Prognose behoefte sportaccommodaties Gemeente Schiedam. Eindrapportage. c o n c e p t

Transcriptie

1 Prognose behoefte sportaccommodaties Gemeente Schiedam Eindrapportage c o n c e p t

2 Prognose behoefte sportaccommodaties Gemeente Schiedam Eindrapportage Datum 25 november 2011 Kenmerk R Eindrapportage Door TR / BK In opdracht van Sport en Recreatie Schiedam

3 Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina Algemeen Hoofdstuk Inleiding Onderzoeksvraag Leeswijzer 5 Inventarisatie en analyse Hoofdstuk Inleiding Bestaande buitensport Bestaande binnensport Analyse sportaanbod en behoefte gemeente Schiedam 18 Trends en ontwikkelingen Hoofdstuk Inleiding Maatschappelijke trends en ontwikkelingen Sportgerelateerde trends en ontwikkelingen Regionale ontwikkelingen 26 Prognose ontwikkeling behoefte Hoofdstuk Inleiding Kwantitatieve behoefte buitensport Kwantitatieve behoefte binnensport 32 Confrontatie 2011 : 2020 : 2030 Hoofdstuk Inleiding Buitensport Binnensport Ruimtelijke vertaling 38 Conclusies en aanbevelingen Hoofdstuk Inleiding Conclusies Aanbevelingen 42 Bijlagen 43 A1 Voorbeeldsheet capaciteitsberekening voetbal 43

4 Algemeen Hoofdstuk Inleiding De gemeente Schiedam beschikt over een breed scala aan binnen- en buitensportaccommodaties. Zo beschikt de stad over een tweetal zwembaden, sport- en evenementenhal Margriet en sporthal Groenoord, een tweetal sportzalen (Zuid en Oost) en een ruim aantal gymnastieklokalen. Daarnaast zijn, verdeeld over de sportparken Kethel, Bijdorp, Harga en Thurlede een groot aantal buitensportverenigingen in de stad actief. Recentelijk is besloten dat ter hoogte van Schiedam een nieuw gedeelte van de snelweg A4 zal worden gerealiseerd. Gezien het feit dat het tracé verdiept zal worden aangelegd komt er op het tunneldak van het nieuwe A4-traject ruimte vrij voor dubbelgebruik. De gemeente Schiedam heeft besloten om de ruimte op dit tunneldak in te richten door aanleg van een nieuw, modern en multifunctioneel inzetbaar sportpark. Dit als uitwerking van de bredere gemeentelijke ambitie om richting de toekomst in Schiedam te streven naar een aantal moderne multifunctionele sportparken verdeeld over de stad. Als gevolg van voornoemde ontwikkelingen wenst de gemeente Schiedam te komen tot een visie waarin is vastgelegd op welke wijze de gemeente Schiedam nu en in de toekomst om dient te gaan met haar aanbod aan en spreiding van sportaccommodaties binnen haar gemeente. Dit enerzijds vanuit de gedachte dat richting de toekomst vast moet komen te staan welke ruimte vanuit sport nog noodzakelijk is en welke ruimte wellicht vrij gespeeld kan worden om voor herontwikkeling in aanmerking te komen. De aanleg van multifunctionele sportparken verdeeld over de stad dient namelijk te worden gefinancierd uit de herontwikkeling van de vrijkomende ruimte. Anderzijds wenst de gemeente ook nadrukkelijk in beeld te brengen op welke aspecten er nog gekomen kan worden tot efficiënter ruimtegebruik door het beter organiseren van de behoeften van de verschillende gebruikers. Het is daarbij van belang te streven naar optimaal gebruik van accommodaties. Door de huidige behoefte in beeld te brengen en deze te relateren aan relevante trend en ontwikkeling moet vervolgens een doorkijk worden verschaft naar de toekomstige situatie. 1.2 Onderzoeksvraag De gemeente Schiedam heeft Andres c.s. verzocht de ten behoeve van de voornoemde behoeftebepaling noodzakelijke werkzaamheden ter hand te nemen. Andres c.s. heeft in samenspraak met de gemeente Schiedam de volgende onderzoeksvraag gedefinieerd: Bied inzicht in de huidige en toekomstige behoefte aan gemeentelijke binnen- en buitensportaccommodaties voor de momenten 2011, 2020 en 2030 en relateer hierbij het bijbehorende ruimtebeslag aan de op dat moment in Schiedam beschikbare ruimte. Ten aanzien van de mogelijke uitvoering van het onderzoek zijn door de gemeente Schiedam op voorhand een aantal uitgangspunten benoemd: 4/43

5 - er dient een behoeftebepaling te worden opgesteld voor de huidige situatie (2011) alsmede voor de momenten 2020 (in relatie tot de planvorming A4) en 2030 (doorkijk op hoofdlijnen); - de toekomstige behoefte dient tevens te worden uitgewerkt in een bijbehorend ruimtebeslag (zowel voor accommodaties als aanpalende voorzieningen) zodat het benodigde ruimtebeslag kan worden afgezet tegen de op dat moment beschikbare ruimte; - de gebruikers van de binnensportvoorzieningen moeten separaat geconsulteerd worden, zodat een herkenbare kwantitatieve en (op hoofdlijnen) kwalitatieve inbreng kan worden opgenomen in deze behoeftebepaling; - ten behoeve van inbreng van de gebruikers van de buitensportaccommodaties kan gebruik worden gemaakt van de output van de gesprekken die Sport & Recreatie Schiedam in 2010 en 2011 met deze gebruikers in het kader van de ontwikkeling A4 heeft gehad; - in de besluitvorming rondom zwembad Zuid is de behoefte aan zwembaden nu en in de toekomst reeds meegenomen. Met de recente besluitvorming om zwembad Zuid nog minstens 10 jaar open te houden is indirect ook de koers tot en met minimaal 2020 aangegeven. In voorliggend onderzoek zijn de beide zwembaden dan ook buiten beschouwing gelaten. 1.3 Leeswijzer De voorliggende rapportage is als volgt opgebouwd: - in hoofdstuk 2 is de huidige situatie geïnventariseerd en geanalyseerd, op basis waarvan de huidige behoefte en de huidige capaciteit inclusief knelpunten inzichtelijk is gemaakt; - de belangrijkste trends en ontwikkelingen zijn opgenomen in hoofdstuk 3, waarbij onderscheid is gemaakt tussen demografische trends en ontwikkelingen en sporttechnische trends en ontwikkelingen; - op basis van de huidige behoefte en de te verwachte invloeden op deze behoefte, is in hoofdstuk 4 een prognose opgenomen van de gemeentebrede behoefteontwikkeling aan sportaccommodaties richting 2020 en 2030; - de toekomstige behoefte wordt in hoofdstuk 5 vertaald naar de benodigde capaciteit aan accommodaties en op hoofdlijnen vertaald naar benodigde ruimte in m²; - hoofdstuk 6 presenteert tenslotte de belangrijkste conclusies en aanbevelingen die uit het onderzoek naar voren zijn gekomen; 5/43

6 Inventarisatie en analyse Hoofdstuk Inleiding In het voorliggende hoofdstuk zijn de resultaten van de inventarisatie en analyse van de huidige situatie opgenomen. Voor achtereenvolgens de buitensport- en de binnensportaccommodaties is inzichtelijk gemaakt over welke accommodaties Schiedam beschikt en aansluitend welke behoefte er bestaat. In de afsluitende paragraaf van dit hoofdstuk is de analyse tussen behoefte en aanbod opgenomen en worden de belangrijkste conclusies getrokken ten aanzien van de huidige stand van zaken van het sportaccommodatieaanbod in Schiedam. De water- en zwemsport vormt geen onderdeel van het behoefteonderzoek en is derhalve buiten beschouwing gelaten in de voorliggende inventarisatie. 2.2 Bestaande buitensport Accommodaties In de gemeente Schiedam zijn een viertal buitensportparken gesitueerd waarop het grootste gedeelte van de buitensportactiviteiten worden uitgeoefend. Deze vier sportparken betreffen: 1. Sportpark Kethel; 2. Sportpark Thurlede; 3. Sportpark Bijdorp; 4. Sportpark Harga. Daarnaast zijn er nog enkele accommodaties in Schiedam gesitueerd. Deze worden aansluitend onder 5 nader belicht. Ad 1 Sportpark Kethel Sportpark Kethel ligt aan de rand van Tuindorp en grenst -gescheiden door water- aan het Prinses Beatrixpark. Op sportpark Kethel zijn een tweetal voetbalverenigingen gesitueerd, te weten Sc Spaland en VVK 68. Deze twee verenigingen hebben de beschikking over de volgende velden: - 2 natuurgras wedstrijdvelden; - 1 kunstgrasveld; - 2 kunstgras pupillenvelden; - 1 kunstgras miniveld. 6/43

7 Ad 2 Sportpark Thurlede Aan de andere kant van het Prinses Beatrixpark ligt sportpark Thurlede. Op dit sportpark worden meerdere sporten beoefend: - korfbal door CKV ODI, dat de beschikking heeft over 1 natuurgras korfbalveld; - handbal door SHV DWS, dat de beschikking heeft over 2 asfalt handbalvelden; - cricket door de omniverenigingen Asvion en door RKSV Excelsior, die gezamenlijk over 3 velden beschikking hebben; - hockey door Asvion, dat de beschikking heeft over een zandveld, een mini-zandveld en een waterveld; - voetbal door RKSV Excelsior, VV PPSC en VV DRGS die gezamenlijk de beschikking hebben over 6 natuurgras wedstrijdvelden (die in de zomermaanden gedeeltelijk worden ingezet voor cricket), twee kunstgrasvelden, een kunstgras pupillenveld en een kunstgras miniveld. Ad 3 Sportpark Bijdorp Aan de andere kant van de A20 ligt het sportpark Bijdorp. Dit sportpark is het kleinste sportpark van Schiedam en biedt huisvesting aan de scouting en aan één sportvereniging, softbal- en honkbalvereniging Schiedam. De vereniging heeft de beschikking over een tweetal wedstrijdvelden: één geschikt voor softbal en één geschikt voor honkbal. Daarnaast wordt er getraind op een aangelegd jeugdveld, dat niet geschikt is voor wedstrijden. Het honkbalveld heeft een lengte van 95 meter waardoor de vereniging beperkt is in haar mogelijkheden te promoveren. Om als vereniging op een hoger niveau te mogen spelen, dient het veld te worden vergroot naar een lengte van minimaal 115 m (afstand langs de veldas tot de verreveldafrastering). Voor internationale wedstrijden geldt een afstand van 122 m. De afstand langs de foutlijnen bedraagt respectievelijk 98 (nationaal) en 100 m (internationaal). 7/43

8 Ad 4 Sportpark Harga Sportpark Harga is qua omvang het grootste sportpark van Schiedam en ligt ten opzicht van de andere sportparken het meest westelijk. Op sportpark Harga zijn dan ook veel verenigingen actief: - omnivereniging Hermes DVS (cricket, squash, tennis, voetbal); - HV Ventura (handbal); - SH Spirit (hockey); - HSV De Brandersstad, GHSV, DTS (allen hondensport); - KV SSC Harga (korfbal); - Hargasport (voetbal); - SVDPW (voetbal); - VV HBSS (voetbal); - SVV (voetbal). Deze verenigingen hebben de beschikking over de volgende sportvelden/banen: - voetbal: 13 natuurgras wedstrijdvelden, 1 natuurgras trainingsveld en 4 kunstgras velden voetbal, waarvan 1 alleen geschikt is voor trainingen; - 2 zandvelden en 1 semi-waterveld hockey; - 2 asfaltvelden handbal; - 1 kunstgras korfbalveld. Ad 5 Overige buitensportaccommodaties Naast de reeds gedefinieerde accommodaties wordt tevens op enkele andere locaties een buitensport beoefend. Deze locaties betreffen: - tenniscentrum Kethelhaghe (13 tennisbanen); - tennispark Spieringshoek (12 tennisbanen); - tennispark Van Vliet (13 tennisbanen); - PSV L esprit (petanque, gesitueerd aan het tennispark Van Vliet); - tennispark Los Amigos (3 tennisbanen tegen tennispark Van Vliet aan gesitueerd). Daarnaast worden enkele accommodaties tevens gebruikt door andersoortige verenigingen: - De Polderpoort in Vlaardingen (Well-lifesports / Nordic Walking); - clubgebouw DST Volkstuinen (voor de wandelvereniging); - wielerparcours Midden-Delfland (wielrenvereniging); - kantine VV Hargasport (thuisbasis voor Toerclub Rijnmond); - en een scheidsrechtersvereniging. 8/43

