesteld aan risico en geniet opbrengsten uit de onderliggende activa Afdeling 2. De gevolgen van de betrokkenheid van de originator Hoofdstuk VI. De boekhoudkundige rapportering van de ABS en de secured lending Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. De lening (secured lending) Afdeling 3. De ABS Afdeling 4. De effectisering met betrokken heid van de originator: secured lending of ABS? Afdeling 5. IAS/IFRS Situatieschets en inleidende begrippen A. Evolutie en toepassing van IAS/IFRS in de EU B. De in de EU toepasselijke Internationale Standaarden voor Jaarrekeningen C. Het raamwerk, de hiërarchie tussen de normen en de getrouwbeelduitzondering D. Voor een effectisering relevante normen De rapportering van de effectisering onder IAS/IFRS A. IAS 27, Geconsolideerde jaarrekening en enkelvoudige jaarrekening De verhouding tussen IAS 39, IAS 27 en IAS De toepasselijkheid van IAS 27 op de originator Definities en principe Het begrip zeggenschap Uitzonderingen en uitsluitingen Krijtlijnen van de consolidatietechniek volgens IAS xiv

7 Inhoud B. IAS 28, Investeringen in geassocieerde deelnemingen Probleemstelling Definitie en principes Het consolidatiecriterium van IAS 28: een invloed van betekenis Toepassing van IAS 28 op SPEs C. IAS 39, Financiële instrumenten: opname en waardering Algemeen Achtergrond en uitgangspunt Definities Niet langer opnemen van een financieel actief De boekhoudkundige rapportering van een financieel actief volgens IAS Opname van een financieel actief en een financiële verplichting Niet langer opnemen van een financiële verplichting Pro memorie: het verbod op compensatie of saldering tussen activa en verplichtingen D. Tussenbesluit IFRS na de financiële crisis A. De weglating van financiële activa en verplichtingen Exposure Draft 2009/3 Derecognition Verdere evolutie B. De consolidatie: IFRS 10, Consolidated Financial Statements Overzicht De krachtlijnen van IFRS De gevolgen van IFRS 10 voor de consolidatie van structured entities Tussenbesluit m.b.t. IAS/IFRS Afdeling 6. US GAAP Situatieschets en inleidende begrippen A. De in de VS toepasselijke standaarden voor jaarrekeningen B. Van verschillende bronnen naar één codificatie C. Voor de effectisering toepasselijke standaarden De opname en weglating van financiële activa en verplichtingen De consolidatie De rapportering van de effectisering onder US GAAP A. De verhouding tussen SFAS 140 en FIN 46(R) B. SFAS 140, Accounting for transfers and servicing of financial assets and extinguishments of liabilities xv

8 Overdracht van kredietrisico 1. Achtergrond en uitgangspunt De boekhoudkundige rapportering van een financieel actief volgens SFAS Niet langer opnemen van een financiële verplichting C. FIN 46(R) Consolidation of Variable Interest Entities Algemeen Variable interests en de variable interest entity De houder van het merendeel van de variable interests moet de variable interest entity consolideren Toepassing van de FIN 46(R) op SPEs De twee uitzonderingen van FIN 46(R) m.b.t. de consolidatie van een QSPE D. US GAAP ná de financiële crisis: SFAS 166 en SFAS 167: het einde van de QSPE-uitzondering SFAS 166, Accounting for transfers of financial assets an amendment of FASB Statement No SFAS 167, Amendments to FASB Interpretation No. 46(R) Tussenbesluit m.b.t. US GAAP A. US GAAP vóór de financiële crisis B. US GAAP na de financiële crisis Afdeling 7. Het boekhoudrecht wordt aangestuurd door de markten en regulatory arbitrage Hoofdstuk VII. Eindbesluiten Hoofdstuk VIII. Belangrijkste bevindingen Bibliografie Index xvi