9 2.2.2 Behoefte De behoefte aan buitensportaccommodaties kan voor een groot deel van de aanwezige sporten worden uitgedrukt in leden- en/of teamaantallen waarna op basis van planningsnormen die zijn opgesteld door de sportbonden en/of NOC*NSF deze cijfers kunnen worden vertaald naar capaciteit (banen, velden). Navolgend is per sport inzichtelijk gemaakt wat de huidige behoefte is en wordt nader verklaard hoe deze behoefte wordt vertaald naar capaciteit. Voetbal In de gemeente Schiedam zijn 10 voetbalverenigingen gesitueerd, verdeeld over 3 sportparken. De onderstaande tabel geeft per verenigingen weer wat: - de behoefte is in standaard wedstrijd equivalenten (SWE) 1. Hierbij is gebruik gemaakt van de normen van de KNVB die een ontspannen gebruik van een sportaccommodatie garanderen; - de vertaling van de behoefte naar wedstrijdvelden per wedstrijddag en naar wedstrijdvelden voor een geheel weekeinde 2 ; - de vertaling van de behoefte naar trainingsvelden op basis van 4 avonden (bij een zaterdagvereniging) of 5 avonden (zondagvereniging); - de huidige capaciteit waarover de vereniging beschikt. De gemeente heeft op sportpark Harga twee kunstgrasvelden die door meerdere verenigingen worden gebruikt. 2011/2012 Wedstrijdveld Maximaal Training Capaciteit # Naam vereniging SWE za zo tot (per ver.) 4 av 5 av Wed Trai 1 Excelsior '20 27,15 3,8 1, ,9 1,6 3,5 1,75 2 DRGS 4 0 0,8 0,4 1 0,3 0,2 2 0,5 3 PPSC 12,15 2,2 0 1,4 2 0,9 0,7 2 0,5 4 VVK 22,7 4,1 0 2,5 4 1,6 1,3 5 SC Spaland 8,85 0,3 1, ,6 0,5 6 Hermes DVS 16,35 2,2 0,8 1,8 2 1,2 0,9 4 7 HBSS 12,8 2,3 0 1, ,9 0,7 3 8 Hargasport 7 0,7 0,6 0,8 1 0,5 0, ,25 9 SVV 15,05 2 0,8 1,7 2 1,1 0, SVDPW 8,5 0,5 1,2 0,9 1 0,6 0, Gemeente 2 3 Totaal 134,55 18,3 6,8 14,9 22 9,6 7, De bovenstaande tabel geeft het totaal weer op basis waarvan is te constateren dat de totale behoefte aan voetbalvelden op zaterdag net 19 (18,3) velden is. 1 SWE: alle teamaantallen worden vertaald naar het gebruik van een veld door 1 seniorenteam (135 minuten per veld). Ter vergelijking: een team F-pupillen (6-8 jaar) speelt 2 x 20 minuten op een half veld. Eén team telt derhalve als 0,25 SWE. Een voorbeeldberekening is opgenomen in bijlage A1. 2 Afhankelijk van het soort vereniging (senioren spelen op zaterdag of op zondag) is er sprake van daggebruik en van weekendgebruik. Een zondagvereniging kan echter op basis van daggebruik een tekort hebben, ondanks dat het aan de weekendnorm zou voldoen (onevenredig gebruik, bijvoorbeeld door meer jeugd dan senioren, zie ook Excelsior 20) betreft twee pupillenvelden. 4 De KNVB-norm gaat uit van een omslagpunt bij een behoefte van 0,25, m.a.w. een behoefte van 2,25 resulteert in 3 velden. 9/43

10 Wanneer zou worden voldaan aan de behoefte per vereniging (geen gedeeld gebruik) en uit wordt gegaan van daggebruik betreft de totale behoefte 22 wedstrijdvelden, waarbij 3 verenigingen het omslagpunt naderen. De capaciteit per sportpark is alleen op Kethel onvoldoende; de behoefte is 4,4 op zaterdag, de capaciteit bedraagt nagenoeg 4 wedstrijdvelden (3 + 2 pupillenvelden). Handbal Er zijn twee handbalverenigingen in de gemeente Schiedam, waarvan één op sportpark Harga en één op sportpark Thurlede. Beide verenigingen hebben de beschikking over twee asfalt handbalvelden, die geschikt zijn voor 7 tegen 7 handbal. De norm die het Nederlandse Handbal Verbond hanteert is 10 teams per veld. # Naam vereniging 2011/2012 Wedstrijdveld Capaciteit 1 DWS 13 teams 1,3 veld (7x7) 2 2 Ventura 22 teams 2,2 velden (7x7) 2 Totaal 35 teams 3,5 velden 4 Uit de bovenstaande tabel blijkt dat Ventura nog maar net aan de norm van het NHV kan voldoen. Wanneer deze vereniging groeit met 1 team, zijn er drie velden aan capaciteit nodig. DWS heeft daarentegen een overcapaciteit en kan nog 7-9 extra teams huisvesten. Tennis Op vier locaties kan er in de gemeente Schiedam worden getennist: aan de Stadhouderskade- Prins Bernhardlaan (#1-3), tennispark Spieringshoek (#4-6), Tenniscentrum Schiedam-Noord (#7) en bij omnivereniging Hermes-DVS (#8). De KNLTB heeft een marge aangegeven voor het aantal leden per baan. Voor onverlichte banen betreft leden per baan en wanneer de banen kunnen worden verlicht betreft de norm leden per baan. In de onderstaande tabel is uitgegaan van een gemiddelde van respectievelijk 60 leden per onverlichte baan en 80 leden per verlichte baan. 2011/2012 Banen Banen Capaciteit # Naam vereniging Leden (onverlicht) (verlicht) 1 Los Amigos 106 1,8 1,3 3 verlicht 2 SLV 206 4,3 3,3 8 verlicht 3 TV Van Vliet 119 2,0 1,5 5 verlicht 4 TV Rebounce 123 2,1 1,5 5 STC Spieringshoek 93 1,6 1,2 6 Taai-Breek 40 0,8 0,5 10 verlicht 2 onverlicht 7 TV Schiedam Noord ,0 12 verlicht 6 overdekt 8 Hermes-DVS onverlicht Totaal ,6 18,3 38 verlicht 4 onverlicht 6 overdekt 10/43

11 In eerste instantie lijkt er een grote overcapaciteit aan banen te zijn. Dit hoeft in praktijk echter niet het geval te zijn. Waar vroeger alle tennissers lid waren van een vereniging en daarmee van de KNLTB, heeft er een verschuiving plaatsgevonden naar de particuliere markt. Steeds vaker huren particulieren (en soms bedrijven) een losse baan buiten de bestaande verenigingsstructuur. Voor bijvoorbeeld Tenniscentrum Kethelhage (Schiedam-Noord) geldt dat er een geschat aantal van circa 400 incidentele/particuliere huurders per jaar zijn. Hockey Het hockeyaanbod in Schiedam is verdeeld over twee verenigingen: Asvion op Thurlede en Spirit op Harga. In de afgelopen jaren is de hockeysport in Nederland mede onder aanvoering van een actieve KNHB sterk gegroeid. Veel verenigingen hebben als gevolg hiervan een sterke groei doorgemaakt. Naast deze ontwikkeling zijn tevens (nagenoeg) alle natuurgras hockeyvelden vervangen door kunstgras (zand, water). Hierdoor zijn de bespelingsnormen (op basis van het aantal uren waarop op natuurgras mag worden gehockeyd) veranderd in planningsnormen (op basis van het te hanteren tijdschema). De hockeybond gaat daarbij uit van een vergelijkbare systematiek als het voetbal. 2011/2012 SWE 5 Velden Capaciteit # Naam vereniging Teams Zaterdag Zondag Zaterdag 1 Asvion 37 16,5 13 1,8 2,5 2 Spirit 53 32,4 13 3,6 3 Totaal 48,9 26 5,4 5,5 Aangezien alle velden kunstgras betreffen, is alleen uitgegaan van de zaterdag. Op deze dag is de behoefte immers het grootst. Uit het bovenstaande overzicht blijkt dat hockeyvereniging Spirit een capaciteitstekort heeft op de zaterdag. Gemeentebreed is er geen tekort aan hockeyvelden. Korfbal De Schiedamse korfbalverenigingen Harga en ODI verschillen in het feit dat de seniorenteams van Harga op zondag hun wedstrijden spelen en die van ODI op zaterdag. De norm van de korfbalbond gaat uit voor kunstgras uit van 10 SWE op zaterdag en van 8 SWE op zondag. Voor natuurgrasvelden wordt uitgegaan van 6 SWE per weekeinde. 2011/2012 SWE Velden Capaciteit # Naam vereniging Teams Zaterdag Zondag Zaterdag 1 Harga 9 2,05 5,00 0,4 kunstgras 1 kunstgras 2 ODI 5 3,65-0,6 natuurgras 1 natuurgras Totaal 14 5,70 5,00 Beiden verenigingen hebben ruim voldoende capaciteit. Op basis van de normen zouden verenigingen gezamenlijk uitkunnen met één kunstgrasveld. Aangezien zondagvereniging Harga op kunstgras speelt, is in de tabel alleen de zaterdagbehoefte opgenomen. Op zondag bedraagt de behoefte 0,6 kunstgrasvelden. 5 Exclusief trimhockey 11/43

12 Honk- en softbal SV&HV Schiedam is de enige honkbal- en softbalvereniging in de gemeente. De vereniging heeft de beschikking over een honkbalveld en een softbalveld. Jeugdhonkbal wordt gespeeld op een softbalveld of op een jeugdveld. De KNBSB gaat uit van gebruikscoëfficiënten en hanteert vervolgens een norm van 8 coëfficiënten per honkbalveld en 10 per softbalveld. 2011/2012 Coëfficiënt Velden Capaciteit # Naam vereniging Teams HB SB HB SB HB SB SV&HV Schiedam 14 (13) 3 10,5 0,4 1,1 1 1 SV&HV Schiedam beschikt momenteel over net voldoende capaciteit. Voor het honkbalveld is ruim voldoende capaciteit, maar het softbalveld wordt meer dan volledig ingezet. De vereniging heeft zelf een jeugdveld geschikt gemaakt voor trainingen. Wedstrijden mogen hierop niet worden georganiseerd. Daarnaast is het honkbalveld van onvoldoende lengte om te kunnen promoveren Overige buitensportaccommodaties Naast de sporten waarvoor een planningsnorm is opgesteld, zijn er tevens enkele sporten met een accommodatie in Schiedam waarvoor geen planningsnorm bestaat. Cricket Er zijn drie omniverenigingen die cricket als onderdeel van hun vereniging hebben. Daarbij vormt Asvion (hockey) de kleinste vereniging met 1 cricketteam. RKSV Excelsior 20 en Hermes DVS zijn groter en hebben zowel senioren- als jeugdteams. Voor cricket zijn geen planningsnormen opgesteld, waardoor er geen kwantitatieve berekening van behoefte naar velden kan worden uitgevoerd. 2011/ /2012 # Naam vereniging Senioren Jeugd 1 Asvion 1-2 RKSV Excelsior Hermes DVS 7 7 Totaal In de gemeente zijn meerdere cricketvelden aangelegd. Het betreft hier voetbalvelden die in de zomerperiode als cricketveld kunnen worden ingezet. De voetbalcompetitie (september-mei) en cricketcompetitie (mei-september) sluiten namelijk op elkaar aan. Hondensport Aan de westzijde van sportpark Harga maken een drietal hondensportverenigingen gebruik van de daar aanwezige voorzieningen, te weten GHSV, DTS Schiedam en HSV De Brandersstad. De verenigingen zijn in elkaars nabijheid gesitueerd. Gezamenlijk hebben zij de beschikking over een ruimte van circa 2,5 voetbalveld. 12/43

13 2.3 Bestaande binnensport Accommodaties Gemeentelijke binnensportaccommodaties worden doorgaans onderverdeeld in: a. sporthallen (met een minimale afmeting van 24 x 44 m); b. sportzalen (met een minimale afmeting van 22 x 28 m); c. gymnastieklokalen (met een minimale afmeting van 12 x 22 m). Ad a Sporthallen Er zijn twee locaties in Schiedam die samen (functioneel) de beschikking hebben over drie sporthallen. De Margriethal is door middel van een scheidingswand onder te verdelen in twee sporthallen. Daarnaast beschikt sporthal Groenoord over 1 volwaardige sporthal. Door het ontbreken van scheidingswanden kunnen de sporthallen niet verder worden gesegmenteerd. Hierdoor kunnen de hallen niet gelijktijdig worden ingezet voor meerdere activiteiten; met andere woorden, er kunnen in totaal slechts drie activiteiten gelijktijdig plaatsvinden in de Schiedamse sporthallen. Ad b Sportzalen Er zijn (vooralsnog) twee sportzalen in Schiedam: sportzaal Oost en sportzaal Zuid. Deze sportzalen hebben allebei de beschikking over een scheidingswand waardoor er vier zaaldelen ontstaan. Hierdoor kunnen in totaal vier verschillende groepen (klassen) tegelijkertijd worden gefaciliteerd. Recentelijk is besloten de het gymnastieklokaal aan de Thorbeckesingel 12 te vervangen door een sportzaal met scheidingswand, waardoor er in de toekomst drie sportzalen beschikbaar zijn. Ad c Gymnastieklokalen Er zijn in Schiedam een groot aantal gymnastieklokalen: 1. Peter van Anrooylaan 3; 2. Jan van Avennestraat 30; 3. Bachplein 584; 4. Prinses Beatrixlaan 155; 5. Frans Halsplein 35; 6. Kepplerstraat 31; 7. Piersonstraat 9; 8. Thorbeckesingel 12 (wordt sportzaal); 9. Warmoezenierpad 1; 10. De Meesterstraat 40a; 11. Stockholm 13 (Sveaholm); 12. Dr. Kuyperlaan 4 (dit betreffen 2 lokalen); 13. Nijhoffplein; 14. Parallelweg 401 (Life College); 15. Van der Leeuwlaan 1 (OSG Schiedam); 16. Van Hoogendorpstraat 103 (OSG Schiedam); 17. Van den Brugghenlaan 2 (Spieringshoek); 18. Valeriusstraat 29 (Stedelijk Gymnasium); 19. Vlaardingseweg 23 (CBS Kethel); 20. Stockholm 9 (Fit Sportland). 13/43

14 De gymnastieklokalen genummerd 1 tot en met 11 zijn in beheer bij Sport en Recreatie Schiedam. Sveaholm (11) is recentelijk geopend. De nummers 12 en 13 zijn in beheer bij de verenigingen. De gymnastieklokalen met nummers 14 tot en met 19 zijn in beheer bij een onderwijsinstelling terwijl gymnastieklokaal 20 in particuliere handen is. Overige accommodaties Naast de gemeentelijke binnensportaccommodaties, zijn er tevens verschillende (particuliere en/of monofunctionele) accommodaties waar verenigingen gebruik van maken. Voorbeelden hiervan betreffen: - tenniscentrum Kethelhaghe (badminton); - biljartaccommodatie Lange Nieuwstraat 18; - boks- en ontspanningsaccommodatie De Haan; - Chandra Bowling & Partycentrum - boerderij Landvreugd (bridgen en schaken); - diverse sportstudio s, fitnesscentra, sportscholen, ballet- en dansstudio s; - Nijhoffplein en Schiedamseweg (dammen); - sportcentrum Klaverstede (o.a. squash en badminton); - wijkcentrum Zuid (JeugdSchaakClub De Pionnetjes); - Klubhuis Zuid (schaakvereniging Het Zwarte Paard). Omdat er geen inzicht is in gebruik en bezetting, zijn de bovengenoemde accommodaties hier alleen kwalitatief benoemd, maar niet in de behoeftebepaling meegenomen Behoefte en benutting Voor binnensportaccommodaties bestaan geen planningsnormen zoals deze voor de buitensportaccommodaties bestaan. Derhalve wordt voor gemeentelijke accommodaties (sporthallen, -zalen en gymnastieklokalen) bezien welke behoefte bestaat in aantal uren per jaar, waarbij de volgende verdeling wordt gehanteerd: - tijdens werkdagen (met name onderwijsgebruik); - in de avonduren en weekenden (gebruik door verenigingen/derden/commercieel). Op basis van het gebruik van de verschillende accommodaties in de afgelopen jaren kan inzicht worden verkregen in de huidige behoefte. Er is slechts inzicht in het gebruik van de accommodaties waar Sport en Recreatie Schiedam zorg draagt voor het beheer en de programmering. Zo geldt voor gymnastieklokalen van instellingen voor middelbaar onderwijs dat hiervan geen tot weinig inzicht is in benutting van de accommodatie dan wel avondgebruik van deze accommodaties. Gymnastieklokalen De benuttingsgraad (%) wordt vastgesteld op basis van het aantal uren dat een accommodatie praktisch gezien verhuurbaar is. Zo geldt voor het basisonderwijs dat het maximaal aantal uren dat in een gymnastieklokaal (zaaldeel) bewegingsonderwijs wordt gegeven circa 26 uur per week bedraagt, gedurende 40 weken per jaar. Op basis hiervan is gekomen tot een maximaal aantal uren onderwijsbezetting van uur per jaar. Wanneer de inzet meer dan 100% bedraagt, kan dat het gevolg zijn van naschoolse uren, aangepaste roosters, et cetera. Het verhuursysteem maakt hierin namelijk geen verschil. 14/43

15 Voor mogelijke benutting door sportverenigingen wordt uitgegaan van het volgende: - 40 weken per jaar, 5 avonden tussen 16 en 22 uur; - 40 weekenden per jaar, 2 dagen tussen 9 en 21 uur; - in totaal uur per jaar. Om de benuttingsgraad voor de gehele accommodatie te bepalen, is tevens rekening gehouden met de tussenliggende uren. Hiertoe is de volgende theoretische bezettingsgraad opgesteld: - 52 weken minus 6 weken vakantie: 46 weken x 7 dagen = dagen minus 10 feestdagen: 312 x 15 uur (8-24u 1 uur schoonmaak)= uur minus 46 x 2 uur grote schoonmaak per week = uur per jaar. Het verschil in uren tussen de praktische bezettingsgraad ( = 3.200) en de theoretische bezettingsgraad (4.588) betreffen uren die niet (kunnen) worden verhuurd, doordat er geen animo voor is (zoals tijdens de lunchpauze), doordat de accommodatie wordt gerenoveerd, doordat voor een evenement dient te worden opgebouwd, et cetera. Sportzalen en hallen De onderwijsbenutting van sportzalen- en hallen is gelijk aan de benutting van gymnastieklokalen, net als de theoretische bezetting (4.588). Voor sport worden echter andere tijden gehanteerd: - 5 avonden à 42 weken 17-24u uur per jaar; - 42 weekenden à 2 dagen: 8-24u 1 uur schoonmaak 1.260; - sport totaal uur. Het verschil tussen gymnastieklokalen en sportzalen en hallen ten aanzien van het sportgebruik is als volgt te verklaren: - gymnastieklokalen worden met grote regelmaat ingezet door gymnastiekverenigingen voor activiteiten voor jongere doelgroepen die daarmee eerder op de dag de mogelijkheid hebben om te sporten; - gymnastieklokalen zijn doorgaans tijdens schoolvakanties gesloten; - de behoefte aan grotere sportruimte (hallen en zalen) vanuit trainingsgebruik is groter en de doelgroepen zijn doorgaans ouder in leeftijd. Hierdoor zijn sporters eerder genegen om langer door te gaan in een gehuurde sportzaal of een sporthal. 15/43

16 2.3.3 Benutting gymnastieklokalen Over de periode 2009 en 2010 is inzichtelijk gemaakt in welke mate gebruik wordt gemaakt van de gymnastieklokalen. In de onderstaande tabel is het gebruik opgenomen en uitgesplitst naar Onderwijs (O), Sport (S), Overig, Niet en Totaal (T). Gebruik (uren) Benutting (%) Locatie Onderwijs Sport Overig 6 Niet 7 Totaal O S T Peter van Anrooylaan Jan van Avennestraat Bachplein Pr. Beatrixlaan Frans Halsplein Kepplerstraat Piersonstraat Thorbeckesingel Warmoezenierpad De Meesterstraat Totaal In totaal worden de gymzalen 94% van de tijd gebruikt door het onderwijs en 12% door sportverenigingen. Deze cijfers vormen geen uitzondering op hetgeen landelijk is waar te nemen. Gymnastieklokalen kennen in de regel een hoge benuttingsgraad ten aanzien van onderwijs en een lage benuttingsgraad sport. De oorzaak hiervoor is het gegeven dat gymnastieklokalen slechts zeer beperkt geschikt zijn voor sportactiviteiten doordat de afmeting niet voldoet aan de eisen zoals gesteld door de bonden en/of er slechts een kleine groep gelijktijdig kan sporten, hetgeen voor verenigingen niet wenselijk is. Van de overige gymnastieklokalen is onvoldoende informatie beschikbaar om op te nemen in deze tabel. Wel is bekend dat: - Sveaholm in 2011/2012 voor onderwijs is ingeroosterd voor circa 26 uur per week; - Kuyperlaan 4 aan circa 30 uur onderwijs per week onderdak biedt; - voor Parallelweg 401 heeft Life College een overeenkomst met Stichting Welzijn Schiedam, waardoor de accommodatie tussen 8 en 20 uur wordt ingezet ten behoeve van activiteiten voor leerlingen; - Van Hoogendorpstraat 103 wordt ingezet voor circa 30 uur onderwijs per week; - Van der Brugghenlaan 2 wordt soms gebruikt door hockeyvereniging Spirit; - Vlaardingseweg 23 wordt ingeroosterd voor circa 26 uur onderwijs per week; - het gymnastieklokaal van Fit Sportland wordt voor onderwijs ingezet voor circa 13,5 uur per week. Eén deel van de accommodatie aan de Kuyperlaan 4 en de accommodatie aan het Nijhoffplein worden niet ingezet voor het onderwijs. Deze verenigingsaccommodaties kennen naar verwachting wel een hoge bezetting sport door tafeltennis en gymnastiek. Daarnaast zijn de benuttingsgegevens van de gymnastieklokalen die in beheer zijn bij de onderwijsinstellingen eveneens niet opgenomen. Er is echter geen reden om aan te nemen dat deze cijfers wezenlijk verschillen ten opzichte van hetgeen voorgaand is gepresenteerd. 6 Onder overig wordt verstaan: sportdagen, vergaderen, kerkdiensten, etc. 7 Niet betreft uren die niet kunnen worden verhuurd, bijvoorbeeld door onderhoudswerkzaamheden, opbouwen/afbreken, etc. 16/43

17 2.3.4 Sportzalen- en hallen. De twee sportzalen in Schiedam kunnen door de aanwezigheid van scheidingswanden worden opgedeeld in 2 zaaldelen. Hierdoor is de capaciteit voor onderwijs 2 x uur per sportzaal. Voor de benutting vanuit sport maakt dit geen verschil, de sportzalen worden doorgaans alleen in totaliteit verhuurd aan één gebruiker. Gebruik (uren) Benutting (%) Locatie Onderwijs Sport Overig Niet Totaal O S T Sportzaal Oost Sportzaal Zuid Totaal De sporthallen in de gemeente beschikken niet over scheidingswanden 8. Als gevolg hiervan is de benutting door onderwijs gemaximeerd tot één zaaldeel (1 x uur). Een reguliere sporthal is in ieder geval deelbaar door 2, vaak door 3 en bij voldoende omvang zelfs in 4 zaaldelen. De sporthallen in Schiedam wijken daarmee af van hetgeen in den lande gangbaar is. Gebruik (uren) Benutting (%) Locatie Onderwijs Sport Overig Comm 9. Niet Totaal O S T Margriet Groenoord Totaal Opvallend aan het gebruik van de sporthallen is de bijzonder lage benutting door onderwijsinstellingen. Indien er per sporthal 2 extra scheidingswanden zouden worden aangebracht, zijn er in potentie 9 zaaldelen die gebruikt kunnen worden door het onderwijs. De haalbaarheid van 9 zaaldelen voor onderwijs hangt onder meer af van de afstand tot onderwijsinstellingen, de fysieke mogelijkheden om deze scheidingswanden te bevestigen, routingsmogelijk (kleedkamers), voldoende toegankelijke bergruimte en meer. Het gebruik door sportverenigingen bedraagt gemiddeld 48%. Daarbij geldt dat er is uitgegaan van een uitgebreid aantal uren per week en een jaarronde gelijke bezetting. Voor binnensport bestaan in Nederland een tweetal stichtingsnormen, die beide discutabel zijn: 1. NOC*NSF hanteert een behoefte van uur per jaar (40 uur per week x 35 weken), maar dit betreft exclusief onderwijsgebruik; 2. de Vereniging Nederlandse Gemeenten hanteert een norm van uur per jaar (40 weken x 40 uur), hetgeen inclusief onderwijsgebruik is. Op basis van deze normen is er behoefte aan: 1. drie sporthallen conform de norm van NOC*NSF, waarbij de behoefte waarin niet wordt voorzien niet is opgenomen. Als tevens de nevenactiviteiten (overig en commercieel) worden opgenomen, bedraagt de behoefte vier sporthallen; 2. vier sporthallen conform de norm van de VNG, waarbij de uren niet buiten beschouwing zijn gelaten. 8 In de sporthallen hangen wel ballenvangers (netten) 9 Comm.: commercieel: beurzen, feestavonden, examens, etc. 10 De Margriethal bestaat feitelijk uit twee hallen, derhalve voor de benutting ook alle uren gedeeld door twee maal het maximum. 17/43

18 In de praktijk blijkt echter dat het gebruik van binnensportaccommodaties jaarrond niet gelijk is. Bij de programmering van binnensportaccommodaties (met name sporthallen) is sprake van piekweken en van dalweken. De piekweken zijn doorgaans tussen half oktober en half maart. Dit zijn de weken waarop een groot aantal buitensporten de sporthal in gaan. Dit geldt onder meer voor korfbal, handbal en voetbal. Gedurende deze weken is een sporthal doorgaans vol, terwijl in de maanden half maart-half oktober een sporthal voor meer dan 60% leeg staat. Deze piek- en dalweken zijn eveneens van toepassing op de sporthallen en (in mindere mate) sportzalen van de gemeente Schiedam. In de onderstaande grafiek is weergegeven hoeveel uur deze accommodaties bezet waren per maand (1 is januari, 12 is december). Een sporthal kan gemiddeld iets meer dan 200 uur per maand worden gevuld met sportactiviteiten. In praktijk blijkt dat lastig, doordat de behoefte op zondagen doorgaans beperkt is. De daling in december heeft te maken met de vakantieperiode. Door Sport & Recreatie Schiedam worden niet-gehonoreerde verzoeken niet geregistreerd, waardoor niet inzichtelijk is aan welke behoefte tijdens piekweken niet kan worden voldaan. De schatting die door de betrokken medewerkers is gedaan, is dat er tweede keer zoveel vraag is dan dat er ruimte is (i.e. 5-6 sporthallen). Een groot gedeelte lijken particulieren te zijn, die graag een ruimte willen huren. Ook de hockeyverenigingen geven aan dat er een aanvullende behoefte is. De vraag is in hoeverre de gemeente dit wenst te faciliteren. 2.4 Analyse sportaanbod en behoefte gemeente Schiedam De gemeente Schiedam beschikt over een redelijk gestructureerd sportaanbod. Onderwijsinstellingen maken gebruik van lokale gymnastieklokalen, buitensportverenigingen zijn verdeeld over vier sportparken, tennisverenigingen zijn over drie locaties verspreid in de gemeente en de sporthallen zijn centraal gesitueerd. 18/43

19 Wanneer nader wordt bezien hoe de structuur is opgebouwd, blijkt dat het grote aantal voetbalverenigingen heeft geleid tot een gemeentebrede overcapaciteit. Daarnaast zijn er veel sporten met twee verenigingen: korfbal, handbal, hockey. Doordat deze niet op dezelfde locatie zijn gevestigd, hebben sommige verenigingen (bijna) een over- en andere een ondercapaciteit. Voor wat betreft de kwantitatieve knelpunten geldt dat op Harga voldoende ruimte is voor een aanvullend hockeyveld door de bestaande overcapaciteit voetbal. Het belangrijkste kwalitatieve knelpunt ligt bij Honk- en softbalvereniging Schiedam. Voor wat betreft tennis lijkt er een grote overcapaciteit. Echter, voor tennis geldt dat deze sport in grote mate gecommercialiseerd is. De markt heeft in het verleden (vanuit commercieel perspectief) de rol van de gemeente overgenomen als het gaat om realiseren en faciliteren van tennisaccommodaties. Hierdoor is de huidige gemeentelijke betrokkenheid beperkt en bestaat er geen inzicht in het gebruik door tennissers die geen lid zijn van de tennisbond. De binnensportaccommodaties in Schiedam hebben een, met uitzondering van één aspect, regulier gebruik: - gymnastieklokalen worden goed gebruikt door het onderwijs, maar slechts in zeer beperkte mate door de sport; - sportzalen worden door zowel onderwijs als sport redelijk goed gebruikt, maar vormen geen structureel alternatief voor een sporthal; - sporthallen worden niet gebruikt door het onderwijs en zitten tijdens de piekweken overvol. Het valt op dat het onderwijs bijna geen gebruik maakt van de sporthallen. Hierdoor staan de hallen overdag veel leeg. Dat komt ook doordat de sporthallen niet geschikt zijn gemaakt voor gebruik door onderwijsinstellingen. Afhankelijk van de te maken keuzes worden in sporthallen tegenwoordig één tot drie scheidingswanden aangebracht, waardoor twee tot vier schoolklassen gelijktijdig gebruik kunnen maken van een sporthal. Hiermee wordt het rendement van een sporthal aanzienlijk verhoogd. Met name ten aanzien van meer multifunctioneel gebruik in de sporthallen zou in Schiedam nog winst behaald kunnen worden. De vraag is echter of de huidige voorzieningen daartoe in voldoende mate geschikt kunnen worden gemaakt en of in dat geval de sporthallen voldoende bereikbaar zijn vanuit omliggende onderwijsinstellingen. 19/43

20 Trends en ontwikkelingen Hoofdstuk Inleiding Om een goede prognose te kunnen opstellen van de toekomstige behoefte is het van belang om naast goed inzicht in de huidige situatie, tevens zicht te hebben op de trends en ontwikkelingen die van invloed (kunnen) zijn op de behoefte aan sportaccommodaties. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar algemeen maatschappelijke trends en ontwikkelingen ( 3.2), sport gerelateerde trends en ontwikkelingen ( 3.3) en enkele regionale ontwikkelingen ( 3.4). 3.2 Maatschappelijke trends en ontwikkelingen Demografische trends en ontwikkelingen De onderstaande tabel geeft inzicht in de demografische ontwikkeling per leeftijdsgroep in Schiedam over de periode 2010 tot en met 2031 (absolute aantallen). Uit de tabel blijkt dat richting 2020: - de leeftijdscategorie procentueel en absoluut het sterkst afneemt, gevolgd door de leeftijdscategorieën 4-11 jaar en jaar (absoluut); - de leeftijdscategorie jaar procentueel en absoluut veruit het sterkst groeit, op gepaste afstand gevolgd door de leeftijdscategorie jaar. Wanneer 2030 wordt vergeleken met de huidige samenstelling van de bevolking blijkt er een ander beeld te volgen: - alleen de leeftijdscategorieën en 80+ groeien, waarvan de groep jarigen het meest (groei van 50% c.q inwoners); - alle overige leeftijdscategorieën afnemen, waarvan en jaar het meest afnemen (samen circa 2.800). 20/43

21 Bij het verruimen van de leeftijdscategorieën, is de vergrijzing nog beter inzichtelijk (procentuele ontwikkeling, waarbij 2010 op 100% is gesteld): Op hoofdlijnen blijft het inwoneraantal van de gemeente Schiedam nagenoeg gelijk (daling bedraagt 0,57% in 2030 ten opzichte van 2010). Hieruit blijkt dat de absolute groei van het aantal inwoners met een leeftijd van hoger van 64 jaar nagenoeg gelijk is aan de absolute daling van het aantal inwoners met een leeftijd van jonger dan 65 jaar. Leerlingenprognose Door de gemeente Schiedam is de navolgende prognose opgesteld van de leerlingenaantallen in de gemeente Schiedam: Naar wijk 2011 '19-'20 '29-'30 Centrum 303 Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spaland 562 Sveaparken Schiedam totaal De leerlingenprognoses geven een nagenoeg gelijk beeld als de leeftijdscategorie 4-11 jaar. Er is een verwachting dat het aantal leerlingen gaat dalen met circa 7%. Dat betekent een afname van het aantal groepen (uitgaande van gemiddeld 24 leerlingen per klas) met circa 20 klassen Sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen Gemeentelijke ontwikkelingen staan onder druk door de veranderende financiële situatie van de overheid. Veel (semi-)overheden dienen te bezuinigen en zijn daardoor meer kritisch op hun uitgaven. Dit leidt tot een heroriëntatie op de rol en de verantwoordelijkheid van de gemeente. 21/43

22 Deze heroriëntatie, vaak bekend onder de noemer kerntakendiscussie, omvat een nadere verdieping in de rol van de gemeente, waarbij financiën en een andere samenstelling en omvang van de bevolking vraagtekens plaatst bij het soort en de omvang van maatschappelijke basisvoorzieningen dat tot de gemeentelijke verantwoordelijkheid wordt gerekend. Dit resulteert in een duidelijke keuze in welke activiteiten en voorzieningen wel of niet worden ondersteund en in welke mate deze ondersteuning wordt vormgegeven. In het licht van de bezuinigingen proberen lokale overheden ook steeds vaker de dialoog aan te gaan met hun inwoners. Door interactieve beleidsvorming en burgerparticipatie krijgen overheden meer zicht op het draagvlak voor bepaalde beslissingen. De consequenties van economische ontwikkelingen voor de sportbehoefte zijn lastig in te schatten. Ook in de laatste jaren is hierover nog geen definitief beeld ontstaan. Derhalve wordt er nog steeds vanuit gegaan dat de sportparticipatie toeneemt naarmate de sociaaleconomische positie van mensen verbetert. Dit wordt bewerkstelligd wanneer men een meer actieve status aanneemt op de arbeidsmarkt. Doordat de vrijetijdsbesteding van deze personen afneemt, ontstaat er een tweedeling van mensen met minder vrije tijd en meer geld enerzijds en van mensen met meer vrije tijd en minder geld anderzijds. In de regel geldt dat mensen met een sociaal-economisch sterkere positie eerder geneigd zijn te sporten in een commercieel geëxploiteerde sportaccommodatie die de mogelijkheden biedt tot specifieke sportbeoefening op de gewenste tijd, de `sportdienstverlening. De andere groep maakt eerder gebruik van de gemeentelijke sportaccommodaties via de verenigingen, `de geboden mogelijkheid tot sportbeoefening. Tot slot vormt duurzaamheid een centraal thema in de Nederlandse samenleving. Voor sportvoorzieningen in het algemeen vormen de energielasten, de personeelskosten en het onderhoud de belangrijkste exploitatiekosten. Gemeenten maken in toenemende mate de keuze voor duurzaamheid. Bij de exploitatie en realisatie van nieuwe voorzieningen bestaat daarom aandacht voor mogelijke energiebesparende en duurzame ontwikkelingen. Deze gedachten vinden aansluiting bij de groeiende aandacht voor milieu en omgeving. Steeds vaker wordt tegen financieel ongunstige voorwaarden vanuit een duurzame gedachte geïnvesteerd in energieneutrale, energiezuinige of energiebesparende maatregelen Ontwikkeling A4 (-park) De gemeente Schiedam heeft met Rijkswaterstaat een stelsel van afspraken gemaakt die verdere ontwikkeling van de stad mogelijk maken. Belangrijk daarbij is de ontwikkeling van Park A4 waarbij op een deel van het tunneldak van de A4 nieuwe sportvoorzieningen gerealiseerd zullen worden. Dit nieuwe Park A4 leidt tot verschuivingen op de bestaande sportaccommodaties waardoor er elders in de stad mogelijkheden ontstaan om nieuwe woningen en/of of bedrijvigheid te realiseren. 22/43

23 3.3 Sportgerelateerde trends en ontwikkelingen Landelijke ontwikkelingen De politieke en maatschappelijke aandacht voor sport neemt steeds verder toe, mede onder invloed van het Olympisch Plan Het grotere doel van het Olympisch Plan betreft niet alleen het mogen organiseren van de Olympische Spelen, maar ook de faciliteiten en het aanbod sport te doen vergroten. Hierdoor kan sport een grotere rol innemen als middel voor maatschappelijke doelen zoals het verbeteren van de integratie, sociale cohesie en volksgezondheid. Daarnaast wint de gedachte dat sport zelf ook een doel is nog steeds aan terrein. Deze twee gedachten bijten elkaar niet, maar versterken elkaar juist. De breedtesportambitie van het Olympisch Plan omvat dan ook: Minimaal 75% van de Nederlanders, uit alle lagen van de (multiculturele) samenleving, doet in 2016 regelmatig aan sport. Sinds begin jaren 90 stijgt de sportparticipatie 11. In de afgelopen jaren is bovendien het percentage van de bevolking dat lid is van een sportvereniging toegenomen. Niet alleen individuele sporten als golf, wielrennen en wandelsport, maar ook teamsporten als hockey en voetbal zitten in de lift. De belangrijkste aandachtsgroepen worden gevormd door jongeren vanaf 12 jaar (stoppen vaak met sporten), ouders van jonge kinderen, niet-westerse allochtonen, lager opgeleiden en mensen met overgewicht. Gezien de vergrijzing in Nederland en ook de gemeente Schiedam is het belangrijk de sportparticipatie van 65+ers in beeld te hebben. Uit cijfers van SCP/CBS blijkt dat in 1999 circa 28% van de 65 tot en met 74 jarigen een frequente sportdeelname had. Dit bedroeg in 2007 circa 40%. In deze leeftijdsgroep is dus nog een behoorlijke groep lichamelijk actief, maar de frequente sportdeelname is nog altijd lager dan onder jongeren. Wanneer de sportdeelname naar leeftijd wordt geanalyseerd, is tevens een sterke daling te zien in de periode van jaar en 75 jaar en ouder. Steeds meer wordt ingespeeld op deze ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn de Meer bewegen voor ouderen programma s, knotshockey, (extra) verwarmde zwembaden en koersballen c.q. bowls. Daarnaast kan, onafhankelijk van voornoemde doelgroepenbenadering, worden onderkend dat ook de traditionele sporten steeds meer op zoek zijn naar vernieuwende vormen van aanbod. Hiertoe worden bijvoorbeeld in samenwerking met verenigingen en NOC*NSF diverse Proeftuinen ingericht om nieuwe sportmogelijkheden te onderzoeken. In het landelijk gezondheidsvraagstuk speelt sport ook een grote rol. Niet alleen de overheid, maar ook zorgverzekeraars en werkgeversorganisaties zien een gezonde leefstijl als een toegevoegde (economische) waarde. Sport wordt hierbij als één van de meest succesvolle wegen naar deze verbeterde, gezondere levensstijl gezien. Hierbij wordt vaak de combinatie gezocht met onderwijs, kinderopvang en naschoolse opvang. Ook op individuele basis bestaat er meer aandacht voor gezondheid, beweging en sport. In de laatste beleidsbrief sport van het ministerie van VWS wordt veel aandacht gevraagd voor een wijkgerichte aanpak. Als gevolg van de grootschalige sportprojecten in de laatste jaren en het initiëren van de combinatiefunctionaris, wordt het maatschappelijk netwerk op wijkniveau vergroot. In de komende jaren worden deze verschillende regelingen gebundeld in één centraal project, sporten en bewegen in wijken en buurten. 11 Bron SCP, geldend voor sportdeelname 1 keer per jaar, excl. wandelen en fietsen; sportdeelname 12 weken, excl. wandelen en fietsen; sportdeelname 40 weken incl. en excl. wandelen en fietsen. 23/43

24 3.3.2 Buitensport Buitensportverenigingen hebben in steeds grotere mate te maken met tekort aan voldoende en voldoende opgeleid kader. Hierin ervaren verenigingen steeds vaker een bedreiging voor hun continuïteit. Als gevolg zijn verenigingen eerder geneigd besluiten te nemen die de continuïteit van hun vereniging kunnen borgen. Samenwerking met andere maatschappelijke partners vormt daarbij een belangrijke oplossing. Er bestaan verschillende samenwerkingen die in steeds grotere mate worden georganiseerd: - samenwerking met kinderopvang (doorgaans naschoolse opvang), waarbij in de kantine of andere ruimte van een vereniging kinderen na school worden opgevangen en huiswerkbegeleiding overgaat in sportieve activiteiten op de velden; - samenwerking met andere verenigingen, zowel in dezelfde sporttak als andersoortige sporten; - samenwerking met welzijnsorganisaties, die de accommodatie gebruiken voor andersoortige activiteiten voor doelgroepen. Samenwerking vormt één van de oplossingen. Daarnaast gaan geluiden op dat verenigingen in steeds grotere mate een keuze moeten maken in het soort vereniging dat zij wenst te zijn. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in: - een vereniging met inzetverplichting, waarin leden van de vereniging verplicht worden om zich in te zetten ten behoeve van de vereniging door het uitvoeren van kleine onderhoudswerkzaamheden, bardiensten of binnen het technisch kader; - een serviceclub: waarin leden een hoger bedrag betalen om te kunnen sporten, maar daarin niet verplicht worden zich in te zetten voor de vereniging. De gemeente Schiedam zet in op het vitaliseren van de sportverenigingen. Hiermee sluit zij aan op de voorgaande ontwikkeling. In dat kader is ook opiniërend gesproken met enkele verenigingen die zijn gesitueerd op Harga. Met name de voetbalverenigingen delen de mening dat er teveel voetbalverenigingen zijn en dat er gefuseerd moet worden om te komen tot goede en grote voetbalverenigingen. Door veel verenigingen is tevens aangegeven dat er een wens bestaat om de binnen- en buitensport meer te combineren. Dat impliceert de situering van een sporthal nabij de buitensport. Dit geldt onder meer voor voetbal, korfbal en handbal. Daarnaast sluit deze ontwikkeling aan bij de wens van de gemeente Schiedam om richting de toekomst sterk in te zetten op grotere, multifunctionele sportparken die zijn verdeeld over de stad. De ledenaantallen van de bonden zijn in de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven. Alleen voor voetbal en hockey is er sprake van een continue stijging. Korfbal heeft in de periode een groei van het ledenaantal ervaren. Na 2008 is het ledenaantal licht afgenomen. In de nevenstaande grafiek is de ontwikkeling van de ledenaantallen van de verschillende bonden weergegeven. Hierbij is het ledenaantal in 2006 op 100 gesteld. 24/43

25 3.3.3 Binnensport Gymnastieklokalen zijn in eerste instantie specifiek bedoeld voor het verzorgen van het bewegingsonderwijs 12. Het bewegingsonderwijs is in de afgelopen jaren echter sterk veranderd. Bewegingsonderwijs is niet langer het klassikaal aanleren en ontwikkelen van vaardigheden. De nadruk komt steeds meer te liggen op het in kleiner groepsverband ontdekken en ontplooien van mogelijkheden. Deze verandering in het bewegingsonderwijs stelt andere eisen aan de afmetingen en de inrichting van gymnastieklokalen. De standaard afmetingen van 12 x 21 meter zijn niet meer toereikend voor het gewenste gebruik. Bij deze afmetingen is er veelal sprake van monofunctionele gebruiksmogelijkheden terwijl multifunctioneel gebruik steeds belangrijker wordt door onder andere de toenemende druk op ruimte. Om een gedifferentieerd gebruik van de gymnastiekaccommodaties te garanderen is in de toekomst onder andere een groter vloeroppervlak nodig. Voor wat betreft de sporthallen is er een ontwikkeling zichtbaar waarin buitensporten in steeds grotere mate gebruik gaan maken van binnensportaccommodaties. Waar in het verleden sporten als korfbal en handbal voornamelijk buitensporten betroffen, worden deze steeds vaker ook (of soms alleen maar) in een sporthal beoefend. Met name voor de handbalsport geldt dat deze in steeds grotere mate alleen nog in sporthallen wordt beoefend. Daarnaast is er een tweede ontwikkeling waarvan het zaalvoetbal een voorbeeld vormt. Deze sport werd jaar geleden eerder als een binnenvariant van het veldvoetbal gezien, maar is ontwikkeld tot een eigen sport met een eigen naam: futsal. Ook de hockeysport is in toenemende mate gebruik aan het maken van de binnensportaccommodaties. Wanneer deze sport een voorbeeld neemt aan het futsal, zal de druk op de sporthallen in de komende jaren verder toenemen. Dit wordt bevestigd door de hockeyverenigingen in Schiedam, die allebei aangeven een zaaltekort te ervaren voor zowel trainingen als wedstrijden. Deze laatste ontwikkeling draagt bij aan de specifieke druk in bepaalde maanden (piekweken), waardoor in deze periode van het jaar de behoefte aan binnensportaccommodatie verder toeneemt. Op basis van de roosters van de gemeentelijke sportaccommodaties is tenslotte nog kort in beeld gebracht welke binnensporten de afgelopen jaren gegroeid dan wel gedaald zijn. Navolgend zijn de belangrijkste sporten benoemd: Groeiende binnensporten in Schiedam (periode , alleen gemeentelijke accommodaties): Basketbal Judo Zaalvoetbal Krimpende binnensporten in Schiedam (periode , alleen gemeentelijke accommodaties): Karate Gymnastiek Tennis Volleybal 12 Eenmaal gerealiseerd worden ze uiteraard ook ingezet voor verenigingssport en naschoolse verhuur. 25/43

26 3.4 Regionale ontwikkelingen De ontwikkelingen die zich in Schiedam op accommodatiegebied zullen (gaan) voordoen zijn niet alleen invloed op de lokale sportinfrastructuur maar zullen nadrukkelijk ook hun impact gaan hebben op de sportbeoefening en sportaccommodaties in de regio. De binding van sporters met een specifieke club neemt meer en meer af en sporters zijn eerder genegen zich binnen de regio te verplaatsen naar een accommodatie waarop ze terecht kunnen voor hun specifieke vraag naar sport. Met name de voorzieningen en clubs in Rotterdam-West, Schiedam en Vlaardingen interfereren met elkaar. Het gaat daarbij niet alleen om de ontwikkeling van regionale voorzieningen zoals bijvoorbeeld een turnhal, ijsbaan, atletiekbaan, honkbal etc.. Ook ontwikkelingen ten aanzien van sporten als voetbal, hockey en korfbal (zowel verenigingen als accommodaties) zijn van invloed op andere verenigingen en accommodaties in de regio. Navolgend worden daartoe nog kort een drietal specifieke regionale ontwikkelingen in kwalitatieve zin benoemd. Herhuisvesting Honk- en Softbalvereniging Een ontwikkeling die in dit kader meegenomen kan worden betreft de mogelijke herhuisvesting van honk- en softbalvereniging SV & HV Schiedam. Op dit moment is SV & HV Schiedam gehuisvest op sportpark Bijdorp in de directe nabijheid van de A20. Op deze huidige locatie ondervindt de vereniging een aantal knelpunten. Zo voldoet het huidige honkbalveld op dit moment nog net aan de eisen die vanuit de sportbond worden gesteld, maar zodra de vereniging zou gaan promoveren dan voldoet het veld niet meer aan de wettelijke voorschriften. Bij promotie zou het veld aanzienlijk moeten worden vergroot maar hiertoe is op de huidige locatie geen ruimte. Daarnaast is het sportpark niet optimaal ontsloten en is er maar beperkte parkeergelegenheid hetgeen regelmatig tot overlast leidt. De gemeente Schiedam zet richting de toekomst in op grotere, multifunctionele sportparken die zijn verdeeld over de stad. Op basis van voornoemde aspecten kan worden vastgesteld dat het huidige sportpark Bijdorp onvoldoende mogelijkheden biedt om uit te groeien tot één van deze gewenste multifunctionele sportvoorzieningen. De gemeente zet er dan ook op in dat het sportpark Bijdorp op termijn zal worden geamoveerd. De vereniging heeft daarom het afgelopen jaar op eigen initiatief de samenwerking gezocht met de honkbalverenging Holy uit Vlaardingen. De verenigingen hebben diverse gesprekken gevoerd om op korte termijn te komen tot een fusie om zodoende de krachten te bundelen. Met ingang van het seizoen zullen in eerste instantie de selecties van Holy en Schiedam worden samengevoegd. Daarna zal worden gekeken of op termijn ook de overige teams met elkaar zullen gaan spelen. Vooralsnog zullen de fusieteams afwisselend hun wedstrijden op de sportparken in Schiedam en Vlaardingen gaan afwerken. Echter, gezien het toekomstperspectief voor sportpark Bijdorp zal op termijn naar een andere oplossing moeten worden gezocht. 26/43

27 Atletiekbaan Binnen de gemeente Schiedam is momenteel geen eigen atletiekvereniging actief, en dientengevolge beschikt Schiedam dan ook niet over een eigen atletiekvoorziening. De Schiedammers die graag een of meerdere onderdelen van de atletieksport willen beoefenen zijn aangewezen op de verenigingen in de omliggende gemeenten. Het merendeel van de Schiedamse atletiekbeoefenaars is hierbij uitgeweken naar de atletiekvereniging Fortuna in Vlaardingen, die daardoor een groot aantal Schiedamse leden binnen haar vereniging heeft. Deze atletiekvereniging is momenteel gehuisvest op sportcomplex Polderpoort. De afgelopen jaren heeft de gemeente Vlaardingen diverse malen problemen ondervonden met de kwaliteit van de op het sportpark aanwezige atletiekbaan. Recentelijk is de baan volledig gerenoveerd, waardoor deze naar verwachting weer minimaal 5 jaar mee zou moeten kunnen gaan. Ondanks de recente renovatie hebben de gemeente Vlaardingen en AV Fortuna ook informerende gesprekken met elkaar gevoerd over de toekomst van de atletiekbaan en de atletiekvereniging. Hierbij is (mede gezien het feit dat een sportvoorziening als een atletiekbaan als een stedelijke voorziening kan worden beschouwd) onder meer gesproken over de mogelijke oplossing dat de huidige atletiekbaan op termijn verplaatst zou kunnen worden naar het dak van de A4. Bij de nadere uitwerking van de planvorming van het dak A4 wordt dan ook geadviseerd om in samenspraak met de gemeente Vlaardingen te bekijken of een dergelijke ontwikkeling wenselijk én haalbaar is. Ook de gemeente Rotterdam bezint zich op investeringen in atletiekvoorzieningen, mede in het licht van de ambities van het Olympisch Plan. Rotterdam heeft momenteel 3 atletiekbanen; in het Kralingse Bos, nabij Blijdorp en op Zuid. Door de gemeente Rotterdam wordt met name bezien op welke wijze atletiek in Rotterdam Zuid vormgegeven kan worden. Kunstijsbaan Een derde ontwikkeling die mogelijk relevant wordt geacht betreft de ontwikkeling van een kunstijsbaan in de regio Rotterdam-Rijnmond. Er gaan al een aantal jaren geluiden op om in de regio een kunstijsbaan te realiseren. Uit een recente studie naar de latente behoefte aan nieuwe kunstijsbanen in Nederland 13 komt naar voren dat de agglomeratie Rotterdam- Rijnmond over een voldoende draagvlak zou beschikken voor de aanleg van een 400-meter kunstijsbaan en een kunstijsbaan in een kleine configuratie. De gemeente Rotterdam heeft een verkennende studie laten uitvoeren naar de realisatie van een kunstijsbaan als onderdeel van de ontwikkeling Stadionpark te Rotterdam. Eind 2010 heeft de gemeente Rotterdam echter besloten om de kunstijsbaan niet langer onderdeel te laten uitmaken van deze gebiedsontwikkeling. Op dit moment zijn er geen nieuwe plannen ontwikkeld c.q. is er geen nieuwe beoogde locatie aangewezen voor de realisatie van een kunstijsbaan. 13 Bron: KNSB 27/43

28 3.4.4 Olympische ambitie Naast voornoemde regionale ontwikkelingen kunnen ook in het kader van de Olympische ambitie enkele relevante ontwikkelingen worden benoemd. De gemeente Schiedam heeft, als een van de leden van het G32-stedennetwerk, een aantal projecten benoemd waarmee Schiedam een bijdrage wenst te leveren aan de Olympische ambitie. Navolgend worden per project kort de meest relevante onderdelen weergegeven die van invloed kunnen zijn op de toekomstige inrichting van de sportinfrastructuur in Schiedam. Project 1: Een leven lang sporten en bewegen Het project Een leven lang sporten en bewegen richt zich via vier programmatische hoofdlijnen erop om in Schiedam, door een intensieve samenwerking met alle partijen, voor elke Schiedammer een passend sportaanbod te creëren zodat iedereen een leven lang kan sporten en bewegen. Binnen de derde programmatische hoofdlijn Accommodaties, de voorwaarde voor sport -zijn een aantal specifieke richtlijnen voor het accommodatieaanbod opgenomen. Navolgend zijn de belangrijkste elementen weergegeven. Binnensport Aangaande de binnensportaccommodaties zal op basis van meerjarenonderhoudsplanningen uitvoering gegeven dienen te worden aan een proactief en lange termijn accommodatiebeleid. Bij de toekomstige realisatie van binnensportaccommodaties worden, in het kader van optimale bezetting en multifunctioneel gebruik, de wensen vanuit onderwijs én sportgebruik vanaf de initiatieffase meegenomen. Buitensport - In Schiedam willen we komen tot multifunctionele, openbaar toegankelijke en kwalitatief hoogwaarde sportparken. Sportparken waar sport, welzijn, onderwijs en recreëren hand in hand gaan. Waar traditionele sporten en nieuwe sporten samenkomen en het aanbod is afgestemd op de behoefte van de doelgroepen. Waar partijen elkaar inspireren tot samenwerken en ontwikkelen van nieuwe initiatieven. - Sportverenigingen, scholen, zorg-, welzijnsorganisaties en kinderopvangorganisaties willen allemaal de talenten van hun klanten/leden alle ruimte geven. Door met elkaar samen te werken ontstaan nieuwe kansen. Op het sportpark zijn meer partijen betrokken, waardoor ook een grotere investeringskracht beschikbaar is. Gezamenlijk kan meer worden geïnvesteerd in betere faciliteiten en activiteiten. - Het sportpark heeft een sterke relatie met de aangrenzende wijk dankzij samenwerking met scholen, welzijnsinstellingen, de zorgsector en commerciële partijen. Project 2: Sporten en bewegen op en langs de A4 De A4 door Midden-Delfland en het stedelijk gebied van Schiedam en Vlaardingen komt er. Dat betekent dat er mogelijkheden ontstaan voor ontwikkelingen op het tunneldak van de aan te leggen A4. Door de bijzondere ondergrond is het dak niet geschikt voor bebouwing, maar uitstekend geschikt voor nieuwe sportvelden in combinatie met hoogwaardige sportaccommodaties er naast. Het A4 Tunneldak biedt daarmee kansen om een nieuw multifunctioneel sportpark te realiseren, met een kwaliteitsslag voor bestaande Schiedamse sporten en de mogelijkheden om nieuwe sporten toe te voegen. 28/43

29 Project 3: Schieveste Schieveste is een ontwikkelgebied gelegen tussen rijksweg A20 en het spoorwegtracé tussen Rotterdam en Delft. De ontwikkeling biedt ruimte aan een nieuwe school ( gecombineerde VMBO en MBO), kantoren, wonen, herontwikkeling van Station Schiedam Centrum, hotelaccommodatie en mogelijkheden voor entertainment zoals een bioscoop en uitgaansgelegenheden. Daarbij wordt tevens nog een grote P+R voorziening gerealiseerd. Het bestemmingsplan biedt daarnaast mogelijkheden voor tal van functies, waaronder ook topsportaccommodaties en ondersteunende functies ter facilitering van sport en sportorganisaties. Project 4: Beatrixpark Het Beatrixpark in Schiedam wordt gemoderniseerd. Dat betekent kwaliteitsverhoging van bestaande functies (recreatie, sport en natuur) en toevoeging van functies om het te maken tot een levendig stadspark van de 21 e eeuw. Het nieuwe park dient in te spelen op de behoeften van diverse doelgroepen van gebruikers (naar levensfase, leefstijl en culturele achtergrond) als het gaat om recreatie en natuurbeleving, actief bewegen en sport in de buitenlucht. Behoud en waar mogelijk versterking van waarden m.b.t. ecologie, waterkwaliteit, bodemkwaliteit e.d. moeten daarin worden meegenomen. Huidige en toe te voegen activiteiten in het park bieden meer dan tot nu toe ruimte voor gebruik door diverse doelgroepen. Centraal in de plannen staat het rondje park voor buitensporten als skaten, hardlopen en bewegen door wandelen, Nordic Walking e.d. Tot het plan hoort het verbeteren van de relaties (ruimtelijk en in activiteiten) met de omliggende woongebieden en de direct naastliggende sportvoorzieningen: aan de oostzijde het sportpark Thurlede, aan de westzijde het wellnesscluster met sauna, zwembad, fitness en twee sporthallen. De mix van binnen en buiten sporten en bewegen voor diverse doelgroepen biedt de potentie om het Beatrixpark en directe omgeving tot een levendig stadspark te maken. Een park dat daadwerkelijk als groen hart van Schiedam wordt ervaren en dat ook op hoger schaalniveau van meer betekenis is. 29/43

30 Prognose ontwikkeling behoefte Hoofdstuk Inleiding Op basis van de huidige behoefte aan sportaccommodaties en de te verwachten trends en ontwikkelingen, is een prognose opgesteld van de behoefte aan sportaccommodaties richting 2020 en Voor de buitensport is een prognose opgesteld naar veld- c.q. baancapaciteit per sport. De behoefte aan binnensportaccommodaties is onderverdeeld in behoefte tijdens werkdagen en de behoefte gedurende avonden en weekenden. 4.2 Kwantitatieve behoefte buitensport Voetbal Het aantal leden van de KNVB is onder meer door de opmars van meisjesvoetbal en futsal in de afgelopen jaren sterk gestegen. In de periode is de stijging van het ledenaantal bijna 10%. Voor de komende jaren wordt nog steeds een stijging verwacht onder invloed van de nog in populariteit toenemend meisjesvoetbal en het nieuwe 7 tegen 7 voetbal voor leden met een leeftijd van 45 jaar en ouder. Echter, het dalende inwoneraantal van de bevolkingsgroepen die het meest relevant zijn voor voetbal (4-49 jaar) zal deze groei remmen. Richting 2020 en 2030 wordt de volgende behoefteprognose afgegeven: Teams Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag Zaterdag Zondag Senioren A-jeugd B-jeugd C-jeugd D-jeugd E-jeugd F-jeugd Meisjes G-teams SWE 100, , ,25 32 Velden 14 18,28 6,8 17,7 6,8 16,95 6,8 Er wordt een afnemende behoefte aan voetbalvelden geprognosticeerd. Hierbij is uitgegaan van de centrale behoefte aan voetbal. Door beleid van de verschillende verenigingen kan het zijn dat richting de toekomst de ene vereniging groeit, terwijl een andere vereniging een sterke terugloop in ledenaantal kent. Dat neemt niet weg dat de integrale behoefte aan voetbalvelden onafhankelijk is van deze fluctuaties per vereniging. De ontwikkeling van het 7 tegen voetbal heeft slechts zeer beperkt invloed. De KNVB heeft de voorkeur uitgesproken deze competitie op basis van mini-toernooien op vrijdag te organiseren. 14 Vanwege het feit dat een kunstgrasveld gelijktijdig kan dienen als wedstrijdveld en als trainingsveld en het gegeven dat er meer wedstrijdvelden nodig zijn dan trainingsvelden, zijn alleen de wedstrijdvelden inzichtelijk gemaakt. 30/43

31 4.2.2 Handbal Ook voor de handbalsport is voornamelijk gekeken naar de gemeentelijke behoefte. In de afgelopen 5 jaar is het aantal leden van de bond afgenomen. Vanuit Schiedam zijn er geen signalen die dit tegenspreken. Richting de toekomst wordt dan ook verwacht dat het aantal handbalteams licht afneemt. Teams Senioren A-jeugd B-jeugd C-jeugd D-jeugd E-jeugd F-jeugd Teams Velden 3,5 3,3 3, Tennis De ledenaantallen tennis zijn niet uitgesplitst naar junioren dan wel senioren. Voor wat betreft tennis zijn alle leeftijden tot en met 65 jaar opgenomen in de prognose. Doordat de KNLTB geen grote groei heeft doorgemaakt, zal het aantal leden ook verder afnemen onder invloed van de bevolkingsprognose. Leden Aantal Banen 18,3 17,7 16,5 Naast de behoefte door verenigingsleden, bestaat er tevens een particuliere behoefte. Deze particuliere behoefte is niet inzichtelijk en kan derhalve niet worden opgenomen in de prognose van het aantal benodigde tennisbanen Hockey De afgelopen jaren is hockey veruit de hardst groeiende buitensport die in verenigingsverband wordt uitgevoerd. De groei die in de afgelopen jaren heeft plaatsgevonden kan niet worden verwacht voor de komende 5 tot 10 jaar, waardoor de groei zal afvlakken. Wel in diversificatie (zaalhockey) wordt een grote groei verwacht. Teams Senioren A-jeugd B-jeugd C-jeugd D-jeugd E-jeugd E8-jeugd F-jeugd SWE (za/zo) 48,8 / 27 53,4 / 30 53,9 / 29 Velden (za/zo) 5,4 / 3 5,9 / 3,3 6,0 / 3,2 31/43

32 4.2.5 Korfbal De twee korfbalverenigingen in Schiedam kennen elk een ander karakter. De seniorenteams spelen óf op zaterdag óf op zondag. De totale behoefte zal naar verwachting niet gaan toenemen en op hele lange termijn iets afnemen. Voor de bepaling van het aantal benodigde velden is uitgegaan van kunstgras. Teams Senioren / A-jeugd B-/C-jeugd D-/E-jeugd Coëfficiënt (za/zo) 5,7 / 5 5,7 / 5 4,7 5,7 / 4-5 Velden (za/zo) 1 / 1 1 / 1 1 / Honk- en softbal Voor de honk- en softbalvereniging is geen specifieke prognose opgesteld. Op basis van de bevolkingsprognose en de dalende trend van het ledenaantal van de KNBSB wordt een daling van de behoefte verwacht. Echter, door het succes van de honkballers tijdens het meest recente WK en het gegeven dat het volgende WK Softbal in Nederland wordt georganiseerd, mag worden verwacht dat dit een spin-off zal genereren. Aangezien deze spin-off niet is te prognosticeren en daarnaast ook niet kan worden bepaald of de spin-off ook duurzaam is, kan er geen eenduidige behoefteprognose worden opgesteld. Wel heeft de vereniging een kwaliteitsbehoefte: door de afmeting van het huidige veld mag het eerste team niet promoveren. Een vergroting van het veld is noodzakelijk om aan de sportieve ambities te kunnen voldoen, maar dit kan op de huidige locatie niet plaatsvinden. 4.3 Kwantitatieve behoefte binnensport Behoefte tijdens werkdagen De behoefte aan binnensportaccommodaties tijdens werkdagen wordt grotendeels bepaald door het onderwijs. In de voorliggende behoefteprognose is de focus gelegd op het basisonderwijs, doordat het middelbaar onderwijs in de regel zelf zorg draagt voor voldoende sportvoorzieningen. Uit de leerlingenprognoses is gebleken dat er een daling van het aantal leerlingen wordt verwacht van circa 7%. De wijken waarin de grootste daling van het leerlingenaantal wordt verwacht zijn Zuid (gehalveerd), Groenoord (bijna gehalveerd) en Spaland/Sveaparken (kwart minder leerlingen). Er zijn echter ook een aantal wijken waar een aanzienlijke groei wordt verwacht, te weten Kethel (circa 100 leerlingen meer) en West (circa 150 leerlingen). Uitgaande van een gelijkblijvende intensiteit van het bewegingsonderwijs (er wordt niet vaker schoolgym gegeven dan op dit moment gebeurt), wordt de volgende behoefte geprognosticeerd in zalendelen per jaar: Leerlingenaantal Uren schoolgym Zaaldelen 18,6 17,4 17,3 15 Inclusief het bekende gebruik door basisonderwijs in de gymzalen 11-20, gedefinieerd in en /43

33 4.3.2 Behoefte gedurende avonduren en weekenden In de (in beperkte mate) ontvangen enquêtes is door geen enkele binnensportvereniging aangegeven dat er een groei of een daling van het aantal leden wordt verwacht. Dientengevolge is vanuit de inzichten verkregen uit de roosters over de afgelopen jaren een inschatting gemaakt van de te verwachten behoefte aan binnensportruimte richting 2020 en Een belangrijke factor in de prognose betreft de demografische ontwikkeling. Richting blijkt dat het aantal inwoners dat van belang is voor de behoefte tijdens avonduren en weekenden (leeftijdscategorieën 3-19; 20-40; 40-65) richting 2020 zelfs afneemt met circa 3% en richting 2030 met circa 9%. De leeftijdscategorie 3-49 jaar neemt af met respectievelijk circa 5% en circa 10,5%. Gemeentebreed betekent dit voor de sportverenigingen dat het aantal sportende leden niet zal toenemen onder invloed van de groei van de bevolking, tenzij er specifieke activiteiten worden georganiseerd voor mensen van 65 jaar en ouder. Deze mensen sporten op dit moment (grotendeels) niet in verenigingsverband en ligt hier een rol voor Sport en Recreatie Schiedam door middel van sportstimulering. Naast de demografische ontwikkelingen zijn tevens de volgende gegevens en ontwikkelingen van invloed op de behoefteprognose: - de huidige behoefte; - de ontwikkeling van de behoefte in de afgelopen jaren; - de behoefte aan aanvullende ruimte (kwalitatief); - de ontwikkeling van nieuwe sporten zoals zaalhockey (kwantitatief). De huidige behoefte aan binnensportruimte zoals gepresenteerd in hoofdstuk 2 is exclusief de hockeyverenigingen, die gebruik maken van enkele gymzalen (in beheer bij onderwijsinstellingen) en naar verwachting ook gebruik maken van sporthallen buiten de gemeente voor wedstrijden. De behoefte betreft circa 1,5 uur per week per team dat in de zaal speelt. Voor nu betreffen dat 52 teams. Uitgaande van een gebruik gedurende 13 weken bedraagt de aanvullende behoefte vanuit hockey circa uur per jaar. Richting de toekomst worden de volgende jaartotalen verwacht aan gebruik van de sport op avonden en weekenden (afgerond op 50-tallen). Behoefte Sportverenigingen 2011 (in uren) 2020 (in uren) 2030 (in uren) Gymnastieklokalen Sportzalen Sporthallen (incl. hockey) Totaal Voor wat betreft de binnensport lijken deze cijfers geen bijzonderheden te vertonen en is er slechts sprake van een beperkte fluctuatie. Nader beschouwd zijn er echter enkele belangrijke ontwikkelingen en gegevens waarmee rekening dient te worden gehouden: 1. in de behoeftebepaling is de latente behoefte niet opgenomen, er is dus met name tijdens de piekweken een aanvullende behoefte die niet is te kwantificeren. De schatting van de betrokken medewerker(s) betreffen één tot twee aanvullende sporthallen; 33/43

34 2. van jaarronde binnensporten die momenteel ook gebruik maken van sporthallen wordt verwacht dat de behoefte afneemt. Deze behoefte wordt echter (ruimschoots) opgevuld door sporten die gedurende een kortere periode in het jaar gebruik wensen te maken van de accommodatie(s), zoals zaalhockey, handbal en korfbal. Per saldo neemt, met name in de piekmaanden, de druk dus verder toe. ; 3. de complementaire behoefte (evenementen, feesten, examens, etc.) alsook sportieve activiteiten die niet door verenigingen worden georganiseerd (tijdens daluren) vormt geen onderdeel van de prognose. 34/43

35 Confrontatie 2011 : 2020 : 2030 Hoofdstuk Inleiding In het voorliggende hoofdstuk wordt kort inzichtelijk gemaakt in welke mate de huidige capaciteit voldoet aan de toekomstige behoefte. Aansluitend is op hoofdlijnen een raming afgegeven van de benodigde ruimte in m². 5.2 Buitensport In de onderstaande tabel is weergegeven welke capaciteit benodigd is om toekomst te kunnen voldoen aan de geprognosticeerde behoefte. Hieruit blijkt dat alleen voor hockey een uitbreiding van het aantal velden noodzakelijk is. Sport Capaciteit Behoefte 2011 Behoefte 2020 Behoefte 2030 Voetbal (za) 27 wedstr.velden 19 velden (za.) 18 velden (za.) 17 velden (za.) Handbal 4 velden 4 velden 4 velden 3 velden Tennis 38 verlichte banen 19 banen 18 banen 17 banen Hockey (za) 5,5 velden 5,0 velden 6 velden 6 velden Korfbal 1 kunst-,1 natuurgras 1 kunstgras 1 kunstgras 1 kunstgras Honk/Softbal 1 honk-, 1 softbalveld In de bovenstaande capaciteitsberekening is geen rekening gehouden met de individuele ontwikkeling per vereniging. De reden hiervoor ligt in het feit dat er geen zicht is in de mate waarin een vereniging vitaal en toekomstbestendig is. Daarnaast kan dit laatste ook sterk fluctueren. Het is wel een gegeven dat, wanneer een sport gespreid wordt over meerdere locaties, er meer capaciteit benodigd is dan wanneer een sport wordt gecentraliseerd. Dit geldt voor zowel voetbal, handbal, hockey als korfbal. Met name deze laatste drie hebben met twee verenigingen een directe relatie tussen over- en ondercapaciteit. Dit geldt natuurlijk ook voor de cricket- en hondensportverenigingen waarvoor geen planningsnormen zijn opgesteld. Derhalve dient bij de capaciteitsbehoefte rekening te worden gehouden met spreiding van de accommodaties. Wanneer de gemeente streeft naar een aantal multifunctionele buitensportparken zijn er eerder 20 voetbalvelden nodig in 2020 in plaats van de huidige geprognosticeerde 18 velden. Om alsnog met een aantal van 18 velden uit de voeten te kunnen zouden de randen van de planningsnormen kunnen worden opgezocht 16 of kan een actief beleid worden gevoerd om seniorenelftallen op zondag te laten voetballen. Ook de aanleg van een aantal (verhoudingsgewijs kleinere) pupillenvelden die specifiek geschikt zijn voor mini s en jongste pupillen kan de drukte op zaterdagen beter spreiden. Voorts doet het principe opgeld dat een nieuwe accommodatie, zoals straks bij het A4-park, resulteert in meer toeloop van nieuwe leden voor de verenigingen die daar zijn gesitueerd, dan verenigingen die in hun oude accommodatie blijven gehuisvest. Een nieuwe accommodatie trekt immers meer mensen aan dan een verouderde accommodatie. 16 Voorbeelden zijn onder meer een warming up op bijvoorbeeld een bijveld of oefenhoek, eerder starten en later eindigen, penalty s jeugdteams (E/F) op bijveldjes of oefenhoek, etc. 35/43

36 Honk- en softbal dient op basis van kwalitatieve argumentatie te worden verplaatst naar een locatie waar voldoende ruimte is voor de realisatie van een volwaardig honkbalveld waardoor de vereniging kan promoveren. In dit kader is ook de ontwikkeling tussen SV & HV Schiedam en SV Holy Vlaardingen (zie ook 3.4) interessant. 5.3 Binnensport Voor wat betreft de binnensportaccommodaties is reeds eerder aangegeven dat er verschillende doelgroepen gebruik maken van de accommodaties. Per doelgroep c.q. tijdstip is nader inzichtelijk gemaakt wat de accommodatiebehoefte is Onderwijs Het basisonderwijs heeft momenteel behoefte aan 19 zaaldelen in de gemeentelijke accommodaties. De accommodaties van het voortgezet onderwijs en die in beheer zijn van de scholen zijn daarbij buiten beschouwing gelaten. Dat neemt niet weg dat het wel van groot belang kan zijn om van de planvorming op het gebied van huisvesting van bewegingsonderwijs op de hoogte te zijn. Op dit moment maakt een van de hockeyverenigingen gebruik van twee gymzalen van de SG Spieringshoek. Wanneer bij een eventuele ver-/nieuwbouw van de accommodatie kan worden gekomen tot een sportzaal of (beter) sporthal, vergroot dit de mogelijkheden voor het huisvesten van sportverenigingen. De behoefte van het basisonderwijs neemt richting 2020 en 2030 af naar 18 gemeentelijke zaaldelen. De locatie van deze zaaldelen is afhankelijk van waar de sportaccommodaties en onderwijsinstellingen zijn gesitueerd. De afstand tussen een school en gymzaal is gelimiteerd Sport De prognose van de behoefte vanuit de sportverenigingen is in onderstaande tabel weergegeven: Behoefte Sportverenigingen 2011 (in uren) 2020 (in uren) 2030 (in uren) Gymnastieklokalen Sportzalen Sporthallen (incl. hockey) Totaal De bovenstaande gegeven betreffen jaarronde cijfers en houden geen rekening met de bezetting tijdens piek- en dalweken. Daarom is tevens inzichtelijk gemaakt wat de gemiddelde behoefte is tijdens de piekperiode. Op basis van een maximaal aantal uren dat per accommodatie (eenheid) kan worden ingezet ten behoeve van sport, kan een inschatting worden gemaakt van de benodigde capaciteit aan binnensportruimte om te kunnen voldoen aan de gestelde behoefte. Wanneer deze gegevens in ogenschouw worden genomen, blijkt de behoefte in piekweken (afgerond op 5-tallen): Behoefte sport in uren Maximaal per eenheid 2011 (per week) 2020 (per week) 2030 (per week) Capaciteit 2020/2030 Gymnastieklokalen / 2 Sportzalen / 2 Sporthallen (excl. hockey) 65 (175) / 4 36/43

37 In de bovenstaande prognose zijn de accommodaties die volledig in beheer zijn bij de verenigingen (tafeltennis aan de Kuyperlaan en gymnastiek aan het Nijhofplein) niet opgenomen in de behoefteprognose doordat de exacte gegevens van het gebruik van deze accommodatie niet beschikbaar was. Aangezien dit twee gymzalen betreffen die naar verwachting jaarrond intensief worden gebruik, mag worden aangenomen dat de behoefte aan gymnastieklokalen vanuit de sportverenigingen 4 bedraagt Configuratiestelling Uitgaande van sportaccommodaties die volledig gebruikt kunnen worden zou de volgende minimale configuratie aanwezig moeten zijn om de volledige behoefte te kunnen huisvesten: - Vanuit het basisonderwijs is er momenteel behoefte aan 19 gemeentelijke zaaldelen. Deze behoefte neemt richting af naar 18 zaaldelen. Dit kan (afhankelijk van de spreiding, toegankelijkheid en/of bereikbaar) in de praktijk nader worden ondergebracht in gymnastieklokalen, sportzalen of sporthallen mits maar aan de wettelijke voorschriften ten aanzien van maximale reistijd tussen sportvoorziening en onderwijsinstelling wordt voldaan; - Vanuit sportgebruik is er behoefte aan: - 4 gymnastieklokalen voor de sport (inclusief het tafeltennis- en gymnastiekgebruik van de Kuyperlaan en Nijhoffplein); - 2 sportzalen voor de sport; - 4 sporthallen voor de sport. Ten aanzien van voornoemde capaciteitsbepaling kunnen een aantal nuances worden benoemd waarmee rekening gehouden dient te worden: 1. een gymnastieklokaal, sportzaal of sporthal is in de praktijk niet te verhuren zoals is berekend de veronderstelde maximale benutting, derhalve dient rekening te worden gehouden met extra capaciteit; 2. veel activiteiten kunnen ook goed worden gehuisvest in (nieuw te realiseren) sportzalen in plaats van in een sporthal (bijvoorbeeld trainingsactiviteiten van basketbal, badminton, volleybal, etc.). Door deze activiteiten te verplaatsen naar een sportzaal kan ruimte ontstaan in de programmering van de sporthallen. 3. in de behoeftebepaling is de ongeregistreerde latente - behoefte (waarin momenteel niet kan worden voorzien) niet opgenomen aangezien géén inzicht bestaat in de omvang van deze latente behoefte. Daarnaast is het de vraag in hoeverre de gemeente Schiedam deze latente behoefte wenst te faciliteren. Indien de gemeente voornemens is de latente behoefte en/of de beoogde toename van het zaalhockey te faciliteren dan zal de behoefte verder doorgroeien naar 5 sporthallen in plaats van 4. De behoefte van het onderwijs past in de benodigde configuratie die vanuit sport gewenst is, te weten 4 gymnastieklokalen (4 zaaldelen), 2 sportzalen (4 zaaldelen) en 4/5 sporthallen (12/15 zaaldelen). In praktijk zal echter blijken dat de situering van deze huidige voorzieningen niet in zijn geheel is af te stemmen op de situering van de onderwijsinstellingen. Er zullen daarom ook richting de toekomst een x-aantal gymnastieklokalen in de nabijheid van scholen gehandhaafd moeten blijven. Wel doet zich in dat kader de mogelijkheid voor om bij renovatie en/of nieuwbouw van dergelijke voorzieningen die met name voor bewegingsonderwijs gerealiseerd worden, vanuit sport mee aan tafel te gaan en te bezien of het niet mogelijk is om ter plaatse een sportzaal en/of sporthal te realiseren in plaats van een gymnastieklokaal. 37/43

38 Hierdoor wordt de multifunctionaliteit van de voorziening vergroot doordat deze zowel bewegingsonderwijs als sportgebruik kan huisvesten. Het is derhalve van belang om richting de toekomst (nog meer dan nu) in nauwe samenspraak met de afdeling onderwijs c.q. onderwijsinstellingen uit Schiedam te komen tot een goede, nieuwe situering van binnensportvoorzieningen. 5.4 Ruimtelijke vertaling Voorgaand is inzichtelijk gemaakt welke behoefte richting de toekomst wordt verwacht. Op basis van uitgangspunten is op hoofdlijnen inzichtelijk gemaakt welke consequentie dat heeft voor het benodigd aantal m² dat nodig is voor zowel de velden, banen, hallen en zalen alsook de bijbehorende nevenvoorzieningen Buitensport Om een vertaling te kunnen maken van het aantal velden naar een aantal m² zijn verschillende onderdelen van belang: - de baan c.q. veldsoort; - aantal kleedkamers inclusief nevenvoorzieningen (berging, etc.); - clubgebouw inclusief kantine, bestuurskamers, etc.; - logistieke voorzieningen zoals fietsparkeren en parkeerplaatsen. Aangezien het om gemiddelden gaat, wordt uitgegaan van het volgende: - voetbal inclusief nevenvoorzieningen bedraagt circa 1 ha per veld; - voor handbal wordt uitgegaan van circa m² per veld; - tennis is buiten beschouwing gelaten (marktwerking); - voor hockey inclusief nevenvoorzieningen wordt uitgegaan van circa 0,8 ha. per veld; - korfbal inclusief nevenvoorzieningen bedraagt circa m² per veld; - voor een honk- en softbalvereniging wordt als stelpost 2,5 ha. opgenomen; - parkeren op basis van 20 parkeerplaatsen per ha. (400 m², incl. rijbaan); - voor fietsparkeren wordt rekeningen gehouden met 25 fietsplekken (30 m²) per veld. In totaal bedraagt de benodigde m² aan sportruimte buitensport (excl. cricket en hondensport) derhalve ruim 27 ha. Uitgaande van meer voetbalvelden, de aanleg cricketstroken en hondensport wordt de benodigde ruimte geraamd op circa 30 ha. De bijbehorende nevenvoorzieningen bedragen daarbij circa 1,1 ha. parkeerruimte en fietsenstalling Binnensport In de totale behoefte vanuit sport zouden 23 zaaldelen moeten worden gerealiseerd. Dit is ruim voldoende om te voorzien in de (kwantitatieve) behoefte vanuit het onderwijs. Of dit in praktijk mogelijk is, hangt af van de situering van de onderwijsinstellingen ten opzichte van de onderwijsinstellingen. Op basis van de bepaalde configuratie en uitgaande van een sporthal met tribune, horeca, verenigingsruimte op verdieping, is de navolgende ruimte benodigd: - 4 gymmastieklokalen (excl. horeca) à m²; - 2 sportzalen (incl. horeca) à m²; - 5 sporthallen (incl. horeca) à m²; - totaal m² m². 38/43

39 Conclusies en aanbevelingen Hoofdstuk Inleiding Op basis van de voorgaande onderzoeksstappen zijn resumerend de belangrijkste conclusies geformuleerd die uit de behoeftebepaling kunnen worden afgeleid. Daarnaast zijn aanbevelingen opgenomen over hoe de gemeente Schiedam in kwantitatieve en deels kwalitatieve zin nu en in de toekomst optimaal in haar aanbod aan binnen- en buitensportaccommodaties dient te voorzien. 6.2 Conclusies Navolgend wordt allereerst nader ingegaan op de conclusies die ten aanzien van de behoefte kunnen worden afgeleid. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in binnensport en buitensport. Binnensport huidig Indien allereerst de huidige capaciteit nader wordt beschouwd dan kan worden geconstateerd dat er vanuit onderwijsgebruik geen capaciteitstekort bestaat. Alle basisonderwijsinstellingen kunnen ten aanzien van het bewegingsonderwijs terecht in de gymnastieklokalen. Hierbij valt wel op dat er maar beperkt onderwijsgebruik in de sportzalen zit, en vrijwel géén onderwijsgebruik in de sporthallen gehuisvest is. Dit komt met name doordat de huidige 3 sporthallen géén interne scheidingswanden hebben en daardoor niet in kleinere zaaldelen kunnen worden opgedeeld. De sporthallen staan hierdoor overdag verhoudingsgewijs vaak leeg. Ten aanzien van het binnensportgebruik kan op dit moment geen aantoonbaar knelpunt worden aangeduid. Wel dient te worden benoemd dat het gebruik zich grotendeels afspeelt in de sportzalen en de sporthallen; de gymnastieklokalen zijn onvoldoende toegerust op sportgebruik. De bezetting van de sportzalen en sporthallen kenmerkt zich niet door een evenwichtig, jaarrond gebruik maar concentreert zich met name in de piekmaanden van oktober tot en met maart. Gedurende deze periode zijn de sporthallen en sportzalen nagenoeg volledig bezet door sport. Ook bestaat er op dit moment gedurende de piekmaanden een latente behoefte aan sportgebruikers die niet gehuisvest kunnen worden. Het is echter vooralsnog niet bekend hoe groot deze latente behoefte is. Wel kan worden aangegeven dat de druk in de piekmaanden naar verwachting binnenkort verder gaat toenemen doordat beide hockeyverenigingen hebben aangegeven dat zij meer uren in de sporthallen en sportzalen willen gaan huren. Hierdoor zal er een knelpunt gaan ontstaan. De vraag is in hoeverre de gemeente de latente behoefte en/of de behoefte vanuit de hockeyverenigingen wenst te gaan faciliteren. Binnensport toekomst Richting de toekomst doet zich de ontwikkeling voor dat de behoefte aan binnensportruimte vanuit onderwijs verder afneemt van 19 zaaldelen nu naar 18 zaaldelen in de toekomst. De behoefte vanuit sportgebruik blijft in kwantitatieve zin stabiel op circa uur in Echter, er kan wel een verdere verschuiving worden geconstateerd waardoor de druk gedurende het jaar iets verder zal afnemen en de druk in de piekweken verder zal toenemen. 39/43

40 Dit mede onder invloed van een verder invulling van de nu nog latente behoefte alsmede een toename van het binnensportgebruik vanuit de beide hockeyverenigingen. Het is hiertoe wel noodzakelijk om richting de toekomst meer inzicht te krijgen in de aanwezige latente behoefte. Hiertoe dient enerzijds in beeld te worden gebracht welke sportgebruikers momenteel niet in de gemeentelijke accommodaties kunnen worden gehuisvest. Anderzijds dient de gemeente ook meer inzicht te gaan krijgen in het gebruik dat momenteel nog buiten de scope van de gemeente (in de diverse niet-gemeentelijke accommodaties) plaatsvindt. Daarnaast dient de gemeente voor zichzelf te gaan bepalen welke (basis)sporten en (basis)sportvoorzieningen zij wenst te gaan faciliteren en tot op welke hoogte dit dient te gebeuren. Aanvullend kan richting de toekomst worden geconstateerd dat nadrukkelijk gestreefd dient te worden naar een meer multifunctioneel gebruik van de binnensportaccommodaties. Op dit moment zit onderwijsgebruik vrijwel alleen in de gymnastieklokalen en sportgebruik vrijwel alleen in de sporthallen. Dit terwijl er op diverse onderdelen meervoudig gebruik mogelijk moet zijn. Enerzijds dient de gemeente bij renovatie of nieuwbouw van de sporthallen er naar te streven dat deze worden uitgerust met Trenomat-scheidingswanden waardoor per sporthal minimaal 3 zaaldelen gerealiseerd kunnen worden. Op dat moment zijn deze accommodaties namelijk ook geschikt voor onderwijsgebruik. Daarnaast dient nadrukkelijk de samenwerking tussen onderwijs en sport te worden geïntensiveerd. Bij renovatie en/of nieuwbouw van gymnastieklokalen dient zich namelijk de mogelijkheid aan om te bezien of het niet mogelijk is om ter plaatse een sportzaal en/of sporthal te realiseren in plaats van een gymnastieklokaal. Hierdoor wordt de multifunctionaliteit van de voorziening vergroot doordat deze zowel bewegingsonderwijs als sportgebruik kan huisvesten. Indien de multifunctionaliteit van zowel sporthallen als onderwijsvoorzieningen verder kan worden vergroot, dan zal hierdoor de bezetting en daarmee ook de exploitatie van deze voorzieningen toenemen. Bovendien zal dit meervoudig gebruik ertoe leiden dat per saldo minder voorzieningen in de stad aanwezig hoeven te zijn om alle gebruikers te huisvesten. Buitensport huidig Op dit moment zijn de buitensportverenigingen in Schiedam verdeeld over een groot aantal sportvelden. Er bestaan incidentele knelpunten maar in algemene zin is het aantal velden toereikend dan wel bestaat zelfs een overschot. Door optimalisatie van gebruik zou hierdoor een (forse) besparing van het aantal velden kunnen worden gerealiseerd. Navolgend wordt hier per sport nader op ingegaan en worden de belangrijkste bevindingen kort benoemd: Voetbal: - de behoefte bij optimaal gebruik (verenigingen maken gebruik van elkaars velden om tot een optimale bezetting te komen) is 19 wedstrijdvelden. Echter, op dit moment beschikt de gemeente Schiedam in totaliteit over 26 wedstrijdvelden en 2 pupillenvelden. Hieruit kan worden afgeleid dat er een aanzienlijk overschot van 7 wedstrijdvelden en 2 pupillenvelden aanwezig is. Hockey: - de beide hockeyverenigingen hebben tezamen geen capaciteitstekort. Wel kan worden geconstateerd dat op verenigingsniveau bij Spirit er een behoorlijk knelpunt aanwezig is maar bij Asvion er een lichte overcapaciteit bestaat. 40/43

41 Handbal: - hetzelfde kan worden geconstateerd bij de beide handbalverenigingen. In totaliteit is het aantal velden toereikend. Wel kan worden geconstateerd dat Ventura aan de grenzen van de huidige capaciteit zit; bij een kleine groei zullen zij een knelpunt ervaren. DWS heeft een behoorlijk capaciteitsoverschot. Korfbal: - de beide korfbalverenigingen beschikken met ieder 1 veld over voldoende capaciteit, er zijn geen knelpunten. Opmerkelijk is dat beide verenigingen bij optimale inroostering (beiden maken gebruik van hetzelfde veld) feitelijk samen aan 1 veld voldoende zouden hebben. Honk- en Softbal: - de honk- en softbalvereniging beschikt over voldoende capaciteit. Het knelpunt van deze vereniging is meer kwalitatief van aard doordat de accommodatie qua afmetingen bij promotie niet meer voldoet en er geen ruimte op het sportpark beschikbaar is om dit aan te passen. Tennis: - Voor de tennissport lijkt een zeer grote overcapaciteit te bestaan. Dit komt echter in belangrijke mate door het feit dat er slechts een beperkt aantal gebruikers bij de tennisbond geregistreerd staat. Het overgrote merendeel betreft commercieel gebruik en is daardoor niet inzichtelijk te maken. Hierdoor kan er ook geen gerichte prognose worden afgegeven. In algemene zin kan worden geconstateerd dat Schiedam op dit moment over een relatief groot aantal sportverenigingen (met name voetbalverenigingen) beschikt. Doordat de voetbalverenigingen het merendeel van de tijd alleen gebruik maken van hun eigen velden zijn er op dit moment verhoudingsgewijs meer velden nodig dan wanneer de verenigingen de velden samen zouden gebruiken en deze optimaal zouden inroosteren. Daarnaast kan worden geconstateerd dat een aantal sporten in absolute zin geen knelpunten ervaren. Echter, doordat deze sporten (hockey, handbal, korfbal) nu over 2 locaties zijn verspreid is er in sommige gevallen sprake van een knelpunt op de ene locatie en een overschot op de andere locatie. Ten aanzien van voornoemde constateringen liggen nadrukkelijk kansen om het ruimtegebruik te optimaliseren door verenigingen te centraliseren, op één locatie te huisvesten en samen gebruik te laten maken van dezelfde sportaccommodatie. Buitensport toekomstig Richting de toekomst zal, mede onder invloed van de gewijzigde demografische samenstelling van de gemeente Schiedam, de georganiseerde buitensportbeoefening langzaam afnemen. Dit heeft ook consequenties voor de benodigde capaciteit vanuit de verschillende sporten. Uitgaande van optimaal ruimtegebruik en efficiënte inroostering op 1 locatie zal de benodigde capaciteit vanuit de voetbalsport verder teruglopen van 19 wedstrijdvelden nu naar 17 wedstrijdvelden in Echter, doordat naar verwachting de voetbalverenigingen over 3 sportparken zullen worden verdeeld zal de feitelijke behoefte iets hoger gaan uitvallen. Om alsnog met een aantal van 17 velden uit de voeten te kunnen zouden de randen van de planningsnormen kunnen worden opgezocht, kan een actief beleid worden gevoerd om seniorenelftallen op zondag te laten voetballen of kan de aanleg van een aantal (verhoudingsgewijs kleinere) pupillenvelden worden overwogen. 41/43

42 De behoefte vanuit de handbalsport zal teruggaan van 4 velden nu naar uiteindelijk 3 velden in Indien de beide korfbalverenigingen samen op 1 locatie kunnen worden gehuisvest dan kunnen beide verenigingen ook in de toekomst met 1 veld volstaan. Alleen de hockeyverenigingen zullen richting de toekomst een capaciteitstekort ervaren. Dit is gelegen in het feit dat de beide hockeyverenigingen nu al aan de grenzen van de huidige capaciteit zitten. Op termijn stijgt (bij optimale bezetting) de behoefte verder door naar 6 wedstrijdvelden. De honk- en softbalvereniging tenslotte dient richting de toekomst verplaatst te worden naar een locatie met voldoende ruimte voor een adequaat honkbalveld en een bijbehorend softbalveld. Meer nog dan in de huidige situatie bestaan er richting de toekomst gezien het feit dat een groot deel van de sportvoorzieningen zal worden geherhuisvest - nadrukkelijk kansen op het ruimtegebruik te optimaliseren door verenigingen te centraliseren, op één locatie te huisvesten en samen gebruik te laten maken van dezelfde sportaccommodatie. Daarnaast kan door innovatieve ontwikkelingen ten aanzien van ondergronden en kunstgrasvelden richting de toekomst ook meer worden ingezet op het combineren van verschillende sporten op één en dezelfde kunstgrasmat. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de combinatie korfbalhockey. 6.3 Aanbevelingen Op basis van voornoemde conclusies zijn in voorliggende paragraaf nog kort de belangrijkste aanbevelingen weergegeven. 1. geadviseerd wordt om nadrukkelijk de samenwerking op te zoeken met onderwijs om bij elke nieuwe accommodatievraag te bezien hoe deze zowel ten aanzien van bewegingsonderwijs als ten aanzien van sportgebruik optimaal kan worden ingevuld. 2. de realisatie van de sportvoorzieningen in Park A4 en de verschuivingen welke hierdoor plaats gaan vinden zullen ook een regionale impact hebben. Vanuit die optiek wordt geadviseerd dat de gemeente Schiedam reeds op voorhand afstemming zoekt met de omliggende gemeenten over de behoefte aan sportvoorzieningen. De gemeenten kunnen hierdoor gezamenlijk een meer regisserende rol gaan vervullen bij de toekomstige ontwikkelingen van bovengemeentelijke voorzieningen. 3. in overleg met de binnen- en buitensportverenigingen dienen de mogelijkheden van optimaal gebruik van de beschikbare ruimte voor sport besproken te worden. Enerzijds zal hierbij gekeken dienen te worden naar de individuele ontwikkeling van de verenigingen om tot een prognose te komen die (nog) meer is afgestemd op de lokale situatie (per vereniging). Anderzijds om te bezien welke mogelijkheden er zijn om te komen tot fusies en/of samenwerking van meerdere verenigingen binnen één tak van sport op één accommodatie. Hoevelaken, 25 november /43

43 Bijlagen A1 Voorbeeldsheet capaciteitsberekening voetbal 43/43